장음표시 사용
31쪽
geor malum ; ob vehementiam enim doloris ad partis dolentis tutelam Quor naturalis ad eam trahitur; unde per abundant Lam caloris iacillime in ea Phlegnion excitari potest, ut de stigore in
morbis acutis superveniente vaticinatus est in . Aphor. 8., 7. bor. I. o 16., ct ita commentatus est Gai in eisdem . Vescumque sani capitis do re repente capiuntur , flatim muti sunt , ofertiunt in septem diebus pereunt, usfebris pruehenderit, ita praedixit Hipp. 6. Aphor.
I.; nam cum sanis dolor in capite repente ad. venerit ; causam referre orertet non modo ad spiritum flamosum, sed etiam ad materiae uni vere in fluentis multitudinem, quam ad cerebrum fuisse dehatam, indicant symptomata, quae post dolorem supervenerunt, ab Hipp. in Aphor. notata, per quae etiam symptomata, quod si in teria quaedam pituitosa demonstratur, atque idcirco sebris superveniens dispositionem solvit, ita scripsit GaI in com. cit. Aphor. , dc in Aphor. Io. Husdem libri f. Dixit II p. Caput dolenti,M circumdolenti seu vehementer laboranti,pus, vel aqua, vel sanguis effluens per nares, aut os, aut aures morbum solvit, quando videlicet propter inflammationem, Gal. teste, vel crudorum humorum multitudinem in Capite acervatorum, si dolor contigerit; tunc namque inflami natione suppurata, aut humore excreto solutio fit; quihus vero Capitis dolores fiunt,&ionitus aurium sne febre,& vertigo,& vocis turditas, & m,nuum torpor, hi autem ampletici, aut epileptici, aut obliviosi sunt ex pituita crassa,&viicida in nervis cumulata,&in cerebro. In coac. praediivibus ex morbo partium inferiorum convale-
ὸhtibus, dolor capitis vehemens supervenerit, non praecedat excretio manifesta ,jis in cerebro futurus es Abscessus, morbi materia ab inferiori. hus ad superiora conmeria, & concordare videtur cum ea, quae seripsi Hipp. in lib. . Apbor. pr. Otii in doloribus capitis eruginosa vomunt, oechiui uritate vigilant, hi ci 4 vehementer infa-niunt. Hipp. vaticinante I . Pror. I t. Io. quia
vigilia, & dolor capitis, &surditas morbum in capite cise demonstrant; graviter autem assecto cerebro ventriculi os excitari ad vornitum, novimus; ratione igitur optima hic, ex sicca.& cali da capitis intemperie, propter savae bilis maximam redundantiam vehementer insaniet; ita Gal. m. cit. Ac. In Capitis dolore coma, Ofurditas, oe H ocondi larum tensio, o corporis incontinens j Iatio parotides a celsus ad aures significat, I. Pror. m. R. textu 76., quia humorum ad superas partes inclinatio, lignum cst parotidum generationis, ii xta infutem Gaicit. loco, Capite dolentes, oe Catoche detenti, ac det rantes, cum intercepta alvo, sororiente intuitu, facieque impensὸ rubentes o i bolono
corripiuntur. 4. Pror. com. I. rex. 56. Dolores
Capitis ex parotid bus, aut alia quacumque causis iam febre acuta .f in die critico non soloam Cur, aut repente evanescant, inutilitersostuntur.
I. Pror. com. y. Signiscat enim translationem materiae ad alias partes, tesse Gai in com. ejusdem loci. Uterum gerentibus eispitis dolores Imporosi, cum gravitate obsevientes mali, quin oe j modi naturae conousionis forte uni obnoxiae Dolor capitis et ebemens, o noduus, quintilli, prae iis cedit metum, a fert futur c citati, , ob fluxuin humoris ad Oculos. Ras. in9. ad Almansorem. Indicationes in dolore Capitis sunt causam do. loris auferre, & dolorem ipsum lenire; unde si sanguis erit causa doloris, ejus copia est imminuenda pervenae sectionem,&s ab inserioribus ad caput mittatur, est revellendus, repellendus, intercipiendus. & qui in capite influxit, derivandus , evacuandus, ct discutiendus, & intemperies a copia sanguinis inducta, per contraria alteraim da; quamvis enim oracuata sit copia sanguinis, remanent tamen infixae in partibus particulae, quae intemperiem Quent calidam. Praemitto clysteri sanguis statim mittendus, ex Cephalica dextera mittendus, vel sinistra, prout pars dextera, vel snistra capitis dolebit,&si totum caput indistincte dolore assiciatur, a Ceph lica dextera evacuetur sanguis, postea rei teretur ex Cephalica sinistra, & in ea quantitate, quae plenitudini respondeat; quod si vires non serant
copiosam evacuationem per iteratias vices, supplendum debitae quantitati, qua non proficiente acuatione ad incitionena Venae magis proximae
capiti deveniendum, ut iacilius ejus plenitudo particularis eradicetur, & sanguis parti derivetur, ideoque vena in fronte tundatur, repraecipue si posterior pars capitis doleat, ut II '. tradit 3. Aphor. 68. & Lb. 2. de morb. n. I b. ubi habet , primum sanguinem de capite mittito undecunique tibi vistim Itierit, quoa consilium vi detur praeceptis artis magis conibrine, quia iam est ibista fluxio sanguinis, & stagnatio ejusdem in capite, quibus convenit derivatio a parte prinXima, non revulsio, quae a fluente tantumnu dotinguine indicatur, & confirmavit Gah de comp.m dic. r. loc. cap. 1. Vel in temporibus, vel retro a res . vel naribus Sangui1 .e appendantur . Consilio Plateri jugulari applicari possum, cum non adeo tutum sit jugularem externam in lateribus colli secare quantumvis Arabes hoc cor
sulant) cum dissicile sit sanguinein ea sectare, eoque magis, quod ex H pp. sententia, Se tio talis venae sterilitatem inducit , se an ob copi insani haemorrhogiam . quae ex ea sequitur. Hoc non obstante, jugularis sectionem optimam e pcrtus sum. Si vires non permittant, aetas JUC prohibeat sanguinis missionem e vena, cucurbitula: , cum scarificatione lumbis, scapulis,& r-vlai,&s incipiti imponantur.&praecipue si pars capitis anterior doleat; si vero contumacissit ius fuerit assectus a sanguine te idiori, calidiori, atque flatulento in arteriis contento, cum Vel menti, & inordinata arteriae pulsatione, arteriae in t cmporibus secandae, prout mos fuit Antiquis,
32쪽
ut videre est apud Gal. I. de Aco a f. cap. 8. 6. de
Dinis misionem cap. penultimo, oe ultimo, quod
confirmavit Aetitis, Egineta, Ros, Avicennae . de dolore capitis, eXperientiaque comprobatum est, post varia diu frustra tentata remedia, hoc auxilii genus profuisse,& contumacissimos dolores Capitis eradicasse, ut obl ervavit in Praxi Camerarius in suis observat. lib. I. epist. medie. Thadllaeus Dunus in fuis miscello. cap. I 2. Pirrus lib. D7. cap. . Severinus de e an medic., licet Senerius lib. I. Priat. pari. I. cap. 8. cum
auctoritate GaI. I. de locis I. cap. 8. putet arteriae sectionem convenire, & prolicuam esse solum jis, quibus sanguis vaporolus, calidus,&servidus in arteriis externis continetur, non vero
in internis, quae ad retiformem plexum ascem dunt; attamen contrarium mihi facile persuadeo,
ex eo quod in tali assectu Medici intentio sit iam
guinem arterialem evacuare,&ctim omnes a teriae capitis tam internae, quam editernae connexionem inter i e servent, facile etiam est, quo lsecta arteria externa evacuetur sanguis in interna contentus; cauti tamen esse debemus in haesectione, & optimi Chirurgi ministerio uti servatis regulis, quae a Pareo lib. 6. cap. afferuntur, &nisi aliis omnibus remediis frustra tentatis ad hujusinodi sectionem est accedendum praesente pullatione arteriae valida, & vehementi, a qua comprehenditur plenitudinem esse in arteriis,&im imentum prohibens liberum sanguinis fluxum; si vero sanguis per consensum ab utero, vel ab haemorrhoidibus ad caput transmittatur, sectio venae prius facienda in talo, vel in haemo rhoidibus per sanguisugas ad retractionem sanguinis per loca consileta , postea exercendae aliae evacuationes jam dictae particulares. Vescantia scapulis, brachiis, retro aures sunt remedia prinfletia a Chirurgia subministrata pro revulsone a
capite, sicut etiam pediluvium cum aqua decinctionis V iolar., ibi Salic. Laetu . Endiviae, Rosar. Purgatio non videtur convenire in morbis a
plenitudine sanguinis, qualis est dolor capitis, de quo tractamus; & magistrum in hoc habemus
reppocratem , qui cis . loco de morbo a. n. I 6. PUDgationem non praescribit, nisi in fine sedato do. lore, Cum vero luperius dicat, Si uisus non seu
eat . infusum per Chsterem immittito, s alvus
non subcat, Iaenientia pro expiatione primarum viarum non sunt rejicienda, cum humores in istis existentes enervescentia, vel evaporatione dolinris materiam fovere possint; in huius usu sequentia adhiberi possunt: V.Cagae n. t. 3. U. Pulst. Tamaris f. 5. 6. m. vel U. E H. Iinit. S.M. Eo t.
