장음표시 사용
21쪽
corpi ad boc si per tectibile ab anima tamd a sorma sua: sed tantu modo est ad bene es et sicut corpus babeat pradeo precedenti loco: et diatia in recenti loco cluata Et loquendo de illa organi3atione dico gi si corpus resurgeret sub organi3atione isti opposta:* adbuc esset ab ani/nia persectibile: Guio no ita decenter. LAd illud quod arguitur primo:dico qi non est finiate de conditione mortalitatio: et unmortalitatio: et de organt Milone de necessi late coiisequente totam speciem bunianam et et organi3a
tione opposita illi .ci ortalitas enim non est quid corpori necessarium ad boc ut sit persectibile ab antri rasiteruimmortalitas deterinurate non est necessaria corpori ad hoc ut si per lactibile ab anima. Et ideo corpuo potest pfici ab anima siue pro statu mortalitatio: siue pro statu unn talitatis. ed quedam est orgalii3atio de necessitate respiciens cor o sub ratione qua per lactibile est ab anisma. Et ideo non cisti natum ab anima prefici sub orga, ni3atione opposita illi.
fuerunt de quibusdam actibus ipsiuo coniun. cmboc est bominio: e fuerunt due: una re spiciens bonuriem vigilante:que fuit bec virum voluntas in bomae moueatur ab appetitu sensitivo.Alia respiaciens bominem dormientem: que suit bee. Elim bonaopnam possit bere usu3 liberi arbitris in simo. clo. XVI. Qim ' Igitur quero utrum volutas in
is finito:Et videtur m sic:* dicitur iacobi. r. pra unusquire temptata sua concupiscentia attractus et illectuo: sed concupiscentia spectat ad appetitum sensitiuum aergo volutu trabitiit ab appetitu sensit illo. Sed tractio est quidam motuo: go voluntas meretur ab appetitu senstillo.
- φ 'nern appetiuis sensitiviso non sequitur apprebesi opp ii M sionem nisi particularem.einde appetuus
sensitiuus est ca particulario: velle aute3 est effectuo viii uersalio ui tum sequitur cognitionem univcrsalcimet inquatum est respectu pmucrolio. Respicit eni3bolium sub ratione bonused caula particulario no potest caulare effectum uniuersilain:ergo appetituo sensitium non porcst esse causa actus volendi ui voluntate.
het mouere ipsam voluntatc:accipiendo motum voluntatio ita largem sub ratione motus nδ inimo littelligis ipsum actu3 volendused etia inclinatione vel dispositione ad ipsum actu Ipsa aure sex sunt .cdeus: Ipsa mei vo luntrerint lectus obiectu:appetituo sinu uo: corpus celeste. sed ista no babent se uniformiter ad motum volutatio. CC senim mouet ipsam voluntate: sicut causa primaret recipaliorita m actus ipsius voluntatio inqui tum est qddam eno creatum aest essecraa deo tans a cautia piti l pati: et siniaria:a qua est mcd lateret immediate: Mediater inqua tum ipsi voluntas que ipsum actum elicita deo est: i mediate inquitum illu ostendam actu quem incit voluntas. etiam deus inaediate lacu :qr omne effectu, que efficit causa Paefficit etiam causa ae: defficit ipsis 3 per modii altiorem: et sublimiore: sicut scribit iii conicio stiper pinam propositione de causio. C caelumas autes mouet seipsam rimo ut riniuo loquar bonio Per voluit. ratem mouet se actu vel edi: clici edo ipsum actui. Unde Tn l. in lib.quom5 liberu3 arbitrium prestici uc et Pre cestinationa: et varie dei non repugnat dicat de uoluntate qi ipsi se suis affectioibuo mouet.Unde potest dici instrumentu ipsusn moueno.signtellectitoreia, mouet voluntatem osteii dedo ira voluntati ipsum appetibile:
re dicit tantii hoc debete appeti. Unde mullectito nam iis Sersunt
