장음표시 사용
221쪽
mollissimis ae frigidis , piscibusque litorati so cartilagineis, elis, cucurbitis, s camnibus contritis.
Quanti autem secerint Veteres Medici ptisanam mellitam in acutis aeque ac chr nicis morbis curandis, passim ex illorum operibus liquet. Serum lactis, verno tempore solventi graminis virtute dives, pulcherrime potui quotidiano servire potest
gratis ni etiam potus ex cerasiis, sta-gisinc cum aqua contritis parari possunt, quae omnia iam laudata suerunt ad . Io97. Ubi autem acida acrimonia praedominatur, omnia haec, utpote acescentia , minus conducerent tuncque aqua pura praesertur vel decoctum raturae cornu cervi, eborisve, addita pauca quantitate corticum citri, ut fatuus nimis sapor emendetur. Motus comporis quidem conducit, cum sedentaria vita semper melancholicis noceat; sed debet esse
moderatus, ne calescat multum corpus ,
liquidissim dimentur, sicque augeatur
copia materiae atrabitari, nec tantum ob hanc causa , verum etiam, quia valido motu posset subito saepe moveri atra bilis,in turgens reddi, summo cum periculo : ob eandem rationem intensi calores vitari debent. Cum autem pervigiliari io'ῖ. merito inter causas melancholiae recenseantur,is noctes diesque melancholici uni eidemque cogitationi inhaerere soleant, paret, quantum boni a somno longior exspectandumst. Somni enim tempore optima perdit. rum restitutio fit, omnes humores corporis ad sacilem transitum per vasa disponuntur, anxiae illae cogitationes, quae adeo torquent miseros hos aegros, tamdiu silent, sicque lacilius delentur ideae illae, quae totam mentem occupant. Emulta ex seminibus farinaceis hic pulchre prolunt additis etiam, si sola haec non sufficiant, diacodiatis Hippocrar De Locis in homine . Iῖ. . .
p. 37. Diussit , dari moerore consectis,
strangulari volentibus , radicem mandr forae, quae inter narcoticas plantas recenseri solet. Verum quidem est, quod diacmeliata soleant alvum serietiorem quandoque xeddere, quod priori indicationi contrarium est . sed lene clysma iacile emendabit oevitium, si omniserorum medicamentorum ut sequatur.
Simul autem maxime proderit per cly mata injicere talia remedia , quae absque
multa acrimonia solvendi vim etficacem habent, illaque diu retinere, ut absorptinvenis intestinorum directe ad hepar veniant, vix mutatis viribus . Serum lactis mellistum, sapo venetus in aqua solutus, tartarus solubilis , vel tartarus regenerat Sennerti, potenter solvunt, blanda tamen sunt. Ad g. IIo I. clysmata pariter laudata fuerunt, sed ad expellendam mat riem atrabitariam, iam solutam obialem hic autem potius adhibentur , ut prudenter liquetur tenax illud atrabitarium.
Simulis balnea di omenta , abdomini applicata, merito laudantur a Veteribus Medicis, dum strictae nimis partes solidae s laxantur,in ad solutionem disponuntur illa, quae vasis impadia haerent. Unde dulcium balneorum usum prae reliquis in hoc
morbo commendat Traeliantis Lib. I. e. I 6.
pag. Io7. . Thermarum balnea laudavit
quia contrarium corporis habitum sensim inducunt. Sic enim habet: Bona utique est humectati, morbi si Arem tollens em
rationis vexationem mitigans I rarae aditem
molis carnes ad aegrituinis remumnem mxim faciunt a siccae retem, dense carnes sunt, uncialia aborantibus . Similia adhibita suisse is plura alia sementi instar abdomini imposita , alibi te Melanchia.
OO IOI legitur. Remedia autem dantur talia, quae diis luunt, blanda vi solvente praedita sunt; nec acria tamen , qualia ad . io O . χIIo et laudata suerunt
Sollicite tunc attendendum est , quoversus natura ducat solutam atram bilem Whoc cognito prudenter insistendum est huic evacuationi, ita ut lenissimis tantum remediis moveatur, ut jam ad . II o I. monitum fuit. Omnium requentissime per alvum exire solet, quandoque per vomulum , sed tunc majoribus cum turbis
quandoque ad alia loca deponitur , uti
g. III o patebit tunc autem videtur sensim soluta atra bilis, circulantibus hum ribus permista , per metastasi ad alias partes deposita suisse Historia medicara
222쪽
menin habet alias atrae bilis evacuationes, licet minus requentes. Sudorem caeruleum in dextro vpochondri hominis melancholici observavit Dolaus Miscet Curios Decad. I. Aun. 6. ω . p. 97 Per plures dies urinam nigerrimam, instar atramenti, emutam cum levamine vidit umidius ab an. 8 p. 44. in consulari viro , qui satis graviter cum malo hypochondriaco conflictabatur post plures menses redibat illa urinae nigrae excretio simili cum e flectu. Omnium autem tutissima sunt illae evaeuationes materiae atrabitaria in hoc morbi stadio, quae lenteis successivis vicibus frant, sic sensim minuitur morbus , liberantur viscera, sanitas redit quamvis tardius . Quin imo parte gravantis sarcunae illius levatum corpus, si bono & id
pulchre notaverunt Veteres Medici Q ιi- sdam enim tiamdiu medicarι adhuetur, tamdiu morbus maner, quamvis labefactatus Abilis r at si homo carnes resarciat, ac vires instauret , simul omnia morbi estigia
