Sophocles quomodo rerum sui temporis statum in heroicam aetatem transtulerit Specimen Primum

31쪽

Quin etiam non infitiandum est, illarum commemora-'tionem ex Sophoclis quoque re quodammodo videri miram, utpote qua exterarum rerum cognitio cum ostentatione quadam proseratur. Cujus rei si certa causa quaerenda est,

nihil videtur probabilius, quam quod jam alii statuerunt i), ut aliis locis, ita etiam his Herodoti narrationum, quas illis

temporibus erant divulgatae omnibusque Atheniensibus auctoris ipsius praelectionibus cognitae cs indors it Soph. p. XL sqq. recordationem poetae animum subsisse. Et re Vera quidem earum rerum, quas supra notavimus, haud Mscura iuvenimus apud eum vestigia. Itaque egyptiorum illum morem similibus verbis describit II, 35, ubi legimus: ἐν τοῖσι scit. Αἰγυπτίοις α μἐν γυναῖκες αγοραγυσι καὶ καπηλευουσι, οἱ δε ἄνδρες κατ οἴκους εοντες φαίνουοι. Atque etiam, quod supra de Scythis memoravimus, accurate

inponit IV, 4: Περιταμων scit. ἀνὴρ Σκυθης κύκλου περὶ

qui Achilli tribuuntur:

ἀλλ' οὐκ ἔστι σι κρονμανι μαχεσθοτεν ουδὲ κρείων χελωος σοφαρίζει οὐδὲ βαθυρρείταο μέγα σθένος Ωκεανοιο atque afferre ea, quae Eustathius ad h. l. monuit: Σημαίωσαι δὲ τι ἔδει μὲν ἐν τοιουτιν τοπιν συγκρίσεως τον ποιητην μη χχελευον μνησθῆναι, ἀλλά τινος έρου τευ μειων- η μεγίστων, ποῖοι πολλοὶ ποτα

δακται τοιαυτας ἱστορίας υτε πεπείραται μεγίστων ποταρουν, δια τουτ μέμνηται του χελευου πλουστερ- ου πάνυ

πολυ ἀπο τῶν τῆς Ἐλλάδος ρων ρέοντος, καὶ δια τουτο εω ἀκοην αὐ-τιν κοντος, ἴσως δὲ καὶ ἁπλῶς παραπεσων εἰς μνήριην, ὀ χχελωος ἐξεφωνήθη ιυς ἐν σχεδιασμα ἀσέκπτως καὶ δίχα μελέτης ἄς που και παρα ovγοκλεῖ Οἰδίπους 'Iστρου καὶ Φάσιδος μέμνηται ἐν τοῖς καθ' ἐαυτον. Etenim, si re vera Homerus ob causam illam prius ab Eustathio allatam Acheloum tamquam pomagnum flumen ab Achille commemoratum fecit, hac ex re perspicuum jam esset, minutiorem quandam subtilitatem eum quam Sophoclem hominibus ad veritatem describendis adhibuisse, quum etiam eorum doctrinam ipsorum tempori accommodRsset.

32쪽

δ αυτ ατε χειρό/ιακτρον κτι Tai. Stri autΘm, quem omnium fluviorum maximum esse putat IV, 48 copiosam invenimus descriptionem, atque etiam hasidem qui inter Europam et Asiam fluit, saepenumero memorat. cf. I, 24.

104 II, 103 IV, 37 38. b. 86; Ι 84. Denique etiam

de Sardian auro, quod motus et Pactolus secum seri, aliquoties apud eum sermo est. s. Ι, 3. V, 101. De Indico III, 10 multis orbis disseruit. Alia hujusmodi exempla, ad nostram quidam rem non pertinentiarachneideminus Soph. raos. p. XXI et Schollius Vers. Antig. p. 6b Oed tyr. p. 88 n.' attulerunt. Neque tamen homini huic doctissim possum assentiri, qui cum Husmodi imitationes a Sophoclis ingeni alienas esse putet, ea non a poeta ipso sed ab Jophonis fili vo Sophoclo nepote quo post poetae mortem ejus sabulas in scenam produxisse constat i , profectas esse statuit ). Cui id, ximo videtur objiciendum esse, simillimum in modum aliorum auctorum locos a poetis non solum Graecis sed etiam Romanis saepissime respectos inveniri ut tractatos atque eos hac in re certos quosdam fines sibi proposuisse, jam satis ab . do Loesschio in Erschii 0 Gruber encyclopaedia . . Ovidius p. 75 et hilolog Suppl. I, p. 120 demonstratum esse arbitror. Itaque quod Senecae suasor. III fin. p. 25 ip testimonio ab illo homine doctissim allato de Ovidi et Vergili confirmatur, iis ejusmodi aliquid placuis-Se, non surripiendi nausa sed palam imitandi, hoc animo, ut vellent agnosci , id mutatis nintandis etiam in Sophoclem videtur quadrare. Quem quum Herodoto familiariter usum esse constet ), amico reverentiae cujusdam praestandae cau- ejus narrationes ab omnibus cognitas et celebratas in sabulis suis respexisse putandus St.