Eo succo Rofar. Diescammon. S. o. cumsaccharo f. b. superbibendo post duas, vel tres horas 1. r. D I 0. vel iij Seri caprini depurati, vel Aquae Nocrrae. In potu V Drup. ro . sol. I. iij. Mannae eis Zor S. 0. Cremor Tartar. . p. E. distblvantur in f q. A . Verbeme s vel d. Drup. vio sol. I. lib. 8rv. 1 f. s.fol. I. iij. Salii Tart. solub. 3.5.
lectetur aeger, utendum pilulis Acteret. , sire quibus , de Tribus cum Rhabarbaro ad quantitatem 3. i. & 0. Detracto sensui ne, & leniente permissiuattemperandus aestus sanguinis decocto Endiviae . Viol. , Sonchi, Lactucae, Buslossae, addendo albquid de verbena tamquam specifica in dolore capitis. Possumus etiam uti aquis mihi liciis earum. dem, addendo S. i. Salis Prunellae, vel emulson, bus Semin. frigid. vel Sero lactis; ab aliquibus video etiam laudatas aquas accidulas, Aquam Uil
lensem ,& Nocerae, quas tamen, ratione Minerae, non laudo, nisi in sne morbi. Hipp. in cit. mox loci
Pissanae succum frigidum , et aquam insuperbi.
bendam praebet. em tempore, quo utimur dictis refrigerantibus, & statim minorata plenis tudine sanguinis,& alvo lenita localibus, utem dum Succo solior. Salicis, Plantaginis, Sempervivi, solior. Viticis, Solami,& granatorum ac, dorum,&istis utendum cum petia in eis mad facta fronti, temporibus,&insuper capiti applicata , vel per nares saepe exsugendi; perfusione etiam, vel irrigatione uti posuimus supra veri,cem capitis, ad imitationem Hipp. cit. loco, qui
statim misso sanguine, caput radit, & perfrigoratoria huic applicat, & si Medicus in principio
sit vocatus, repellentia applicanda, quae fluxum sanguinis ad caput impediant repellendo, qua ratione repellentia dicuntur evacu. are; & sua vi tute adstrictoria partem roborando eam tuentur Icopiosiori fluxu, in hoc genere sunt oleum Cydoniorum, Myrtillorum,& Nenu pharis, Aqua Plantaginis,ssor. Papaver. erratici,Violar. Lactuc., addendo parum aceti, non ad penetrationem vim tutis medicamenti, ut animadvertit Gal. lib. 1. de composit. Medi c. cap. I. , sed quia acetum, scutalia omnia acida, sanguinis servorem vel modoratur, vel sistit; a medicamentis ex Rosis compo. sitis, omnino abstinendum, cum . ratione odoris,
caput magis replere valeant, ut eXperientia con stat in odoratu rerum acuti odoris. Transacta
quarta, ab usu repellentium est deinendum, vel dolore augmentum non suscipiente,&adluum statum pervento, & discutientia adhibenda Hipp.
consilio hic. cit., cum non juvantibus retrigerat
tibus, calefaciendum esse imperet, in quorum genere sunt unguentum ex Alabastro, ex Althea, dissolutis in aqua Verbenae, summe commendatur decoctio Meliloti,& Anethi, capiti, & fronti applicata. Verbena, quocumque modo applic tur, vel decoctione, vel ad formam Emplastri, vel pulverirata, & per nares attracta, valde juvat; hoc essiciunt flores Papaveri erratici , Camphora odorata; vel V. ii praep. gr. iiij. Cracigr. viij. Mandragorae ,sor. Nenuptar. ana 3. ib. Campb gr. U. f. trocis cum succo Verbenae, exsiccentur, pulver. , o pulveris portio in nares insuffletur. rhynis utitur Hipp. cit. loco, sed materiam educentibus irritando, at nisi sedato dolore, quod consilium memoriae tenendum, quia ratione firmatum ab Errhry' enim irritante materia agi,
33쪽
rara, in loco dolente contenta, dolorem auget, sedato dolore,& purgato capite, rhynis miltres dies alvum purgat, & censeo Hippocratem velle purgationem capitis per tres dies.&post, Purgationem alvi; praemittenda enim in fine morbi partis asse ita solutio, seu purgatio, totius expiationi, illa curationem, haec praeservationem respicit. Si sanguis in secundis qualitatibus pec verit, remediis infra dicendis corrigendus. Di clam tenuem . & restigerantem praescribit Hippocratescit. Aco, Ptisanae succum, & aquam, & cibos alvum subducentes concedit. Si a bile sit dolor capitis, si haec tuerit naturalis, eodem modo procedendum dicto de sanguine; s vero fuerit excrementitia, per se non indicat missonem sanguinis, cum qualitate, non quantitate peccet, & confirmatum manet ab Hippocrate in lib. 2. de morbis n. I9., ubi agendo de dolore capitis abile, sanguinis missionem in cura praetermittit; sed quia bilis enervescentiam in languinem per caput circulantem eaecitat, a qua rarefactus vasa implet cum periculo inflammationis, ad hanc evitandam convenit venae sectio
modo supradicto, & a partibus supradictis. Spraecipue si dolor augeatur, & venae supra caput turgeant, & calore ardeat, praemittendo prius Cly aerem, ad imitationem HI p., qui cit. loco a. de morbis n. I9. alvum tantummodo lubricam facit cum succo Brassicae ejusdem esu, & seliis Sambuci, &nos monet lenientibus solii mutendum in principio curationis, ut V. Cvisicie J. i. Rhabarbari Θ. b. m. f b., vel U. Et fu Atili S. G. Electuam. de succo Rosar. ne scammon. 3. d. m. , vel I. Dr . Roffol. I. U. Cremor.Tartar. S. 6. cum oua Endi v. dissol. , vel V. Mimae et t. S. ii . dissol. in aqua Violarum, a de Salis Tartarthisb. S. 6. m. Puuia de tribus cum Rhi barbaro ad S. i. E. conveniunt, sicut & Extri Ictum Rhaba b ad 9. iiij., vel El i. lenit. I. r. 6.
