장음표시 사용
51쪽
medio autem fuit alterum S. C. iisdem Cossi nempe, Lentulo Philippoque conditum, quo statuebatur, ut jus diceretur ex illa Syngrapha, qua Salaminii Scaptio debebant, cui singulas solum Cen. tesiinas promiserant; quamquam hic quae erat hominis impudentia ex altera Syngrapha quaternas exigeret. His praemissis, attendamus ad sequentia. I. Lege Gabinia licitum suit per provin-has Centesimis contrahere. 2. Has Senatus in Contractu Salaminiorum ut j ultas probavit. s. De iis ut justis Cicero jus dixit. Quae vero iniquitas fuisset, si Romae per leges x D. Tabularum, 12. solum Centesimih pars hoc Adversario est scenus uncia- rium maxima usura suisset, & tamen promiscue omnibus,lege quoque lata, Centesimis in Provinciis enerari licuistet λ Nar faenin hoc iniuillissimum fuerit juxta Arnob. lib. 2. contra Gent. Ego aliud mihi perseadeo de justitia Romanorum. Cicero de se&aequalibus dicit lib. I. de Orat. sub persona Marci et
D cebamin nos puer; X II. ut carmen necessarium. re
spicit vero X II. Tabulas, suae Livio lib., teste,
3mmensio quoque aliarum super alias acervatarum legum cumuta, fons omnis publici pravati ve suerunt juris. Quis ergo certo non credat, Patres constri plOS XA I. respexisse, cum per provincias foenus O
dinarent. Alii aliud existiment, putem ab iis non recedere legem Gabiniam, atque easdem in animo habuisse Lucullum, cum teste Plutarcho in Lu- ιθ per Asiam omnes majores usuras rescinderet,
52쪽
atque permitteret scenoris nomine non amplius exigi quam Centesimam. Secus qui statuunt, viderint quomodo Senatum Romanum ab iniquitate S iniustitia immunem praestent. Tertium Argumen
tum sit hoc: Quanquam Centesima ut ipse Adversarius testatur Rottaae usura maxima, & As quasi usurarius fuerit, non semper tamen a C tarii Centesimis suam pecuniam mutuare potu
runt, tempore Ciceronis quoque : si ve , quod publice pecuniarum abunde esset, sive, quod lo cupletiores praesenti pecunia nun indigerent. Inde haec querela Danistae apud Plautum rSeele liorem reo Annum locando argento faenori Nunquam ustum vιῶ, quam hic mihi Annus obtigit A mane ad noctum totum usique in Foro de o Hem o .
Nullibi autem legitur, quod icenus adeo leve suerit, ut non surrexerit ultra duodecimam Cenintesimae partem. quod factum tamen oportuisset, si ipsis LL. x II. Tabularum, haec usura, ut maxima definita fuisset. Lego quidem apud Ciceronem lib. q. ad Att. ep. I . Henm ex triente Idibuι fastum erat Bessibus. Sed, quanta distantia non intercedit inter trientem & unciam unam quodque tam re pente a triente ad bessem fuerit deventum, imputari debet ambitiosissimae Candidatorum nationi.
