장음표시 사용
81쪽
Gellius ab invisibili nostro Pelago, subterranei & moderati caloris vi quoquo verius diffusi, secundum hypotheses emissi
vaporeS, per arenae, & Communis etiam terrae acervos ad scendere poterunt ι quum coacervata ejusmodi rerum grana perpetuo atque intellino haud misceantur tumultu; neque tum reni Xu, tum exsertis, seu postretis ad latera & deorsum etiam impulsibis retardare valeant vaporum adscensum, ut necessario ab agitatis aeris corpusculis fieri debet : quare, quum omnes fere montes, veluti arenis dilIolutis, & coacervatis refertos, congruenter liceat nobis considerare , cel rius utique intra eorum ambitum, quam atmosphaerae, ad scendent vapores : aut saltem negari non poterit, eadem , qua per ac rem celeritate , per sabulum quoque ipsos adscendere a
Ut igitur inposterum s respondere sc primo aliquis
tunc potuisset J a Chemicis, nostrisque etiam Pharmacopolis consuetae peragantur celerius distillationes, en arcana ratio in medium prolata : Super corpora in Alem hici cucurbitamiam ingesta, ad leviores eorum particulas caloris vehiculo facillime sublimandas, metallicum diaphragma, seu transversum septum aptetur, ita subtiliter perforatum, ut communis arenae granis pervium non sit. Selecta & sicca super hoc , ad concavam usque Capitelli superficiem , arena aggeretur , atque opportunus deinde in subiecta Fornacula excitetur ignis;
citius enim per arenam, quam Per aerem transeunt vapo. res. Saltem negari non poterit, aequali utrobique celeritare
id contingere: at non propterea excludenda arena est ; sic enim per distillationem, & furationem admirabili nexu smul conjunctas purum putum & limpidissimum excipiemus liquorem . Neque calor deesse poterit necessarius; nam a s hulo sic intea Alembica calefacto, certum est calorem con servari posse, aut eo temperato majorem , quo Adversarii iam adfirmarunt subterraneam perfici distillationem , aut ipsi
aequalem. Nova hac ratione e corporibus exprimendi comis modius vapores & succos, numquam , ut opinor, theoretici illi Physci essent usi, si stilla titio aliquo nectare refici voluillent. Et sabulo, & terrea scobe, di cinere ad qua Leam
82쪽
dam aliquando distillationes Chemim utuntur ; sed talesa.
ctam eiusmodi corpusculorum congeriem exteriori tantum
admovent Alembicorum superficiei IJ ; quum recte praesentiant, utilitatis nihil ea iis percipi PQ iste , quae Praepo
Vae omnibus hominibus, & Brutis etiam responderia. potuisset J si sterilem solum arenam plerique montes an
ira sua viscera continerenti Permittamus ni nilominus are Da insertos, aut communi etiam, & rarior Ierga. quan stra
ta illa, de quibus Art. praeced. , interposita sint, eoque situ, quo indagatores Naturae oculis deprehenderunt. ΑαPropterea e coacervatis illi s arenis eae desiuere conclusiones Possunt , quas, o Adversarii clarissimi, exposuistis Aitute dissimulastis, ni fallimur, ignorari a nobis quid in fluidia contingat, & quid in corpusculorum congerie, ut e. g. are narum , aut cinerum , quae fluorem per se non habeant . uotiescumque alia corpuscula specie leviora eisdem admi- eantur. Sensilia fluida a recentioribus Physicis & Mathinmaticis in cylindros, seu columnas aequalitea ponderan rex divisa esse concipiuntur, ut notii simum est: quare Si corpurotiquod speesce lemius in fluido gramiori totum immersiam sisi ita ut tro inter fundum receptaculi fluidum illud continae iis , & inseriorem basim immersi corporis , aliqua saltem portio ejusdem fluidi semper sit interj cta I a eolumvir colui rabilibus ea mi ad ascensam urgebitur, quae excessus ιEi aequa.ibitur, quo gramius fluidam mota ad aequale immersio corporι ν pondus vincit ejusdem immersi eουονit: ncuti a Cisi ara iness, is 3J, aliisque in Hydrostatica statuitur, & demonstratur. lQuum itaque subtiliores aqueae Particulae, queas vaporum
lia Vide GUum G. M ine. I ,rInt speei eo admodum leviora, ut meo sub init. , ubi O Fornaculis, g. lignust immersum intri hydrargvia D iAMeg adi a disieri ita ι i. rum, si ita vatis fundum conlingant, lal Quamvis fluida aequilibrium . ut fluidi nihil sit interiectum , minime adservareidicantur, quia nempe storum i adscendent . Perlegantur Medreeae partes ad libellam Ase componunt cadem. Tentamina pag. 1oI. Primae quia ulla alteram superemineat; susti edii. Floient. A. x676. tamen pressionem , & seeundum quas- J3l in Eumeni ir Hydrost. . ος. di pag. eumque directionea , . exercςnt&e. 17o. Gens ensis edit. Λ. t 733. Hinc immersa eor quamvis iue
83쪽
nomen impositum est , Riquas in sublime attolli . .