moret voluntateractum polendi eliciendo: sed ad actus volendi disponendo.Appaerensio eni intellectualio est: dispositio neccisaria ad actum volcdi:* appetitus sequitur intellectum.c obiectum etiam aliquo modo mo det poluntatemnam actum volendi eliciendo: sed volutatem ad actum volandi inclinando: et tano illud fine quo non potest est actuo volandi :quia qui vultraliquid vult:* sicut dicit An Lin libro de veritate. Omnis voluntas bab3 quid etc. Unde rei lolam'.3.de aia dicit turl ouens autem et O mouetur apprimitum: mouetur enim que appetit finim appetit:volens dicere: qi mola tur ab appetiuill rqbest intelligendum ino supradictor Ipsum autem appetibile illo modo quo natum est moueretappetitum:non est natum mouere ipsu3 nisi a rebosum.t inde oblectuinnon inclinat ipsam voluntate3: nisi mediante aliqua apprehensone. si Appetitus main senstiuiro niouet voluntatem non actum volendi eliciedo:nec voluntatem ad illu3 actum necessitando: d vo, luntatem ad actum volendi incisnando Et boc iacit duplicitet.Uno modo inquantu appetitus sensitiuus cum est laetio quandoq; obnubilat intellectum: ita ut intcilectus bominio existentis iii illa passione: videat aliud vividebat dum domo es Et extra passionein:et sic babet irisclinare voluntatem ad aliquem actum volandi mediate actus ipsius intellectuWAlio modo no mediate actu ip suo intellectito:* si essit aliquis fortio appetitus in bo/mine:et ponatur ili ex brem nullo intutaretur iudiciu3
intellectuo: adbuc potat esse queda; dispositio: vel inclinatio ad boc qi voluntis in volando sequeretur motus ipsius sensitivi appetitus propter naturalem colligantia sensualitatio:et volutatio in ipse bonurie: propter boc vin eadem essentia anime radicate sunt:et ideo motus minio sensimn est inclutatio siue disponcno ad determimium actum ipsus voluntatio. inde videmus voluntatem e difficiliori moueri contra ipsum appetitum sensitiuum ret facilius moueri fim motum ipsius sensitivi appetituo:et boc dico ceterio pari duo. C. Olco cita coepuo celeste aliquo etiam modo disponit ad motum ipsi iis voluntatio a remotioTanaen corpus enim celeste quatum ad refersio influentias babet diuersimode nostruico pilo transmutarerappetituo autem sensit uiuo cum sit potentia omnica diuersimode mouetur sin diuet ci3 dispositionem ipsius corporio: uio voluntas pra studiu Srationiae: et exercitium possit illum motum tem rare: et maxime per gratia imappetituo autem sensitiuus diuersimode motus inclinat voluntatem ad diuerseo actuo polendi: et ita co:puo celeste mediite transmutatione corporio: et appetitu sensitivo potest nostram voluntate ad vo lendui aliquid inclinare.Unde potest bonio experiri se in uno tempoae niagio pronum ad volendui aliquid O in alio tempore tamen corpus celeste nullam necessitate inferre potest voluntati:quia qua illo per motum supra dictum possit voluntatem inclinaret non tamen potest eam cogere. vel quocunq; modo necessitare: ia illi insclinationi qua inclutatur a corpore celesti mediante cor pore: et appetitu sensitivo sempci potest voluntu resiste re quapropter dicit Dibote ui almasesto. Sapicnobo mo dominabitur astrio:qilla tamen sicut dicit sacra satipturae Stultorum infinituo est numerus: volens dicerem niaior numerus est stultorum vi sapientumcideo ma/gna paro dominum in volando ut plurimum consequutur sensitiuum appetitum:et ideo magna paro bominu sin diuerseo influentias co:porum celestium mouentur ad multa iaciendaeque altu non facerenti Quapropter dicit pbilosopbus in libro de proprietatibus clemento rum qi regna vacua facta sunt: et trire depopulate apud ductione duarii magnarii stella Lyouio et siti m. Tiscicum necessanu suerit ita ceratai. boc dixisset:falsum digillati
tellectus necessitetur volatas admi
est sibi codelectari et ut se delectradit retrabat
22쪽
dixisset: d boc dicit pupire boc qi magna paro bonis num in volando plerunt sequitiar sensualitatio motus
uio possint resistere:et te mouere ad contrariu3. Sic et go patet quomodo voluntas potest momi ab appetitu sensitivo: et quomodo no: quare appetitus sensitiuus ira potest smipliciter Inouere voluntatem: potest tamen i in sim mouere finqind: boc est dispontaido et inclinando ipsim ad talem:et ad talem motum.
lacu potest luiae sun mi ad vira
m partem: quia primum argu mentum probar v potest ipsam mouere disponendo et inclinando. si Ur autem ad oppositumprobat q) mo potest ipsa3 mouere simpliciter:boc est motumio qui ei velle efficiedo mea: vel ipsam ad talem vel talem moturi gendo vel necessitando. Questio xv II.