obliterantur 2 nam potentia natur. sanitarem,
imbecillitas morbum parit Arnaeus in Ioco modo citat . . Similia apud Arrium Lib. 6. c. IO. p. Io versa, inde Melanch. Ita u. ex Galen. c. r. I . pag. so a. leguntur, ex Rus desumtae, quae sic sonant e uapr
pter naturae remi ponem dare oportetu videis tu enim una cum tirinionibus vexari I inquiete vero invalescere, O superare morbos Conservanturin augentur , omnesque morbi causa sollicite caventur, reliquum sponte superat , licet aegri longae medicationis pertaesi omnia pharmaca respuant terum monita practicae observationesci conis tingit enim frequenter , melancholicos aquis medicatis utentes , levari quidem sed tamen non integre sanatos abire Dum autem in itinere bono utuntur victu, objectorum simul continua varietate oblectantur, reduces experiuntur, morbum
f. IIo 4. D autem malum IIo 2 ad magnam iam acrimoniam provectum , eum 1 visceribus jam valde eorruptis , si durantibus iisdem causis Ioa. Min motu musculari calore Solis, ignisve victu aeri, opiosoque medicamentis aeribus valide moventibus , eum acrimonia mali effervescentibus ; venenis similiatione laedentibus4 vel tande is morbis nonnullis validis movetur, tum acrior mobilis , jam agens reddita, vasa sua rumpit, orrumpit , putrefaciendo resolvit, cum atra bile ipsa in vomicas putrefactas mutat iam est bilis atra turgens hac iam hucusque provecta , si liquefacta in suis vas , mota versus hepae , in exesos venae cavae ramulos serpens , cordi insertur , damnosa illa mala producit si enim de acido coagulante participat polypos cordis , pulmonis , ortae . carotidum , horum mala , mortem creat . Si in cerebrum perrexerit , poplo iam
parat si , catalepsin . pilepsiam, deliri , maniam, missimi generis is sere
immedicat,iles , producit . In genere rinrioso omn' mutat , febres immanes . brevi omnia putrefacientes profert si de alcati putrefaciente participat, gangraenas subito lethales, ubicunque impegerit, ibi nasci facit. Unde infiniti morbi in toto corpore in qualibet eius parte, non curabiles, nisi hoc semite extinctoris autem ruptis viscerum vasculis elapsa materies cava peritonae occupat, debilitas mox exoritur ingensin insuperabilis , putrefactio acris Hapsi , ejusque accumulatio rum eros gangraenosa omnium abdominalium viscerum , unde mirabilia phaenc menc Tympanitic mors cum laetore immani si autem mota ruerit in iecur mdeque per exesa' dilatata vascula illosa in vesicam sellis ductum hepatieum, communem , in intellina , facit nausea . vomitus , dysenteria atrabitarias , cum anxietate , impetu, dolore , otione , in olerabit bus, unde inflammationes , exul cerationes , putrefactiones intestinorum , i machi , oesophagi , faucium , oris inde convulsioncs terribiles , tandemque placida sere mors , gangraenam , adeoque inludentiam, sequens omnium . .
223쪽
Sequitur iam tetem in huius mali faciesci hactenus enim materies atrAbilaria gravabat viscera , illorumque unctionest iubabat, sic magnas satis parabat in ἰestias sed chronicas , nec in subitam peraiiciem tendentes . Verum dum uncta tenaci huic materiae acrimonia augeri, tenax illud fundi, incipit , eroduntur i. scera, materia atrabitaria vomicas pessim iacit . Cum enim vascula arteriosa aninima , inflammatoria materiae immeabili distenta , rumpantur , liquores effundant, solidas partes tenerrimas atterant , solvant, fluidis misceant, sicque pus prinducant videri. 8 quod licet blandum adeo sit ex sua natura, tamen pessima mala in visceribus producere potest quanto peiora sent, dum acris materies, in vasis obstructis haerens , illa prodit, in corruptum liquamen convertit: quod
ea vi, in quo haeret , omnem superficiem erodendo auget vomicam subito, tandem omnem viscerum substantiam in amurcosam saburram convertit . Nuine rosa satis apud practicos occurrunt observata quae docent lienem , hepar c. in vomicas tales atrabitarias conversa in cadaveribus reperta fuisse . Nec iuvabit aegros licet his vomicis contenta saburra evacuetur de corpore ; corrupta tamin exesa jam iunt visceraci sola curatio sperariporest, uti ante dictum fuit , dum integris adhuc vasisse visceribus atra bilis,oluta exit de corpore . Aliter vocatur atra bilis tirgens, variis viis exiens decim, quo continetur , uti statini dicetur, pernicioso eventu Hanc Galentis v cavit exactum tra bilis hiamorem De Atrabiti c. . t. p. p. 68 quem semper ad perniciem excerni monuit is contra illorum quae nigra simpliciter appellantur
Evacuationem non raro salubrem observavit. Ubi videmus evidenter. Galenum di-sinxisse atram bilem turgentem ab atrabile simpliciter dicta . Addidit autem , minus in arte exercitatos mirari, cur pravo humore evacuato corpus laedatur , dum
potius inde morbus tolli deberetri ratio hujus rei ex modo dicti facile patet.
