장음표시 사용
21쪽
I Disp. Prooemialis Art. I. Quaest. I.
Utramque gratiam distiniste expresserit: quia vocabulum gratia a Iheologis usurpari Iet ad significandam gratiam accidenta
Tandem dicitur ordinari ad salutcm hominis viatoris: sacramenta namque medicinae. sunt .. Sicut ergo medicina mortuis
est inutilis, sanis ac rite valentibus super- sua , solis aegris necessaria et Illa pariter nihil prosunt damnatis , quibus nulla rectat speranda salus; quippe clim in inferno nulla lit futura redemptio: Beatis ecsent superflua , nulla siquidem in eis est Curanda, nec pertimescenda infirmitas: sed necessaria sunt omnibus viatoribus , quorum nullus est mundus a sorde , nullus Pariter, qui ad aeternam beatitudinem dum
Vera. Eucharistiae sacramentum suscipi, is Misse sacrificium celebrari potest pro defunctis . Distinguo et Per modum sustragii ,
concedo 3 sacramenti, nego: licet enim per Misis sacrificium, & Eucharistiae susceptionem possit viator compensare injuriam Deo a defuncto dum viveret irrogatam, sicque pro eo debitum solvere, &a poenis eximere, nullus tamen eis valet aliqua sacramentaministrare; & si ministrarentur animae in asesumpto corpore apparenti, nihil prodessent, mectim sit in termino, nec caPax ulliustis meritorii operis, qualis est sacramentorum susceptio, dicente Domino: Ubi ceciderit arbor , ibi manebit . Et licet non snt in termino status; sunt tamen in termino meriti, ac demeriti per mortem, dicente Domino : Operamini dum lucem
c id est vitam ) habetis, venit enim nox , t mors in qua nemo potest operari. Diees : it Iud non potest definiri , quod
non est unum per se: at sacramentum non
est unum per se, sed per accidens: igitur nullatenus est definibile. Distinguo maiorem. Quod non est unum per se, nec physice, nec metaphysice, nec
logice, hoc est, quod non constituitur ex materia, dc forma, nec ex genere, & disterentia, nec aliquid in se complectitur, quod concipiatur per modum generis, & dinc ren- Liae, concedo: secus, nego . Unde ad minorem dico, sacramentum 2quidcm non esie unum per se piissice, aut meta physice, sed dumtaxat logicc; nam, ut ait Doctor supra Iaudatus num. I. Quemadmodum relatio est detini bilis, licet involvat fundamentum,
de terminum: sic & sacramentum definibile est, Iicci dicat relationem signi ad significatum: Ita enim, inquit, est istc conce- , , plus per se unus apud intellectum , si, signum ad placitum enicax, sicut est con- Hceptus paternitatis : & sicut paternitas si posset definiri proprie non obstante non Hunitate per se subiceti, si paternitas esset si in duobus subjectis, & illa subjecta po- , ,
nerentur in definitione ut additamenta; si poneretur etiam correlativum paternita-
tis: ita in proposito. D de subait: Rc stringendo ergo defini- ,, tionem ad quid proprie dictum extra ani- ,.mam, ista definitio non exprimit quid sa- tacramenti: ergo non potest csse definitio, ,, eo modo, quo est ratio entis compicti Dextra animam: sed eo modo quo definitio si exprimit unum conceptum per se in intel- ,, lectu, sive ille conceptus sit rei extra, ,, sive rationis, bene potest definiri: &hoc is modo tantum definiuntur omne, inten- Htiones Logicales: non enim signant quid- ditates extra animam, sed tantummodo riconceptus in anima , sed per se Unos . , , Et sic habete definitionem sufficit ad scien- ,,
tiam proprie dictam . aIioquin I.ogica is non esset scientia. In talibus desinitio- rinibus ctiam invenitur genus , di fleren- tia, & proprium, eo modo , quo Lo- gicus loquitur de genere , disterentia, H& proprio : quia invenitur praedicatum , , in quia, & in quale essentiale, & in quale siaecidentale, convertibile; & sic in ratio- ne praedicta ponitur signum ut genus: ex Minstitutione , & efficax , ut di fierentia :sensibile vero, ut fundamentum relatio- , , nis: gratia vero vel essectus Dei gratuitus is
Fatetur ergo Doctor, quod sacramentum non possit proprie desiniri definitione reali physica, aut metaphysica , quae supponat unum cns per sercale constans vel materia,& forma, vel genere, & differentia, hac enim ratione sacramentum non est unum; sed dumtaxat definitione intentionali seu Logica, quae fiat per aliquid se habens admodum generis, & di flerentiae. Vel aliter distinguo minorem : Sacramentum
non est unum per se , si spectetur physice,
ratione naturalis entitatis, & materialiter, concedo et se moraliter , ut instrumentum
artificiale divinum,& supernaturale medium ad homines sanctificandos institutum a Deo, nego . Nam etsi constet pluribus divisis .& diversi generis materialiter , est tamen
22쪽
runum per se sermaliter: quia formam unam habet, puta significationem gratiae sanctificantis: sicut eui domus constet multis entibus
diversi generis, lapidibus , ferro , lignis ,
materiaIiter 3 est tamen unum artefactum per se; quia sormam unam habet, figuram habitationi commodam: ut etiam familia,
Respublica, Civitas, & similia.