sit bere ostim liberi arbitru in summo:Et vi des msic p illud qo babel 3.regii . 3. lomone qui dornuco orauit dum: et petiuit cor docilervi posset iudicare rem diii: et discernere inter bonis; et malum:et rem petitu impetrauit.(lnde babes ibi: Vixit domin'ad salomone actitia postulasti verbum boc:et iuri
tissi dira multos:nec triuitiao ad animas inimico et tuin
ru: sed postulatii sapientiam ad di cernendu iudiciv. Ecce feci sin sermones tum: et dedi tibi cor sapiens: et intelligeno in tantum: et nulluo ante te finitiis tui sileti iniec post tesurrecturus fit.
orem Contra rem reus delibero arbitrio dicit sic. Insaa nio: in tibus: pereae dormienti reo nidi lcb licium bonum vel malum imputatur:* nimiruS Dcut sura no sunt compineo mentio: sc nec retinent usuSpruriae voluntatistac pre hoc nec iudicium libertatio.
re usum liberi arbitrii in somnio cliado plene:et persecte est dormienoret ad boc est auctoritas iam pecallegata:et adduc alie possent adduci Ad boc etiam est aliquabo experientia:qr qua docet bonio in somnio consentit rei: cui nullo modo vigilano con tirrisin quo aliqualiter experiri potest bonio v ille caeremorque babet in somnio si iij m msuo dici debet ex libero arbitrio non procedit.
Esterus TIA isne etiam potest assignari triplex ratio. Una
arbitrius ex parte dispositidis corporis. Alia ex par i somnio te intcnsonae virium natium in actibus sulo. Prtia ex parte inordinationso in motu virium sensitivaru3 apprebensuarum de intuo.Ex parte dispositigio corporio arguit sic certum est enim v corpus mixtum Ppter silum ui nim recessum ab equalitate morti emo est ineptu ad animationem:fic ut lapideo:et alia mineralia. Corpus aures plante rater maiorem sui appropinquatione ad equestitatem debiliter tamen imperiecte natu est animari in se Non gradu animatiomoedoc est per animai resetati uai Corpus autem mut*magis adbuc appropinquat ad equalitatem:et minuo q3 planta recedit ab illa periectio ne equalitatiorque postibilio e in mixtae: per natura ampniatur altiori grada animati omo: boc est per anima mssiuam. Corpus autem bumanu3:qr maxime accedit ad illam equalitatem proportionis: que possibilio est in mi mo per naturam:icto animatur anima nobilissimaeque est anima uitellectiva:3ntellige tit m intcr plantao que eam sunt remotiores ab ista equalitate: et quedam aeput torco. Similiter intcr bruta quedam simi Ppinquio ra isti equalitati:queda ab ista equalitate remotiora. Si inuliter queda corpora bumana plactauo participano ista
E itatem:qucda; mmus Psecte. Et ideo in quiresdano: vegetatim nobilior est vi in alvo. Et in quibus
brutio: sitiua cst nobilior o m albo In duplama Nili
impedirini plex ratio manifestat teratio
autem codUribus qui illsm3: intellectiva est nobilior is in altis:vel corpus nobiliori modo perficietis:lion tameintendo dicere qi illud sit necessarium qi corpus bumanum in maiori equalitate compositu3: nobiliorelia sortia/tur animam vitellectivam: sicut est necessarium in plan ra dr comparationem ad rematiua :et in bruto per cSparationem ad sensitivam: quia intellectilia non educi tur de potentia materie: sicut supra declaratum est: sed a q. ir. bii deo voluntarier et ideo quandoae corpori minus equati: tuo quo nobiliorem animam infundit ut aliquas nobiliorem corpori muliebri vi corpori virili: duio de lege communi fiat contrarium tDaior ergo equalitas complexionio loquendo de equalitate proponionis requiritur m corpore
advoc ut fit persectabile anima intellectitia vi ad boc ut fit psectibile anima vegetati ua:vel sensit via. rudiatus au tem est babere animam intellectivam in actu primo qui est informare: et in actu secundo qui est intelligerer b.,
here in actu primo tantuum cod ergo maxime in orgamo virium senstiuarum interiorum requiritur equa