Cum autem omnia , quae motum augent in corpore aut calorem , aptissima
sint, ut in motum subito ducant atratu bilem patet, quare innocrares me mombis i. a. c. 29. . . p. 8o 38 I. in vino meraco , cibis acribus , validioribus exercitiis, calidis lotionibus , solis aestu , absti. nendum in cura hujus morbi jusserit Idem amis de medicamentis verum est,
quamvis enim ellebororum vires adeo laudentur ad hunc morbum, certe in hoc gradu melancholiae non sine ingenti di-urimine valida adeo remedia adhiberi posse, manifestum est. Cum autem acrimoniabilis atrae varia sit, caute adhibenda sunt illa remedia, quae huic acrimoniae oppositam indolem habent. Si enim v. g. acre acidum adsit, & bilis atra solvi a m veri incipiens , ad intestina vel ventrio lum venerit, tunc , potu jusculi tenuis vel aquae purae diluendo tutius enervatur illud acre , quam scientetur salibus alcatinis aut terrestribus absorbentibus remediis'. Ventriculus enim, intestina ab hoc acclirritata spasmos patientur , simulque abalcatinis vel terrestribus, cum acido effervescentibus , generabitur elastica materies, qtae rasino contractis intestinis aut ventriculo coercita miros tumores Manxietatem
vix tolerabilem faciet pride g. 6 6. .
Verum benena, quae tam subito tam valide totum corpus turbant, atram
bilem subito movere possent , eademque mala producere . Casus talis habetur apud IV ferti De cicut aquar his oe noris .ao his. 3. p. as . , qui huc referri posse
videtur . Sumserat mulier cachectica ex
vetulae cujusdam consilio aliquot grana
vitri antimonii vino per noctem insula, atque inde enormes vomitus , syncopen convulsiones passa fuit epotis jusculis, remiserunt quidem haec sympmmata , sed magna manebat debilitas , dum aliquantum vires recuperavit , sensit intolerabilem pedis dextri dolorem postridie hirurgus advocatus invenit pedem ' ad mediam sere tibiam nigrum, ac si atramento sutorio immersus suisset interim pars L secta, nec dura, nec tumida, nec exulcerata erat : successsit tamen sphacelus ,
crus ad distantiam palmi a genu exstirpari debuit. Si jam consideretur , cache ctieos quandoque flavum , aecum , ima
224쪽
nigrrum colorem habere videri IIIo. , Watra bilem turgentem subito lethales gangramas producere , ubicumqe impegerit, uti statim dicetur , videtur satis verisimile, subitam illam n gredinem , cum immani dolore, sequente sphacelo, inde
sectam fui me, quod a violento tali remedio mota atra bilis partim evacuata sum rit per enormes illos vomitus, partim mista circulantibus humoribus , in pedem crus decubuerit. Confirmare videtur hanc sententiam , quod hepar inventum sui pallidum & variegatum , lien naturali maior. Hepxte enim obstructo limis molem saepe augeri notum est , post tantas evacuationes, materiamque atrabitariam, partim per vomitum expulsam, partim per metastasi ad alia loca delatam, pallidum hepar suisse minime mirum videtur. Uerum causa hactenus recensitae , quae atram bilem turgentem reddunt , vitari possunt ab aegro, si prudentis Medici consilio obediat : morbi autem , Epidemici
v. g. non semper evitari poterunt . Simplex tertiana febris verna poterit movere atram bilem , uti requenter observatum fuit, tanto magis adhuc omnes sebres continuae , morbique inflammatori , si in melancholico corpore nascantur . Tunc illi morbi, licet ex sua natura non adeo periculosi forent, subito saepe fient lethales, dum per motum circulationis aestum unditur atra bilis . mobilis redditur is turbat omnia . Illud pluribus in locis Hit
pocrates monuit . In Coacis enim Praenotionibus n. i. t. 8 p. 8s6. dicit ebricitanti se atra bilis in principio Drsum aut deorsim prodieris, Irrhale . Et alibi adhuc tanquam generale axioma ponit sequentia Aph et a se l. q. r. p. p. 46. Quibuscamque morbis incipientibus , si bilis arra fursum aut deorsum maea , trahis . Designat enim per morbi impetum atram bilem turgentem redditam esse, quaqua- versum viam quaerere . Nec meliorem speravit exitum, si alio morbi temppre, debilitatis jam, extenuatis aegris , milia prodirent : Ita enim habet sequenti Aphorismo Ibidem p. 4 . : Quibus ex
morbis acutis aut disturnis, aut vulneribus,aBr alio quocunΨα modo tunsatι , bilis
arra , aut elut Drauis niger, subieris , illi
Ubi autem soluta materies atrabitaria,
in visceribus abdominalibus haerens, venit in venas , necessario per venam O tarum in hepar tendet, & tenera ac pulpos hepatis vasa rodet: sicque poterit