Diras seeundo :, Quod non est reaIc, non definitur pror ric : sacramentum ratione formae non est reale quid; ea quippe forma sollim est significatio ex instituto, quae relatio rationis est, ut docet Doctor loco supra laudato a Dipinguo maiorem e Si non sit reale fundamentaliter , concedo: si non sit reale formaliter, nego: civitas enim risi formam non habeat rc Acm, non desinit esse reale id , quod definiri potest: quia fundamentum ejus est reale. Idem dicas de sacramento, cujus relatio signi ad significatum licci non sit realis; quia est signum ex instituto, tamenclim res 'ia vel ba , ex quibus constat, sint realia, hac ratione potest definiri. Dires tertio , Uuod potest definiri , dicitur reponi in aliqua categoria: atqui nulla potest assignari categoria, in qua reponi possit sacramentum: ergo , &c. Respondeo distinguendo maiorem: Si sit ensperse, nempe substantia, vel aliud absolutum, concesi: si sit ens per accidens, sus distinguor ens per accidens, quod Compo, nitur ex subjecto, & accidente, transeat 3 de hoc enim controvettunt Philosophi: ens per accidens artificiosum , quod constitui tur ex divulsis entibus, sive realiter , sive intentione tantiim unitis , nego . Deinde , concessa minore, neganda esset consequentia , quia sacramentum est ens artificiosum, quod constituitur ex pluribus entibus inistenti onota nilim uniti, .
COROLLARIUM.gX his apparet inanes esse, ac omnino
reiiciendas omnes definitiones qua Setici ti adcre solent , ac propugnare , maximxbacramentaris, Lutherani, Anabaptistae, & Calvinistae.
Sacramentarii quorum princeps videtur Caiolalladius quidam v vitembergae Archidiaconus, .a quo I ut heius lauream docto talam acceperat; qui partes, &doctrm .im I.utheri ini: io quidem propugnavit, sed impatienter ferens tibi anteponi Lutherum, ab
eo prorsus defecit, & novae sectae parens dicivol uit, nempe Sacramentariorum. Is autem sacramenta nihil aliud esse vult, quam sina, & notas Christianae professionis, quius a Judaeis, & Paganis discernimur; ut olim toga Romanos a Graecis palIiatis discernebat; & jam varia vestium genera non solum distinguunt varias nationes . sed &varios Civium, ac Resigiosorum ordines, sicut tesserae, & vexilla milites. Herum rcfelluntur, quia iste secundarius
est, non vero primarius sacramentorum e fectus 3 unde Scriptura non assignat eum
Eucharistiae, Baptismo , alterisve sacramentis estectum , ut distinguant Christianos, sed quod justificent, mundent, salvent,& vitam
aeternam, ac immortalem tribuant. Secundo,
s sacramenta solum essent notae distinctionis Chrillianorum , ad ea lassiceret hominum institutio, nec opus esset Christi Passione F sed hac opus fuit . Ideo dicuntur a Patribus c perfosso Christi Iatere sub sanguinis , Ac aquae figura pronfixisse. Unde S. Augustinus
tract. Iara in Joannem signanter observat Evangelistam c hristi latcris transfixionem non absciue mysterio sic expressisse: Unus militum lancea latus eius v rvit 3 nam, inquit S Augustinus, vigilanti verbo usus est Evangetista ut non diceret, latin eius percuse sit, aut vulneravit, aut quid aliud; sed aperuit , ut illic quodammodo ditae ostium panderetur , unde sacramenta Ecelesiae manarunt , sine quibus ad vitam, sus Dera vita est, non iu-tratur. crito tandem, si sacramenta nihil
aliud estent, quam signa, quibus ab infidelibus discernimur, sequeretur hymbolum fidei pone dici laciamentum ; siquidem per ejusmodi fidei professionem a Judaeis, , Paganis distinguimlar. Lutherani cum Luthero lib. de captivitate Babylonica c. ulti m. dicunt quod Sacramentum est divina promissio exteriori signo annexa; vel, ut aiunt in Confessione Augustana art. I 3. sacramenta dieuntur signa voluntatis Dei erga nor ad excitandam in Asecipientibus fidem , tit credant promissionibus , quae per sacramenta exhibentur. Verum, utraquc definitio reiicitur e Prima qui.lem, quia sacramenta secundiim M. Patres lunt signa, & symbola alicusus e cctus per eluimodi signa collati; e& qui sacranientum recipit, dicitur rccipere signum, non vero promissioncm Dei: & subinde oci amenta non sunt ipsae Dei promissiones, aut res a Deo promistae , sed potitis
23쪽
Disp. Prooemialis Art. I. Quaest. I.
externa signa promissionem habent gratiae
Deinde. Si in ea promissione annexa igno externo Constituenda esset ratio sacramenti, excluderentur a ratione sacramenti,
tum Baptismus, tum Eucharistiat nam in his verbis, Ego te baptieto, bc nulla nabetur gratiae promissio, sicut nec in his verbis, me es corpus meum. Secunda pariter respuitur; nam si sacramenta sint signa ad excitandam fidem praerequisita in suscipientibus, ut credant promissionibus, quae per sacramenta exhibentur, sequitur quod frustra baptiEarentur infantes , & amentes , quia non posistunt actum fidei producere ;attamen Lutherani adversus Anabaptistas infantium baptisma propugnant. Melanctonis etiam definitio respuitur ,
