장음표시 사용
61쪽
coonitione, pr sentium inspectione, & futurorum praedigionem continet. Ad eam medicinq,partem spectant Hippocratis libri omnes,quibus titulum secit de prqΔ-gijs. Item Galeni libri de laborantibus locis,de iudici js, de diebus decretorijs, de disterentijs febriti,de pr notione,de disterent ijs pulsuu,& de praedictione ex pulsibus.. Quinta Θεροπευτικ est quae legitimo ru praesidiorum admotione morbum propuliat, ianitatemque restituit,&in summa, me dedi rationem docet. Ad has itaq; quinq; partes,ex quibus medicina constituitur,& nequaqua adlinem medicinae,respicientes nonnulli, medicina partim theoriticen,partim practicen faciunt. Nam eam partem, quae uniuersam corporis humani natura S constitutionem inquirit: itemque eam,quq aflectus prriter naturam indagat,& eam e tia,quae signa tradit, cum omnes in co- templatione &simplici rerum cognitione uersentur, theoriticas appellant. Eam uero,qu T sanitatem tuetur,& eam quae morbos propulsat, quod in actione consi stant,practicas. Verum quum artes ipsae ex fine, ut dictu est, iudicandae & distinguendae sint haec sectio ab eruditis omnino, tanquam inutilis,&a ueterum sententiae uarians, contemnenda erit. Quot medicatricis me icinae partes. C A P. VIIA. AC TENVs quot sunt in uniuersum medicinae partes, qua potuimus breuissi-h me monstrauimus. Nunc quod postrema
pars,nempe θέρα τευτικη, in alias tre S, easq; praecipuas medicinae partes digeratur,scilicet διαιροητικήν, , , si , ostende muS. Δι τητική est,quae victus ratione morbis medetur.
Vel quae curandi rationem per uictum tradit. Victus uero nomine no solum cibus & potus, sed & exercitatio, somnus, uigilia, in summa, omnes res non naturales medicis uocatae, de quibus paulo post ordine disteremus, intelliguntur. Hec utique potissima medicinae pars est, sine qua reliquae duae partes,quae curandis morbis Prae- t,coni ille re, suoque munere langi nequeunt. Hanc
in primis Hippocrates multis iti l Icis suorum monimentorum, praesertim vero in Aphorismis,& in tribus de victus
62쪽
de victus ratione morborum acutorum libris, diligenter excoluit. Quae eb accuratius nobis inquiren ca&discenda erit,quod sspenumero leuissimum etiam inuictus ratione erratum in acutis morbis admissum,maximi incommodi & irreparabilis damni, imo nonnunquam interitus aegri, causa sit. Quod multis certe in locis Hippocrates & Galenus luculenter de moniti runt,&idipsum quoque quotidiana expertentia confirmat. Quapropter mirari satis non post im quorun- Notaturdam nostri teculi medicorum oscitantiam dicam an te- nostris- meritatem potius, ignoro, qui eius partis in profitean- cuti medidis morbis nullam prorsus, aut perexiguam saltem,ra- corsi oscitionem habent, praeclare actum elle cuin aeqroto existi- tantia eomantes, si unam aut alteram formulam, quam illi re- temerim ceptam nominant, ex qualibuscunque medicamentis, ras. sibi maxima ex parte ignotis,concinnatam corraserint,& ad Sept aliarios suos, aeque imperitos, imo multo illis
indoctioses, transmiserint, nihil curantes, qua arger vi- ctus ratione interim utatur. Quam enim hoc damno - et
sum lit aegrotantibus, & ab Hippocratis, Galeni, aliorumque veterum medicorum instituto alienum, nemo ' sane qui monumenta illorum, quae posteritati relique-xunt , introspexit, ignorare potest. πα-ευτικη est, quae medicamentis intra & extra corpus admotis medetur. Sunt vero haec ipsa duplicia, τι, - .