atque attenuatae laetint, ita vulgβrib in P tst e Aperi mentis. atmosphaerico aepe, in pon magna distantja: a superilate ter. xcliri, sint specifica leviores p.: rum nurei est.. si , spostquam calore, aliave motrici vi a sensilibus corporibus, quibus i ne . Iant, separatae extLactae', in tali Lircumtusi aeris cylindros fuerint et anshuae k eousque ad aes en sum i cogantur et donec simul conglobatae, & coarctatae. aut eandem. ad qui, xant specificam gravitatem, qua aec pollet , xoque tu ita tu neque .mpbius adscendant , neque descendant, aut adqui .rant m Morem, atque descendere. tum incip3 utri dummodo hi motus a varia: ventorum vi, aha suo catusis Iiqua n , urfieri aliquando solet, non subcant plter B em COIri a ve.
To in arenarum , aut . communis terr e , aut allorum corpus
sculorum congerie, quae per se fluorem non habeat, proxime exp situm aequilibrium, quod in pras secte fluidis omnibus admiramur . nullum .ella evidentissimum eis . Quamobrem kticet vapores arenis k S communi terrae speeisce leviores admodum fuit se lique in subterraneia particularum cumulix
perturbati motus atque tumultus minimς:cieantur . quos ita miterrestra almosphaera saepe contingere ultro conoedimus Em nequaquam ex phaenomenis recte ratiocinando cons
quuntur, quae vereres illi Physici, ad se holasticas in Lyceis
λvendas altercationis, consequi' dictitabant f nempe marinos illos intra Tellurem vapores per medias celerius aren squam; per atmosphaeram tansvolare debere , aut saltem ea.dem utrobique celeritate. Quomodo autem a sensili aqua
saut haec fluida sit, aut in glaciem, nivem, S pruinam conversae δὲ plures particulae separatae aere nostro Dee ce leviores Gadant, explicare heic non affigimur; quum vel ipsi Adversarii clari T. ita contingere fateantur; & quum proptereavgi pomparativae & adqui sitae levitatis caussam exponere ad daanc non pertineat controversiam LII: praeterquam-
utpote per aerem adscendunt . quod tu Mapor diis e calida aqua erum denti nihil sint aliud , quam hullulae,, seu bus, quomodo hae possint videri bu u. vesiculae ex admodum raresaeta aqua lae, describ)t Gul. Dosam, in Phy ἰect comuositis ; vacui faniam eontinentes, opere . L. N. C. 4. Adnut. L. FlOTeneo ut specifiea gravitate ab aere ipso su- ediit in pag. 4s W4 Pereatur σ In Mu D ens ι, ad Λ.
