장음표시 사용
101쪽
tae i ς perpetuas sic perdurare in quibusdam cavis Liba
ni montis, in quo plures Fontes, ex Relatioue cognolcent Itineris in Sstriam , ct ad montem Lrbanum a D. de tu Roque vulgata sal: ut altiores alias N perpetuas omittam in alias Telluris partibus , & potissimum in America . Nam & Per
viae totius editiores montes nivibus perpetuo opprimuntur, scuti oculatus teliis narrat in sua Americana Historia
celebris Iosepb de Mosa S. I. 3 ; & ii praeter tim , a quibus
valia conlii tuitur Quitensis vallis, licet sub ipso fere Aequatore, ex testimonio maximi ab omnibus faciendo trium Cil. Astronomorum, GOZn, Bouguer , de la Condamino , qui A. a 31. julIu Chri iii anilL Regis in Americam navigarunt , non ad aurum, sed ad verum circa Meridianorum Gradus investigandum s j. Quocirca non mirabuntur, si eae regi nes, ubi tot sunt, semperque ditissima nivium promptua. Eia, praeter imbrium, statis temporibus, & vaporum ingentem copiam , largilsimis Fluviorum undis perpetuo locupletentur. Ne tamen dubitent, an etiam in Italia super coniniuncta montium juga , in quibus & folsae non desunt , &Cava,& valles, & convalles, sed planitie, quae ad radices
est montium , eminentiores p an , inquam , permuIta sint nivium atque imbrium conditoria, eruditam & periucundam legant Epistolam a celebri Medico Baribolomaeo Corte, A. x 21. Mediolani scriptam ad Cl. Haltisneri, quam T. a. ejusdem Valliseerii operum insertam reperient pag. 43q. , hac prae fixa inscriptione: Lettera dei Sig. Bartolom meo Corte, Scoseritia da miavo, 6 e., is est Amo a I' Origine, e Ir Soete
Iumina x. Meretirii Ga IDI ad Novemiabris mensem pertinenlis, A. 27 4. in
esuis; in quo Melaratur, a doei Smis illis Astrpnomis, terrestrem Gradum in Meridiano mitensi, Aequatori proximum , inventum sitisse Heκ pedarum Paris. I 67 Isti Parisiis regia magnificentia typis
102쪽
tutia Ia State, per alimentariti e censeriargii perenui: si Iequali taletolia resando mole, se seccano i detri Humi; ex hac enim Epistola , cui descriptio adnexa est opportuna de num- quana exhausto glaciei in Valle Sa is promptuario a Cl.
Iosepbo ab Addua eleganter elucubrata ; deque ortu tempora Til Amnis, qui Lacteus vocitatur , tum ex celeb. Nieolai Boldonii jam editis Litteris, tum ex Mirabiliam aquarum Laeus Larii Theoria, A. t 3 34. ab Hieronymo Serra, Coma vulgata, addiscent multa. Nec apud Vallisu. sic contemplari praetermittant sublimem Apennini partem, ubi primordia sunt Gabelli Amnis, qui Seeebia ab Italis nuncupatur, eorumque admirabilem
dispositionem. Contai piu di 1 o. eamita praeter cetera ibi inquit Dite in forata di gran Catini, o Cratere, molle delis
quali eran quas ancor plene d' acqua, molae a i sceme, e atiuis ne assatio mole. Ascesi piu alto, e tromai Bosebi , e Camerne, e retini 1, insendo ad auune delis quali , eome in tanti rimat , dome non gingue mal a salutaris it Sole, eonsermamansi ancora Ghιaeci, e meeebre Ne vi , dalis nuove seuere, o quas se reritromate, e sepolle . . . . Folli pur anche superare queu' incisin
mente e barbaro laogo ; e non mi manearono au' ocebis nuomi Laisgbetti, e Fossati, e Bucbe eonservatrici d' Aeque , e S Nemi, m. Denique considerandum S nos heic proponemus perinpetuae Nivis repostorium excelso in monte a Natura con structum, atque in adnexa Tabula delineatum, ex quo Et ruin sci, si forte mitiori hieme glaciem aestivo tempore dispensandam recondere non potuerint, conglaciatam Nivem ac cipiunt. Itaque in eo Apennini ramo, qui inter Lunensem tractum , quem vulgus tuustianam appellat, & Cafferoni nam , a Borea in Austrum Oblique protenditur, & ad Tyrrhenum accedit Mare, percelebris est mons, Latitudinis habens borealis Gradus circiter Aq., Longitudinis vero Gradus plus minus 28. , nobis etiam Conspicuus inter Borealem plagam, & Occidentalem cui proximus eii ; quamvis Florentiadiitet Italica milliaria circiter Io. , pluresque montes in aliis