y is Schol in hilol. t. X, p. 26. Dindor vit Sophocl. p. XL

33쪽

A. ras respublieae forma.

o. Si quaerimus reipublicae, qualis heroica aetate apud Graecos fuerit status, ad Homeri carmina nobis recedendum est. Quorum vestigia si sequimur, apud illos eam respublicae Ormam, quam postea notione τουτεία significarunt, i santiae quasi proximam fuisse invenimus. Non enim strictis legibus et institutis ex hominum arte si arbitrio profectis, sed moribus continebatur, quae natura ipsa iis, eam ducem sequentibus, imposuerat o cum necessitate quadam impresserat. Atque ea insormabat homines ad αγραπτα illa ἀσφαλῆθεων νομιμα Ant. 454), quae poeta ed. Tyr. V. 863 sqq. dilucidis orbis describit, ubi legimus: Er ριοι μειν φεροκτι μοῖρα ταν σσεπτον αγνείαν λογων

ἐργων τε πάντευν, ων νομοι προκεινται

υ νέποδες, ωρανέανδι αἰθέρα τεκνωθεντες, ων πιλυμπος πατὴρ μονος, - δε νιν θνατὰ φυσις ἀνερωνετικτεν, ουδε υ ποτε λάθα κατακοιμάσχν μεγας - τουτοις θεος, οδε γηράσκει i).3ὶ Quas adem expressit Cicero p. ilon. C. W g. 10: Est igitur haec non scripta sed nata lex, quium non didicimus, accepimus, legimus, Verum ex natura ipsa arripuimus, hausimus, expressimi , ad quam non docti sed facti, non instituti sed imbuti sum ..

34쪽

Ex hac civitatis condition ipsa ducenda est ea imperiis ma, quam primam apud Omnes antiquitatis gentes invenimus, quae non multis, sed uni tantum summae rerum

gubernacula committit. Atque eam illis temporibus optimam esse judicatam, notissimi illi vorsus Homerici testantur Il. B, 20 sqq.:

εἷς βασιλευς, λεδωκε Κρονου ταῖς ἀγκυλοφιήτεω. Neque tamen libera aut absoluta regum erat potestaS Sed haec et ipsa moribus patriis et legibus, cuique populo innati8, constituta ).

Regi cujusque gentis principes, ηγητορες Il. A, 687; Od. Θ, 11 vs iidem βασιλεῖς Od. , 394 vel γέροντες,

non modo propter senectutem, sed etiam honoris causa ita

appellati* cf. Il. , 53 Γ, 149 I, 372), erant adjuncti, quibuscum consilia iniret cf. Il. Z, 103 B, 53 δ) Quae in principum consilio βουλη placuerant, plebi

' cf. Dion Hal. Arch. Rom. V, 4: κατ αρχας μὲν γαρ π σαπολις 'πιχηνικαὶ βασιλευετο , πλην π σπερ α βαρβαρικα μη δεσποτικως, ἀλλα κατα νομους τε καὶ ἐθισμεους πατρίους , καὶ ρμιστος, βασιDῖς . . a Aristot pol. III, 10 1. e stra, antiquitas homerica . 6. cs later, notiones juris et justitiae ex Homeri et Hesiodi carminibus explicatae p. 06.3 Dion Hal. II, 2 τοῖς γουν βασιλευσιν - βουλευτήριον ὴν ἐκ τω κρατίστων - καὶ π ἄσπερ ἐν τοῖς καθ' ημῆς χρονοις αυθα δεις καὶ ριονογνωμονες ἐσαν αἱ των παίων βασιλέω δυναστειαι. 3 cf. d. γ, 27: υτ ποτ εἰν ἀγορ δυ ἐβάζομεν ου ἐνὶ βοῶν, ubi duae illae notiones accurate distinguuntur; ustath ad h. t et ad , I 44: στέον γαρ τι et μὲν ἀγορα παντος - του δήμου κοινο- ἡ δὲ βουλαὶ τῶν ἐκκρίτω μονον, συγκαλουαμων δί καὶ ου μετα