in venam cavam , qua hepatis substantiae innascitur, sanguinem a secretione bilis superstitem ab hoc viscere recipit , transires unde mox in cor dextrum veniet Si iam, uti sequenti paragrapho dicetur, atra bilis habeat acrimcniam acerrirnam acidam, coagulabitur sanguis in corde dextro si illud coagulum sorte fuerit , haerebit in arteria pulmonali, cita mors sequetur: si vero adhuc transprimi potuerit per fines arteriae pulmonalis , quamvis cum molestia , in cor sinistrum derivabitur, ibique denuo coire incipiet: scpolyposis concretionibus dabit originem
vel per ortae ramos distributus talis grumosus sanguis in angustiis convergentium arteriarum brevi avebit inprimis si per
carotides Qvertebrales arterias ad encephalon pervenerit, cuius fabrica minimis vasis constat . Facile ergo intelligitur turbari debere omnes unctiones cerebri prout diverse ejus partes aulaiuntur; imo saepe deleri omnes subito , lethali apoplexia. Unde Hippocrates Cuti, alia occasione ad Io Io. . monitum fulto dixit C hor. 6. seM. o. rom. o. p. 87- Morbo
melancholicis per fias tempestates ver nempe eb aratum m , Ierici sis decubitus titat oplexium corporis , aut conmusonem , -rmaniam , aut corcitatem nunciant . Et sequenti Aphorismo subjungit, poplecticos
maxime fieri intra quadragesimum vigesimum annum aetatis, quo vita tempore melancholia inprimis occurrit , uti postea ad . ii . . dicetur . Si autem bonus sanguis nimis distendens vasa a. iora, vel , illis ruptis , effusus in cavum calvariae , lethalem toties a poplexiam fecerit, facile patet, adhuc magis metuendum esse a sanguine spisso & acri simul,
si ad encephalon pervenerit Ubi vero atra bilis soluta turgens pervenit in arterias, cum reliquo san
225쪽
dam loca corporis, qui acet adeo humors,nguini permistus est unde pessima nascentur febres videri. 86. calidissima quidem in frigidissimis antea corporibus, cum horrendis ut pluriinum symptomatibus. Tunc haec atra bilis non m vetur solvitur a se, praegressa , sed alia quacumque de causa soluto sanguini mista ebrim excitat, motaque per se-hrim brevi totum corpus putrefaciendo destruit. Tunc enim bilis atra putridam acrimoniam potius habet : ubi autem acidum. acre in atra bile adest, coagulo inducto, dum sanguini miscetur, cito necat, inser--cio pulmone vel encephali vasis , grum so sanguine, antequam febris sequi possit.
Hanc rem dum observaverat uretur In Coa . pr.en. l. I. n. q. t. o. , quod nempe
ardenti Ismae febres ex frigido, chronico
morbo nascerentur, dixit Inter bilem atram di melancioticum timorem tantum interest, quantum inter ferrum canaens s igne intatium . . Et ob putredinem natam ab atrabile tales febres accendi GaImus D fνmst.
a. c. s. r. 7. p. 78. optime monuit,
dicens Nigra numque bilis isti sidus naruria humor est, sed quum utredin mis .m iam sibi ad Anxu , cujus causa fouerim accendit, tantum t 'tae caloris . nantum etiam Meredinis. Ubi autem atra bilis per febrim mota, hinc adhuc acrior reddita , in partem quandam corporis impacta fuit , sinatuque al-calinam putrefacientem indolem habet , ITO gangraenae sequitur uti patet ex illis, quae ad 9.. 42 p. de gangraemae causis dicta suerunt . . ita Galenus De Atra βιώc. q. t. 7. p. 59' notavit, pustulis nigras,
anthraces, mirni a melancholico hum re per febrim moto . .
Facile iam patet ex lictis, innumeros morbos possie nasci a bile atra turgente . prout vel cum sanguine diti usa fuerit per rutuna corpus , vel in hanc illamve partem decubueris; sed, simul apparet, vix curabilia esse haec mala, cum ilico partes desim uitur ab acri talia putrefaciente humoreri etiam dum transeundo per illas exitum de corpore molitur , simulque notandum est, pessime etiam actita esse haec viscera, in quibus hae sit atra bilis, antequam move-
Omnes autem metastases illis, per quas bilis atra ex locis , quae occupavit , desertur in sanguinem, ad varia orporis loca transfertur, tunc locum habent, ubi vasa viscera adhuc satis integra sunt Quandoque autem contingit, ut bilis atra, vasis peresis Qvisceribus corruptis , scitet vomicas putrilagine plenas , quarum
membranis continentibus ruptis a materiae copia vel exesis ab acrimonia , omne illud liquamen corruptum decidit in cavum peritoriae , ibi accumulaetur , mora
magis putridum redditur , omnia viscera abdominalia, quae alluit, gangraenosa
tredine corrumpit adeoque mors inevitabilis sequitur , in satis cito . Illo autem