103쪽
Apennini ramis propinquioribus interpositi sint ; hos enim, di illos, qui ejus radicibus coniuncti sunt, jori ipse supereminet mole . Latine primum Petra uana Γ IJ denomin tus fuit; mox Italice vetultiori aetate tιetrapana, alque . hoc nomine a praeclariis. Dante in suo Etrusca Poemate Ial Commemoratus , nostra vero aetate a vulgaribus hominibusta Pania. E scopulis magnam partum extructus apparet i qua e, ut de monte quodam in Africa, haud longe a mutuebaΑmne, in Bello Iugurtbino dixit Sallustius p. r hujus historici formulas quasi depingi sic pote ii r Mons saxeus, satis
patens, in immensum eritus , omnis natura, velut vere atquς consulto, praeceps. Contemplare nunc exiguam elus portio
nem Boreae obversam , a cujus connexis jugis , si ve , ut vulgo dicunt, erinibus yΡF, Carferoninae pars ivlutinensis ditionis Boream versus protensa, ab eo dividitur Etruscaeditionis tractu ultra juga F P F ad Meridiem sito , ubi ,
praeter cetera minoris celebritatis loea , jacet Potra Sa
ei a . Prope culmen montis B P X t Fig. I. st, cujus hori selis prospectus in ditione est Mutinensi , hiatus AES apparet, per quem ingressus patet in Specum, a recta into puncta E X, et a curva pariter interpuncta η E A E designatum. An intra concavam hanc praedicti montis superficien marini cogantur vapores per chemicam d stillationem , an aliae cogantur opes ad FOnt. Orig. Opportuniores , e se
quenti oculati testis, & Architecti peritiis, relatione palam n l. Quum A. ira 9. sub Junii finem Cl. Pbilippus Ciocebiar, Florentinus Civis iri hunc descendere specu in deberet, ad ejus positum, & qualitates explorandas jussu Florentini Mais si liratus , qui vulgo delia Parte denominatur , nivem ibi soacervatam reperit , sicuti nobi* narravit , quae in toto spatio ipsi conspicuo ad rectam usque E X tunc adsurgebat, Per scalam e duabus compactam Fagis, transversisque per
aequa t A D. Meatis in opusculo dis in
1ibias, brex iter describitur Petra Apuain aes, deque ipsa dicitur et Rigens fere nive perpetua ta; infer. Cantyco 31.
a. Ldiuonia Λnistet. Λ. xesso. cum Variorum notIs pag. 3 3. t Putavit CLDerius LangobardIea inscriptione apud Gruterum dilvius , ubi nune est Petra Sancta , fuisse olim Freoniae fanum V ide hae de re CHI rιumi Geogr. L. A.c. p. Secti A.
104쪽
aequalia intervalla distinctam fagineis gradibus, quam Apua
ni monticolae ad osti uiri collocarant, postquam intra cavernam descendisset Cioccbius, & super gelidum ejus pavimentum, non CarrarIensi tantum sed & Pario candidius marmore. utpote ex illuc recens delapsa nive constructum, aliquantum constitisset ad bene omnia perlustranda ; duos
Observavit Canales , tuborum instar ι utrimque apertos, In
tra ipsum fornicem a Natura affabre & mirifice ductos, qui ab interpunctis lineis, ubi interjectae sunt Iitterae G & D , in Iconismo indicantur. Quamobreni per superiora orificia C & D quotannis hiemali tempore,, quod in praealtis montibus ita moras plerumque nectit, ut consuetum fluendi morem exutile quodammodo videatur, ingens nivium intra illud repositorium praecipitat vis; & haud tenuis earum , quantitas super veteres ibi superstites recenter aggesta , ad hiemem usque sequentem perdurat, novasque semper, que is consocietur, exspectat.