qui in examine eorum, quae audiuntur ante ritum publicae ordinationis titade sacramentis, ait. Sacramentum innodo Tectamen-M , ut mel a loquitur, est ritus divinitus insitutus additur promissioni Evangelio traditae, ut sit tesimonium , is pignus adhibita , , applicatae premi is gratia , vel ut brevitis desinit in Apologia Confestionis Augustanae, Sacramenta sunt ritus, qui Dei mandrirem habent, , quibus addita est promisso gratiae. Resellitur, inquam, haec definitio. Primo , nuti vult Melanctori, Der mandatum ad sacramenta necessarium, haberi in Scripturis: illud autem est falsum, quia Circumcisio, Baptismus , & Eucharistia , quae haeretici vera sacramenta admittunt , instituta fuerunt longe pilus , quam scriptis mandarentur,
Deinde, Si sacramentum necessario debeuret esse testimonium, & pignus exhibitae . di applicatae promissionis gratiae, sequeretur eiusmodi restimonia sepe cssc mendacia; nam ad Baptismum posset quis ficte accedere, & Cnristi corpus indigne accipere , in quibus casibus non potcst dici gratiae promissio ipsi applicata. Insuper doccnt Lutheroni, haec testimonia dari ad confirmandam, vel excitandam fidem 3 constat autem, quod etsi parvuli sint capaces sacramentorum, nondum tamen potIunt uti aliquibus restimoniis , ut eorum fides cxcitetur, vel confirmetur. Anabaptistae contendunt sacramenta nihil
aliud eme , quam allegorias, signa, is figuras virtutum, is honorum operum , Orstimnae vitae, is inclituti spiritualis . Sic bapi, Pausa inquiunt, est intrum figura significans Christianos debere dura, & adversit sustinere pro Christo, quasi mersio Baptio
mi significet tantum mortem, qua peccato,& mundo mori debemus t emerso autem ex aqua Resurrectionem , quia S. Spiritus ope resurgere debemus ad novam omnino vitam : Eucharistia autem nos admonear solum concordiae inter fideles servandae , juxta illud I. Cor. io. Sumus unum corpus, qui de uno pane participamus. Refellitur aulcm haec desinitio 3 iste enim sacramentorum usus non est praecipuus, nec primatius, qui potest ex hominum institutione procedere. Deinde, Si sacramenta essent tantum figurae bonorum operum, & morum , consequens esset, quod forem dumtaxat signa futurorum, non vero praeteritorum, & praesentium : sed hoc falsum est, baptismus enim est signum praeteritae Christi mortis,sepultui g, & Resurrectionis, ut legimus ad Rom. O- est etiam signum praesentis peccatorum ablutionis, juxta illud Ael. 22. mplietare,. , ablue peccata tua. Pari ratione Eucharistia est signum rememorativum Passionis
Christi, juxta illud I. Cor. M. me Deite immeam commemorationem. Est etiam signum demonstrativum inhabitationis spiritualis Christi in nobis, nam ipse Joan. ait: sui manducat meam carnem , is bibit metios sanguinem, in me manet, is ego in illo. Tandem Calvinus lio. q. Instidui. c. I , sect.. t. desinit sacramentum duobus modis; Priamo quidem latius sic: Sacramentum es Pholum externum, quo benevolentiae erga nosis a promi es conseientiis nostris Dominus obrivat
ad sustinendam fidei ucstrae imberi itatem :, quo nos vicissim pietatem erga Deum nostram tam raram eo, is Angelu, quam apud homines testamur . Breviorcm autem definitionem mox subjicit, cum ait: S-ramem tum est divinae in nos gratiae testimonium existerno si a confirmatum , cum mutua nostra
erga ipsum pietatis testificatione. verum refellitur utraque haec definitior Primo, quia inde sequeretur, quod Ecclesae minister neminem baptiZare posset absque periculo profanationis Baptismi r quia nemo potest adhibere sigillum promissionum Dei, nisi certo ci constet, cui factae sint illae promissiones , quemadmodum nullus potest juramento aliquid assirmare , nisi de eo certus sit : sed Ecclesiae ministri non possunt eme certi, cuinam factae sint promis
24쪽
ium Calvinus ait esse sacramentum, nullus enim absque speciali revelatione potest esse certus de sua, vel alterius praedistinatione. Secundo , Calvinus admittit legitimum baptismum in Ecclesia Romana , in qua tamen negat ullos esse praedestinatos . Insuper illa Calvini assertio pluribus falsis propinsitionibus innititur et Primo quod per gratiam promi Tam intelligatur gratia praedestinationis : tum quia falsum est gratiam illam praedestinationis in Scripturis cuiquam piomitti , ctim nullus sciat utrilma more, vel odio dignus sit; tum quia sequeretur sacramentum nunquam recipi
quantum ad gratiam, nisi in electis 3 climtamen certissimum sit plures justos excidere a gratia in sacramentis recepta , &damnari . Deinde falsum est , quod talis gratia praedestinationis apprehendatur tiarsidem et sequeretur enim parvulos in baptismo nynquam justificari , clim habere
non pdsent fidem, per quam talem promissionem gratiae apprehendant. Denique falsum est , quod sacramentorum effectus locum habeant tantum in Electis . Cer-
tum est enim , quod etiam reprobi interdum per receptionem Sacramentorum justificentUr
Alias similes Haereticorum desinitioncs superfluum judico hic referre , & refellere: quippe clim ex dictis sussicienter possint expugnari.
An , sus , qualis sit. materia saer
Notandum primo, veteres quosdam haereticos extitisse nomine Padisicianos, qui omnem a sacramentis materiam eliminabant, affirmantes eorum virtutem dumtaxat consi.