tempore , dum tales vomicae rumpuntur summa debilitas oritur , quia omnes uis mores in rupta hacis patula vasa ruunt, simulque pla putredo vires prosternere valet, uti antea ad g. 66 I. ubi de Debilitate Febrili agebatur, probatum fuit Pra Ierea cum putrescentes humores copiam aeris elastici generent, abdomen immaniter distenditur, Wpercussum tympani instar resonat, quia non turget distentum abdomen humoribus extravalatis adeo, quam elastica materie per putredinem genita sic videmus cadavera submersorum anumalium , dum putrescere incipiunt , hahere abdomen turgidissimum , tuncque en tare in Uu. superficiem is notum est, quam hornmdus cetor per omnem viciniam dispergatur, dum talis cadaveris a domen crepat . Si ruptis vasis aliquot dies supervixerint miseri tales aegri , inflatur abdomen ; si subito moriantur, post mortem hoc contingit dum talis cadaveris turgidissimum abdomen aperitur ade putrida exspirat mephitis ut constantillimi Anatomici dudum his molestiis assueti, in animi deliquium ceciderint
Antea in eadem hac paragrapho dictum
fuit solutam materiem arrabitariam, nisi ruptis vatis in cavum abdominis dilapsa tuerit , ire in hepar consideravimusi: ia mala , quae sunt , quando atra bilissbluta mota in venam cavam venerit, sicque sanguini fuerit permista . Verum p terit' venire in vasa biliosa, sicque per
226쪽
ullum hepaticum communem in duo adstantes' in ventriculo vasa rota migio denum , atque hinc in ventriculum regur colore conspicua, ac disrupta apparuerunt, in ejus cavo, ut etiam in intestino leo liquamen nigrum stetidum inveniebatur vasis ile simul nigricantibus c. Hucinumque referri posse videtur vomitu seces-
gitare, vel pergere , tandemque per anum expelli Facile autem patet, quanti dolores, quam horrenda mala, fieri debeant, dum acerrima talis xteria per haec loca transit illaque erodita unde plerumque cita mors sequitur . Praestici frequenter ales casus
observaverunt. Iuvenis , post quartanam male curatam , cachecticus mansit, cum
livido, plumbeo faciei colore . Ubi autem pedes iter aliquot milliarium conse-cisset , sicque corpus valide exagitasset simulque cum sodalibus rixas habuisset incidit inopinato in vomitum Nigrum largum , c repetitis quidem vicibus ; per alvum feces instar picis nigrae ac stetidi sim prodierunt secuta sunt animi deli meseresca sanguine nigri cante turgida cin-
morbus in regno Castellano requens est, Wlethali, iuro Medis p. 47o.d. Notum enim est, Hispanam nationem in morbos
Sieis apud Onetum I pulchret. Praes. Lib. I. Sect p. Obsem. I. I, 24 I. legitur de homine melancholico, qui , superveniente vomitu nigricantis sanguinis crebris lipothyiniis, Obiit . Apertoria, davere intestina in dextro latere livida .., sphace lata, visa sunt basa quia is intra viginti quatuor horarum
quidem est, quod celeberrimus Autor ad
vomitum cruentum retulerit hunc casum,
sed ipsa morbi historia atra bile laborasse
hunc aegrum docet quae per motum Orporis Manimi flectuin validum agitata &turgens reddita sursum deorsum erupit. Illa autem , quae in cadavere dissecto
apparuerunt , ulterius hoc confirmant
Licet enim altero post mortem die seca- testini coli pars superior sanguine concre. to saeculento, nigerrimo instar picis , qualem vomitu rejecerat, plena. Plura similia certe ex probatis auctoribus colligi possent; verum haec sufficient , ut demonstretur quanta mala sequi debeant, dum atra bilis turgens mota ad ventriculum vel intestina pervenit . Hic etiam patet ratio quare V cntres horism et . Sect dixerit : D senteria, si ab atra iis ortum duxerit, letiale. Post enormes enim dol quandoque convulsiones , lethalis
Tetur cadaver, vix ferre poterant foetorem viscerum gangraena sequitur.
sic reddita to una cum tenacitate summa ire habet acrimoniam cirrimam acidam , quae metalla aut alca linam salinam , corrosivam quam maxime aut oleosam putrefactam , omnium reterrimam . Quae sngulae species , unde oriantur , quomodo cognoscantur , qui curentur, supra satis demonstratum c 33 ad ior. o I. O32. .
L It picea limul rodat , terram firmentet Ubi bilis atra turgens subito excernitur de corpore per quascumque vias, tunc ejus indoles examinari potest is inde cognosci etiam illa pars, quae nondum expulsa est. saciat, uti omnia acida acria sacere solent.
Videtur autem Galentis Method. Med.L. I 4. c. . . o. p. 28 sere credidisse, omnem talem atram acidam esse. Interim tam
Communis proprietasses, quod sit admo constat cerris observatis , quandoque atram, aeris, nigri vel profundes bilem scatere alcatina & putrida acrimonia.
in eodem loco, ubi eid Isimae bilis atra meminit, simul tamen monet, quandoque
talia vomitu rejici a melancholicis quae cadaver lentri haec autem species dum evomitur; dentes stupeo atrae bilis, uti praecedenti paragrapho duclum usti coloris verum diversa acrimoniae species est . Observatur mum quandoque acidissima acrimonia, ut pelves metallicae, quibus excipitur , rodanturci flervescat cum terrestribus quibus occurrit fauces
227쪽
ctum suit, subitissimas gangraenas producit.