convenit. Exterius conveniunt ea otiania resti, erantia superius descripta, testi inonio Hip'. cit. loco, cum utatur restigeratoriis, solum addo extrinsecis dei priptis dolore non cedente, & viribus deficientibus admiscenda esse Optata, ut Mandragora , Iusquianum, Pariuer, dativum deseri petim a Ceno felio in suo Thesauro Pharma-ceutico . Interne, refrigerantibus praedictis semper admiscenda acida, ut succus Limon. , Gra torum , spiritus Vitriol. , Nitri, & optata. ut Nopentes, Laudanum Cydoniatum, quod in hoc casu mihi videtur magis apimopriatum, cujus descriptior, em vide in Clast Sero irriana Ho manni de Opis ad guttas xij. o xvj. , vel hae admiscendae cum conier a Viol. , vel cum succo Cicor. Endi viae condentato. Dolore cedente, purgnionem totius communiter admissam dubiam iacit Hipp . it. loco, cum de ea verba non faciat ,& solum loquitur de purgatione capitis per nares, proponendo somentum ex aqua, aceto, re orig. ii O, ta lavacium cum aqua calida, & errhynum ex Dre 2Eris, & Myr. rha: dolore sedato,&sola fravitate remanente in capite, sollicitus est de sola evacuatione materiae in capite remanente, cujus evacuatio per nares facilius,& tutius perficitur, quam per alvum purgantia ; hujusmodi purgatio respectu totius est ii aperit , quia si dolor capitis a bile in
toto redundante fovebatur ejus sedatio, maioriam biliosam defecisse ostendit, ideoque superflua istius purgatio. Germanam hujus dubii decisionem tabemus ab eodem Hipp. in cit. lib. 2. de morbis n. 2I., ubi, loquendo de morbo Capitis lethali, haec habet: Paucis diebus interpo Pispharmacum deorsum purgans bibendum dato, si enim ipsum non purgaveris, timor es, ne morbus rursus revertatur ; ubi ergo aderit suspitio bilii in toto redundantis, purgatio instituenda, ubi vero non, purgatio praetermittenda; & hoc fitenerale praeceptum tenendum religiose in omni ne morbi, & in principio morborum servam dum illud lib. de is sis. n. r. descriptum his vel bis : .Egrotos consideterare oportet statim in constitutisnis morborum principis, qua re opus habeant, quales sint, ut pharmaco turgentur, aut titistiud quid quodcumque tandem volueris eis, bras . Si tria omisso principio, ad finem jam ver-Vnte morbo exhi ueris in aesperato Ja n corpore, sorte quiddam praebere veritus, periculum est, ne magis delinquas, quam successum consequaris. Dic tam instituit tenuein restigerantem cum sorbitione Milii, hoc est cum Milio cocto, coimtuso,&dis luto, vel cum succo ejus tracto, eo modo, quo paratur succus Hordei, qui aqua distatuatur, addit Mel pro alvi lubricitate; promta aquae, nobis poterunt esse in usu emulsi nes sem. Melonum, ptisana, pulmenta ex herbis,& s exhibenda sit m ajor cibi quantitas, talis sit
conditionis, ut alvum molliat, quia parum nutrit Pituita doloris causa existente curationem aggreditur Hipp. praecipue ab evacuatione materiae in capite existentis, quam calido semento, vel lavacro attenuare contendit, quia pituita crassa eductioni resistit, ideo attenuanda, ut educatur, hoc remedium in dolore capitis a bile prohibuit, quia bilis non indiget attenuatione ,& etiam ne a calore lavacri iurorem conciperet, post lavacrum sternutatoriis purgationem pituitae in c. pite mollitur; haec rei nedia proponentur varia alibi, quae ii dolorem non sedaverint, pituitae in capite existentis purgationem proponit, & intelligenda purgatio capitis ab Hipp. cnunciata, de ea, quae fit per medicamentum alvum subducens, quia de purgatione capitis per errhyna limcutus est in principio textus, & hac non proficiente, alteram purgationem substituit, quae non potest esse nisi per alvum. Eligenda ergo, quae pituitam purgant. Ab hac Hipp. Doctrina accipimus magnum documentum in doloribus cap tis, & etiam catarrho a causa extrinseca, purgationem capitis per nares prius praemittendam, cum per hanc materiam ex accidenti collectat purgare
34쪽
purgare vaseamus, quod si non succedat, ad moxationem per alvum transeundum, clim doloris.& catarrhi continuatio purgato capite per nate, , a toto illum severi praedicet, ideo totum
At quia dolor acutus a pituita non succedit, nisi acida, vel 1 alia qualitate merit assecta, dehaturn qualitatum extinctione per medicamenta variis in locis descripta cogitandum,& hanc indicationem a peccantis humoris natura dedincimus: ea veto seligenda, quae cephalica simul, α ammatica sunt. remediis, resistente dolore capitis a pituita, cc si alias, atque alias siem suos iniuitus replicaverit cum vertigine, praedictis remediis adiungit Hipp. Missonem sanguinis a naribus, vela vena frontis, non quia peccanti pituitae haec conveniat, sed quia a pituita circulanti sanguini impedimentum opponitur, & stationi damnatus florem distendendo vasa, gravando, & membranas opprimendo, & va rum distensione, velut scindendo, dolorem excitat,& idem impedimem tum succo nerveo: spiritui animali figendo vertiginem parit, hujus obstructionis,& impedimenti usa,&caecitates,&lexiae, & epilepsiae, Hipp. testimonio, sequuntur: addunt Recenti res sectionem jugularis externae, & etiam sectio. nem arteriae in temporibus ad hujus doloris evem nem, & symptomatum dictorum oppugnati em ; & si adhuc contumax permaneat dolor, ad scarificationem Capitis, & ad ustionem v
xiariam in capite devenit Hipp. , quae sunt in ci cui tu, & ha, puto esse arterias retro auris exi-1tentes, harum ustionem adusque amissam Pulsationem intendit in lib. 2. de morb. n. Ιχ., & r
tione situs esse in circuitu Capitis, dicuntur: Ust
hariam arteriarum intercipit materiam ad caputrem lentem,&ulcere facto, illa in capite existens evacuatur; at quia Successoribus Hipp. nimis crudele remedium habita fuit ustio, loco
virus vesicantia applicanini retro aures, scapu-
etiam summitati Capitis, a quibus in do. Ioribus capitis summam aegri capiunt, quandoque utilitatem, loco ustionis arteriarum sunt caut ria in sincipite, & eti. am supra suturas capitis invita. Ad ustionem devenit Hipp. tamquam ad ultimum remedium, purgato jam capite, docens
nos Iocm remedia magna non esse applicandavnxti alimae, nisi ea purgata. Unicum etiam praMicat hoc ustionis remedium, cum dicat ex his erum solum sanum sere spes est. inlanem. & vesicantia, uti possimus V xiis Iocalibus, a Successoribus Hipp. inventis,&-Pertis pro capitis dolore contumaci a pituita bellantior inter Aetii Linimentum , sectum αδει orbii S. i. Cerae S. H. M. Ammdatissm r. I. B. . ungatur Iocus dolens, & tempora; sigineta laudat medicamentum factum ex R dic. Cucumeris, aerestis, & Absnthio coelis in Hydroleo, donec herbae sere dissolvantur, postea coletur,& colatura regio doloris inungatur,&r duum herbarum, plastri Arma, parti a plicetur. Item Emplastrum factum ex stercore
columbino, vel bubulo, vel Hyrcino, cum aequali portione Thuris, & Amig. Persic., omnibus corbitas fit empl. cum succo Verbenae . Ceratum ex Ranis, cum Μercurio, summe valet. Diaphoretica ex ligno Sancto, Iuniperino, Quercino, Sata. stas, Salsa, cum cephalicis simplicibus addi d. runt Recentiores, inhaerendo indicationi ab Hipp. propositae caput purgandi, quam optime adimplent sudorem moventia, si caput exsudet, &toti etiam eadem purgatione provisum manet.