nempe simplicia&coii posita. Ad exquisitam igitur
curandi rationem in primis simplicium medicamento- Simpli-rum cognitio necellaria est. Nam ut ridiculum, imo cium m turpe prorsus est, fabrum lignaraum sei ram aut asciam dicamis sutorem subulam, sartorem sorficem ignorare: sic etia rum cst merito ab omnibus ridebitur ac contemnetur medicus, xviiis qui eius qua profitetur artis materiam, quae illi in pro- dico ne efpuliando morbo mitrumenti vice est, non satis perspe-lsari4 6ῖ-ctam habet. Quo circa merito reprehendendi veniunt noltra: aetatis medici, qui omnes propemodulia curam cognoscendarum stirpium in Seplasiarios, homines magna ex parte indoctissimos, aut stolidas certe mulierculas rei ciunt, clim tamen, si modo recte mederi ve
lint, harum non solum facultates , sed&faciori ac so mam, ne scilicet adulteriuas pro legitimis ,Ἀrpent ,
63쪽
cognoscere illos oporteat. Diuiseria Ad quam sane cognitionem consequendam prod ptores ad rit, ut ex Graecis autoribus legant Theophrastum,Dio simplici- scoridem, Galenum , Paulum, Aetium, Oribasium, notitiam A ctualium , & Sy meonem Sethi. Neque enim veteres conse que duntaxat Graeci ad recte cognoscenda simplicia medicadam ne- menta sunt adhibendi , sed etiam posteriores, recen-
cessarii. tioresque: quod scilicet illi multa protulerint, literi G. que mandarint, quae prioribus incognita , & indicta prorsus fuerunt ,& quorum hodie frequens est in ossi-
cinis medicorum usus. Inter Latinos, quem in hoc ne- Pliniiu gotio consulant, praeter Plinium, ex veteribus nemi- in conni- nem habent. Is enim quod plerique faciunt,iis, qui stutione se dio agnoscendarum stirpium tenentur,mini me cotempliciti no nendus erit, quod in eo multarum rerum, herbarum- contemn que historiae reperiantur, quae a nullo alio vel Graeco-dus, cum rum, Vel Latinorum, qui saltem hodie extent, traditae
iussicio ta sunt. Habet tamen is in percensenda simplicium histomen lege ria suo Serrores: quo nomine, ut cum iudicio & delectu pleraque illius legas, oportet. Neque etiam propter Apuleius yetustatem omnino contemnendus erit Apuleius, Platonicus Philosophus,cuius de aliquot,nec ijs sane pau- Arabes. cis, stirpibus extat scriptuni. Arabum de stirpibus Comentarii ideo legendi sunt, quod plerasq; Graecis incognitas descripserint. In iis tamen legendis acri iudicio
opus erit,quod non raro una pro altera pingant,nec sa-
: tis diserte quas tractadas siusceperunt explicare possint, ... & quod multis erroribus eorunde scripta reserta sint. Serapion Inter hos vero unus Serapion omnibus caeteris praeserendus erit, ut qui in hoc genere reliquos omnes superarit. Is enim non tu mea, quae a Dioscoride&G i leno sunt de stirpibus prodita, veru etiam ab aliis Ara, bibus se vetullioribus, literis mandauit,&vno in volumine complexus est. Est vero &hoc etiam nomine
praealijs legendus Serapion, quod ex huius cum Dioscoride collatione, multa iniuria temporis & librariorum culpa deprauata loca, pristino nitori restitui, ac emendari posint. Adhibendum vero in eo quoque legendo iudicium, ne falsa pro veris temere arripiantur, i am in eo, ubi Arabum de stirpibusta aliaque
64쪽
materia medica refert opiniones, mira rerum confusio. est, ut certe iudicio exquisito ijs, qui illas excutere volunt, opus sit. Porro ad recte cognoscendas stirpium Autoristum effigies, tum facultates, non parum, ut speramus, de sivi. adiuuabunt studio s commentariorum nostrorum de hisoria stirpiu histoi ia tomi duo: in quibus non solum singu- commenlarum quanta potuimus persipicuitate ac breuitate, ni- t morum storias exposuimus, verum etiam vivas & exquisita ra- tomi duritione expressas eat undem imagines intuentium oculis subiecim us. Qui sane eo nomine gratiores esse debent,
