장음표시 사용
61쪽
tigisset in Africam transmisi. quidum, aratro in solo dirutae Carthaginis circunductu mos enim erat in coloniis dedueendis, ut ille,qui deduceret, aratru circunduceret Cartha ginem restituit,& Iunoniam appellati permulta i Genio loeli impedimenta feruntur oblata. Nam primu signum vi ventorii correptu eo vehemetet, qui id ferebat,adnitente, fracta iem& imposita altaribus saera saeuus turbo repente exortus dissipauit;& extra terminos designatae urbis abiecit: ipsosq; Praeterea terminos, signaque fundamentoru Lupi confuderunt ; loneerq; detule un . Gracchus tamen, rebus omnibus institutis,& ordine descriptis, septuagesimo die Romam reis diit. Appianu, scribis, senatu, his rebus auditis, Carthagine restitui prohibuisset Caesarem deinde dictatorem in Afries prosectum contra Potnpeianorum reliquias , castris in ipsa, Gaith ine postis, in somnis vidisse magnum exercitum ap 'philantem se, flentemq; : eaque re permotum statim in libeb. tum memoriae causa coparatum de condenda Carthagine retulisse: quo paulo post interfecto, Augustu in eum libellucasu incidisse:& cognita patris voluntate, alteram Carthaginem priori proximam, religiosissime habitaratione coseera . tioni, Sespionis, post annum centesimum; & alterum condi idisse eoque ad tria millia colonorii misisse. sunt qui dicant, eum lodi opportunitatem secutu, ct memoria veteris cladis velut comotu eam, quam dixi, condidisse. Sed haec, quoquo modo refecta fuit, ab Astriano Imperatore optime: de ea merito Ad ianopolis dicta fuit:& i Comodo Alexandria C5- modi una. quibus tamen nominibus relictis, suum tandem re-tinuit 'atq, ita opibus,& hominu frequentia floruit: vi nulli
ut siti Africae cederet: donec Anno D XX III. ex quo restituta fuerat: anno vero Christi CCCCXLIII.ὰ Vadalis. Ma Gensericho rege ipsoru capta ae pene diruta fuit . Qui de inde, Iustiniano imperante, i Belisario ipsius duee intra quatuor menses Victi, &ex Asriea, quam ad centum iam annos habuerant, pulsi fuerunt. Persae,etia Heraclio imperante sae
Pς in Astica et opere: Se grauissimeCarthaginem affixere- .
62쪽
Post hos domiam reuersos, Saraceni genu, homἴnum laes'
sinum,&Christiano nomini vehementer insensum , imperante eodem Heraclio, anno Domini D CVIII. ingenti vi hominum,ex illis suis Arabiis in Africam impetu facto, Caexhaginem cum reliqua maritima regione occuparunt:& ree multos annos tenuerunt: donec, nescio quo fato, S ea
quoque euersa est, ct adhuc ita iaceti ut vix parua quaedam vestigia cernantur: aded infra Lunam nihil est perpetui, ni-αhil firmi, nihil, quod morti non debeatur. Sed Scipio, exercitu in naues imposito, Romam deuectus est. Vbi Cn. Cornelio Lentulo L. Mumio cos. de Carthagine.& Asdrubale ante enim currum ductus est in triumphum egit omniuclarissimum auro , latuis, monumentisque plurimis rese tum , quae ex omni sere terrarum orbe Carthaginienses tot , continentibus victoriis Libyae intulerant . in Capitolium ei neces Carthaginis intulit et in aerarium argenti quater millies quadringenta, & septuaginta millia pondo inuexit. in quo eractando, & reliqua, praeda adeo abstinentem se praebuit. ut euersa Carthagine non solum ipse nihilo locupletior siefactus, sed etiam neque seruum, neque libertum sumere quicquam permiserit, ac ne emere quidem I cum omnia di-Tiperentur, multaque venalia circunferentur. praeclare enim