Omnium autem teterrima corruptio est pinguis putrefacti , quae 'videtur obtinere dum bilis flava in atram bilem degenerat. Notum enim est ex Physiologicis ad bilis
bonae consectionem in hepate concurrere sanguinem venosum omenti, oleo divitem M. Bisrh. Insistit. 4; . experimenta chemica docent, bilem exsiccatam incendi posse flammamque alere ex quibus constat, multum pinguis olei in ipsa bile esse. Dantur autem tales homines, biliosae temperiei, qui calidiores, mobiliores ab animi affectibus, in iram propensiores, emittunt urinam magis lxvam , oculorum album quadam flavedine suffusum habent in illis generatur bilis acrisin copiola, quae facita in cystide sua retenta lente icit, susca fit,
imo in nigram tenacem amurcam quasi
degenerat : ideo in pertinaci testem totus habitus corporis incipit nigrescere , cum in initio morbi flavedo adesset tuncque uocatur icterus niger, uti in Capitulo is Heparitide dictum sui . Verum haec bilis in spissata jamin amurcos habet hanc proprietatem, quod satis facile putrescat,istunc denuo solvaturi, simulque se diffundat s. IIo . LIM . in vicina loca per vias Anatomicis no dum bene cognita . saepius enim obse vatur in cadaveribus, bilem ex cystide sua
quasi trant piram , nec tantum vicinam
hepatis partem , sedis colon intestinum, omentum , flavedine inficere . Si jam putridistima talis bilis subito moveatur a similibus causis , quae atram bilem turgiadam redduntis motam , facile patet subitam corruptionem sequi debere omnium partiunt, quae putrido hoc liquamine alluuntur . Sic novi , observatum fuisse in cadavere principis oeminae, summos πα- rores subitos passae, dein cito mortuae, abdomen admodum turgens, quo perto teterrima exhalabat mephitisci vesicula sellis continebat materiem nigram spissam splendentem, instar picis liquidae . pancreas simili colore tinctum erat , uti lien qui leviter tactus diffluebat totus putris simili modo se habebant renes, licet naturaliter longe firmiorem monstrent substantiam, quam lien . Quibus autem causis diversae illae species acrimoniae in corpore humano producantur, inuibus signis possit cognosci singularum praesentia, ad numeros in textu citatos dictum fuit.
f. ii οὐ ATque iacile patet consideranti dicta roco. oo3. oo . situm
structuram, circulationem viscerum , in quibus haeret hic malignus humor , morbum turgentem curatione malorem diluentia cum opposito acri ad acre praedominans, rapio, primaria sunt. Evidenter hoc patet ex illis, quae hactenus dicta sunt morbus enim ille tu gere dicitur , dum atra bilis , quae diu visceribus abdominalibus impacta haeserat, mora pejor lacrior reddita, sponte sua, vel imprudenti medela , solvi incipit moveri vasa, quibus impacta fuit destruit adeoque insignem labem adfert
visceribus in quibus haesit. Verum constitit, acrem iamin motam atram bilem in hepar deserri debere ; itaque illud viscus adeo tenerum destruer, vel altem insigniter laedet. Ex hepat autem venire poterit in venam cavam , sicque languinem coagu- Isiit, si acidam acrimoniam, vel putredine pessima inquinabit, si alcatinam putrefacientem, vel oleosam putrefactam indolem, habuerit. Ubi vero per vasa biliosa epatis in duodenum venerit , enormes vomitus, dysenteriae trabitariae, pessimis syptomatibus stipatae , gangraenosae ventriculi, intellinorum corruptiones, necessario sequentur. Eadem haec imoin peiora, contingent , si ruptis vasis , atrabitaria hae saburra in cavum peritonae defluat Praeterea, dum ruptis vasis atra bilis exit de corpore, simul sanguis grumosus copi sus, sequi solet atrae bilis illas evacuationes, velis quandoque comitari: unde subita debilitas syncope, & mors. Hinc facile apparet, spem sanationis integrae vix ullam superesse , enormes enim illas evacuationes compescere non potest Medicusci nec prodesset multum, si posset cum retenta haec materia in visceribus, mora peior redderetur tanto plus eroderet viscera, quanto diutius ibi aer
ret. Diluentia , additis acidis, si putrida
228쪽
sit atra bilis, admistis alcatinis lenioribus vel acidum absorbentibus, acida acrimonia praedominetur, sola sunt, quae emendando aerimoniam aliquid utilitatis adferre possitnt. Ad enormes illas turbas, ab atra Dile mota in corpore excitatas, utcunque sedandas, pium simul additur. Sic quandoque obtinetur, ut post enormes evacua-
tiones semimortui tales aegri reviviscant sed nimis labefactata sunt viscera, quam ut integr. sanatio sperari posmi Languidam vitam trahunt adhuc per aliquod tempus, pereunt tabefactis visceribus , vel immedicabili hydrope subsequente exstinguuntur . Unde Hippocratessis idem L. f.
Tenti et Tom. . p. 3 I. , motam atram
bilem per epotum medicamentum in Tim crate delcribens, dicit, post validas evacuationes, multos dolores illum dormivisse; verum adeo debilem, ut respirationem aegri non adverterent adstantes , illumque pro mortuo haberent , cum nihil quod diceretur vel ageretur sentiret. Addit deinde Hippocra sci Vixit tamen ta excitatus es nullo autem modo dixit , quod sanatus fuerit . Videtur enim tantum huius aegri historiam scripsisse, ut caverent edici ne imprudenter datis remediis purgantibus aegros subito discrimini exponerent , nec pro mortuis derelinquerent sicile , post summas evacuationes debilissimos. Satis etiam intelligitur, omnia haec tantum locum habere in bile atra tumente. non vero ubi in leviori morbi gradu, prudenter, densim, soluta materies atrabularia prodit, licet magna copiaci tunc enim non adeo magna acrimonia adest, Quiscerum integritas superstes sperari potest.
f. Iro7. X quibus piooo. ad Ii iam facilis intellectus melancholiae descriptae La io 89.), alique hypochondriaci nam liquet , a diuturna moestitia
praegressa vasa viscerum abdominalium stricta creare stagnationem , mutationem accumulationem bilis atrae Io92. o93 Io93 Io98. IIo 2. Io . , sensim increscentem , licet corpus uerit paulo ante quam saluberrimum terumque natam ex
corporcis causis candem bilem atram producere illud delirium oc8q. .