84쪽
quod, eis id sorte eorum aliquis negare vestri , non idcire
aditum sibi aperiret ad ostenuendum, citius vap Ies per are in Mam adscendere, quam per aerem. Etenim , quum dens rasiterrae , communis , S multo magis arenae, .urpore Deci egravioris, ea in habeat rationem, ad minimum, ad aeris cun-
statem , quam x Coo. ad i. i a declarandum superesset, quod numquam fiet,quomodo vapores eadem facilitate , qua ob motrices vires renixum superant aeris, qui hin dum est corpus, illum adeo majorem 1uperarent coacervatae & in terpositae arenae ; in qua , quum nullum habeat fluorem , cylindri sunt nulli colla teratus , queis inclusi vapores ad ascensum cogantur. XX. Quamvis igitur permiterimus r. ad prosundata quaeque Tellutis usscera per caecos ductus delabi perpetuo Oceanum , Ri a. insupe temperatum calorem in subterraneis ad magnam inique con ruar 'profunditatem p tot nihil minus, tantique adsunt nterpositi obices aut Aduersaria id Concedant, quod ex phaenomenis rite gonsequitur, plura ibi es lenirimum litata elis densitatis , eoque in situ a Ictius in ter se connexa , ut ad ingnam profundit. adscendenta vapo It pervia non sint, ikut ab hoc ser arenarum Iantum acer. iter sibs aperiendum doceantis ut neque eadem facilitate vapores, qua intra hostram atmosphaeram adscendunt , ad n bes conflandas,& pluvias, adstendere quoque per lubterram mea valeant loca ad perennium Fontium scatebras in mom sirm 3ugis confbrmandas neque rima ibit vaporum Copia ab ignoto lle Nari in scin clivas non tum supers es pervinnire -possit, quanta vidi montanas visas uberIama aqua linplendas omnino sequishretur. Quinimmo, iis omnibus libe Taliter permassis, dubita 'dum' si muc prudenter erit, an tu terrane0s ille etsi rem ratus, calor ad 3 omne vitium in aqua laris edicoquendum sit opportunus . Ad paucos pedes sub sterno Thrae iis clitice solarem ignem pervadere valde essica-
nix speclina gravitas sit ad grav. aeris ad 3. quare ad minimum, &ς.
85쪽
rem, & calentere ostensum proxime fuit Art. XVII. r quare
ostendere Adversarii debent, si fieri poterit , subterraneos cillos,& mitiores ignes, quorum virtuti perfectam adscribunt diltillationem , esse ad magnam ubique profundit. solari Consimiles, non ea moderatione tantum, qua pleraque hic terrestria loca calefacit, sed etiam, quod caput est , puritate ; subterranei enim ignes in intimis Terrae latebris delite seentes, quo solaris efficax non pervadit, pluribus, atque heterogeneis particulis esse solent admixti , proindeque con Iaminati. Esto apti sint ad potabilem aquam ex jam potabiIi .extrahendam: ambigi tamen prudenter poterit , an ad p tabilem extrahendam apti sint ex marina; quum ad hanc ed ctionem , adhibito per artem vulgari igne , qui subterra. neci fortasse de impuritate nihil concedit . tanta hominum desudare debuerit industria. In exteriores praeterea , & s Iidos Alem hieorum patietes agere istum, ut putamus, ejus modi ignes haud poterunt; quum in visceribus vigeant mo xium, & consequenter intra Alembica: quapropter explican
dum dilucide est, quomodo a temperatis, sed impuris hisce ignibus expectanda in extracto , seu itillato liquore non sit Mmperata quoque salsedo , & temperatus foetor. XXI. verum subtiliores illi praeteritae aetatis Phy sici,
Fallonio, & Cartesio aliquantum adhaerentes, aliique recenatores, postquam ita tuissent r. per temperatum sub terra ca-4orem conversionem fieri posse marinae aquae in potabilemti salubrem; 2. montes plerosque, veluti totidem Alembica, esis tons derandos . e quorum concava superficie Fontes qui eumque perennes, & magna Flumina originem habeant; s. faeilius per arenam vapores , quam pex aerem adscend re; in hujus deinde controversiae progressu , nimio abrepti ardore, ut sibi adversam aliorum opinionem impugnarent . secum ipsi egregie pugnarunt . Nam ad ostendendum per Caussam. sve a priori . evaporationem fieri tantam dubere esuperficie terrestris Continentis , ut atmosphaericus humor ad Pontium statebras non sussciat locupletandas , ad vehementissi inas & ea Iidas confugerunt ebullitiones . scuti expostum fuit pag. ι S. v. ari; quasi tuas Plerosque montes iu
86쪽
ardentes caminos, partim clausos, partim apertos, Vertere eo narentur. Obliti ergo fuere temperati , & jam adserti cal ris : nisi forte in interioribus quoque Telluris , Zonae reve Ia torridae conjungere temperatas , aliasque voluerunt. Ut suos premerent Adversarios , qui in montibus receptacul M. esse nivium demonstrabant; plures ibi condensam vapores , &c. ; objiciebant saepe, magnorum quorundam Fluminum prima capita, e. g. Danubιι, in vasta esse planitie, pr cul a montibus, ii ne humilioribus. Immo interdum non nullis in regionibus , ubi tot exstare montes,& colles, locumpletissimi, oculatique testes vulgavere, quot abunde suppem tunt ad atmosphaerica fiuida Congreganda & conservanda , certis anni temporibus ibi adfluenter decidentia, aut omnes, aut plerosque singulari virtute, ut ita dicam, exscindere e
nati sunt : modo nimirum narrando , mediterraneas regio.