secum actum existimabat: si ex tanta victoria alii diuitiis smi Iites enim locupletaverat ipse verδ gloria augeretur . Ex eo autem tempore ab Africa oppressa, & Carthagine eversa Asricanus est vocitatus : quod tamen cognomen ab auo haereditariu habebat :&illi ad Pollucis statua inaurata equescis posita fuit. PER haee tempora . cum Viriathus, qui ex pastore venator ,ex venatore latro, mox iusti quoque exercitus dux factus uniuersam occupauerat Lusitaniam: & iam M. vesidi 2Iium praetorem, fuso , fugatoqueeius exercitu , captum n Cauerat: a C. t/men Laelio φ... fabio Maximo Aemiliano ita fractus,&e'm nptus fuerat: ut facile id bellum t
Iiquis traderetur: Ser. Suleictu, Galba, & L. Aurelius eon
63쪽
Mes In senatu rentendere caeperunt: uter eorum in Hispiniam eoni ra Viriathum mitteretur. cumque magna inter patres esset orta dissensior omnibus, quae esset Africani sententia, cupide expectantibus, neutru, inquit, mitti placere :quod alter nihil habet et, alteri esset nihil satis . qua sententia, veneuter ad id bellum miteretur, obtinuit L. Metello Caluo, Q. Fabio Maximo Seruiliano coss.cum iam dies comitioruin staret, censura petiit. in qua petitione copetitores habuit Ap. Claudium,& L. Mumium,quorum Ap. Optimi cuiusq; fauore, Africanus vero studio plebis plurimu utebatur. Africania igitur in forum descendente hominibus minime generosis, ac seruilibus stipatu,&maxime turbulentis, qui ambi-
eo,&vociferationibus omnia violeter exequebatur, ut Ap. eo spexit: magna vore , o Aemili, inquit, non ne etia apud
inferos, siquis illitie nostratu rerum sensus est, indignaris P filium tuu Manlius praeeo,& Licinius contentiosus ad censura perducunt' idem cu se iactaret .s sine nomenclatore ciues omnes salutasset: Africanii vero nemine serer nosse diceret: eu vera narrare, respondit Africanus: propterea quod ipse semper opera dedisset: no vi multos nosceret: sed necui esset ignotus: Laudari nomediatorem ex eo, qudd qua plari mos notos habeat: at egregiu ducem ex eo maximer, quod ob sua in rempublica merita nulli suoru ciuium sit ignotus. Iubebat praeterea cives a quibus ad exercitii missus fuerat: vel legatos, vel Tribunos militu, utriusq; virtutis testes .ac
iudices eos sumererqu3 bello illi interfuissent: quod cit Celtiberas gestu erat. quo tamen copetitore deiecto, Censor cuL. Mumio factus est. Huius ignauiam , & animi mollitiem bis notauit semel in censura, cum pro Rostris inquit, se omnia ex maiestate Reipublicae gesturum, etiam si ciues dedissent sibi, vel non dedissent collegam: & iterum post censu ram com Tib.Claudio A sello Tribuno plebis, i quo ei die, apud paulum dicta fuerat: quod in censura Ahicanus equit illi ademerat, & in aerarios retulerat: lustrum illud inse-lix gratiis enim pestilentia ciuitatem eo anno inuaserat in
ea oratione, quam pro se ad populum de mulcta habuit, obii-H cienti
64쪽
Henti, noli respondit, mirari .is enim. qui te ex aera HIs exe init ea eni in Alei ius ignominia leuatus fuerat i Mummio 'lustrum condidit, Sc taurum immolauit. de quare illi etiam
Lucilii ex undecimo versus leguntur.