Ad g. iopo iam monebatur , ni elan illa impediaturci sequetur ergo stagnatio choliam ortum ducere ab illain uinis & vel saltem disticilior transitus per extre- humorvin cacozhymia, quam bilem atram vocaverunt Veteres Medi i atque ab illa Cacochymia praesente nasci pertinax illud delirium in his aegris. Sed simul notabatur, quod idem illud delirium , a mutata cogitatione iii mente initium ducens aptum esset , ut similem ac hymiam sanguini, una oribus induceret Hac autem paragrapho aderi, repetuntur, tanquam confirmata per totam hist
riam morbi hactenus traditam Si enim corpus saluberrimum uerit,is tamen ita rerum humanarum vicissitudinesse obtulerint homini, ut gravi & perpetua prematur moestitia , melancholicus evadet brevi. Ut enim antea ad 3. OVI. dictum sui , sentiunt tales homines, acti Orculari comprimerentur pracordia, grave veluti pondus incumberet , quod frequentibus uspiriis , imo de pectore ductis
removere conantur. Verum illud designat,
uti tunc dictum fuit, sic stringi vasa abd minalia, ut liber transitus humorum permas vasorum angustias iquidiora transibunt, crassiora haerere incipient , ier- gentibus iisdem causis magis magisque accumulabantur; unde nascetur morbus hypochondriacus Ovideri Io98. cum materio , quae diu ibi haerens ipsa mora acrior reddita deaenerabit in bilem atram videri. II OZ. . Causa ergo pracipua hujus morbi pendet ab inseret tenacisin immeabilis sanguinis in vasis viscerum abdominalium
verum ad g. Io . demonstratum fuit, obstructionem sive obturationem canalis fieri ob excessiim molis transitura supra cap citatem vasis transmitturi. Sive ergo pertristes validos animi a lectus sic constricta suerint vasa, ut multum minuatur eorundem capacitas, sive aucta fuerit spissitudo humoris per vasa trant mittendi, ut
disti ilius transire posit is in ultimis
vasorum extremis haerere incipiat, flectus
idem sequetur. Adeoque sinuavis de causa
fluidissima sanguis pars ablata fuerit,
229쪽
reliqua crassiora ac immobiliora uniri oepe Ubi vero animi moeror diturnus concumrint, producetur humor melancholicus qui it cum atrabitaria sanguinis spissitudine sensim incipiet haerere in vasis hypochon tunc pessima nascitur melancholia, lau-driacis vide g.aop8. ibique accumulari , gelu subito morbus, quia & stricta vasa eundem morbum producere sunt iis sanguis pussitor
f. Iro3..L Videntes ergo causae Melancholiae pro89. observatae sunt r. omnia I a quae liquida cerebri nervosa figunt, exhauriunt perturitant ut summi terrore lique subitane , studia acerrima cuiuscunque objecti , amor ingens vigiliae , solitudo, metus, affectio hysterica . a. quae sanguinis consessionem, refectionem , circulationem, secretionem, excretionem variam, impediunt, Perturbant,
maxime in liene , stomacho , omento, an create , mesemo, intestinis , hepate utero , haemorrhoidalibus vasi adeoque morbus hypochondriacus , acuti male sanati, praeprimis phrenitis , aususque , omnes secretiones,' excretiones nimiae, ob potusque rigidi, terrestres , tenaces, acerbi , adstringentes , aestus ingens diu
protractus exassans cruorem , aer stagnans, palustris, umbrosus nativa cor
poris indoles, nigra, hirsuta , sicca, gracila, mascula L aetas media i ingenium
Antea ad . ostr dictum sui de causis: tuebat insidias, & in primo somni limina ulis, per quas mobiliora sanguinis dissipan . cum summo terrore evigilabat, licetis tur,in residuum spissius redditum degenerat isset domesticos excubias agere singulis in humorem atrabitarium dictum, sive lac noctibusci nunquam potuit deleri ille te cum melancholicum. Cum autem ad 3. Ioso ror, inprimis circa vesperam tunc enim notatum fuerit, talem sanguinis caecochy incipiebat tremere, pallescere, undique ei miam producere quidem hunc morbum, ve cumspicere, insidias metuens, sicque brevirum etiam a mente morbum hunc initium in pertinacissimam melancholiam incidit ducere quandqque tunc humores antea Idem efficiunt , uti antea dictum fuit sanos in similem cacochymiam degenerare acerrima studia, quae mentem uni&eidem ideo recapitulando hic in e causae denuo re cogitationi diu affixam retinent is praecensentur, quae hunc morbum producere reliquis ingens amor , qui noctes diesque apta sunt cum autem de plerisque jam di praesens menti sistit idem objectum undactum fuerit, sufficiet paucis agere de reliquis amare, sapere nequidem Iovi concessumi. Ex definitione melancholue g. Io8p. esse dicitur . Verum ab hac causa dum patuit, tales aegros uni Sc eidem cogitationi nascitur melancholia , etiam ad magnum pertinaciter inhaereres adeoque omnia, quae gradum jam evecta, sanatur sepe cito &liquida cerebri nervosa figunt, sicque exn feliciter , si amato liceat potiri obiecto dem sensorii communis conditionem diu retius te causso signis morbor diuturn. perennare iaciunt, apta sunt huic morbo Lib. I. c. p. o. II. observa git, quemdam producendo Illa pariter, quae exhauriunt iusiniabiliser se habentem,suram puellam deps
copiam liquidi nervos, dissipata tenuissima inici Medicis nihil princi ntibus, potitum
liquidorum nostrorum parte, idem efficere amata puella, ab amore medico sanaramisisse.