Sed quoniam ex interiori Apuani specus conaructione, si patefiat, de magna nivis quantitate ibi reconditae aestimare aliquid licebit. descriptionis extrema sc breviter perinsequar. Postquam aliquis intra specum per ostium AES ingressus fuerit . si oculos in Orientemst converterit ν fron. retri illam suis oppostam oculis videre poterit . etsi su obscute, quam in Fig. II. litterae' indicant, O, & Κ. Infra concavam parietis superficiem O K si ea tantum solari uta. tur Iuce, quae per ostium A ES,& orificia C, D irrumpere potest, atque a subiecta nive reverberari tenebricosum videbit lacum inter Κ, ubi desinit paries OL,S Z, ubr extremum est conspicuae nivis p locum inquam tenebricosum , quem, contemplando rursum Figo I. imaginari debes illam versus partem esse, ubi est vertex X anguli mixtilinaei EX Arquate tenebrae impedient , ne aggestae nivis terminus Orientem versus perspiciatur. A geminx littera H in Fig. II. i terior pars indicatur tubi cavernae ostio qua si imminentis, atque exhibiti ire Fig. s. per A. 9 Cr ab o orificium, in quod desinit intra cavernam tubus alter, qui in Fig I a lir.
D, lineisque interpunctis designatur. Lit. Α, & S s Fig Il. I
105쪽
internum ostii indicant latus , quod externo respondet
iisdem d: tincto litteris A , & S Fig. I. γ r a solitaria vero N
Fig. II. hiatus quidam denotatur, in opposita montis par te meridionali ed Etruscam ditionem pertinente conspicuus, per quem, si ulterius cavernam versus interposita saxa ferro proscinderentur , nonnulli tunc Florentino Architecto fore significarunt, ut in Etruria quoque opportunius aliud
pateret ostium ad nives aestivo tempore ex adeo divite o promptuario extrahendas . Circa hujus autem Capacitatem
Praecipua haec ex eodem relatore notanda sunt. A puncto Erectae EX F. I.), ubi tunc erat nivis terminus Orient. versus, ad punctum utque X in Oceld. super sciet nivis conspicuae t te nebrae enim, ut proxime dictum est, ne nivis verus terminus Occidentali ν videretur, prohibebant numerari poterant
Floremini Cubiti I ferme et . Dutantia inter cavernae ostium A ES, & superficiem interni parietis e diametro Oppositam , ad quam proxime ni X protendebatur , eorum demia,Cubitorum ferme 3 o. apparebat . Profunditas ignota eii . Neque ullo instrumento explVrare hanc Architectus potuit, nec certi aliquid ex monticolarum relationibus expiscari 3 quum hi adfirmarent, ea crystallo vacuam cavernam a se mim quam fuisse conspectam . Rescire ex eisdem tantummoda potuit , fagineam scalam, de qua mentio facta est , supelaggestas & conglaciatas nives olim collocatam , & Cujus lanutum 8. transversi gradus tunc erant extra nives conspicui , ex 3 o. compositam sui II e gradibus, quos recens delapsae ni Ues obruerant . Quare ex hactenus expositis, quamvis promfunditas definiri nequeat , manifestum est l. tenuem non .esse, perpetuoque nivem, modo ad majorem, modo ad minorcm altitud. ibi videri; ff., si ponamus distantiam interiparietes internos boreales, & australes esse ubique go. Cubit. Florent. , & a recti . lineis, quarum altera sit 3 o. e rumdem , & altera o. . secundum jam praemissas notasque
mensuras, constitui Rectangulum, manifelium est, multipli Cando IO. Per 3O., ex Geometricis regulis, ab area nivis tunc conspicuae, Cuba. quadratos fuisse comprehensos et Ioo. Denique, ut Figurarum explicatio absolvatur, addimus,
106쪽
tortuosa taen Ia B B E c Fig. t. semitam indicari, per quam
ex Eri uiua ditione ad specum pervenire licet ἡ & a serpente S crassiori linea G E G X remporarat fluenta alveum . a quo