Alias Centesimae erant ordinariae, nec eas argentarii solum stipulabantur, sed alii quilibet Romae. Cicero lib. I. ad .Atti ep. Ita A Catilis sinquit C O m nore
53쪽
nore Centesimu nummum movere non possunt. Quis
sibi vero persuadeat, Leges xi I. Tabularum hoc seculo uti&.praecedentibus aliis dormivisse, &non puniisIe illos, qui in tantum excederent ulurariam formulam e maxime quod parati esient Uuadruplatores, qui taIes accusarent. Asconius ad Cicer. Divinat ..e su dicunt , uuadruplatores esse eorum reorum accusiatores, quι convictι quadrupti damnari soleant, ut alea , aut pecuniae gravioribus usurri foenerata, quam pro consuetudine piaut eiusmod3 atioraιm crιmlnum. Seci quod unciarium foenus Centcsimae aequival ret, qui Centesimis scenerabantur, contra xis. Tabo non peccabant. uuartum Argumentum suppeditant. ipsi Pandectae , quorum non potest non callentissimus esse Gronovius, Jurium Doctor, Antiquarius, Historicus, &c. In iis saepius non modo simpliciter mentio fit Centesimae, verum
etiam ut usuraellegitimae. De quo ne quis dubitet, probatum ibo. Centesimae usurae maxima saepius vocantur a Tryphonino l. 38. ff. de Neg gest. ab Vlpiano l. 7. g.q. ubi agens de tutoribus, qui in usus suos converterant pupillorum pecunias, dicit eoS praestare legitima usiuras, intelligendo Centesimas, quas pqstea Eravissim- vocat. Quomodo & Tryphoninus easdem usuras intelligendo, dicit i. q. ff. eod. tit. Non existimo maximis usiuris subiiciendum eum, qui a contutoribus suis mutuam pecuniam pupilli ac pse. Et Papinianus l. I. g. 3. st . de Pignor. &h pQtii. Pacio piacuit, ut ad diem usi ris non solutis,
54쪽
1 ructus hypothecarum inuris eompensarentur Ilai legiat/ma Uurae. quamvis exordio minores in 'pulatum venerιnt, non esse tamen ιrritam conventionem placuit: cum, ad Hem minore fenore nonsoluto, i ιιιmae ma-1Orei inurae stipulanti recte promitti potuerunt. Vbi legitimae usura maiores Centesimae maximae erant mἔnorafanora aperte opponuntur. Quaero, quare Centesimae usurae legitimae vocentur λ Notum est ,
apud Icc. illud legitimum censeri, quod ex aliqua lege descendit. Vnde illud Pauli l. 6. T de Pactis rLegu ma conventio es, quae lege aliqua confirmatur. Eoque Centesimae usurae lege aliqua definitae fuerunt.Sed qugnam illa Lex fuerit Doctiss.luerissonius, eum sequitur Dionys. Godostedus in d. l. I. de Pign lib. 2. Antiq. Jur. Civit. cap. I. putat intelligendam esse Legem Gabiniam, & quaedam Senatusconsulta, eodem sorte tempore cum lege Ga binia condita. Verum ex Cicerone,qui hic ad suffragium vocatur, nihil aliud eviceris, quam Legem Gabiniam Cicero lib. 6. ad Att. ep. 2 Auli legem vocat, quod Gabinio Auli praenomen fuerit per provincias scenus ordinasse , & prohibuisse excedere Centesimas. Quando autem Jcc. Romani absolute aliquid pronunciant legitimum esse, quod Legi sit consentaneum, talem potissimum Legem respiciunt,quae inipse Urbe inter Quirites valuit. Neceu sum ergo est,preter legem Gabiniam alia Lex detur. Nulla vero praeter eam, quae in x II. occurrit , da tur, in qua unciarium icenus vocetur , quod subse
55쪽
quentibus seculis usitatius usura Centesima dici cripit. Sic& legitima Tutela sunt, qua lege duodecimtisularum adgnaris delata sunt, ct consanguineis,uem patronis , ut loquitur Vlpianust. I. st. de Legit. istor./Superest uuintum Argumentum, quod instar omnium esse potest: cum solum negotium hoc conficiat. Cato in Praef. lib. de R. R. ita ad filium: Maiores enim nosn site habuerunt , ct ita in Legi W posverunt, furem dupli condemnaν i, foeneratorem quadrupli. Respicit leges x II. Tabularum , quas ct Cicero, mentione Majorum facta, commendare solet. Lib. 1 Off. Hostis apud Maiore nostros is dicebatur, quem nune peregrιnum arcimus o Indicant XLI. Tubulae. Ita & legas leg. 2. Cod. Iheod. de