Sudor non Hypocausto, sed Arcubus, & Lagenis
aqua calida plenis, conficiendus, vel pane calido. Haec curatio convenit praecipue acido humori peccanti, & melancholico. Curationem doloris Capitis a Sero, proponit p. lib. 2. de morbis n. Is . , & hanc incipit a medicamento Serosam pituitam, hoc est Serum purgante, & fit manifestum a primis verbis te ratus: Si aqua in cerebro Derit, postea per purgationem capitis, per errhyna, & purgationem per alvum curationem prosequitur, ut a toto, & a capite humorem serosum evacuet ; & in curatione doloris Capitis superius explicata, curationem incipit a lavacro,&a purgatione capitis. Ratio diversitatis in his eurationibus doloris a diversa materia in hoc consit, quod morbi a Sero sunt semper cum redundantia istius in toto, chim hoc excrementum alia in quantitate naturaliter su peret, ut patet in urina, sputo,&sudore, ideo morbi particulares partium a Seri redundantia. in toto redundare demonstrant, & consequenter Pro eorum cura in principio Purgatio totius comvenit, & sine lavacro, quia Serum est semper dispositum ad purgationem, non sc pituita. GLlectio vero pituitae in capite potest contingere absque eo, quod haec in toto redundet, ut innui superius; ideo ad experiendum , an dolor cap
tis a pituita, si a sola collectione accidentali istius in eo, incipit a purgatione capitis, S si
non cedat, ad alia transit remedia pro totius codirectione, ad missionem nempe sanguinis. Purgat in dolore a Sero primo vomitio, quia per hunc totum purgatur, ut alibi demonstrabiriir, deinde partem magis a seroso humore mundare conatur purgatione per alvum; hinc patet vomitiva pri- .ino, postea hydragoga convenire, quorum MLvam aliis in locis mor inveniet; interposito tempore pro virium robore conservando,&pro humoris iems de novo geniti, & a prima pudigatione residui eduinione, documentum nobis relinquens in morbis a Sero frequenter purgam dum, qua de causa cibos alvum subducentes, hoc est lubricantes exhibet,& vomitum jejuno stomaco frequenter reiterat, & decocto Lenticumlae, melle, Maceto adjuvat, & olerum esu, ut tur ad emolliendas fibras ventriculi, ut ad vomitum facilius disponantur. Vomitum imperat, ex suppositione meo judicio, ventriculi vitium comcurrere ad Serum cumulandum, ideo jejuno vem triculo
35쪽
triculo movet vomitum , ut gentrum Serum edincat , & docet partem generantem Serum esse corrigendam, recausam generationis istius esse oppugnandam ; & quia sere 1 per redundantia Seri pendet a facultate ventriculi, & sermenti primarum viarum enervata, ideo ejus generatio impedietur, medicamentis de laesa concoictione descriptis, addendo Cephalica pro capite laeso. Attenta diligentia Hipp. in purgatione Seri Iam congregati,& de novo geniti; Colligo, eius mente, proficua esse diu retica, quae movendo urinam in majori copia venosum genus, a Seri coepta sublevare valent, horum Sylvam habebimus
de morbis Urinae. Purgationem totius per Uomi, tum, capitiis per errhyna,&per alvum re iterat in vere ad praeservationem,& morbo non cedente, incidit caput in syncipite, & ad cerebrum
usque, ut per a Pertum vulnus materia in capite contenta purgetur, & vulnus communi modo curandum imperat
Si Pituita sit salsa,&Serum cura non est varianda, nisi addendo alterantibus supradicti x medicamenta epiceraustica dicta, quae salsedinem moderantur, & sunt Malva, Althea, Liquiritia. Iujulbae, Sebesten, Hordeum; haec enim tam internis, quam e Xternis medicamentis admiscenda,& istis sarina Hordei admixta, efficaciter salsedo
Si a Vermibus fuerit dolor capitis, vel a Lapillis , sternutatoriis utendum iactis ex radice Ireos, Hellebori albi, Piretro, Majorana , sella inibus Nigellae , radice Cyclaminis, cujus pulvis, & succus multum per nares eXpurgat. Pro Vermibus habemus particulare remedium in Boneto de dolore capitis, fictum cum Psisere Aloes,eLumbricorum a. S. h. Fel Tauri 3. i. ol. Ab th. oe Ceraeo.s, applicetur Cerotum sincipiti, vel parti dolenti, in hunc finem fit sumus cum sequenti pulvere : V. Cent. min. Marrhbii, Beron. ana S. b. Teriar. S. 6. Angel. 3. i. Succini S. r. Antim. cru AE S. i. Minii f. i. 6. Bol. Arme. S. i. Aristolochiae rotundae S. h. Ab . S. v. m. f. pulvis pro suffinmigio. Caries, s a lue gallica pendeat, specificis hanc debellantibus utendum pro remotione Causae, si ab humoribus salsis, attemperantibus supradictis de pituita salsa utendum, cum aquis, quae salsum semper mitigant, ut videmus aqua addita liquori
valde salso, salsedinem illius minui ; postea ad
Ciri ei curationem accedendum, quae si explor,to prius loco carioso, applicatur capiti emplastrum, ex farina Hordei, vel quot ibet alio per diem naturalem, ubi emplastrum exsccntur in loco capitis ibi subtus adest caries, ibi facienda est imeisio, & separatis integumentis explorandus Cranii status; reperta carie, pericarniuara circumcirca separandum ab osse,&os cariosum, apto uastruis mento, raspandum usque ad totalem ablationem Cartei, & si totum os, secundum omnes laminas cariosum sit, trapam cariosa para separanda, vel ball unicis medicamentis, S eis, quae offa sep rationem essiciunt, traugmiaticis dictis perficiei da curatio. Si dolor urgeat, incipienda curario descripta a Carie, postea debellanda Gallica qua Lia, . De hoc dolore locutus est Hipp. M. a.de morb. n. ubi curam etiam exhibet; textus videndus. ωlor per consensum, curationem acc ipiet a curatione morbi in parte subtus caput existentis.
A Ctio tactus tripliciter laeditur, eo modo, quo
tripliciter laxiuntur quaecumque actiones iacultatum, sive extemarum, sive internarum.