imbres, & liquefacti e nives, queis Apuana Petra per longam hiemem condidissima nobis apparet, saepe e3cipiuntur, atque in ampliines alveos ad montis radices angcntifragore effunduntur. Repositorium perpetuae Nivis a Natura Constructum descripsimus s atque ita nova hac descriptione validius confirmavimus , magnam nivis quantitatem quibusdam in montibus perpetuo adservari, neque haec ad arbitrium confingi . Ceterum quamvis in eo sibi constans Natura si, quod
per atmosphaericos humores, atque externam circular. Fon tes constituatὲ varia tamen est quantum a s modum eosdem eonservandi humores. sicuti ex nactenus indicaris exemolis facile cognosci potest; nam ad variam regionum Consi tumilonem . variasque earundem qualitates sele quodammodo accommodo necesse est. videamus nunc , an a perpetuae
illius nivis liquatione , quae id ianuidem contingat , Perpe tui at cujus Fontis origo M praecipue, & pluaent1ssime sit
Tepetenda . Haud exiguam Apuanae illius nivis partem
id mi idem liquefieri certum est. si quidem obserWavit Cis
ebiur, inter superfici es internorum parietum, quibus Include batur , aggestaeque nivis terminos sesquipedale intercedere spatium quoquo vaersum nive vacuum; idque ita profundum , ut nullo instrumento mensurara pollet. Quocirca ob Paric tum calorem, tresque ibi e nspicuas aperturas atmo pnaerisco calori pervias, nemo dubitabit, an praeter ala quam evam porationem , aliquam etiam , & aestate praesertim , liquaritionem patiatur. Ncque quis modo objiciat , liquefactam abini vem aissipari in vapores, qui ex ra specum ad nubes conflandas erumpant; si quidem perennis Fontis Contemplatio
haud longe diisti, levem hanc , nisi fallimur, diis p bit ca vallationem . In australi hujusce monias prospectu sub Et sta ditione, ut declaratum supra suit, proin d que opposito boreali prospectui , quem hactenus consideravimus , & ubi inosaurus est nivis, paullo supra descensus, sive altitudinis O . clivis,
107쪽
eIivis dimidium ,, eoque in loco, qui, ad speeum ratione habita, haut paullo inferior eit . Fontem vidit eodem die
commemoratus Goccbius uberrimum: arque hunc ab Apuanis fit audivit, reconduae nivis perpetuitatem aemulari j
sciticet perennem esse , non ea tamen ,, qua tunc, ubertate
semper defluere augeri hanc per aς statem D quo tempore Mut diximus,. illae habebantur observationes J dum ob auctum ea lorem k Apuanarum quoque nivium augebatur fusura is, Nec tantum vidit; sed . quum siti ae di Acili itinere laboraret, eXsilientem aquam' largiter perpotavit. Purissimam esse
sensi r se salubrem k optimam, sed frigidiis mam .. Illud insuper animadvertit se dum per salebrosum iugum iter haberet, plures in scopuloso ejus cortice , tun boreali , tum australi, rimas, fi luras , hiatusque meditullium versus occulte' serpe-zep neque ejusmodi meatuum terminos reperiri in lirumentim Polla.. Ex quibus omnibus legitime videtur consequi, por tiones congregatae illius, & perpetuae nivis, quae paullat irrain specu liquefiunt, per inferiores, secretosque meatus f quos perpetuo decurrens aqua atterit, & amplificat J int aquam m conversas at inferiora descenderer proin teque ab lib, ubi rivuli plures in unum confluunt, perpetuos Fontes con
stitui posse ; quemadmodum ille est quo Apuanae rupes meridionales infra: specum perpetuo irrigantur IIU- Ia Peruviae 3 regno subram torrida meridiona Ii, objicere solent alii, rarissimae pluviae sunt, & fere nul
i I De cluanis populis se qui in an- ubi uberrimum' deseribit Foutem . Ettiqua Liguria ex Livii tel imonio ce- Petra suos, & alii adnexi & proxi-
108쪽
ae; quamvis ex ejus montibus plura oriantur Pluminata.