nes in amplissimo Sinensi Regno in vastas & perpetuas ex tendi piaesties; quamvis una excepta Provincia Pe-tebe Ii, quae paucis propterea rivis irrigatur, & quasi arida est si plures ta in aliis non desint montium series, & suas quo-
ὰ ammodo Alpes habeant sinae, suotque Apenninos 3 ; &
Taν taliae , Patisiis Gallice editae A. a 3 s. & Chtis laniis Regi Ludovico
x Ibi d. p. praeced. 24. haec ex pluribus de selectis relatio thuu Oculat
3J Ante reeentiores Auctores, a qui-biis Sinensium regionum situs, fle quali- ates describuntur, eleganter dixerat Cl. DanieI Bartoias S. I in Hsor a Sor. Iesu ad Sinain pertinente , Etrusce scripta,& vulgata Romae A. 26 3. pag. s. et Quanto pol alia glaeιιώνa i. e. Sinensisl inperiit elia non δ nδ tuata in plano di
87쪽
modo adserendo, opportunos non esse montes in Insula SHelenae circa Africam t ; quamvis celebris Hallellus, oci latus te itis ea jam vulgasset in contrarium , quae exposita Φ pag. go. ; & modo objiciendo Plauassam insulam Etruriae noli rae adjacentem ut plura alia praetermittam exempla veluti a montibus ti collibus penitus a nudam I quamvis tres ibi colles Thyrrhenum Aequor navigantibus. conspicui sint s 3 l. Porro montes collesque ita per vim destruere , aut
imminuere jocose subjicere hele liceat non Philosophis, sed potentissimis Regibus permissum est , qualis ille
Xerses fuit, a quo, quum in ejus exercitu, Plutarcia auctove , capitum quinquagies centena millia numerarentur, mirari debet finemo, si Athos mons in Chersoneso, seu Penim sula situs, a Macedoniae continenti abscindi potuerit, sicuti factum fuisse Plinius narravit sue J. Praeterquam quod, quum illustres Adversarii , tamquam probabilius jam cocuillent , marinae aquae circulationem fieri subterraneam per evap rationem, seu distillationem, Sc. . atque idcirco necessarios esse montes, ut expositum fuit pag. 67.; quomodo, si 4ngem tia illa pluribus in regionibus Alembica deliruant, postquam tanta industria ad Maris aquam stillandam aptaverint, quom modo, inquam, in iis locis distillatio fiet 8 Et tamen pluri-hus ipsi, nss fallimur , quam nos, montibus indigent Eliam si permittamus dissoluta tantum arena Iesertos esse
- ε 3 rn, Dissertatione iam commemo- mo est, modo Italice dicitur u P an
rena dati' A ea δ . , non de nova T. i. pag. 67. col. 1. Ultrajecti a 689. sum loqui paret, sed de veteri, utpo- idem etiam a G1aecis quibusdam Aa re remotiori s distante nempe ab ora et rihu1 proditum esse ad filmans , a Africae oecidentali Gr. ciret ter 26. Graeco verbo i. e. Erra, uri Longstud. I in cuius montibus Halle ur de Stellae erra via appellatae fuerunt astri,nomicas habuit obseνυationis. Pla-tao, eminu minis or ginem repetit. tia De hae Guauerisis in proximo f/l in The , meis . M eirata Disset r. himis eonfidenter pro- si Hi Hae L. 4. c. o. Ante ria
nuneiavit. ab erus nDmine sortasse de- nivm narraverat olim vetustissimus misaeeptus : Non in sono nὶ Monti, nὸ Coia rodotus L. 7. a Xerse montem Athon ita e , pag. ifix. . - . - misi e perforatum , ut Mari pervius