Scipiadae magno improbus obiiciebat Asellus. Luctrtim, illo censore,malum, infelixque fulge.
de illa in eadem oratione in Asellum ab eo sunt dicta . omnia mala, probra, flagitia, quae homine faciunt, tu duabus rebus sunt 3 malitia, atque nequitia: utrum de sendis, malitia mi an
nequitiam an utrunque simul e si nequitiam defendere vis, li , cet. Sed tu in uno scorto maiorem pecuniam absumpsisti, quam quanti omne instrumentum landi Sabini in censum de dieauisti. Sithoc ita est qui spondet mille numum sed tu plus tertia parte pecuniae paternae perdidisti, atque absumptisti in sagitiis. Si hoc ita est,qui spondet mille nummum c Non vis requitiam ς Age, malitiam saltem defende . Sed tu verbis conceptis iurasti sciens sciente animo tuo .Si hoc ita est , qui 'spondet mille nummum 'Verba etiam eiusdem ex oratione contra eundem quinta haec extant. Vbi agros optime cultos, & villas expolitis. sinas vidisset, in his regionibus excelsissimo locorum m xum statuere aiebat: inde corrigere viam,alias per vineas me Has,aliis per roborarium, atque piscinam, aliis per villam. Noe tempore quamuis Africanus esset reus: tamen neque .
barbam radi desisse ipse enim omnium primus radi quotidie instituit neque candida uti veste neque suisse solito
Teorum cultu, memoriae prodium est. Huius etiam Aselliseononis vanitate salit aliquando salse notauit. Cum enim Asellus, ut bonus haberetur miles, omnes prouincias P.R. Bipendia merentem se peragras se gloriaretur: Africanus ad . illius nomen alludens:Agas, inquit, Atalum cursum non docebitur. vel ut quibusdam placet. Agaso Asellum . Collegavero Mummiom, cum in dedicatione templi Herculis epa . Ium splendide, S opipare apparasset & omnes inuitasset a-
nucias, praeteriit. qua ex repostea male audisse legitur, credibatur enim id eum propter fasium, ac superbiam fecisse.
65쪽
Inita rensura habuit ad populum orationem de moribus. In
qua illud praeter emera contra maiorum insti tuta fieri ostendit,& maxime reprehendit: ut is , qui fuisset adoptatus, ei ,a quo adoptatus fuisset, inter praemia patrum prodesset e cum diceret,in alia tribu patrem in alia filium suffragium ferrer filium adoptiuum tam procedere, quam si se natum habeat. Absenteis censeri iubere, ut ad centus nemini necesse sit --nire. Vt etiam magis ad maiorum mores hortaretur PopuIum, in eadem oratione duo quorundam censorum in notaindo seueri Dimorum exempla protulit. Censor agebat de uxoribus solenne iusiurandum. Verba erant ita concepta: Et tu exanimi tui sententia uxorem habes t Qui iurabat, cavillaintor quidam,& canicula, & nimis ridicularius fuit. is locum . esse sibi loci dicendi ratus, cum ita, uti mos erat, Censor dixisset tu ex animi tui sententia uxorem babes Habeo quidem inquit, uxorem: sed non hercla ex animi tui sententia. Tum Censor eum, quod intempestiue lasciuisset, in aerarios retulit: causamque hanc io ei scurrilis apud se dicti subseriapst. Alterum exemplum eiusdem seueritatis suit: Deliber rum est de nota eius, qui ad Censorem ab amico aduocatua
fuerat,& in iure stans,elare nimis, ae sonore oscitauit, atque
inibi proper, ut plecteretur fuit: tanquam illud indicium vagi
animi foret,& allucinantis,& fluxae, atque apertae securit eis. Sed cum ille deierasset, inuitissimum sese, ac repugnante oscitatione victum, tenerique eo vitio , quod oscedo appel- Ialutatum notae iam destinatae exemptus est. ex his omnibus
Africani verbis colligi posse puto, eum purissime locutum fuistie. Hoc autem tempore C. Laelio consulatum petenti cirsuffragaretumquaesiuiti Q. Pompeio Nepote, quo uterque familiariter utebatur, an & ipse consulatum peteretris cum id se facturum negasset, ac poli citus esset, se Laelium deducturum,S pro illo ambiturum, credidit ille quidem: sed dἄiliu expectant, nunciatur in foro pro se ciues prehensare. qua quidem rem aliis aegre serentibus, Africanus ridens, inquit,
stulti profecto sumus, qui tanquam non homines, sed deos simus precaturi iamdiu tempus terimus tibicinem expecta
66쪽
tes .Erat Pompeius homo nouus , Ad tibicinis filius putabatur. Huic Asricanus amico semper tantum tribuit: ut P. Furio Filo, Sex. Attilo Serrano consulibus, cum petere consu- Iatum haberet in animo, & audisset a. Pompeium caeteris candidatis fauere: ipse i petitione destitit, dicens,eum libi e 6sulatum non tam gloriae futurum fuisse, quam molestiae , ad veluti sine auspicio,si refragante Pompeio, consequeretur :consulatum disserre maluit, quam amicum a se alienare. Ob eam tamen causam Laelius ab amicitia Pompeii disees.sit. idem Scipio secit Laelii nomine .i Q. etiam Metello est alienatus propter dissensionem, quae erat in re publica.