poterunP. Uerum ingensin subita turbatio. De vigiliis & metu , tanquam hujus mentis per terrorem summum imprimit se, morbi causis, pariter antea dictum sui .sbrio communi tam sertiter novam ideam, Solitudo autem facit , ut nulla varietate ut saepe nullo modo postea deleri possit; objeinorum , nullis amicorum colloquiis tunc miseri tales nil cogitant nisi hoc uni distrahantur plancholici ab illa cogit 'c'η, etiam inviti obructantes , alique cone, cui fixa mens inhaeret unde morbus in spessimam melancholiam incidunt. Vid augetur, imo solitudinis amor signum dat hoc in muliere, quae subito de nocte per nati iam in corpore humoris atrabitarii turrita, di inires senestram cubiculi effrin ut ad . op . dictum fuit. Cum autem
Ure moliebantur, semper ac ubique me hysteridae validissilinis animi affectioni, u
230쪽
obnoxiae sint,is quidem ob causas leviss-mas, magnique animi motus huic morbo producendo faveant vide . ostr. patet, merito affectionem hystericam causis melancholiae adnumerari . Accedit , quod hystericae mulieres tempore paroxysmi incredibilem quandoque copiam urinae tenuis aquosae excernant, qualis urinae profluvium
Ddenhamus sis ep. p. 4 et . pro signo , thognomico hujus assectionis habuit . In aliis observavit ab p. '. copiosae salivae
tenuis excretionem, velis sudores noctu nos. Verum evacuationibus talibus tenui
sim partis sanguinis producitur humor atrabitarius, ut ad . iopa dictum fuit. i et In hoc morbo sanguis a naturali sua conditione degenerat, spissus, tenax, minus meabilis per angusta vasa redditur adeoque omnia illa, quae debitam sanguinis consectionem , vel resectionem partis subtilioris , per secretionec excretiones Perditae, impediunt , possunt huic morbo originem dare omnia enim , quae secer' nuntur vel excernuntur de sanguine , te- nuiora sunt ipso sanguine, a quo separantur, illo saltem tempore , dum secretio sit , licet postea mora , resorptione liqui. di tenuioris per venas, calore ipso corpo ris, in spissentur , ut in muco narium ac faucium , semine c. observatur. Ob hanc rationem vita sedentaria inter causas mes ancholiae antea numerata fuit, quia tunc minus aestuosa fit humorum circulatio, &ν inprimis vel viscera abdominalia, uti an- te probatum fuit. Nam licet corporis quies torpor noceat generaliter , tamen pri- rnae eius noxae solent in visceribus primae coctionis sive chylopoleticis observari dum languet appetitus, ructus latus oriun- tu , digestio minus feliciter succedit, al-
vus fit tardior . Ubi jam degener a sana indole sanguis , in atrabitariam spissitudinem vergens, viscera in textu recensita oc- cupare incipit, tunc adest secundus melan-
choliae gradus, de quo g. io 8. dictum suit. Talem autem sanguinis degenerationem
mine intelligitur idem illud malum in viris , quod in sceminis vocatur assi cito hys sterica, de qua statim dictum fuit . Non eniis intelligitur hoc loco ille morbus hy-
pochondriacus, de quo I. ros 3 mentio cta iiii, qui accumulatam iam in il ceribus abdoni inalibus saburram atrabitariam supponit; sed idem perfecte affectus , adest hysterica passi . Unde, distinctionis causa posset dici morbus hypochondriacus sine materie, qui melancholia producendae veto subitas excretiones liquidissima parutis sanguinis, is spasmos requentes, tuosasque dis lentiones venuiculi. intestinorum, quae liberam humorum hircumdu etionem per haec viscera multum turbant. Cum autem in morbis acutis, pracipue
in causo sive in ebre ardenti, ingens c lo adsit,is per illum liquidissima de sanguine dis spentur , reliqua massa densetur vide 3 6 8. nisi solventibus remediis, e inprimis usto moderamine impetus febrilis Ovide S. 6op. attenuetur ille lentor
spissioris iam cruoris, deservescente morbo acuto, languet aeger diu, Win chro. nicos morbos difficiles incidit . Phrenitis autem, praeter illas noxas, quas cum aliis omnibus morbis acutis communes habet, simul depravationem inducit idearum sensilium, sensuum internorum , rationis
assectuum videri. 7 3. Q adeoque, ubi
male sanata fuit , delirium cepe manet si ne febres, imo quandoque, uti melancholia , in maniam abit videri. 7 .hhideoque dum in chronicum morbum desinit, melancholiae producendae magis favere videtur, quam reliqui morbi acuti. De secretionibus & excretionibus nimiis, quatenus dissipata sanguinis parte mobilissima hunc morbum producere possunt, iam dieiuna est similiter de noxis ciborum ac potuum is aestu diuturno exassante cruo rem ad 3. Io ρῖ actum fuit.
Sus. Quantam alacritatem corpori & menti conciliet aer purus , campestris , siccus
omnibus notum est idque inprimis expcriuntur illi , qui tota hyeme sumosa in
urbe latuerunt, berna tempestate rus petentes purum , serenum , ventis perflatum, aerem hauriunt . Videmus sic petulcos saltare per virentia prata boves, dum , Dbernaculis relictis , verno tempore a s
lita redeunt pascua. Illi , qui montana inhabitant loca , agiles , bene colorati