quod ad vivas herbas studiosos quasi manu ducant in inquirendis stirpibus eos plurimum dirigant,& quasi in rem praesentem perducant. Quod ut plane prq- flare possent, uniuerias stirpium effigies maiori forma pingi curauimus. Nam quae in angustum redactae Netians sunt, quod plagiarij plerique nostras deformantes ac pictura
deprauantes faciunt, singulas herbarum partes expri- rum quis mere non postini. Debent itaque multis nominibus Ῥsus. maiores esse minutioribus cariores. Caeterum quum Compo non omnes corporis praeter naturam assectus simpli- torum meces, sed ex ijs non pauci compositi sint,atque adeo ad dicamelo hos propulsandos, non simplicibus, sed compositis rum Usa
medicamentis opus sit, componendorum quoque me- necessis dicamentorum rationem teneamus, necesse est. Quam ri F. certe optime Galenus in libris de compositione medicamentorum generalium,& localium tradidit. Atque optandum sane esset, ut illum hodie in com- Galenus ponendis medicamentis potius quam Arabes seque- in compore mur. Et e re quoque tum medicorum, tum aegrO- nessis merum esset, ut illius compositiones in vium quotidia- dicamerynum reuocarenturia Nam etsi quaedam in eius com- tHimita positionibus reperiantur medicamenta simplicia pa- dus. rum hodie cognita , aut prorsus ignorata , tamen cogitandum idem etiam in Arabum nobis compositionibus usu uenire, ut quam plurima scilicet in ijs simplicia ignoremus. Et quod nobis succidaneorum libellum reliquerit Galenus , facile quid in eorundem, ἰquae nobis incognita sunt, nec haberi hodie possunt,
vicem sit restituendum, ex eo cognoscemus. Ve' .ium quum constet Galeni com positiones multas in Gi
65쪽
Calenois ruria temporum intercidisse, praestat illi adiungere re copositio- centiores Graecos, Paulum, Aetium, Actuarium,&nibus me praesertim Nicolaum Alexandrinum unguentarium , dicamelo quem hodie non fine multorum risu, prinpositum no-r Diad minant, vocem in hanc linguae Graecae igno- iungendi. rantia immutantes. Atque hunc certe prae aliis co Fr ps - fert legere, quod ex huius praescripto omnes hoc tem- M pN pore Seplasiae sua componant medicamenta. Quum yyψos vero de hoc autore hactenus uix sextam partem, eam dixerura que multis in locis deprauatam, extare intelligerem , vacaetin ut hunc integrum haberent deinceps tum medici, tum
g impe Seplasiarij,non piguit nos eius laboris, ut illum e Graeriti. co sermone in Latinum conuerteremus. Et de via Nicolaus ne utrisque nostra opera esse hoc saltem nomine gra-
myre με ta, quod suas, quibus hactenus usi sunt, compositio- a Dic o nes, ex nostra conuersione emendare, & si qua in illis mers . desuerunt, hinc restituere possint. Siquidem perspicue ex ea deprehendent nullam sere esse in officinis medicorum Nicolai compositionem, quae omni e X
parte legitima sit,&in qua non aliquid vel desidere
Qμs ad tur, vel perperam adiectum sit. Quod vero ad nouas recte com attinet compositiones, qui illas vaste componere stu- pQ enda det, is principio curet ut exquisitam simplicium ha- me sca- beat notitiam. Dein, ut nostratia & cognita, potius metita re quam peregrina & ignota ad compositiones adhibeat. quiratur. Quod si peregrina etiam ad medicamentorum compOsitionem accersere voluerint medici, ut legitima & nequaquam spuria sint, dent operam. Longi sis imo vero ab hoc instituto absunt nostri temporis medici, qui suis compositionibus ea potissimum adhibent medi- medico- camenta, quae nec ipsi, nec Seplasiarii , illorurn in ini- nostri stri, agnoscunt. Hi sane sunt, qui se nihil estecise remporis arbitrantur, nisi Indiam, Aethiopiam , Arabiam,&iu compo illos in extrema orbis parte sitos Garamantas coniun-nedis me gant, &a tribus mundi partibus conquisita remedia dicamelis corradant. Quorum profecto medicorum insignem Bultitia stultitiam,&inanem ostentationem , Plinius lib. 24. lasci- cap. jaeleganter admodum ijs depingit verbis:Postea,in VK. quit, fraudes hominu,& ingeniorum capturae,officinasa, inuenere istas,in quibus sua cuique homini uenalis promittit tur