Triplex haec talio constituit actionem depravatam, abolitam,&diminutam. Actionem sensus depravatam enucleavimus de dolore Capitis, de abolita tactus laesione agendum de Amplexia.& Paralysi; remanet ergo, ut in p sentiarum de actione tactus diminuta agamus ,& talis actio laesa torporem constituit, qui definiri potest, Actis
diminuta qualitatum senilibilium in organum Tinctus, vitio organi, o spirituum. Definitio hia per te patet, quia si sensbilia
juxta suam actionem naturalem in organum ta
ctus agunt, & actio illorum ab organo non semtitur nisi diminuta. ista actio diminuta non est vitio objecti sensbilis, sed est vitio organi, cui deficit dii positio percipiendi actionem objecti; dispositio deficiens, teu potiuς indispositio prinsens, per quam organum tactus actionem sensi. bilium diminute percipit, vel est ex parte organi, vel est ex parte spiritus animalis organum viviis cantis, & actuantis. Ex parte organi, cum organum si nervus, ut dixi de Senia in communi, ubi etiam divi, qu Had hoc, ut nervus sit adaequatum sensus organum debet esse extensus, ut motus in extremitate Aspeciebus sensibilibus objecti externi, seu ab acti in ne istius impressus nervo, momento temporis corrcsmandeat alteri extremitati in sua origine existenti circa sedem sensus communis, erit adinquatuin organi sensus instrumentum, quia cumlat i motu, seu speciebus fetabilibus, objectorum sensibilium sensum communem determinabit ad percipicndam assectionem in organo impressam, in qua perceptione stat ratio formalis actus se sus ; & sicuti si nervus laxatus fiterit, motum quidem specierum sensibilium in ultima eXtremita. te accipiet, sed hic non conrespondebit alteri ex tremitati in origine nervi, ideoque species sensibiles objecti, seu istius actio cum motu ad primcipium nervi, ubi est sensus comminis, non dolerentur cum ca vi, qua tinpressus suit, ideoque sensus si diminutus. Ad hanc causam resi exit Hipp., quando lib. de statibus n. Iq. JIuporem totius, o partium explicavit per satus I rigidus, qui
36쪽
qtii carnes inflant, & rationem reddit in Tex. m. lubiequenti his verbis: Infrigidato autem sanguine , LQ idiores fiunt ejus meatus, quod hic palain sit, quia corpora aggravata recti tur, ii languidiores fiunt meatus languinis in inno
de quo hie loquitur. Quia ab isto instigi datur
sanguis, cuin in i mno etiam sensus sint torpidi, concludendum, meatus istorum, qui sunt nervi, esse languidiores, & laxatos. Dixi etiam in ea Dissertatione de Sensu, quod motus, qui a spociebus fetabilibus imprimitur extremitati nervi, imprimi etiam succo nerveo in nervi meditullio hospitante, & per undulationes rei teratas eumdem motum, cum speciebus sensbilibus ad origi, nem nervi deferri: quapropter si succus nerve merit subtilis, mobilis, purus, ab omnique suem, A materia motum impediente depuratus, illas undulationes momento temporis usque ad originem nervi patietur, motumque, & species seniis biles magna cum vi facilitate, & celeritate origini nervi, & sedi sensus communis consignabit,
sensiisque fiet perfectus; e contra si spiritus fuerit
crassus, dissicile mobilis, impuritatibus scatens movebitur quidem amotu, seu aetione Objecti, α specierum sensbilium, sed undulationes erunt diminutae, & tardae, di decrescentes, itaui illa ultima in origine nervi vix sensibilis fiat, ideoque
sensatio diminuta. Hinc patet omnes Causas, quae possunt laxare nervos,&spiritum animalem, succumque ne Ueum impurum reddere, omnes illas torporemessicere, oc sic humiditas superflua in corpore, cumst causa haxitatis, principaliorem locum habebit inter Causas torporis; humiditatem intemnam idem eiscere, quod ei it laumiditas exter. na , putandum est, hia nervorum porostates sui, eundo nervos laxat, ut experiuntur illi, qui iter faciendo a pluvia per multos dies humessantur, qui aliquando in torporem sensus tactus ex hac
causa incidunt, ita humiditas interna nervorum membranas copiose irrigando, nervos limat, o
struistio nervi diminuta stuporem parit, quia duminutξ spiritum suscipit, ideo hic facile in par, lysim transit, si Obstructio totalis in parte fiat. Succus nerveus, & spiritus animalis fiet impurus , vel vitio sanguinis, qui materiam subministrat, vel vitio sermenti si admittatur glandularum cerebri, quod illum ptaeparat, & elaborat;
vitiatum enim sermentum, materiam impuram
a pura non disgregabit, quare impurum reli etiam in massa succi nervosi, totam massam coinquinabit, vel subtilem incrassabit, agilem lentum reddet ; sic etiam halitus a partibus inferioribus ad
cerebrum elevatus, succoque nerveo commixtus,
vel impurum, vel torpidum reddere valet suo um ne eum . Pro hujus veritate facit historia
Eica cap. deflupore recensia. Spiritus animalis quantitate paucus, sensus tmetus diminuti causa erit, nam spiritus animalis exiguin tensionem in nervo non pariet, undula tiones aequales, non integras,&celeres non a
prehendet ab actione objecti, vel speciebus sen. sibilibus motus, sed interruptis indulationibus cum debili motu, atque vi ad originem nervi ascendet, debilem sensationem in organo sensus communis imprimendo, ideo sensatio diminuta; hoc experiuntur illi, qui in immodica venere delati santur, vel qui copiosum sanguinis fluxum passi iunt, vel a magno, & violento exercitio lassati fuerunt. Hanc causam designavit Hipp. hor. I .sedi. 7. ubi habet: Ex plaga in caput
supre, aut delirium malum s stupor S plaga non
potest fieri, nisi ab hac ponatur impedimentum, per quod pauci spiritus in nervos fluant; dc M. 2.morb. populsea. s. ait: Cui tena in cubito pus sarit, infantis, es iracundus es; cui vero qui verit , pidus: quies arteriae, cui convenit publatio, est a spirituum in fibris cordis,& in famguinis deficientia,&consequenter etiam stupor ,
Nervus induratus est causa dunt ii sensus ibistus, nam nervus induratus debiliter movetur a
speciebus sensibilibus, quia resistit, & quia debi,
lem motum recipit, debilem etiam principio nervi communicat,& species sensibiles, cum de bili motu diminutam actionem in organo sensus communi, imprimunt, ideoque diminuta evadit sensatio tactus. Hac ratione in magno frigore
manuum diminute objecta tangibilia sentimus. quia a frigore indurantur nervi, itaui, prae sua resistentia, debiliter moveantur ab objectis sensi. bilibus. His de causis fit stupor a compressione . ab obstructione cutis, & partis, quia nec spiri,
tum animalem ad nervos, nec Vitalem ad muscinios fluere permittit, ideoque stupor partis, & plenitudo sanguinis, quandoque cc obstructionem.&compressionem parit, ut patet in 1 lupore crurum a longa sessione. Hinc solvetur primo,cur cXtremae partes magis stupeant, quia pauciori 1 piritu scatent; secundo, cur membra stupida magis grax ia sentiantur,quia cum pars adhiberi non possit, est tamquam pomdus inobili annexum; tertio, sermicationis causa
ab humore frigido obstruente fibras cutis, & a se,
gidis corpusculis fibras comprimentibus,& ata cientibus , unde ob pressionem non sunt sussiciem tes ad receptionem , α traductionem affectionis. Signa sunt manifesta. Prognostica sunt mala ,
quia stupor est via ad Paralysim, & Amplexi .
Indicationes, ut curatio clari im procedat, do
sumemus a laxitate nervi, quae cum dependeat hSero superabundanti, hoc minuendum, & exsocandum, & pars corroboranda, hoc cisciendum cum pharmacia, & Diceta. Chirurgia pro missione sanguinis, nisi fuerit istius redundantia cum multo o, nullas habet partes in hoc vitio, quia sanguinis missio con venit solum, ubi peccat sanguis, in hoc affectu solum peccat Serum: ulterius sanguinis missio convenit vitio sanguinis existentis in venis, sed Serum peccans est in nervis, consequenter non
37쪽
convenit sanguinis missio; &si opponatur
in lib. 2. de morb. n. 23. In morbo cum si ris signissinguinem mittens scisso, seu s Et ncipite,
respondendum est, Hipp. ibi loqui de stupore se. quente Amplexiam, ut designant prima Tex. verba, Si eratus quis fiat, &cum capitis imiani affectione, cerebrique laesione, & humorum
redundantia, & effervescentia, ut patet ex sebre, in quo casu convenit missio sanguinis, & etiam ratione Amplexiae, ut videbimus agendo de cur,tione istius. Chiriirgia tamen potest subministrare stictiones opportunas ad hunc morbum, quia inducto calore, & agitatione in materia nervis impaeia, haec rarest,& ad resolutionem dii poenitur. In hunc finem Hipp. cit. loco mox multa calida aegrum lavat, &cateiaetoria capiti adminuet. Ad imitationem Hipp. fovendum caput decoctis herbarum Cephalicarum, & sinapi sinata
ei applicanda. Vescatoria etiam non erum incomgrua, cum enim si consensus cutis, cum nervis ex istius fibris irritatis, fibm nervorum consem tientium concutiuntur, & in hoc motu expellunt
a se superabundantem humorem. Inunctiones etiam parat Chirurgia, & hae componi possunt ex ol. Therebentinae, Vulpino , Castoreo; oleum Catulorum lactantium est unicum, V singulare
remedium. Fit etiam balsamum cum Gum B To n. Laudano, M rrba ana J. E. oleo Nucis m scatae S. h. οἱ Macis Carin ana 3. λ, cum Si
pace liquida, oe olao Spira at balsamum. Errhyna etiam proponit Hipp. sementa. Uyrrham. α flores Eris in nares infundendo. Pharmacia primo loco purgantia Serum exhibbet in potione, erit utiliis Potio Angelica magis alis ad I. V., in bolo Pit Ase anginae 3. i. cum gr. iiij. Magis Dian , vel stias. 6. cumgr. U. Diagridii, e gr. viij. Magi . Mecheocant. Secundo loco demonstrat medicamenta exsi cantia Serum, quod dupliciter essici potest, vel sensibiliter, vel inse biliter; insensibiliter resolvunt materiam serosam decocta cephalica, ut Dec. Rosmarini, Salvi. , Serpilli, Polii Mon-rani , Rutae viiij. Aquae Vitae Mathioli S. h. Theriacalis I. ι. Drup. de Streade S. r. m. , vel N. M. Betonicae. Pubgii, Majoranae, Lavendu- ω a. 3.θ. Aquae Antiparabiicin magis. J.i.S.Θr. de cori. Citri per septem dies continuando
reiteretur, postea evacuatio cum S. i. rad. Ialappae.