liber. caussar Libertati a Maiori 6 tan mm ν enseum es, ut patritus, quibus ius diua in si ιero necisque potestin per seu est, eripere libertatemaeon liceret , dic. Catonem aliter intelligendum non. xsse, fatetur ipse Incomparabilis Salmasius, qui Dccasione verborum modo adductorum, sic commentatur lib. de Usuris pag. s r. non omnem μης ratorem lex duodecim tabularum quadruplo condemnabat , sed, qua vetitum Lue modum mμnerando em Ups . Duodecim quive Tabulis interdictum fuit, ne qui unciario scenore amplius exerceret, si quis CGntra faceret, quadruptione luito. Intra hunc mo- .um gitur impunitus Dnerator, ct 'nin exerce permisu . His praestructis, Impp. Valentinianus,
an Odosius, di Arcadius docebunt uos, quid in. Jure
56쪽
lure T II. Tabularum scenus unciarium fueriτ. Cynegio leg. 2. Cod. Theod. de Usur. ita rescripserunt et uuicunque ultra CEMTΕs1MAM Ju REPERΜ ISSAM, quicquidsub occasione necessitatis e veru , QUADRuPLI POENA ct obultaticine ψν Ξ-, sne esutione , s ne requie protinu3 ablata
redhibebit. Quid clarius dici posset Cum Imperatores & furu Veteris scit . quod jus x II. Tabularum & pana quadrupli mentionem faciant. illam ipsam legem, quam D. Salmasius bona fide modo adduxit, respiciunt: atque, cum pro fui
nore unciario substituunt Centesimum , hancicen Orrunciario aequivalere manifesto ostendunt. id ad haec jam dicet Gronovius Quid amici qui cum maledicum ipsius libellum accepissent, idem senactos putarunt, quod pueri in faba inveniunt:
atque cum hoc Thesauro ad omnes cursitarunt. quos augurabantur conatibus nostris non bene vclle: ut pluribus constaret, quam vapulassemus.
Excutiant jam sua Adversaria, illa reconditae erudi tionis pretiosissima promptuaria, & viderint, quomodo Senatus Critici Principi , qui solus scit. DO 'vit quid boni libri complectuntur, succurrant. Sed habere videtur caussae suae praesidia λ Grammatica concedo. Antea illa excutiam, quam vindicem; quae Salmasti argumento opposui. Interim ζει di eadem Hottomanno, Manutio, Adr. Junio. Pichenae , ct mihi occinit. Omnia ad haec re digi possunt. I. Romanos in univcrsum omnes
57쪽
pag. 72.) a Romulo usque secundum usurarium assem illiusque partes in menses singulos, usuras stipulari consuevisse. 2. Hanc distributionem e.76.
neutiquam veteribus Jcc. esse acceptam referen
dam et quod sit pag. 77. non veterum ivir consultorum inventum, sed patrumfamilivi, sue qu3-nerabantur, stive qui Dnora accipiebant. I. Eoque , unciarium foenus ab ipsis Rei p. Romanae primo diis, velut duodecimam Centesimae usurae partem aestimari debere. Haec usque adeo verbose, confidenter, S maledice proponit, ut ab Inseris rediisse videatur Heros Homericus, qui φορος 'εηνκεφαλὴν, οξεα κεκληγάς λεγ ο'νώδεα. Quicunque haec legent, putabunt me dissimulare, quae ex bonis suis Authoribus attulit. Sed perlustrentur omnes char tae , Author non occurret, vel per indicem citatus:& tamen in his narrandis, repetendis, & inculcandis aeque sibi certus esse videtur, ac si Alphio a tabulis, & Macedoneo a calculis fuisset. Fidem ne inveniat, nisi forte apud improvidos adoles en tes, quos circumvenit, Θεω curabo. Hoc solum meminisse velint Letiores, quaestionem esse, quantum valuerit Vnciarium foenus apud cascos Romanos, speciatim in XII. tabulis. Grammaticorum juxta Assem calculos attendi non debere, patebit, ubi ex bonis e suiboribM probatum suerit, consuetudinem loquendi quoque seculo receptam, eum, qui audire vult Criticus Grammaticus, considerare magis debere, quam quae Grammatici
58쪽
suas iuxta regulas ineptiunt, si non delirant. Ergo i primo observetur, quod quando de verbis explicandis sermo est, primas consuetudo ferre debeat, quum suffragante Quintiliano lib. I. cap. Aucro ritatem sermonis consuetudosveret: penes quam teste Flacco