stere in vel bis Christi D. Hinc dicebant eos baptiEari , qui reciperent Evangelium, eo quod Dominus in EvAngelio dixerit: Erosum aqua Tisa: unde apud ipsos s ut rclari Euthymius pari. 2. Panopitae, lit. 2I. qui
sacerdotum ordinem obtinebant, non Saram dotes, sed Notarii vocabantur. Ipsis Ediametro opponuntur quidam ex recentioribus haereticis, maxime Lutherani, &Caluin istae, qui rationem omnem , aut saltem praecipuam sacramentorum efficaciam in materia reponendam esse existimant. Herum utrumque vitiosum hoc extremum
nassen ne . Tom. X. declinantes Catholici Doctores , affirmant
sacramenta novae legis revera constare rebus ut materia, & verbis ut forma, sed non omnes Conveniunt invicem, quid per res.& verba proprie sit intelligendum . Aliqui
enim volunt ista in rigore sermonis , Ac juxta proprietatem vocum accipi, ita ut per rem intelligeretur aliquid materiale , quod tangi, de videri posset; Per verbum autem intelligeretur id , quod exprimitur per organa vocalia, & auditu percipitur . Cujus sententiae praecipuus asterior videtur Durandus in q. dist. I. qu. 3. ubi quamvis concedat omnia sacramenta habere aliquam mat riam; negat tamen illa omnia habere res sensibiles pro materia , maxime poenitentiam, & matrimonium. Alii vero The Iogi censent nomine rerum , intelligendumetie id quod magis confusc significat, sive illud res sit propric dicta, sive non 3 n
mine autem verborum intelligendum esse
id, quod magis distincte eamdem gratiam
Cui sententiae imprimis adstipulatur sv tilis Doctor in g. dist. 3. qu. a. num. 3. ubi cum dixistet et Advertendum est , quod ,, proprie loquendo de forma, prout est al- Hiera pars compositi, forma sacramenti est is ipsa relatio signi, qua formaliter est tale Hlacramentum, & materia est totum fun- Hdamentum ipsius relationis, flatim subdit; se Verumtamen si in fundamento isto sint is plura, ex quibus aliquo modo fit unum sa-
cramentum, quae non aequaliter se habent, is
sed alterutrum sit quasi praevium, &de- , terminabile, alterum quasi posterius,& ,, determinatio praecedentis: Primum potest is dici quasi materia, per quamdam simili- ,,
tudinem ad materiam, & alterum for- ,sma et materiae enim est praecedere secun- ,
dii in originem , & determinari et formae is autem sequi, Ac determinare . Similiter ,,
illud , quod principalius , & actualius is
potest dici forma respectu potentiali - ,, tis: similiter quod est spiritualius , po- , , test dici forma respectu ejus , quod est ,, mimis spirituale . Ita D stor . Ex ,, quibus sequitur , quod in sacramentis
ubi duo occurrunt eamdem rem conjunmistim significantia , illud , quod minus perfectu, minusque distincte significat, dicitur significare ut res sive intcrim sieres sensibilis , aut visibilis propric dicta , live non 3 quod autem perfectius,&disti etius significat , dicitur significare ut ver-
25쪽
bum . sive lit verbum proprie dictum , sive noli Notandum feeundo , quod etsi Deus potuerit pro libito quaslibet res sensibiles. , imo & spirituales pro. sacramenti materia designare, ita ut penes hominum libertatem relinqueret quodlibet voluissent signum adhibere ad conciliandam. sb, repromissam gratiam per applicationem alicujus exterioris signi ad eum finem assiumpti,& applicati: nihilominus ex sapienti ordinatione decrevit reS certas,. ac determinatas ad conleeli nem , & administrationcm sacramenti usuris pari. Unde haec determinatio rerum sacramentalium concipi potest facta duobus modis, nimirum vel eonfuse; seu minus distincte: ita quod determinatum fuerit authoritate divina , ut: astu meretur aliquod signum in generer nullum autem signum in particulari, designaretur: Vel magis distincte, si nempe determinaretur in particulari, quod talis, veI talis res assumeretur ad confectio-Nem sacramenti . . Quod utique fieri potest duobus modis , nempe veli secundum genus ,. puta si aqua enci determinata pro materia. baptismi , non tamen d gnata fuisset infima species aquae, puta rosacra, di artificialis , aut naturalis , vel secundum speclcm infimam, puta si pro materia baptismi designata sit non quidem aqua in genere, sed aquae natura Iiis . . Rursus materia determi nata in specie considerari potest i n duplici disterentiar alia enim est purc physica , qualis est materia sacramentorum,. quae habent rem aliquam phy, cam & naturalem, ut baptismus aquam, confirmatio chrismae ex oleo, & balsamo, Eucharistia: panem triticeum, & vinum vitigineum.Extrema-Umstio, oleum . . AIta vero sunt quae ire sua, materiai includunt essentialiter. aliquid morale dependens ab hominum institutione 3 itaut moralet illud sit fundamentum,. & ratio,. propter quam
ejusmodi matcria sensibilis, ta physica, asesumatur. ad . sacramentum Conticiendum . . Quaeritur ergo utrum materiarum sacramentorum novae legis ita distinete sit a Chri-detcrminata in particulari , ut nemini liceat illam immutare, quod ut percipiatur distin stilis,
Notandum imisi, mutationem, in sacramentorum materia distingui poste duplicem :unam q uidem substantialem, & essentialem , qualis herer, . si nempe loco unius rei physi, cie a Christo, D, delignatae in. materiam sacramenti, aliquis aliam materiam genere se uel specic distinctam assumeret , nempe si ex eo quod Chiistus D. instituit ba- ptismum per modum ablutionis fieri in aqua naturali , hac occasiolie aliquis a sumere praesumeret quemlibet alium liquorem, qui deservire ponet ad ablutionem, sicut docebant olim Aquarii , qui in sacramento altaris non vinum 3 sed aquam dumtaxat adhibebant ; qinmadmodum etiam BeEa epist. a. ad I illium contendit, quod deficiente pane, vel vino, ad celembrandam coenam a mi possit quidquid ex usu communi, & ratione temporis habet rationem panis, & vini. item si materia usurpari solita ita esset alterata ut
ex communi usu, ac modo loquendi non censeretur ampli iis eadem, neci vocartitur eodem nomine, puta si vinum ita acescat ut non amplitis vinum sed acetum censeatur, &. appelletur Secunda vero mutatio dicitur accidentalis, quando vi licet a
sumitur qui .lem subitantia materiae a L hristo designatae , . sed non secundum eadem accidentia , quae ex Christi forte intenti
ne haberer illa, materia , puta si qui& aquam
naturalem a numeret quidem ad bapti Eandum non tamen claram , & limpidam ,.sed turbidam, ac coenosam, His ita praemissis, tria veniunt hic determinanda: Primum, utrum. sacramenta n vae legis constare debeant materia, & forma: Secundum utriim sacramentorum mat riae designata, ac determinata fuerit a Christo D. in specie: Tertium, utrum liceat aliquando aliam substantialem assumere materiam, quam Christus designaverit.
REvera saeramenta' novae legis conclareae pertiri debent materia, is forma. Haec eli communis apud Catholicos, di probatur primo, ex decreto unionis in Concilio Fl
rentino, ubi. habetur, quotaac Iamentan vae legis tribus proriuntur , videlicet rebuItanquam materia, Derbis tanquam forma
Persona Ministri conserentis sacramentum cum intentione faciendi id, quod Deit Ecclesia, quorum si desu aliquid, non perscitur sacram ntum . . 3 Cujus quidem veritatis alia, non subest ratio, quam voluntas Christi D. qui ut est omnium gratiarum fons ,. dc rivulux, eas ubertim in omnes derivans, etiam voluit ut
gratia illa. novi. Testamenti perfectissimis signis.