66쪽
mittitur vita. Statim compositiones& mistu ae laex- ,, plicabiles decantantur . Arabia atque dia in medio
aestimantur,vicerique paruo medicina a rubro mari im- ,, putatur, citio remedia vera quotidie pauperrimus quis- isque coenet. Haec ille. Iam dictis similes sunt,qtu suis coua
positionibus falsa& adulterina pro verisiac legitimis,
miscent. Quales certe sunt,qui pro vero acoro,vulgari illo & palustri utuntur.Item, qui adulterinis eupator4Ο , serpentaria , scordio, endi uia,&id genus multis aliis, admoniti etiam sepenumero, S erroris manifeste conuicti, uti non cesi ant. In quos certe praes actos asinos magistratum animaduertere deceret, ne subinde illis impunem vitam hominum grassari pro arbitratu suo liceret. Redarguendi quoque sunt huius aetatis medici quidam, quian corradendis medicamentis simplicibus nullum plane modum faciunt. Nam dum componunt sua medicamenta. laudem aliquam sibi comparare student ex eo, quod infinita sere medicamenta miscent. Atque in hoc quidem studio alter alterum superare conatur , dum quisque se quidem eo doctiorem aliis esse putat, quo plura mascuerit medicamenta. Sed stulti mehercle homines, ut qui non quam bene, ac recte, sed
quam copiose componant medicamenta , unice student. Quapropter euenit, ut dum suis cupiditatibus temere indulgent, eruditionemque ostentate student,im- , eperitiam suam potius prodant, ac doctis omnibus seridendos exhibeant, proque sperata gloria, ignominiam
non leuem ex monstrosis istis, nulloque artificio con cinnam,&a ratione abhorrentibus compositionibus i , consequantur. Praeliaritaque pauca, & ea quidem co- ignita, legitima, ct optima ratione inter se missa, quam . infinita, nec omnia satis perspecta ,&maxima ex parte Vaadulterina, nullaque arte ac ratione inter se confusa, compositionibus medicamenta simplicia inserere. Quae vero sit legitima componendorum medicamentorum , ac sormularum ratio,&iis temporibus usitata, in tri- 'i, nbus libris ea de re exaratis tradidimus ita peripIcue, Vt ab omnibus intelligi , ac cognolcr possint . Tertia . . . . medicatricis medicinae pals χωρουροικη'dccia est, quae ma' χ 'nibus medetur. Hanc Galenus multis in libris magna γ- .
67쪽
cum laude docui nempe libris Thera. methodi Tertio, Quarto, Quinto,& Sexto: ite in Commutariis quatuor in librum Hippocratis de articulis,& in tribus aliis in i brum eiusdem de fracturis, in Comentariis quoq; in librum Hippocratis de vulneraris medici munere costriptis. Deniq; in Comentariis in libru Hippocratis de ulceribus, & vulneribus capitis, & multis aliis libris, quino extant,sed vel temporis iniuria interciderut,vel apud invidos quosdam βιβλιοουα Φουι latent,& cum blattis & tineis egregie rixantur. Ad chirurgiam exercendam conducit etiam sextus Pauli Aegineiae liber,quem tamen ex Galeni libris, ut alios omnes, expilauit. Discenda vero haec medicinae pars omnibus medicis erit, si non hoc nomine ut illa exerceat,ideo saltem, ut adstantes chirurgis quid faciendum sit praescribere,& eorundem errata,quae fere quotidie multa admittunt, reprehendere, corrigere,& prohibete possint.: Quot medicorum sectae. C A P. V I II.