88쪽
montes, quin ulla sint Interposita , aut argillacea strata , autti pillea, aliquam fieri tempe oti vinis vi sub terra distillistionem; inferi illius Maris aquam per ignem , licet impurum , Atque intr- Alembi M. conquetum , in potabilem verti posse; nihilo tam ep minui prauci adeo vapores, poli sinuosum
per aggelias arenas, & longissim tam iter, in alta tandem cacumina eluctaeentur, ut in majorum ejusmodi Alembicorum excipuli P unam, vel alteram purgati & salubris liquoris guttulam conformare vix possent. Quamobrem, ut cohaerentius tot inter hypotheses ratiocinentur, multiplicare potius debenr montes, quam imminuere auctis enim Fornaculis, & Alembicis, augebuntur chemica stillicidia se . Contra vero , si montium Numerus a praeclarissi. Adversariis imminuatur, dum agunt de Fontium origine, exta cabuntur penitus Flumina : atque ita multiplicibus eorundem hypothesibus, sicuti olim a quibusdam Grae-Eis Auctoribus commemorati Xersis exercitibus factum Fluminum exsiccatio adscribe tar ω
ri Prolandos quosdam Fluvios ab eonsilet inter se disiunctos colles. da-
pririeti iis Fersarum exeretribus , queis me cis oleis circumvestitos. Istorum imperabat Xerses , fuisse exit alus, eminentior, & in quo aquyrium ei LEir, postquam eorum undis sitim extinxissent, ste Pila I testate tantum aridum, vulgo 1Drodotus L. L. aliique Graeci Historici vocitatur , GisQu Fitino'; alter ad narravere : quamvis Iuvenalis; ill Grae- Meridiem , ta Guardia deue Galere ρ Me rum carperet vanitarem, & haec, & que huic proximus lettius, la Punt 'liae pronune fuerunt inditata de abscisi alta Ruta. Quatuor ibi praeterea sunt nolle imonti lim a continenti, pro ulsis perennes & potabiles Fontes, sed in I habuerit , Satira X. u. t 3. ... ω πιι- co ad litora de s Hori , quorum duo. - i' ., Caurum s vulgo Masratei respiciunt, Vel eatvis albos, o quidquid Grauia aliique duo occidentem a Duo' etiam' mendau iuges Putei, contra plagam inter Α
.. -δει in Besoria, cte. strum , & Lybicum mediam s vulgo-.Circa Planasiam in s. in Thyrrheno perose Lisere o J in profunda ad litus Mari satis celebrem , dc de qua plura crypta , dulcem & salubrem ibr aqiram
Cellarius, Geogr. T. I. L. 1. C. ao. e suo peditant navigantibus , tranquillo Mee addimus. Ab tisad Insulae ora Mari; nam , vel ad leves ejus pro cuilas, meridionali ditiat milliaria italica cise adsurgentes undae , per meatus quosdam citer io. Parem sere eorundem millia- supe ficiei Mitis proximos iri putem rium numerum eius ambitus eomple- illabuntur, & dulcem aquam in sutactituro Orientem versis deprimitur, salsam vertunt . Haec ex relation is ita ut aliqua ejus plana pars oceanum quorundam Liburnenium , qui solita. radat; at contra occid. non mediocriter Nam hane Iasulam Peragraiunt.
adsurgit. Nomorosa uicubi es, ac ue
89쪽
Omnes propemodum Thysic; , es' Matbematici relebriores L
qui suis indulgere nimis bpotbesus noluerunt, ιn eo tam sentiunt, ut Iolute ae tibere concedant , AtmosphaericoHumore , per exteriorem tantum re conspaeuam eircula.