η s. schol Ven Il. I, 17 ο μὲν δῆμος μονον του ἀκουσαι κυ-

35쪽

Hasi igitur est reipublicae forma, qualis secundum Ηο- merum heroica aetate apud Graecos exstitit, paucissimis lineamentis, quantum ad nOStrum propositum pertinet, dumbratu. Jam videamus, quomodo Sophocles in describendis antiquis illis temporibus eam retinuerit, quomodo ab ea disce88erit, rerum sui temporis statum secutus. Atque in uniVerSum monendum est, formam imperii externam ab eo prorsus ad Homeri exemplum esse detineatam. Itaque Thebis, thenis, Mycenis singulos reges Summae rerum TR esse invenimus, neque desideramus illud consilium procerum, quibuscum reges apud Homerum de gravissimi rebus agunt. Huc roserendi sunt όροι άττικων et Θηβαικῶν γεροντων, qui in Oedipo Cotoneo, Oedipo yranno, Antigona in cenam producuntur. Quo in litig. v. 155 sqq. in concilium a Creonte vocatos invenimus, ut iis suas imperandi rationes

exponat. Auctoritas autem eorum non Od e e re cernitur, quod M. 73 ανδρες γέροντες furorem Achivorum, in Teucrum eXOrtum, verbi mitigantibus componunt, sed etiam nonnullis locis honorificas appellationes iis invenimus imposita esse itaque Antig. 40 Θηβης κοιρανίδαι ), v. 988Θήβος ανακτες, ed. Tyr. 11 χωρας νακτες, ed. Ol. 831 λὶς ανακτες V. 14 χού ρας φοροι nominantur. Atque plebis ipsa contio haud obscure M. v. 721 sqq. cf. 749 sqq.)indicata est, quamquam ibi de exercitu tantum convocato est sermo. At si vim quaerimus interiorem, quam poeta regi imperio, potestati procerum, plebis uribus subjecit, eum prorsu sui temporis statum anim sibi effinxisse, atque inde heroica civitatis conditionem dijudicasse et descripsisse

36쪽

g. s.

Ut primum ad eos homines, quos regia dignitate Ornatos poeta in scenam produxit, animum advertamus, S phoclom eos in universum ea descripsisse opinione praejudicata, dicendum est, qua unumquemque liberae reipublicae civem, praesertim qualis Atheniensium illo tempor fuit, duci portuit. Cui unaquaeque potestas absoluta nec a populo tradita non justa imporii Drma, sed dominatio et tyrannis videbatur esse. Ad hanc vero rem illud multum faciebat, quod thenienses, quanta iniquitate uno saeculo ante tyranni ipsorum urbem oppressam tenuissent, non erant immemores. Quant autem eorum odio inflammati suerint,

locuplatissim illo Euripidis testimonio comprobatur, cum dicat Suppl. v. 29 sqq. ):

δἐν τυράννου δυηιεπέστερον πολει, οπου τὸ μῶν πρωτεστον ουκ εἷσὶν νομιοι κοινοί, κρατεῖ δ' εἷς τον νομον κεκτη uένος

Illi autem tyrannorum odio, quod civibus insidebat, poeta quodammod videtur satisfecisse, riuum Oedipodis, Creontis, agamemnonis, Aegisthi quorum quisque regia dignitate os indutus, mores tales offinxerit, quales omniano tyrannorum proprii habebantur Ac mirum in modum non solum eas artes et machinationes significavit, quibus omnium temporum tyranni, ut summa rerum potirentur, uti consueverunt, sed etiam totam eorum dominandi rationem, qua acerbissimum civium odium sibi contrahere solebant, iisdem sirsonis tribuit. Ejusmodi autem dominatoris exemplar in Creonte imprimis mobis posuit anto culos Qui quam popularem et moderatum se praestat in ed. lar. sabula, quum populo amicissimus cs. V. 596 sqq.) singulare imperium non modo non petere, sed prorsus aspernari se confiteatur; is v. 586 sqq. 592 sqq. ) Satis autom

37쪽

nota est eorum ratio, qui tyrannidem comparare sibi studo-bant bonoficiis et pollicitationibus inter plebem assectatores quaerebant, quorum auxilio nisi id, quod sibi proposuerant,

adepturos se esse sperabant ).