utrunque tamen egit grauiter auctoritate, & offensione animi non acerba: ut extincta potius quam oppressa amicitia videretur.quod faciendum saepe dicere solebat:cum aut motu. aut studiorum aliqua commutatio inter amicos facta esset. Multos in ea censura notauit. Nam cum ar quodam aciolescerulo, cui ademerat equum , quod in Carthaginis obsidione splendide caenatus libum in urbis similitudinetii iactum , cui Carthagini nomen indiderat conuiuis diripiendum proposuerat: cuius rei causa id secisset, interrogaretur: respondit, quonia se prior Carthaginem diripuisset. Quendam etiam tribu movit: qui cum esset L. Aemilii Pauli in Macedonia Centurio, & eo die, quo Perseus superatus est, praelio non
interfuerat:cum autem custodiae causa in castris remansisse diceret. causamque illius notae quaereret: quod non amaret nimium diligentes, respondit. Praeter ei in censu equitum eum C. Licinius Saeerdos prodiisset: clara voce, ut omnis eoncio audire posset, dixit, se scire illum verbis conceptis peierasse: si quis contradicere vellet: usurum esse eum testimonio suo. Deinde cum contra nemo diceret,iussit equum traducere, S in i ucro apponere censoriam notam: ne i n il- Iius persona accusatoris,lestis, censoris ,& iudicis partes eogisset videretur . Itaque is, cuius arbitrio & P. Romanus,&aexterae gentes contentae esse consueuerant: ipse sua scientia ad ignominiam alterius contentus non fuit. Inter comitiorum genera erant comitia tributa. cum ex regionibus urbis
67쪽
Loeisque fribu Im,vieatimque sufiragium serebatur: in his
interesse tribus: & in gragia ire per regiones consueuerant. Hanc vetuitam suffragiorum ferendo tum rationem Asricanus,&. Mummius tum mutasse, feruntur: ut regionatim sustragium ferretur pro generibus hominum, causisque, ει quaestibus tribus deseribedo. Anno V.C.D L X XIIII. L. Manlio , Q. Fuluio Flacco coss.censores creati sunt, M. Aemilius Lepidus Pontifex Maximus, & M. Fulvius Nobilior. M. Fulvius praeter caetera plurimi usus Locauit pilas pontis in Tiberim, quibus pilis sornices Asricanus, & Mumius tum locarunt imponendos. cum Lustrum conderet, inque solito sacrificio scriba ex publicis tabulis solenni eius praecationis carmine praeiret: quo carmine Dii immortales, ut P. R. res melio res, amplioresque sacerent, rogabatur et satis bonas, inquit,& amplas esse. Itaque se precari: ut eas perpetuo incolumnes seruarent. Intelligebat enim vir prudens propagationem Romani imperii finium tum fuisse expetendam:c um de iis, qui intra decimum lapidem erant, populis, agebantur triumphi : subiecta vero maiore totius orbis pariste, ut nimis audi esse existimabat, latius eos propagatos vel-Ie: si e non medio eris felicitatis, si conseruarentur. a qua v torum verecundia caeteros deinde censores in condendis
Iustrus no discesserant. Fuit hoc Africani, vel Mummiis V lerius Scipioni. Cicero Mummio tribuit Lustrum L V II. in quo censa sunt ciuium capita CCCCXXVIII millia. C C C x L II. Africano ob tam egregie gestam censuram statua ad Opis aperte polita in excelso suit. M. Aemilio Lepido, G. Hostilio Mancino coss. cu Senatus, Populusque Romanus publica iudicia exerceret: cumque maior Populi parti id est, decem,& octo tribus erant enim quinque,& triginta reum vel damnarent. vel absoluerent: multi, propterea quod id voce tantum fiebat, in plurimorum odium,&offensionem incurrebant: quorum vel propinqui, vel amici damnarentur,vel inimici absoluerentur:L. Cassius Longinus Tribunus plebis homo non liberalitate, sed ipsa tria stitia.& seueritatepopularis legem tabellarixin tulitivi o*-