U M abunde iam de medicinae partibus
dictum sit, reliquum est, ut unde haec arse comparari queat,monstremus. Varia vero ea de re opinati sunt medici , ideoque in varias etiam sunt scissi sectas. Secta autem, Sem ut hinc ordiamu r, est dogmatum coaceruatio, qua: sequia mutuo consequuntur, aut consequi apparent, Vel pu tantur. vel, secta est multitudinis dogmatum artificiose constructorum , atque ad unum finem relatorum con Tres mζ- sensus. Celebres vero in medicina sectar tres fuerunt , dicori e nempe Empirica, Methodica,& Rationalis. Primae se libre se- ctae autores solam experientiam arti satis esse affirm m. bant, hacque de causa non ut caeteri ab inuentoribus, Empirici sed/e Q, ι em 'Lis, hoc est, ab experientia, se Empiricos nominauerunt. Neque enim veluti Rationales
seu dogmatici artem indicatione simul & experimento constare putabant, sed experientiae totam inniti, quam obserua & eorum obseruatione, quae saepe simili modo contitio. gerunt, conflari assirmabant. Neque enim obseruatio ietvmrmia est nisi experientia. Proinde rim αικἀ alio nomine,quasi dicas obseruatores, appellati sunt. Eadem itaque est,
Galeno etiam in lib. de optima secta teste, obstruatio ,
68쪽
quae experientia . Quapropter ex Perientia est eius , E men uod saepius,& eodem modo visu inest, come reliensio ita quid.
experientias , communi nomine memoriam appella- ria. uerunt. Hinc etiam μνημοναυτικόι, id eli, memores sunt μνημον dicti. Memoriam autem eorum, quae ut plurimum in πικοι.
iisdem malis idem efficere deprehederiit, vocave θ - η .runt.Suma itaque illius cautio fuit,ne quis ullo pacto ab Inicatio indicatione quippiam inueniri opinaretur Est aute indicatio, ut Gale. in lib.de optima secta scribit,coprehensio
iuuatis unacu nocentis coprehensione cum re indicate simul aduenies,si ne obseruatio De ut ratiocinatiost. Vel breuius & apertius Indicatio est cognitio iuuatis et no- cetis,quae cu re,quae iuuanacto eget,cognita simul adu nit,absq; obseruatione & ratiocinatione Quod enim iuuat,primo cognoscendu ell,& eade ratione postea quod nocet,depreheditur. Quae itaq; per indicationem copio henduntur, Sinueniuntur, in natura rei sunt designata: percepta enim natura eius, quod nos ad agendum
mouet,&moliendum aliquid impellit, protinus etiam una cum eo quid agendum sit,& quid fugiendum sit, quasi digito ostendit. Vnde . ξ ιοι,indicationisque nomen ductu esse intelligitur .Exeplo res planior fiet. Qui quid morbus sit qualisq; eius natura cognoscit,is statimetia nouit quid faciedu sit. Quia enim morbi natura, corporis nostri naturae inimica di i est a sit,sui ablationem . . mostrat,nulla interim adhibita nec obseruatione, nec ratiocinatione. Proinde quod febricitatibus frigida conue . - niat ita indicate febris natura cognoscimus. COtracali
da illis obesse scimus,quod haec coti aria sint iis,quin prodesse morbus indicauit. Id nec obteruatio,nec ratiocinatio facit. Na obseruatio seu ex peractia ieiu natura noexpedi sed longo reiu usu se tuetur. Quapropter ea in omni b. ututur Em pitaci. Ratiocinatione quoq; siue de ostratione no est opus: O rei natura proposita, statim quid coserat,aut quid obsit,cognoscimus,nec ut ratione aliqua abditas causas inquiramus , oportet et ut libro quinto cap. primo,susius dicemus. Caeterum cognitio, quae ex propria insipectione , quam M'. M. Graeci di--.