quorum alia in Flumen Amazonum, omnium maximum , alia in Argenteum influunt. Tolum illud Americanum .rignum secus Mare Pacificum ad Occid. extendi iura E Mari plurimos in Continentem tranSse I a vcnti vapores, . mculationis exteriosis Fautores docent; condensari , dum in terga montium incurrunt , &c. Quum itaque sublimium montium longae series ibi non desint, di tamen imbres tere semper desiderentur 3 hinc recte consequitur paucissimos e Mari, quamvis proximo , in adeo longum Continentis tractum advenire vapores; neque at unde , quam a subterrane Mari permultos ibi ortum ducere Fontes , Laculque , quos praedictorum Fluminum ella capita certissimum est. V. Ad hanc difficultatim diluendam quid reapse in Perse via contingat , oculatis tantummodo , di veridicis Innixus testibus, modo exponam : immo mir,fici, & perpetui circa ejus imbres phaenomeni caussam dum conabor Ostendere nulla ibi esse demonstrahuntur fortalse Panoppiana Alimbica
In tres vituti taenias, praelongas, sed aliquantum anguitas regnum illud divisum .eii , sicuti in sua Amerιeana Hsoria a Ioseph= δε μοι af J describitur , culus luculentia utar .restimonio; plura enim narrat, quae suismet oculis per pluris annos ibi accurate observavit: ejusque utar v summe Hupa nice edito si, quum italica interpretatio f3J .S manca sit,& inculta. Taeniam primam , .cujus latitudo , mediam adsu mendo, Leucarum est Hispan. Circiter ro. exhibet D bis ejus planities secus litora Pacifici Maris, δενώam ad Uc cid. lambentis. Taenia secunda ab ea regni parte conssiluitur, ubi illae sunt collium , & montium series aliquantum intum ruptae, quae ab Hispanis lar Sier a dicuntur ; eluique lati. O a ludo ,
εὶ Ios ρε δε arasta S. I. Hispanus,
qui , praeter eelera volumina , illud edidit . quod e amus, sic in scri pium t Historia naturat 3 in raι do tis Indias , In Americana navigavit A r.; ibi. que in Peruvia Praepositus suit Pr vincialis S. I. Pol quam in Ilispaniam redivistet, Obiit A. E6oo. Et t. tute eis. 41ὸ Editione utimur Baic monensi
t 3ὶ Venetiis A. 23eε. 4ὶ Leueae Il ispancae communi triabuit Rieciosus, Geogr L. a. C. I. Art. . tria Italica militaria; at D. δ' M. . llo Regris Christianiss. Gogras hus , in Disseti Galliee edita A. 374ν. D.
Men viris Itanerariis , ex quatuor miru
liaribus Romanis cunctare decurnil.
109쪽
ludo ro. leucas exaequat. Tertia denique , cuius latitudo illi est aequalis, quam habet secunda, Catenam continet con ferti ismorum, & editissimorum montium, quae ab Hispanisi a Cordullera de Ios Andes nuncupatur . ita Λ e a L. 3. c. 21. Et Piru esta Amadari en tres comσTiras tardas , I aetolar, qu son Lunos, Sterras, F audes . Los Llauor son eosta de la Mar εD Serra es tori euestar i. e. tota acclivis & montosa γcon a uxor miles , sis Ander son montes e spes mον , &c. Addendum etiam , Auiuum catenam a meridionali Americ aeacumine , ubi fretum est magellaWieum, secus Pacificum per totam ipsam Americam merad. ad oppositam usque partem. ubi isthmus est Pana mensis extendi , sicuti evidens erit me xidionalem Americam in ea geographica tabula considera D, quam celebris Gul. de P Isis accurate delinea vit. Quar innumerae non desunt in America cisternae ex earum gene Te , quas Cl. Voltaire, ut notatum fuit pag 42., in super cie terrestri est admiratus. Inquiramus nunc, an atmosphaericis fluidis ejusmodi miternae impleantur, & quomodo.