26쪽
agnis omnibus innotesceret et Persectiora
aurem signa non sunt. quam res quae videmtur , Ac verba quae audiuntur: visus enim ,
di auditus sensus sunt maxime ad intelligentiam, & notitiam deservientes. A te quod ordine congruo Christus D. voluerit nos manuducere ad percipiendas res spirituales per Teceetionem rerum Cor-Porearum , aliquam similitudinem habentium cum ipsis rebus spiritualibus: nam, Ut praeclarc docet sanctus Augustinus epist. IIO.
cap. II. Irae animae metus, quandiu rebus adhuc terrenis implieatur , pigrius inflammatur:
si viro feratur ad similitudines eorporaliI, binde feratur ad spiritu ia, quae illis similitust bui figurantur . ipso quast transitu vegetatur, bi tanquam in facula ignis agitatus ae-cenditir, is, ardentiore dilectione rapitur ad
requiem, is quietem. Quod utem res vi des habeant rationem materiae r verba autem potissimumetationem formae obtineant , facile Probatur 3 Illud enim habet rationem materiae, quod est determinabile; Illud vero rationem formae,
quod determinate at in sacramentis res visibiles sunt determinabiles , & indifferentes ex se ad varias significationes et per verba
autem determinantur ad eum effectum, quem
significare debent 3 i &c. Major patet.
Sicut enim lignum, dapides, &c. dicuntur materia ex qua A rchiimus, vel quivis alius artisex domos , statuas , aut alias res e ficit; figura vero, seu Iartium ordinatio, qua constituitur artefactum, est artis formas & sicut in Logicis genus dicitur respondere materiae, differentia vero formae, quia genus test indifferens ad plures differen- tias, & species: differentia vero determinat ipsum ad speciem : ita in sacramentis res, quae assumuntur , indifferentes sunt ad va-jrias significationes, & effectus, nam aqua est indifferens, & indeterminata ad humectandum, & refrigerandum ,& abluendum, oleum ad leniendum dolorem, sanandum vulnus, fovendas, dc confirmandas vires; indistincte etiam , & confuse tantum significant varios effectus gratiae: determinamur autem per verba ad unum , aut alterum effectum gratiae. Nam Hementum ante verbum est indifferens, ut sit sacramentum raccedit autem verbum ad elementum, si sacramentum , inquit S. Augustinus tract.M. in Dan. quare sacramentorum dete minatio praecipue fit a verbo.diam ut idem S. Augustinus, raplicans
illud Joan. yam vos mundi estis, sed non omnes: ait: Suaevam is tanta tartus aqua, ut corpus tangas,*ror abluat, ni faeieme verbo pHinc exterior ablutio corporis seorsima verbis inchoate tantum , & remote significat ablutionem animae et perficitur autem a verbis : Ego te baptieto , ut eam
proxime , & disti nuc significet; ipsa vero verba distinctilis , & expressitis ablutionem animae significant 3 non tamen Pe secte , nisi jungantur ablutioni corporeaes
quia seorsim ab illa falsa sunt. Indivisibilis enim est perfecta , dc completa gratiae significatio , respectu materiae, & formae sacramenti: quia materia seu res senis sibiles nequeunt ullum gratiae gradum proximc , & complete significare sine verbo : nec verbum , seu forma sine rebus ipsis: divisibilis est tamen imperfecta significatio rationc subjectis quia res seorsim a verbo gratiam indistincte significant , verbum seorsim a rebus magis diastincte. Diras primo . Una & eadem res non potest habere plures formas 3 sed significatio gratiae propria cuilibet sacramento est forisma sacramenti ; est enim habitus , seu perfectio constituens rem in ratione signi sforma enim ligni est significatio r igitur
sacramenta non constant verbis tamquam formis.
Respondeo , Sacramentum sumi duobus
modis, nempe materialiter, vel inmaliter, materialiter est aliquod ens morale constans rebus, Ac verbis: formaliter vero est fgnum gratiae: quo praesupposito, distinguo minorem: significatio est forma sacramenti foris maliter sumpti, dc ut signum est, concedo, materialiter considerati, nego 3 ut sic enim sacramentum constat materia sensis
bili. & verbis tanquam forma. Adde quoa , ut docet S. Augustinus lib. a. de doctrina Christi cap. 3. Verba inter homines obtianuerunt principatum significandi : ac proinde quamquam res, & verba simul lanificent,
tamen potissima vis significandi tribuitur
Dices Deundo : Materia , & forma in
eodem composito sunt ejusdem generis 3 sed res sensibiles , & verba sacramenti non sunt ejusdem generis , ut constat tigitur, &C. Diclinguo majorem et Materia , & forma
sunt ejusdem generis in composito phymco. dc naturali concedo et in morali, M
27쪽
artificioso , nego et Ad minorem dico sacramenta ene composita non physica , sed moralia, & artificiosa.
Dices tertio ; Eucharistia post prolata
confici ationis verba remanet sacrament um: ergo non constat verbis , ut forma.
Distinguo eonsequens: Si spectetur in facto esse, s. u quoad esse permanens, concedo si in fieri, nego. Differt enim ab aliis sacramentis , quod ea sint in actione transeunte solum , & usu , ut baptismus in ablutione , nec habeant esse permanens :Eucharistia vero habeat eme permanens a sui productione, seu consecratione, & a suscipientium usu distinctum.