69쪽
conssilia, siue ex instituto nostro apparens, imitatrix. Fortuita. Foitii ita, quae G Pce iκ nonsu r,est quisi iv I mano cosilio, vel casu, vel nata QMemta sit,ut si quis cui occipitium dolore assciatur,ex alto deciderit, atque inde vena frontis recta dis upta&incisa, sanguineque est iso,iuuetur. Natura, ut si febricitanti sanguis sponte per nares effluxerit , statimque desinat febris. Huius generis iuuantia ἱέ laedentia φυναοῦ, hoc est, naturalia vocabant . Eam quidem inspectionem quae fortuito, & inconsulto, neque ex instituto noltro accidit, uripi H ra, . ιυς . quasi incidentiam dicas, aut fortuitam occasionem, ap-Cosella. pellarunt. Consulta vel ex nostro instituto apparens cognitio est,quae ex proposito nostro accidit: ut si quis in febre perdite sitiens, ad bibendam aquam, vel mala
granata edenda coactus, sebrem euaserit: vel in monte aliquis a serpente ictus, herbam , quaecunque sibi oblata fuerit, vulneri adhibens, sanitatem inde recuperauerit et vel si quis somniis admonitus venam in morbo tundes, sanitatem cosecutus fuerit. Haec quia praepropera est, ac Gro subita quasi, ideo αυαοσχ&ιαν,id est, subito factam, vel ex
- tempore parata nuncupauerunt. Tertia cognitio illis,sem, rin , id est imitatri X, eo quod imitatione compara
tur, dicebatur. Fit ubi quispiam imitatur, quod semel,
aut bis, aut etiam frequenter effectum conspexit. Quae' quidem ultima cognitio, ipsorum artem maxime consti Trosit tuisse videtur. Quoniam vero Empiricis interdum moro i- bi quidam incogniti occurrebant, vel quorum no habebant satis explorata remedia, instrui neu tum quoddam ad inuenienda remedia commenti sunt, nempe et, Missio μιαάβαιαι,, id est transitum transgressionemve ad simile: quo utentes idem saepe auxilium a malo ad simile malum transferunt. Item a loco ad locum, a re medici' prius cognito ad simile veniunt. A malo ad malum,ut si ab erysipelate ad herpetem transferunt. Aloco ad locum,ut ii a brachio ad semur. A remedio ad remedium visi in diarrhoea a cotoneo malo ad me spilum se trans. serunt. Deniq; experientia fit ex historia, ubi nimirum discunt, quod ab aliis est obseruatum .. Quapropter ab 'αυτοψια differt: sic enim appellant, quod ipsi videtunt: hi 'IIsom. storiam aute,quod ab aliis acceperunt. Historiam nanq;
70쪽
vocancterum sepius circa eadem probatarum narrationem. Quum enim frequenter oriantur morbi quidam, ad quos nullum auxilium ab ipsis est obseruatum , ut in hac difficultate aliquibus etiam remediis abundarent, neque fortuitum expectarent euctum, historia usi sunt. Neque hac solum de causa, verum etiam ut breuior esiet traditio. Quum enim Empirici ad symptomatum σωδρομην respiciant, & conuenientem ex eis curationem accipiant,& observent,idque nec malo coanito,nec causa inquisita: fieri autem non possit, ut unus in omnibus symptomatis obseruationem faciat, ne quis omne vitae . curriculum discendo tantum consumat, sed& aliquadoarte utatur, ad medicandum utilem esse historiam asse ruerunt. Caeterum tr-δρομη empirica, ut lib.ij. Therap. methodi, multisque aliis locis testatur Galenus non est nisi sympto matu, quae in laborante sunt loco, cocursisy, coaceruatio,& congeries. Hactenus quae fuerit olim prima medicoru, nepe Empirica ,secta, quam potuimus breuissime adumbrauimus: reliquum est igitur, ut alterius sectae, methodicae nimirum , placita succini,c quoque persti ingamus. Huius itaque sectae medici sese Methodicos nominabant nulla alia de causa, quam quod methodum seu rationem artis compendiariam sequerentur. Si quidem illi neque longam , ileque diis cilem esse medicinam dicebant, secus atque Hippocrates: sed breuem,facilem,perspicuam,& quae tota sex mensibus propiti si me perdisci posset. Quare no vel bo tenus tantum: cum reliquis sectis disceptabant, sed etiam multa artis Opera novabant. Nam neque laborantem locum ad curationis indicationem quicquam prodesse affirmabant,
neque causam , neque aetatem, neque tempus,neque re
Sionem,neque virium aegrotantis insipectionem,uel naturae, vel ipsius habitus, neque consuetudinem, neque dissectionem. Neglinis enim iis omnibus, a solis pathe malis remedij indicatione petita, eandem susscere asse rebant. Nihil autem ab iis speciatim, sed communiter generatimque statuebant, atque iam κοo, hoc est, communitates nominabant, quae ubique&in sinautis pathematis sunt, ut communitas de Methodicorum sententia non sit,nisi res in pluribus eadem. Atque horum