68쪽
nutae maiestatis per tabellam ferrentur.Cui quidem legi M. Aneius Bri Tribunus plebis diu restitit, M. Lepido con sule adiuuante , eaq; res Africano vituperationi fuit: quod eius auctoritate de sententia deductus Briso putabatur. Anno insequenti L. Furio Pilo Sex. Atilio Serrano coss. sen tus auctores secundi laederis Numantini dedere Numantiacis decreuerat: Asrieanus, qui eo tempore in Republiea plurimum poterat:Ti. Graccho,qui eius sorderis auctor inprimis fuerat,maximo adiumento fuisse, ne dederetur N mantinis, legitur: sed nihilo minus aduersus A fricansi querellae iactabantumquod 3e C.Mancinum non seruasset:qui dillud foedus ict um per hominem sbi & affinitate,& familiam xitate coniunctum improbari passus esset. Huiusmodi autem quaerellae, quoniam ab amicis ,& sudiosis Ti. pioficisciebatur, flensarn qitandam,&simultaten inter Ti.& Scipione contraxerant; nihil tamen maioris momenti ea res habuit. Hoc etiam tempore, vel certe anno insequenti Ser. Fuluio Flacco, Q. Calpurnio Pisone coss. Senatus in Aegyptum, Syriam, A sam, legatos mittere decreuit: qui sociorum res inspicerent:populorum ac regum ipsorum mores obseruarent,deliguntur ad id Sp. Mummius, L. Mettellus,&' P. Africanus, qui eius peregrinationis unum omnino comitem Panaetium, quem Possidonius secutus est. sibi asciuit, & se uos quinque. Dum igitur legati per socios,& exteras gentes inter faciebant: non mancipia Scipionis ab iis numerarabantur: sed praeclara quae in bello ediderat, acinora: nee Quantum auri,& argenti, sed quantum amplitudinis pondua Ierret aestimabatur. Postea veia quam Alcxandriam peruonere, navique egressi sunt: Africanum capite penula tecto . procedentem Alexandrini undique concurrentes rogabant:vi caput detegeret, de sibi id expcitantibus faciem ostenderet. quod quidem cum faciter impetrassent: illum ci more , & plausu prosecuti sunt. sectabatur interim legatoa omnia visentes Ptolaemeus Fuergetes Alexandriae rex λ qui cum propter nimiam corpori 3 obesitatem Romanos in in alanto
69쪽
dentes aequare non posset: Asricanus voce simmissa Panaeistio in aurem dixit: iam Alexandrini ex nostra peregrinatione voluptatis aliquid, fructusque perceperunt. nostra enim causa factum est: vi regem suum pedibus euntem viderint.is enim delitiis, & abdomini prorsus insatiabili deditus adeo pinguis adeo erasius e flectus fuerat : ut non homini , 'sed belluae simili, esset, & difficile inueniretur, qui illum medium complecteretor, ob eamque causam cum pedibus ire non posset, equo vehi necesseesIet. Vnus autem in ea peregrinatione ex suis seruis excessit e vita: ipse, quoniam .alte rum emere nolebat, R oma sbi mittendum per literascuis rauit ,.qui in mortui locum succederet. Romam , hac obita. Iegatione nobili cum rediisset: totam ciuitatem belli numantini metu suspensam , atque solicitam offendit. Multi iam erant anni , cum Romam bellum gerebant cum Celtiberis, vicum inimicis, in quibus erant Numantini .erat Numanatia quae nunc Soria nostra lingua dieitur Hispaniae Citerioris urbs in Uracis: qui Celtiberiae partem incolunt, qua ad Carpetanos , & Tagi lantes pertinent, acclivi sita tum a Io, ad cuius radices Durias nunc Duero Flumen Iabatur,