Arbi rium es, ct ius, ct norma loquenai, quare etiam ψω frequens quod Cicero dixit orati pro Rab. Post. non totum magi er es artis e sed ut idem restatue lib. I. de orat. magistrorum quoque omn3a pracepta superat. Praeterea secundo , Romani seu Latini sermonis ratio ad eandem hanceonsuetudinem perpetuo fuit composita , usque adeo, ut qui posterioribus seculis vivebant, eos . intelligere non quiverint, qui ad priora pertin bant. Ne iam sollieitem Victorinum Afrum, qui lib. de orthographia dicebat: Antiquitatem posterior eonsuetudo vicit; quod intendo, unius Polrbii te stimonio probari potest, qui lib. scedus inter Romanos & Carthaginenses, Coss. Iunio Bruto dei Marco Horatio percussum interpretans, tantum . inter eam linguam, ab illa, quae suo tempore in usu erat, differentiam fuisse innuit, ut non nisi
a peritis difficulter intelligi posset: γαρ
etiam Latinae, tanta diversitas est ab ilia, qua hodie uruntur, ut Netperatissmι nonnulla agre, ubi animum
59쪽
attenderιns, explanare queant. Diligenter attendi velim haec verba: καὶ παρά ρωμαίοις. Tertio, quod ratione Latinae Linguae , in communi consideratae
verum est teste Scriptore gravissimo) speciatim ratione juris antiqui, quod in X II. exhibetur, certissimum est: Quotusquisque Roma adhuc florente, aut illas, aut jus Aborigenum intelligere potuit 8 Formulae , quibus leges illae conceptae, ipsis antiquis icc. aenigmata fuerunt. Gell. lib. I s. cap. II. uuacri caeptum es inquit qu a esset proletariis . Atque ego aspicιens queπιam in eo circula ius cimis callentem, rogabam ut id verbum nobis enarraret. Nam sιnquam Ennius verbum hoc ex xati Tabulis vobis aecepit. Ego vero, inquit 3lle ,δcere atque ιnterpretari hoc deberem, sit ius Fauno . rum . ix. boragenum didu6siem. Senec. ep. II . δώθι ex abeno seculo petunt verba, XII. Tabulaε loquuntur. Symmachus lib. s. ep. qq. Si tibi vetustaei tin est amor, pari studio ιn Derba prasea redea min, i quibud Saliι canunt, ct Augures avem consu-hιntyist. Decem Dici Tabulas condiderunt. Iamdudum bis renunciatimi es, ct successio temporum placua priora mutavit. Et tamen quaris, seculo Augusti quoque, plurimi, ut singulares viderentur, verbis antiquis, & non modo ex XII. Tabulis, verum & Saliorum axamentis petitis, loqui affectarunt. Horat. lib. 2. Cp. I. fautor Veterum , ut d abnias peccare vetantest Uuas bis quinque υιrisanxerunt, Deaera Regum
60쪽
N Gabiis, vel eum rigidis aequata Sabinίου, Pontificum libros , annos volum/na vatum Dictive Aιbuno μιμου in Monte locutaε. 'im Ad quae ita Porphyrion et e deo Veteribus favet, Metiam XII. Legum Tabula a Decemvirisscriptae, La tina esse videantur,ob au eram ctrancidam vetulatem. . Componantur haec, & prisci aevi vocabula atque sormulas rigide ad Grammaticorum Canones exigendas non esse patebit I simul foenus unciarium ipsis
x I I Tabulis notum, haud aestimandum,ob rationes supra allatas, secundum recentiorem distinctionem foenoris juxta Assis partes. Clamabit quidem Adversarius, liqc non esse consentanea artis suae Grammaticae scit.) regulis, sed ex Lactantio lib. a. cap. 7. audiat, in talibus sabsit, ut ulterius hoc extendi velim maioribus nostris, etiam nulla ratione reiaita, rationis esse credere.Nec hominum vulgo partes assis, usuras quasi definientes, Justiniani quoque aevo, si quido notas fuisse, discat ex ipsius Novella LXXIV. . ubi Imperator definiens modum usurarum, quas ab agricolis stipulari liceat, summatim hoc constituit, ut pro annua minutarum frugum usura, non amplius octava modi; parte in singulos modios exiga, tur: pro usura pecuniarum,fliqua insolidos gulos. Cur Imperator, usurarium hunc Canonem juxta assis partes non definivisset potius, si omnes in Togata gente, omnesque in plebe urbana & Rustica, . avi, omnes qui Latine sciebant, eas in numerato