Quid Has demagogorum artes et machinas nonne dilucidis verbis poeta significavit, quum Oedipum regem Creonti, quem imperium sibi eripere velle suspicatur, saciat objicientem:

nondum cognita ab Archilocho primo usurpata traditur, de ea imprimis conserendi sunt: lut d animi tranquill C. 0 Schol ad Aesch. rometh. V. 224. Argument ad Oedip. Tyr Ebert, dissertations Siculae p. 64. lass, die Tyrannis in thren eiden oriodon o do alteumriechen I, p. 123-l34. Apud tragicos poetas ea

savissime adhibetur ad reges heroicae aetatis, non aliter ac vocaburi tum τυραννὶς ad eorum imperium designandum, quamquam haud pauca exempla exsistunt, quibus notio illa odiosa, posteriore potissimum tempore cum his appellinionibus conjuncta, expressa est. Ut hoc loco ad Sophoclem solum respiciamus, ex ejus quoque sabulis livorsas illas significationis colligere possumus. Itaquo usurpatur τυραννος de heroicae etcitis restibus M. 350. Antig. 60. 169 sensu adjectivo . lectr. 66l. 664. Oed Col. 86l. 338. Oed Tyr. 514. 799. 25. 39. 043. 095. rach. 316 de dominator in υνι veraum Aj. Locr. hgm. 3. rach. 217. τυραννίς de restia pota- state Oed Col. 4l9. Oed. yr. 28 380. 35 5q0. Colch lagm. 319.

τα χρήματ' ἀνθρωποισιν ευρίσκει φίλους αυδις δὲ τιμάς, is τῆς περτάτης τυρα-ίδος θακουσιν αἰσχίστην ἔδραν.

38쪽

Qualem autem se praestat idem Creon in ed. Ol. sabula, ubi tristi aemuli sorte ad dominatum adductus imperios a bitrio in eum consulit Qualem in Antigona Quamquam quidem in ratione illa, qua Thebanorum proceribu suam imperandi rationem exponit Ant. 16 sqq.), strenua legum administratione civium saluti prospecturum se esse pollicetur, procedente tamen fabula eum magis suam ipsius potentiam quam legum sanctitatem curare apparet. Atque satis tyranni insolentiam et pervicaciam indicant illa verba:

quibus cum versibus conserendi sunt illi 291 sqq. st impriami 670 sqq.:αλχ noti στησειε τουδε χρη κλυειν καὶ σμικρα καὶ μαια καὶ τανόντια, ubi imperii popularii de quo plura infra dicemus atque imperiosae dominationis indoles mirum in modum confusa est atque hanc tyranni absolutam potentiam optime Significarent illa Antigonae verba v. 5064qq.: ἀλλ' η τυραννὶς τολλά- λλ' ευδαεμονεῖκα στιν αυτῆ δραν λεγειν θ' a βουλεται, nisi ea summo jur Sophocli abjudicarentur cf. Nauch et Dindors. a. h. l.) Quantum autem timorem suis injecerit

civibus, ea re maxime perspicuum est quod prae Summo metu ora occlusa tenendi ci. v. 04 sqq. 509) quamquam omne Secreto atrox ejus edictum condemnant, quod ex haud obscuris Haemonis verbis ei licet colligere; cf. V. 690Sqq.: το γὰρ σον μιι δεινῖν ἀνδρι δημοτῖλογους τοιουτους, οις συ μὴ τέρφει κλυων. v o ὁ ἀκουειν σθ' υα σκοτου τάδε την παῖδα . . L; is v. 700 733. Atque etiam chorus principum nebanorum tyranni a bitrio ita se subjicit, ut dignitatis sua in republica gerenda juxta regem ei concessae memoria prorsus deposita quum