tionem , Fontes , Fluvio sique plures, Ialtem aliquar
Ui negarunt , per subterraneam aquae marina circulationem oriri Fontes sive eorum Orrum pluviis , liquatisque nivibus , quin de vaporibus mentionem aperte facerent , sive aquis in.uni. versum per atmosphaeram dispersis tribuendum esse documrint utrique concessere uter , Flu viosque plures , aut saltem aliquos ea produci ratione , sicuti in praemissa ex Ponitur Prop V.ῆ nam neque a primis atmosphaerici humo. res ceteri fuerunt exclusi; neque a secundis pluviae , & liquatae nives r mo ad Fontium statebras conformandas &primi docuere conferre admodum fluida quaecumque pella tmosphaeram diffusa, & secundi pluvias, & nives . II Ostendendum ita quo heic esset, fere omnes celebri res Physicos, S Mathematicos , qui a suis hypothesibus ad inusitata & abnormia protracti non fuerunt, & qui pro subter. Tanea pugnavere circulatione , cum Sapientibus aliis ipsam negantibus, quod ad Fontes Fluviosque plures attinet, plane consensisse . Sed quoniam innumeris florentissima hac nostra
aetate litterati viri libris abundant & veterum , & recentio-Tum , praesertim vero facultatum Praeceptores, quibus ad sua scholastica munera rite obeunda maxime sunt necessarii ; ita ut facile euicumque sit praemissae Propositionis cum enunciata re consensionem in Bibliothecis exploratam habere a & m lestum lectori esset auctorum nube here opprimi s quorundam Iaritum, temporum ordine non servato, sed prout mihi sese offerent, adsertiones in compendium eXpromam. . . III. Diuitiaco by Coostl
90쪽
III. Petrus Gabsendas, Physicae Sect. 3. L. r. C. 3. ,
Postquam veterum opinionea de Fonta orig. exposuit , sed indiligenter Aristotelicam, sicuti ostensum est pag. 3.&seqq. Differt. I.,& pluviis, & vaporibus, tum Terrae circumtulis, tum interioribus e subterraneo Mari adscendentibus , primordia Fontium adscribit. Cetera ut praetermittam, en quid ipse accurate de pluviis; quo nomine, sicuti eκ ejus mei de claratione patebit , & fluidas aquas, & in niυem concreras ex atmosphaera decidentes complexus est . Sethere admotandas secundo loco causa potior ex pluvialuus aquis repetita , cogi MMamque proinde eu esse intra terram , cor maxιme ιn monti bur , qui rupei sunt, camernosique , receptacula mama , muli a moessse capacitatis ς ex quais3 quae fundo lapideo , argivaceo,
aut alias contruendae aquae idoneo exstiterint, ac praeterea m
μιum , meatumme angusium inferne abierint ; ejusmori sunt , quae , decidente, ω ad ea usque penetrante pluvia i aut etiam se nimbus J , mel prorsus, vel ex parte tompleantur; cor nonnisi sensim exonerentur, ae effluant, sec. Et paullo post, ut Olten dat , quosdam etiam perennes Fontes suum pluviis , & niuibus ortum debere : Hae e ergo subjicit J esse iidetur ponον ὰ
ρον germanior causa Fontium : quorum qui perennes prae cete eris μουν, necesse s coueeptaeuia babeaut , re adeo evaera, orarctoram adeo ostiorum ae meatuum . ut tu Letum tempώr , O quo que per pluvias, tametsi AVrs recurrenter intervallis , re pareotur , sufficiant, neque penitur exbaurιantur.
. Audiatux nune Albanasius Κιαberas S. I. qui in suo Mundo subterraneo, quamvis plura ingeniose conitruxerit , &in tabulis eleganter depicta exhibuerit Pyrophylacla , queis mirifica addidit Hydrophylacia , singulis regionihus suum adsignandos & quamvis quaedam in subterraneis bisagoga esse inellia per hypothesim adfirmaverit L 2ὶ, per quae marinum fluidum, tum ab aestu ipsius Maris,& ventorum vi s3J, tum a vacui metu f4J compellatur adscendere , &c. abi dem tamen concedit, Fontus, Amnesque aliquos, ali