mel cum Pil. Alephanginae S. L, Magist Dianae gr. viij. cum Θr. Rossol. f. P. Si his non cessiit
morbus, ad sensibiliter exuccantia deveniendum.
α hoc praestant decocta sudorifica, ut V. Ligni Guriaci ,Juniperini, Visciquercini ana I. h., Cor-nti Cervi in taleolas inrisi I. s. Infund in h. viij. Aquae fontis, per diem ML ad consis t. mediet. , posea coletur ; super re uiam Mnorum super ffunde novam aquam pro decocto secundo. primi
accipiat mane, o vesperi st,. r. per horas quatuor ante prividium,&ccenam, &bene cooperiatur aeger ad provocandum sudorem; essicacius res
detur dec in , si in eo bulliat Vipera, ablato
capite, & cauda, & decorticata, aucta quantitate aquae pro decocto; si non succedat sudor, arte proliciendus, vel cum cucurbitis aqua calida plenis . vel cum arcubus in lecto ignem ex Aqua vitae juniperata admovendo. Utatur secundo decocto pro potu Ordinario in prandi ,& coena; in hoc decido continuandum per triginta dies,& sudandum per quindecim; tempore huius decocti, omni septimo die purgandus aeger cum Jalappa, sem. Ebuli, vel supradictis Pilulis. Glauctio nervi diminuta, curanda ut Paralysis. Si a spirituum deficientia stupor proveniat, putet restaurandos esse spiritus, non solum cibis binni succi,&remotis causis illos dissipantibus, sed etiam remediis; talia sunt decocta ex Rosmarino, Lavendula, ex Sescia, oe rad. Valerianae, Z Mariae, o Galangae, vel aquae ab is is extra Iae. additis aquis Theriacalibus, Cinam. , Anti ploticae, Antiparabricae, spiritu, vel cornu Cervi, Salis Armon. Cranii humani, Cariae Fuliginis, i ut decin. RUmar. Lavendulae, Salviae L vj., Aquae Theriacalis, Cinam. ana I. i., Spir. Salis: Armoniaci, vel cornu Cervi gutt. viij. m. Melius tamen hanc adimplet indicationem Spiritio vini, sin quo infiis. iuerint Cinam. Nux moscat. , Misci
Caris , i L RUmar. Salviae, Messae, Spica
Nardi, origo. , Ligni Aloes, Sasi ras, Omnia puLoesupera fundatur Dis. vini, & de hoc si
mat mane, vel potius poli coenam, & prandium I. i. Paratur etiam Esixis proprietatis Paraces, de quo in jure, vel vino exhibeat ut B. i. Est ma ximum confortativum, & regenerativum spiri, tuum sequens: V. OL Nucis musc., Major. , An-ibos, Carabe a. S. 6. Moschi Ambraegrifae a. S. i. cum sq. οἱ Cranii bum. f. Bas, cujus goti. AD set iiij. sumi poterunt in iure, vel vino. Spiritus animalis impurus in his pendet IC
chexia, quae paulatim corrigenda humorum pravorum correctione, & evacuatione epicratica; pro correctione paratur decoctum ex Enulla campana, Aristoschia rot., urun aenaria , cor .
Fraxini, Tamar. δει Absinthii, Eupatoris,
Apeni ad J. viiij. mane assumendum, & ante prandium,&coenam omni tertio die B. i. si pis lTartar. cffercet. cum Θ. E. Mercurii dulcis, &in hac methodo insstendum per rue. dies, postea exhibeatur Puc cheticus erc., vel Oxime Cabbeatum per χo. dies. Ocheriae servit Tin- ctura Antimonii, Tartari, Cabbis, cum decin ictione simplicium deobstruentium. His peractis, fCorroborandum totum genus nervorum dictis decoctis cephalicis superius descriptis. Si induratio nervorum fiat a stigore externo,& si magna, ut sensus sit deperditus, omnia calida acta fugienda sunt, & aqua calida, & ignis,
sphacetum enim inducent, quia a stigore spiritus vitalis partis sere extinctus, vel saltem separatu,& in unam massam collectus, eo modo quo spiritus in vino conglaciato in centro totus se colligit. hic iacile per porositates partis a calore ra riuctas, & dilatatas exit remanente parte sine calore
38쪽
Calore vitali; praeterquamquod hi imidum partis conglacritum a calore dissolvitur quidem exte no , i ed ab huius activitate textura partis laesa, ci debilitata a frigore, omnino dissolvitur cum calidi eXhalatione, unde sphacelus; hoc obseravamus in ovis, & fructibus congelatis, quae si in
aqua calida coquantur, vel igne, corrumpuntur, laporem suum non retinent, laesamque illorum texturam ostendunt; ulterius observamus frigoscentibus admodum manibus, & igni admotis dolore non mediocri cruciari, quem experiuntur etiam conglaciati secundum aliquam partem, si igni subito exponantur, dolor solutionem contibnui connotat , & laesionem texturae. Hac de causa regionis Septentrionalis habitatores in congelatione partium has primo frigida immergunt,
deinde, & post aliquod tempus, igne blando
paulatim partem refrigeratam calciaciunt; se ova,&Hictus conglaciati, si prius aqua frigida immergantur, & postea quantur, a corruptione praeservantur, es suum saporem com servant, quia a frigida humiditas istorum congla. ciata liquatur, eo modo, quo glacies in aqua, sine laesione integra texturae illorum, di sui spiritus, ex quo putredinem non sentiunt, uec amissionem proprii saporis patiuntur. Si callosa sit Cutis, emolliendus callus,& postea resecandus usque ad partem sentientem. Compressio, si sit externa, removendum est comprimens; si tumor, ad suppurationem trahem dua: si ab ictu, vel casu facta suerit compressio, pars frictionibus fricanda, sedato dolore, his materia extravasata attenuatur, & resolvitur,&spiritus ad partem vocatur. Pro ejus corroboratione , & extravasatae materiae restitutione, & suavi compressas partis fibras elevant, suoque statui naturali restituuntur, quo obtento ad integram corroborationem calidis fomentis foveatur pars, α balsamis, vel oleis resolventibus illiniatur, aut oleo ex terebentina, cera, de lateribus. Si compressio laeserit nervum alicujus partis, applicam da retia ia principio nervi ad partem laesam diramati, ut si stupor minimi, & annularis digitia compressone ab ictu, vel casa nervi circa fle. Nuram cubiti contingat, cubito remedia applicanda; ita Mulier, quae ex perciissione humeri passa mi rem brachii, cum applicatione rem
dii humero sanata filii a Schenchis observ. de sapore, & Gal. digitum manus stupidum, &immobilem sanavit, remedio applicato vertebra. riam principio. O uctio curis, a medicamentis sudoriferis, α trictionibus. & cucurbitulis siccis, & scariis catis tollitur: missio sanguinis e vena, nec pur- tio locum habebit, nisi a retentis fuliginibus 1 anguis ebullierit, cum sebris periodicae, vel con-
Linuae accensone, non ephemerae.