In prima Persae taenia numquam reapse pluit , ut Aesa L. 3. C. 22. testatur ἱ ni si pluviae nomen ad levem quandam adsperginem velis extendere , qua interdum ea calens ora maritima refrigeratur potius , quam madefit : & sit c sus quosdam singulares, tit debes, vel is excipere, de quibus Aeo ibid. c. a 3. At falsum omnino est in duobus aliis Peruae tractibus priori fere para Ileis , aut numquam , aut sere numquam pluere, rarissimosque ibi esse imbres. In secunda enim taenia , quae appellatur la Sterra, a Septembri mense usque
ad Aprilem pluit; di in tertia, ubi est Ia cordulisa d. los
Andes , pluit fere semper per totum annum. En Ia Cora, ouanos inquit Mosa L. 3. C. a 2. nunc a liae me , Sc. En ιοι Andes quasi tori et Ano siueme. c. En Ia Sterra, que eae eumeris de dor extremos, lis e a L miμον rumpos que en Esp sa, que es desis Septiembra a Abria. Ubi sunt plures montium series, S praesertim ubi montes conferti sunt , hiatus non desunr, sinus , convalles, uno verbo cisternae aquis implen
dae . Quum itaque in Perua tot sint perpetui , & eonserti
montes; di quum Perpetui quoque ibi sat imbres; repertum
110쪽
iam seliciter est, quod inquirebatur; Peruanas nempe atmosephaericis fluidis impleri cisternas, immo his redundare. Modo ad sereni illius , & pluvii Caeli, in adeo magna
vieinitate, caussam exponendam, ex observationibus ejusdem
Ae aa, ZMenii , Ricberii , ct Hallvi , quarum aliquae , &Halle ι praesertim apud Mustaenbroelium c et perlegi poterunt, pauca hete de Ventis praemittam . Inter ventos notis simi sunt, qui inter Tropicos e eertis Mundi plagis, & ab orientali potissimum, per longos Oceani tractus totum fere annum spirare solent ca , appellanturque a Geographis Ge- .erales , & vulgo a Gallis Atires, aut Arabes. In ea Oceani Parte, quae inter veteris Orbis litus occident. & novi Oris his litus orient. extenditur , quaeque Oceanus Atlanti cur proprie dicitur, re vulgo a nautis Mare dei Nord, t tum iere annum Subsolanus i. e. ventus e plaga orient. , spiarat, sicuti testatur Acosa L. 3. C. 4.; milvus f 3I, qui per
Atlanticum navigavit; Meiaraus in astronomicis observat. ,
quas in Callenna illius Maris Insula habuit, Art. 6. , aliique plures. Spirant quidem aliquando in Pacifico, Americam ad Occid. alluente, haud procul a Perura oris nonnulli in ter Occid. & Austrum Venti; sed ab his, dum vigent, secundum Halisi, & Dampierii observationes s4J, spatium in eo
Mari x o. milliarium Anglic. minime exceditur: siquidem hune ultra terminum, genera lis ab Oriente Ventus naves in Oecatum , quin ullus adversum fremat, semper impellit ratque idcirco in Pacifico, quum nulla ibi snt inter oppositos Ventos certamina, Procellarum nomen ignotum eli: &confirmatur ab Acosa, quum dicat: Los msentos de Medi dia haria Pontento . . . no se balian communemento eu D ΤΟ νιδε sue J. Geographica interea perlustretur Tabula Ameraeam exhibens merid. , dum paucis phaenomeni caussa indicabitur . Quum itaque Subsolaniis totum radens Atlanticum , quo America ad Orient. alluitur, sere perpetuo spiret; conis tingere debet t. , ut marinorum ingentem vaporum vim in