Dices quarto : Sacramentum scenitentiae constat solis vel bis , puta vocali confessione , & absolutionis sorma : ergo non constat rcbus ut materia. Nego antecedens s Ipsa quippe peccata signis cxtetioribus a scenitente declarata ;contritio de peccatis, nutu, verbo, vel alio exteriori signo Sacerdoti manifestata, vocalis etiam consessio sunt res , seu materias Item circa quam versatur absolutio, prout res opponitur verbo. Nam ista minus distincte signiscant gratiam peccati remissivam sacramento poenitentiae propriam: absoluti,nis verbum expressitis, ac di fi inclitis, hinc dicitur forma poenitentiae, licet non sit omnino simul cum re sensibili, puta contritione scenitentis, & confessione, ut climabsolutio crtur , quia poenitentiae sacramcntum est compositum artificiale, seu morale
physicum: unde satis est si forma sit smul
cum materia moraliter , id autem occurrit . Nam etsi confessio physice desierit ,
quando profertur absolutio, moraliter manet, & adhuc est praesens, salte in in memoria Sacerdotis, quia quae partim distant, moraliter non distare videntur. Dices quinto . Matrimonium contrahi poei est solisnulabus, & litterib, absque vocibus; rgo non constat vel bis, ut forma.Dstinguo consequens: Verbis formaliter, &Proprie sumptis, concedo: non constat verbis analogicis, &aequivalcnter sumptis, nemgor quia liticrae, nutus, & alia cogitati num , & affectuum animi signa , quibus sponsi suum sibi mutuo consensum significarit, limi verba quaedami nam ut ait S. Augustinus a.dc doctrina Christiana cap. 3. Ii-gηβ , quibus bomines sensa sua communicant, cis pertineant ad oculorum sensum , aut cac isti senos, ver=a dicuntur, motuI m m-
brorum, quibus histriones eum oculis qua ab lantur ,-vexilla, draconesque militares quae per oculos voluntatem Ducum in uane, nutus quibus signifieamus aspicientium oculis, auae volumus, sunt quasi verba quaedam dist-ollia , quia verba, quae pertinent ad avres, fgni andistrineipatum inter homines oblinuerunt.bacramentum matrimonii tamen non perficitur solis verbis vocalibus, aut analogicis, quibus contrahcntes suum exprimunt Consensum. Nam & eorum corpora, ac supposta sunt res sensibiles , & materia lacramenti ; imo signa consensus nutibus , litteris , aut vocibus expresta dicuntur materia , prout indicant traditionem corporun , & suppositorum , ut impersecta,& veluti suspensa , antequam acceptem tur , ut autem significant acceptationem mutuam Confugum , quae traditionem illam perficit, & complet , sunt matrimonii forma. v Dices sexto ; Materia , & forma debentcste simul in eis , quae componuntur ex eis: sed in sacramentis novae legis res, Ac verba non debent necetiario esse simul , nam in sacramento baptismi potest inte dum fieri ablutio priusquam proferantur
Distinguo maporem Debent esse simul, vel simultate physica , vel morali, concedo rphysica semper, go: bimiliter distinguo
minorem: in sacramentis novae legis res, reverba non debent necenario esse simul simultate physica, concedo: morali. nego: Porro haec moralis simultas sufficit ad validitatem lacramenti, quemadmodum contingit in pluribus aliis rcuus successivis, & artificialibus ; propositio enim componitur ex subjecto, & praedicato, tanquam ex mate ria, & forma, quae tamen non sunt simul,
ita ut eodem temporis momento proferan
tur, sed quia immediate post subiectum sequitur praedicatum in propositione.
Conveolens fuit, ut saeramenta votiae legis
haberent res di lacte determinatas et non fuit tamen necesse, tit ins Euhs sacramentis res determinarentur a Christo Domino in sperie in a . Haec conclusio duabus partibus constat : quarum probatur prima . Sacramentum est signum sensibile , ab hominibus assumptum ut certo significetur, & producatur gratia: at nulla creatu- Id
28쪽
De Sacramentorum essentia. et I
ra potest certo significare gratiam Productam nisi ex institutione, & determinatio. ne divina: igitur congruum fuit, ut res illae, quae in sacramentis inserviunt , essent a Deo determinatae. Confirmatur, quia in sacramentis novae le-is duo possu ni considerari, nimirum cultus ivinus, & nostra sanctificatio et quorum primum pertinet ad hominem per comparationcm ad Deum; secundum vero spectat ad Deum per ord inem ad homi nes: Licet autem homines potuissent determinare materias sacramentorum; quatenus sunt res determinatae ad cultum divinum, quia cultus Dei est in hominis potestate 3 non tamen id praestare potuerunt , quatenus sacramenta ordinantur ad lanetificationem; sicut enim solus Deus sanctificare potest, ita ad Deum solum pertinet determinare res, quibus h mo possit sanelificari. Secunda pars etiam patet: sacramenta eis nim sunt in duplici differentia , nam ali, qua constant rebus Physicis, alia vero rebus moralibus, periclentque ex actibus humanis, & liberc ab hominibus elicitis ,
puta matrimonium, quod ex mutuo Contrahentium consensu constare , ac confici debet. Porro quae ex physicis rebus fiunt, habent res a Christo Domino determinatas, saltem in specie communi, & aliqua in specie infima, quae vero conficiuntur exactibus humanis , de spectant ad mores , verisimile est, quod Deus voluerit, ut e rum materiae determinatio etiam ab hominum institutione penderet. Dices 3 Materia quaecumque determinari potest sufficienter per verba et igitur non opus fuit, ut illa designaretur a Christo. Patet antecedens: quia solis verbis expresse declarari , & significari potest effectus sacramenti, perinde enim est ad significandum aliquem revera mundari a peccatis per baptismum, quod adhibeatur a bapti- Eante aqua, aut quivis alius liquor, dummodo liquorem infundendo verba ad baptismum requisita proferat. Nego antecedens : Quamquam enim, ut
supra diximus , potissima significandi vi
inlit verbis; nihilominus conveniens est, ut materia habeat aliquam analogiam, &similitudinem cum esse tu ad quem significandum, & cfficiendum sacramentum assumitur. Nam, inquit S. Aug. epist. IIo. c. H. Ad ipsum ignem amoris nutriendum, si inflammanaum quodammodo , quo tanquam pondere sursum, vel introrsum feramur ad requiem, haec omnia pertinent, quae insinuantur nobis figurate, plus enim movent, is ac cendunt amorem, quam si nuda, is sine u lit saeramentorum similitudinibus ponerentur.