De Vigilia Immoderata .PE affectionibus sensum tactus Capitis de
pravantibus, vel diminuentibus, in tr te Dolore Capitis, & de Stupore actum est; transeundum ad explicandas affectiones sensiuinterni in Capite residentis, & reseruntur ad vi. giliam, & ad finianum; de illa primum, postea de hoc . Praemittenda tamen prius aliqua de v, gilia in genere. Hanc esse propriam potentiae semutivae, docuit Ariytoteles lib. de Soram. O Vigil.
V. I.; operientia enim patet, omnia Animalia vigilare, aliqua plus, aliqua minus, MXta exigemtiam suae conditionis, naturae, consereationis,&necessitatis,&ratione finis Animali insti se com servandi, ab hoc deducitur pro sua conservatio ne, cogi, quaerere,&eligere alimenta, hinc ne. cessitas Visus, ut ea videant, Tactus, odoratus,&Gustus, ut per hos sensus alimentorum qualiatates percipiant, & an utilia, delectabilia, pro. pria , vel inutilia, molesta, & impropria per eos. dem sensus discernant; hoc autem exequi nota possiant Animalia, nis vigilent, nullum Animal, nis in vigilia, quaerit,& eligit alimenta. Vigilia ergo est necessaria Animali pro sui conservatione. cuius necessitas non inest vegetabilibus, quae terrae infixa, in hac alimenta propria, & necessaria pro sui conservatione semper inveniunt. Confirmatur ex connexione, quam habet vigilia cum semsu. Quodcumque Mimal, dum vigilat, sentit,&duni sentit, vigilat; nam videre, gustae, a dire, tangere , odorare ,& percipere sensationem V isus, Auditus, Gustus, Tactus, Odoratus, sup . ponit vigilare. & quicumque vigilat, objecta externa sensibilia ei occurrentia percipit,& a tingit , it aut videatur impossibile vigilare, & non sentire, sentire perfecte,& non vigilare; nec pintest assignari casus, in quo Αninta sentiat per secte,& non vigilet, nec casus, in quo vigilet,& non sentiat, ut patebit inserius. Cum ergo pateat vigilare, semper conjunctum esse cum sentire,&cum primipio sensitivo, cingimur etiam asserere visitare, &sentire esse oporationes a principio senstivo emanantes; & si principium sensitivum est sensus communis, ut probavi superius, ubi de Sensa in genere, sequi, tur etiam vigiliam esse propriam sensus coma Minnis , qua ratione persuasus Arisoteles in cit. Acri
dixit, vi lare coη sistere in sentire, non quia sit
eadem essentia vigiliae, & sensus, sed quia sensus,& vigilia sunt inseparabiliter connexa. Definitur vigilia Exercitium moderatum femfus externi, o interni, pendens a moderato im xuspirituum in organa sensuum externorum. Dicitur Exercitium sensus externi, hoc est actus secundus istius, consistens in receptione actionis ab objecto sesibili emanantis, a qua Om
39쪽
rasso dicitur exercitium sensus organi ,& aebas
secundus suae potentiae passivae, ab exercitio organi sensus externi non completur ratio formalis
vigiliae, quia in dormientibus organa sensuum externorum possunt assici sine vigilia; nam sidor nitenti applicetur aliquod ta bile manui , quod m,n se violentum, hoc assicit organum Tactus; i,ariter si corpus odorum nari admoveatur, assicit organum odoratus; &s sonus mitis incit mr . ubi adest dormiens, assicit organum Auditus, dc tamen ista affectio, & passio organi non est cum vigilia, sed ad hujus complementum requiritur exercitium sensus intcrni, nempe actus secundus potentiae sensitivae, qui trabetur per hoc, quod affectio impressa organo sensus externi, ab obiecto sensibili externo in illud agente traduc tur ad sedem sensus communis, modo iuperius explicato de Sensu in genere; ab hac enim ais etione ibi traducta, determinatur sensus commimnis ad percipiendam assectionem organi,&ita ad eliciendum actum sensus necesserio, quia est mitentia necessaria, quae ad praesentiain determinativi necessario debet agere, & cum assectio traducta ab organo sensus interni ad suam sedem sit, determinativum ad agendum circa dictam affectionem,& ad eliciendum actum sensus, apparet hunc debere elicere ex necessitate; istius actus secundus productio, dicitur exerciti sensus interni, seu actus secundus potentiae sensiti. vae, di ab his duobus, nempe ab actu secundo, vel exercitio, vel passone, & assectione organi sensus externi, & ab exercitio, vel actu secutulo. vel a productione actus sensus, a sensu communi completur ratio formalis vigiliae, it aut Animal
dic tur vigilare, quando organa sensuum exter norum patiuntur ab actione objectorum sensibi.
Ilium, & sensus communis dependenter ab hac determinatur ad eliciendum a in sensus; dc si
in somniis nobis apparet videre, gustare, tangere, quae fiunt actus sensus communis, per hoc tamen non dicimur vigilare, quia non adest passio organi sensus externi ab objecto sensibili agente impressa; sed ille actus sensus elicitus a sensu
communi in insomnio, pendet a phantasmatibus, quae repraesentant sensui communi objectum tam
tibile, visibile, vel gustabile alias perceptum, dccujus phantasmata in cerebro reservantur.
Dicitur quia, licet vigilia sit propria Animalis, non est tamen ita propria, ut semper debeat vigilare, sed debet cise interrupta a quiete, a qua moderationem nanciscitur; omnis enim potentia operativa in exercitio sui operis defatigatur, ut loquitur Arbioteles tu cit. lib., quapropter pro sui conservatione indiget quiete,& operis intermissione, dc exercitium sensus e terni , dc interni. quod est nccessaria quiete iam
Dicitur pendens ab influxu spiristium animilium ad organa sensuum externorum, quia ad hoc, ut sensus patiatur ab actione objecti sensi, bilis, necesse est, ut nervus, qui est organum omnium sensuum, sit extensus , dc instatus, init tur, oc extenditur a solo inlluxu, dc motu spirituum animalium; quod deducitur ab Hipp. lib. de Diuria n. 9., ubi ait, Somnum fieri a piritus tranquillitate, hoc est quiete; ergo vigilia aspiritus motu, in tali statu, dc dispositione nervi organum sensus, est dispositum ad suum exercitium, nempe ad recipiendam actionem objecti sensibilis cum sui pastione, prout dei nonstravi superius de Sensu in genere; ct in his aperitur Causa essectiva, per quam sensus extemus est in exe citio, vel in actu secundo suae potentiae passivae, quam necellario sequitur exercitium senius inter ni, dum ab assectione organi sensus extemi, ab objecto sensibili externo impressa, traducta ad sedem sensus communis, determinatur necessario ad eliciendum actum sensus, ut superius dicebam. Hinc deducitur vigiliam praeternaturalia esse immoderatum, o continuum exercitium seu sexterni, sensus interni , depen os a continuo influxu spirituum animalium ad organa se vum
externorum. Dicitur exercitium sensus externi,
hoc est passio, assectio actualis organi senius cxterni, ab objecto sensibili in illud agente impressa, dc actio sensus interni circa hanc assectionem ad cum traductam, quod patet ex diciis. Dicitur quia est continuum,dc nulla quiete interruptum, dc ideo vigilia est praeternaturalis, quia natura determinavit exercitium sensus externi. dc interni, in quo consistit vigilia, aliqua quiete interruptum, in qua dc sensus internus, & externus ferientur a suo me citio; unde ii hoc sit continuum, dc nulla quiete
interruptum, dc nutha ieriatione recreatum, non est exercitium ad leges naturae respiciens, sed contra naturae leges; ideo dicitur exercitium imm Erratum, o praeternatu un. quapropter Vigiliae, quae consulunt in tali exercitio, erunt vigiliae modum excedentes, dc praeternaturales. Dari has vigilia , colligimus a Scriptorum ob servationibus. Plistas M. 7. naturiat Iusor. ca .s I. resere, M coenatem per triennium dignis e.