densis imis cira undata sylvis non muris, non turrIbus munita patens in circuitu tria millia passuum. bellum igitur No mantinis huiusmodi urbem tenentibus Cn . Caepione, Pompeio coss. est illatum: quod Segidenses socios, Se conia sanguineos suos illos Po. Ro.hostes in urbe, tectaq; sua rece pissent: quod iussi arma deponere, parere noluissent.quod . quidem bellii, paruis admodu copiis ad decem hominu miIIta inarmis ab initio, Megara viro fortissimo duce habuisse feruntur tanta virtute iam per septem annos sustinuerat: va saepe Roma nos duces fuderint fugarintque: ac praeter caeteros primu Q. Pompeium, deinde C. Hostilium Mancinii eo deductos: ut deleri faciter potui sient, ad foedus secum, quibuν
voluerunt. conditionibus faciendum compellere malo runt non sine summa P.R .ignominia.Quae duo turpia foed 'Ta cum senatus, Hopulusq; Romanus eo probare, ac raraese
70쪽
Mancinum ob eam rem sibi deditum ae ei pere noluerunt: Quare censentibus cunctis, ta turpem eo bello ducu vitio, di militum corruptorum susceptam maculam esse dcienda: Asrieano, qui in quaestoriis comitiis suffragator Q. Fabii Maximi fratris filii in campum descenderat: ultro i Senatu , populoque Romano consulatus delatus est: legeque ea annali solutus, qua cautum erat, nequis iterum Consul fie
ret, atq; pro Minc Ia extra lortem data anno aetatis eius quin
quagesimo primo, tertio decimo a priore consulatu. Collegam habuit C. Fulvium Flaccum . Quo quidem tempore, cum,& ipse maturaret Numantiam copias educere:& multi maxime desidcrarent,cum eo ad id bellum proficisci, ae eeetatim nomina daretiit id tantum abest: vi Senatus, quod ex ea re Italia quasi esset sutura deserta, feri passus sit: vi prohibuerit etiam ex aerario summi pecuniam ad bellum paratam : & vectigales pecunias, quarum nondum tempus aderat , ei assignara voluerit. Ipse verὁ de pecunia negata nul- Ium verbum secit: quod suam , Se amicorum suorum satis futuram dideret e sed nonnihil de militibus impeditis conquestus est: quad bellum esset difficillimum.quod ex eo colligi posse dicebat : quod & sbi pugnandum esset eum eiu modi hostibus, qui solis quatuor millibus hominem ad quadraginta Romanorum millia profligassent:&quod in eo bello contra huiusmodi hostes eorum militum opera esset adhibenda : qui propter nimiam licentiam, atque luxuriam ignauissimi essent facti, ac toties victi. Appianus tamen scribit, nullum ex iam conscriptis militibus Scipionem in Hispaniani duxisse: sed nonnullos voluntarios a Ciuitatibus, regibus amicis missos, Clientes praeterea Roma.& quingentos amicos eduxisse: eosque in tu mam conscriptos eam Philonitem appellasse, id est, turmam, vel cohortem ami- corona : de omnes, qui erant ad quatuor millia, Fratri Fabio Buteoni docendos eo tradidisse: ipsum veri, cum paucis in Hispaniam ad exercitum ire contendisse. Vbi igitur in castra veniit nihil sibi potius faciendu existimati it qua trivi corruptos nimia licentia milites, ac superstulone imbutos ad