Cuius rei causam disseite est dicere ; sedlamen ita se babet, is aliquid per allegoricam signia
'ationem insinuatum plus movet, Plus delectat, plus honoratur , quam si verbis propriis diceretur apertissime.Dices, Agens sapientissimum non debet quidquam instituere absque ratione: at nul la occurrit legitima ratio, ob quam Deus in quibusdam sacramentis res determinaverit in specie infima, potius quam in aliis et igitur, &C. Distinguo mallorem : Non potest aliquid facere aosque ratione, quae sit sibi nota , concedo; quae nobis semper innotescat , nego: nam ut dicit S. Augustinus epist. equae est ad Volusianum: Deum aliquid sese, quod nos fateamur inrisipare non posse et in talibus rebus tota ratio sum est potentia facientis. Uel negari potest minor : Nam, ut mox
diximus, sacramenta, quae pendent ex moralibus, & liberis hominum actibus, voluit Deus, ut potitis ab ipsis hominibus, quam a seipso eorum materia designaretur.
Minatio essentialis rerum determinatarum
invalidum reddit sacramentum , noravero mutatio accidentalis . illud tamen aliquando efficit illicitum. Haec concluso tres habet partes, quarum prima Probatur. Non potest validum esse sacramentum , nisi res prout est a Deo determinata adhibeatur, quippe inim virtus omnis si cramentorum, sive in significando, sive in operando pendeat ab institutione Deir atqui si mutatio sit essentialis . non adhibebitur eadem res, quae est ordinata a Deo 3 igitur quemadmodum mutata hominis materia desinit esse homo, ita si quis in baptiZando v. s. adhiberet aquam non naturalem sed rosaceam, irritus foret baptismus. Quod utique fusius patebit, & confirmabitur e ficacitis agenso de immutabilitate cujusvis sacramenti in particulari. Secunda pars etiam est evidens , nemptquod mutatio accidentalis non reddat invalidum sacramentum: tunc enim valet sacramentum, quando perficitur rebus a Deo
29쪽
ra Disp. Prooemialis Art. L quaest. II.
institutis: at licet mutatio fiat accidentalis, tamen remanent res a Deo institutae, sicut per morbum mutato hominis calore, nihilominus censetur Permanere idem h mo : isitur , &C. iTertia henique pars aperte colligitur ex praxi Ecclesiae; unusquisque enim Ecclesigminister tenetur se gerere juxta praxim , de usum communem receptum in Ecescsia ratqui mutatio accidentalis aliquando fit contra praxim, Ac usum communem receptum in Ecclcsia: v. g. quia sacerdotes Ecclcsiae Latinae consecrare solent in aZimis, illicite quis corum consecraret inser- mcntato: unde capite Litterat de consecratione Millarum, Honorius summus Pon- 'tilex mandat Orixiensi Episcopo, Ut off-cio, & beneficio in perpetuum privet Sacerdotem , qui in fermentato pane celebrare praesumpserat. Dixi aliquando : fieri enim potest ut mutatio accidentalis interdum non sit illicita, quando videlicet non sit in contemptum, nec ut introducatur usus oppositus communi Ecclesiae praxi et unde non
illicite quis baptiZaret, si rigente hyemis frigore adhiberet aquam calidam, quod viri non a nolet, Dices primo : Ecclesia de facto mutavit materiam sacramenti matrimonii in Concilio, Trid. se .ass. c. Io. de Reformatione. Nam ante Concilii decretum , consensu, viri, ac mulieris verbis, aut nutibus sensibiliter expressus, sue intcrim publice , sive occulte si cret, erat materia lassiciens, re proxima sacramenti: Concilium vero statuit quod qui aliter quam praesente paro.eba, seu Ordinarii licentia , duobus , vel
tribus testibus matrimonium contrahere attemtabunt: eos sancta Ssnodus ad se eontrahendum omnino inhabiles reddit , is, huiusmodi contractus irritos, is nullos esse decernit, pro-tit eos praesenti decreto irritos facit , , annullat: igitur fieri potest mutatio essentia-Ii a materiae sacramenti absque eo quod illud censeatur invalidum. Respondeo distinguendo majorem: Mutavit materiam secundum illius substantiam , ita ut loco materiae designatae a Christo aliam omnino specie distinctam substituerit, nego: mutavit eam secundum aliquas illius circumstantias, concedo : de similiter distincta minore, nego consequentiam. Cer-- tum enim est, quod cum matrimonium sit
Contraetus aliquis, de civilis, qui fit mediante consensu utriusque coniugis; dum Chilistus consecravit contractum istum . illum sublimando ad sacramenti dignitatem,non aliam determinavit huius Contractus male riam, quam mutuum ilium Coniugum consensum, non determinando quod exprimeretur hoc, aut illo modo; nec etiam auferendo a republica potestatem, quam habebat super hujusmodi contractum, sed resinquendo in ejus dispositione, ut pro diversitate temporum, &circumstantiarum posset illi addere certas conditiones, sine quibus esset nullus , de consequenter non esset sacramenti materia. Unde quando statuit praefatum decretum, non mutavit materiam matrimonii, vii erat a Christo determinata , secundum substantiam; quia semper Consensus legitimus est materia matrimonii: sed mutavit dumtaxat materialiter, & accidentaliter g effciendo scilicet, ut consensus clam expressius, non esset ampliuq ad contrahendum legitimus, quia ita postulabat ratio temporis propter varia inconvenientia, quae exclandestinis matrimoniis emergebant. Dices seeundo; Innascentis Ecclesiae primordiis sacramentum ordinis, maxime sacerdotii, conferebatur dumtaxat per manuum impostionem tanquam per legitimam materiam; quod etiam nunc in usu est apud
Graecos non sollim schismaticos, sed etiam Catholicos, & Romanae communionis: sed Ecclesia Latina eumdem ordinem conferepet traditionem panis in patena, & vini in calice, in quibus censet consistere materiam hujus sacramenti: igitur licite fieri potest mutatio materiae essentialis sacramenti.