quod confirmat Seneca in i . de Proetii retia ;Fernelius lib. s. Pathologiae cap. a. de mente capto refert, per ouat ordecim menses in continua
fuisse vigilia, G Heurnius in I p. de morbi, C. Atiis cap. 16. narrat, per relationem accepisse, Ni polium, in eloquentia Ciceroniana celeberrimum,
per decennium asomno absini Oe ; dc Montanus
in lib. I. cap. 12. scribit, Matronam pertrigini
quinque annos vigil se, dc quod mirum est, fine usia lis fione corporis. Dicitur a continuo insuis spirituum an mltam in organa sensuum externorum , dcassin tur causa conjuntia vigiliae praeternaturalis; nams causa vigiliae naturalis, est influxus spiritus animalis ad nervos non continuus, a quo distet duntur, dc instantur, ita causa vigiliae pnete
naturalis, erit continuus influreus Diritus finimalis ad nervos, qui sunt organa sensuum e tem rum, a quo continuo innantur, dc distenduntur,it aut
40쪽
it aut sint continuo in ultim dispositione pro exercitio sibi debito, nempe recipiendi actionem objectilensibiliis, aqua pinea dependet actio semsu, communis, per quam ponitur in exercitio suae potcntiae sentitivae. Causa continui influxus non potest esse alia, quam cauta continuo generans spiritus animales in tali copia, ut tuo ini luxu iem'r,&continuo valeant nervos organorum lcniuum inflare, &distendere. Causa principalis generativa spirituum, est sanguis abundans particulis calidis,&tenuibus, ct valde mobilibus, qualis solet esse
sanguis biliosus, a quo adeo copiosa evenit spiri, ritum generatio, segregata copia dictarum particularum calidarum in glandulis cerebri, ut ab hac possint continuo nervi distendi,&inflari, dc
talis causa fit mani testa experientia, cam videa mus vigilias praeternaturales contingere corporibus biliosis, sanguine bilioso praeditis,&eis, qui
. summo capitis calore donati sunt. Observamus etiam caulas calorem capitis augentes, & sanguinem ad biliosam naturam reducentes, esse causas vigiliae, & explicatur etiam, quare pervigilias iacultates reliquae, & sermenta reliquarum partium lansueant, quia caeri spiritus,&particulae calidae languinis pro majori parte in spiritui un animalium generationem impendam tur, quae remanent in languine, non satis sunt ad conle .urdas facultates, & sementa partium vegeta, & robusta, unde necesse est, ut langueant . Continuas vigilias supponere continuam generationem spirituum animalium ρ patet, quia continua vigilia est continuum exercitium seimsus externi. quod pendet a continua extensione, M inflatione nervorum organorum sensuum, continua inflatio non potest haberi, nisi per continuum influaeum spirituum,& hic nisi per cinviolam generationem eorumdem.
Praeter copiosem generationem spirituum animalium , requiritur etiam illorum agilitas,& in bilitas, qua nervos cito penetrent, distendant , remota impetoque aperiant porositates cerebri, dissipentque vapores,&ssubtilis imum Serum a nutura decennimatum ad leniter obstruendas dictas Porositates, leu fibrulas pro somno conciliando, iat videbimus in sequentibus, agendo de Somno; hinc est, quod observamus ea omnia, quae valent
spiritu, animales in motu conservare, Ut curae,
re animi passiones tristes inducere vigilias; quod
loci est Iupp. Lb. de coae. Praenot. u. . dum ait:
Et qui in principio tenties cum capitis pulsu
urina tenui, oe a judicationem exacerbantur his,
ni mihi est ,s o mentis emotio, insuperque , o vigilia . Pedant. Pullus in capite ,& crisis, seu
jadicatio imminens spiritus perturbate movent, ideo vigilia ;&ιnu. Praenot. n. q. ponit vigilias
viam ad delirium, si hoc a spirituum perturbatione etiam illa.
Non improbabile est etiam spiritus animales in Vigilia praeternaturali suam virtutem elasti. OIn expansivam, seu dilatativam cum vigore exercere,& dici conservare, per quam spiritus ne vos multum & inflant,& distendunt, & diu etiam distensionem, & inflationem conservant, ad hanc
virtutem elasticam validam determinantur ab aliquo aetherogeneo eis admixto, virtutem elast, cam eis debitam corroborante, & augente.
Hoc aetherogeneum est Sal quod volatile aereum, a cujus rigiditate flexibili virtutem elastrucam majorem sua naturali acquirit, re ab acri, monia, spiritui inimica, motum continuum. Ideo Bilis inter causas vigiliae principales ii ternas est enumeranda; haeci anguinem valde ab tenuat , in particulas tenues, subtiles,spiritosasque dividit, cariue ad facilem teparationem disponit. motum etiam agilem, promptum,& cum impetu tribuit; ex quibus patet habere omnes com ditiones supra enumeratas requisitas ad efiiciem dam vigiliam, unde stabilienda venit tamquam
causa unica vigiliae, &si ab alia causa, quam bile fiat, non erit dissimilis in actione ab ea bilis; sunt enim frequentes vigiliae in febribus maxime acutis, in quibus semper dominatur bilis, a phleg-mone Meningum, a copia sanguinis in venis C rebri, ab istius abscessu, a Cranio sphacelato o servatae sunt vigiliae, reserente Bonet. in Sepulcis. Anatomico, sed omnes isti morbi imitantur actio. nem supradiebam bilis. Jacobus Aruertus is exercit. Q. ad lib. de abditis rerum Causis, Fernelii ab asces, si Pancreatis vigilias lethales observa sit. α GHis in Hν coriariaco continua quadaAuerti ratisne amo to, hac opportunis remediis curata observavit contumaces vigilias, a quibus levatus rediit eructatio, & tam in hoc casa, quam in scessit Pancreatis adfiiit aequalis actio illibili, quam retinet etiam sanguis valde calefactus .& atrabilis iermentans ad orgasinum ducta, it aut omnis humor participans de natura bilis dicen. dus causa vigiliae, non solum per essentiam, hoc est a vitio cerebri, sed etiam vigiliae a flatibus, α cruditatibus,&aliis causis existentibus in partibbus inferioribus, quae sunt vigiliae per consensum,& harum causa in impetu movendi spiritus adnerVos aemulatur impetum bilis.
Nec obstat, quod Senes multum vigilent, licti non sit copia in eis spirituum animalium, o ista in Juvenibus, neque adeo copiosi, α activi; quia in Senibus sunt pauci spiritus animales, ut objicitur inertes, & parum anivi, ut a debilitate actionum animalium in eis colligitur, & a natura sanguinis in aetate senili ,&fibrae cerebri in Sen, bus sunt exsiccatae suo modo, prout sunt omnes partes in Senibus.&ostenditur a majori duritie cerebri in Antimalibus senioribus, quesn iunior,bus, a memoriae desectu praesertim rerum quotidie contingentium, cuju, causa communiter trisbuitur duritiei cerebri, per quam imagines rerum in cerebro profunde non imprimuntur; ab hac siccitate amittunt fibrae cerebri,&nervorum Pintentiam ad multam distensionem, & inflationein, qua de causa a pauca spirituum copia eam sustupiunt, cujus ratione siccitatis sunt capaces, quae,