39쪽

modeste sententiam suam proserre ausus sit, acerbissimis

Creontis conviciis increpitari se patiatur cf. v. 278 sqq., 28 sqq. et omnino rius voluntati morem gerat; cf. 211 sqq. et σοὶ ταυτ ἀρεσκε παῖ Μενο&εως Κρεοντον ἶδε δυσνουν καὶ τον σμενῆ rccλε

Omni autem vita pericula sibi imminere, cum haud ignorarent tyranni, nihil non suspectum eos habuisse, lacile est intellectu Satis sit in memoriam revocasse, quae de Dionysio Syracusarum tyranno, Cicero Tusc. disput V, 20 sqq., Plutarchus Dion C. XIX. reserunt inrum autem in O- dum poeta in illo tyranni exemplari, quod in Creontis e sona civibus suis effinxit, etiam hoc vitium expressit, quod semper dominatoris injusti atque imperiosi fuit proprium. Etenim is vixdum acerrimis minis Polynicis corpori sepulturae honorem tribui vetuit, quum jam pertimescit, ne quis sorte perducatur pecunia, ut ipsi in illa re adversetur ci. v. 21 sqq.); et haec suspicio ei confirmatur, ubi re eraedictum suum violatum comperit: cives contra se OnSpia 'Sse Pinatur, atque mercede conduxisse, qui laclaus illud patrarent; cs. V. 289 Sqq.: ἀλλὰ ταυτα καὶ πάλαι πόλεως ἄνδρες μου φεροντες ερρόθουν μοὶ, κρυφῆ κάρα σείοντες, ουδ υπο ζοφλοφον δικαίως Hχον, ως στεργειν με - τωνδε τουτους ξεπίσταμαι καλως παρηγ ιενους ιιισθοῖσιν εἰργάσθαι τάδε.

Atque et ipsum Presiam, satem illum venerabilem, quum adversa deorum auspicia indicaVerit, pecunia corruptum putat, ut arte sua adversus ipsum uteretur cf. v. 1034.

1045. 1055 1059. 1061.). Hoc Vero animo suspicaci haud dissimilis est Orsonti Oedipus rex, cui et ipsi, dum imperium obtinet, a poeta

tyrannico mores esse tributos, jam supra Verbo monuimus. Is enim cum Creonte eundem Vatem mercede conductum,

40쪽

cum ex ejus ore ingrata audierit, contra se conjur Se Opinatur, ut regiam potestatem sibi eriperent of Oed Tyr. 380 sqq. , 32 sqq. 48. 18 sqq.). Quamquam in undie sum non tam rigidos mores, quam Creon in Antigona sabula, stentat, qui nihil filii ingenui adhortatione mitigatus,

ejus ponsam, quum intimo amore amplectitur, nec atr cissimae non dubitat demittere, et ne ea quidem reo proposito opellitur, quod ille sibi ipsi manus inferre minit tur. Itaque sanctissimas naturae leges violat, nec Oel stium iram evocare metuit, sed insigni quadam insolentia et protervitate omnem eorum verecundiam exuit quod satis

significant ejus verba Mig. 1039 sqq.

φέρειν νιν αργιαωντες ἐς Λιος θρονους ουν ως μίασμα τουτο ιν τρέσας πω θαπτειν παρησc κεῖνον. cs. 486. 658. 777 sqq. Jam haud levibus argumontis mihi videor demonstraSSe, poetam civibus suis non regis heroicae aetatis, sed tyranni, qualem ipsi sibi solebant fingere, anto oculos proposuisse imaginem. Neque vero contra mirum potest videri, quod ab eodem poeta heseus, Atheniensium ille rex clarissimus, in Oed Coi sabula prorsus aliter est descriptus, quippe qui justitia, morum integritate, singulari quadam humanitato summam deorum gratiam nactus, civibus suis gratissimusot diloctissimus, imperii clavum teneat Hoc autem populari quodam studi esse actum a poeta, inem non Vides, quum Athenienses eundem regem ipsorum rempublicam non modo condidisse, sed eam etiam imperii sormam, quae unicujusta et legitima iis videbatur esse, primum con8tituiSSeo bitrarentur i).

y Hujus rei gravissimum testimonium est locus ille Eurip. Suppl. v. 404 sq. ubi Theseus do thoniensium civitate inducitur dic0ns:

ινις προς ἀνδρος, αλλ' ἐλευθέρα πολις. cf. v. 44 sqq. Isocrat. anath. g. 129 Pseud Dem. c. eacr. g. 76.