Respondeo hanc dissicultatem .in disputatione de Sacramento Ordinis , fusius este discutiendam : Interim breviter respondeo primo, vel quod Christus Dominus non determinaverit in individuo materiam, &formam sacramenti Ordinis, sed sollim voluisse, quod conferretur ordo per esiquod signum sensibila declarativum, ac significativum potestatis , quae traditur , & per verba hoc ipsum exprimentia, quodcumq3 tandem illud signum foret; cujus determinationem pene, Ecclesiae sotestatcm retia quit. Ita docet Ruardus Tapper articulo II. contra Lutherum, de Petrus Soto in Institutione Sacerdotum , de Sacrament Ordinis sectione quarta.
I dico secundo, cum Eslio in q. dist. M.
quod cum in Urdinatione non sit necessiarius
contactus physicus materiae, sed lassiciac
30쪽
moralis, id est, illius exhibitio, vel ostensio dum traditur potestas consecrandi,inde fit quod eadem materia Latino , & Graeco Sacerdoti in susceptione ordinis tradatur ecum hoc tamen discrimine, quod Graecus Sacerdos initiandus tangat dumtaxat illam materiam moraliter, & mediaic, dum videlicet tangit altare, Latinus vero illam tangat Physice, Ae immediate .. Quod vero Pre Dyteri Graeci dum initiantur tangant altare, probatur ex Eucliologio Graeco, ubi dicitur: Qui vero ordinatus fuerit, incumbens sacr*- arae, utrumque genu flectit, Diacono ve-- ro elata voce dicente et Attendamus :statim Pontifex imposita manu una cum
si pallio , clara voce enunciat: Divina graistia , quae semper infirma curat, de quae,, desunt, supplet, promovet N. venerabi- , , lem Diaconum in Presbyterum , &c. is quibus verbis significat quod dum ma-- nus bacerdoti initiando a Pontifice im- ,es ponitur, Sacerdos ille altare tangit..
inrum , Os quae verba requirantur in
TRia maxime hic occurrunt statuenda .
Primum , utrum verba detei minata ita requirantur neces alio in confectione Sacramentorum , ut salvo sacramento alia sublici. non possint ad sacramenti valorem. 2. Quaenam verborum mutatio sacramentum irritum emceret. 3. Denique, qualia sint ista verba, i an concionatoria, aut pro mi storia, aut consecratoria..
Notandum. primo, duplicem concipi posse
determinationem in verbis, alia enim potest: esse materialis ,. dc secundum sonum vocis, ut si in confectione sacramentorum assumenda essent verba: Hebraica aut Latina , nec possent adhiberi Callica , quan quam cumdem sensum haberent. Alia formalis, . quaeia fili secundum . significationem verborum, quocumque tamdem idiomate Hoferantur.
Porro in verbis triplex significatio potest attendi: P ima est, quae repetitur expro- miriate. verborum, quando scilicet illa adhibentur significandis, rebus propter qua bsu ni instituta, sicut nomine superioris significatur ille qui caeteris praeest: secunda est,
quae repetitur ex usu communi; quando nempe usurpantur ad aliud significandum , quam id, ad quod cx primaria institutione imposita fuerant, sicut nomine tyranni nunc tagnificatur princeps iniquus , Clim tame primitus esset nomen honestum: Tertia de- .nique ea est, quae repetitur ex accommodatione usus communis, clim verba , quae
non significabant aliquid ex prima sua instit titione, postea ex recepti usus consuetudine usurpantur, ut si quis in baptidando Rege uteretur his verbis: Ego baptiso vestram marestatem, &c. Nam ex accommodatione usus, regia persona suffcienter intelligem retur, nomine Majestatis. Notandum secundo, mutationem verborum'
in sacramentis distingui possc duplicem , sicut & rerum .. alia enim est substantialis , quando videlicet usurpantur verba oppositum omnino significantia ejus, quod Christus D. in sacramentorum institutione intendit , ut siquis aliquem baptirando usurparet
alia nomina , quam ea , quae significant tres divinas perlonas: alia vero est accidentalis , quando nimirum verba aliter proferuntur , quam proserri debent secund um Ecclesiqc suetudinem, Porio haec utraque mutatio contingi re potest variis modi; ; maxime vero: sto sequentibus.. Primo quidem per mutationcm idiomatis unius linguae in aliam, v.g. Graecae in Latinam; aut Latinae in Graecam. Secundo, per mutationem unius vocis loco altorius, puta si loco verbi baptieto dicatur abluo. Tertio, per transpositioncm unius vocis, vel plurium: v.g. si dicitur. . In nomine Patris te ego baptieto. siuarto', per interpolationem, sive interruptionem vocum, sive quiescendo per aliquod tempus aosque aliorum verborum formae prolatione, sive interim aliquid aliud proferat, sive non , ut siquis post haec verba. Ego te baptiso', quiescat per aliquod tempus, . deinde adficiat alia
verba, In nomine Patris,, decet suinto, permutationem verborum in Scripturam, ut si quis baptiZando non proferret verba Evangelica, sed aquam infundcndo eas scriberet. Sexto, per additionem unius vocis', vel plu-ulum , v.g. si quis baptiEando , tribus divinis personis. adderet nomen B. virginis . . Sut mo, per detractionem alicuius vocis, vel plurium, ut si quis baptigando omitteret, Ego te. Octavo denique per corruptionem vocis, vcl plurium,, ut si quis obdcliutum
linguae Latinae bapitiando diceret: Ego ta
bapirio in noranne Patria; Filia..t Nolanaum terno, triplex verbum in sacramentis distingui posse,icilicet promissorium, .