lis dispositio ad boc:m bonio babeat animas in actu inimo et secundo simul:vi ad boc qi babeat eam ui actu primo trii. uapropter potest cotingere qi comi patur sim pliciter vel ad tempus aliquio gradus equalitatis in corpore: nuri me in organio virium sensititiarum ulteriorii:
qui requirebatur ad boc qi bomo haberet an mia in actu eundo qui est itelligere:et remaneat in corpore ille gra duo equalitatio qui requirebatur ad brevi homo babe
m animam in actu primo:et cu3 boc accidit: tunc remanci anima intellectiva periectio corporio per essentiam: ita q) rcmanet corporio actus primis: nec tamen est in actu secundo qui est intelligere.Tunc aute dico qi in soninis:ciam boniora perfecte dormieno propin vaporcoret retractationem calorio: et spirituum ad intritora:et stogiditatem ipsius cerebri fit quedam ingrossatio: et coni pressio in organio virium selisi liuarum interiorum: per
quam ingressationem et compressionem:fit reces suo cij/diu bonio donnit ab illo gradu equalio dispositiois: qui requirebatur ad boc si anmia intellactiva re osset in actu secundo qui est intelligere.Sic ergo ostensis 3 est: a. liter bomo non potest naturaliter intelligere cum perio C.so.cte dormit:sed sicut babetur tertio de anuna: appetitus sequitur intellectum:boc est dictu in motus ipsus volutatio:qui est velle:non est rufi post aliquam cognitione intellcctualem ordine natureret ideo bonio cum presecte dormit:non potest babere usuin ipsius voluntatis: Mevium ipsius intellectuo: ut olli nium estingo bonio per secte dormieno: non potest babere per naturam pium lo
luntas et intellectus non sint potenticors cer tame . . et sunt potentie lamietque est perfectio cccpotiorit citan tiam: ideo propter ineptitudinem ipsius corporio nuri me in cngamo virium sensitivarum mictiorum impediatur in acti reo suis: vel ad tempus:vt in somnio: vcl semper sicut in simplicit resuriosis.s ornia citisquecunq; sit illa non immodo impeditur in actione sua propter indispostionem matri te vel obiecti:circa murum in testectuculus agit: sed etiam propter ineptitudine3: pes indiso fitionem nuterie:qtia perficit.Cytemqr metae ipsuo anime radicamur in eade3 essentia: ideo ac idit:sicut do Trea rom expetientiam cum vna multum excessive in actumuo Ad in te. inten ditur:* alie impeduitur in actibus suis. Linde vi sione vialcit. Aut cena. 6'Itatura illi, libro s.capitulo. Ic. curis us potensine enim scutiuo cubarum virtutum altera impedit le ala: a mam:et aliquibus interpositio subiungit: sc. Q clibet lie impraenim virtus si non baberet aliquid: inquo connumeret diuntur. ymon probi realialia vimilcma sua actione. Ecce ergo qi sortio uilesio vivus virtutio in actione sua aliam
virtutem impedit m actioe sua.Quaia ergo potelia ba
23쪽
ret actum aliunem: tanto citiuo impedis in actu suo pro ire nitrua intensione altri tuo uirtutio in suo actuaeo m
tu isso rependet amisterio sensuum Tertia roQuare cuid re cras iste ordo pr o statu isto
ad actum nobilioris virtutis requirit malor conatu a 'ue intensio ipsi ire anime.Inter aut ei potentias appaepe filias intelligeo est nobilior:et ideo inici potentiao appaebensnao illaesi que primo impedit in actu suo Ppter e cessius micuoi te ipsius vegetariue in actibua suis. illuc aurem ita est ir in sonuito excessive tutendimu actuo ipsius vegetatiue ad ipsim parte3 nutritiuamur a m tantu3krtur de conarii ipsiuo .mune ad illa actione cy toraliter retrabit ab actu intelligeditati in tame posunt Iculanete in appaehcsidc interitanniae est per senstillis interioreo: que est appredesio inferiorvi appoclio intelligcdi i cui enim video ae citius impedit bonio ab actu veloci iter ambuladi: ab atrii ambula di qualicunm ita citius impedit bomo a nobili apprebcsione:que est apricres otii ellcctialio: in ab appaebensione mutilo nobili:que eum beso imaginaria:su ergo Ppter nimia3 occupatio, nem ipsiuo anime circa reginam ipsus corporis in lam nisi inpedit ab actii intelligendi:Ouio non impediatur ab actu imaginidi riuio rene ab ordine recto istinui timureliam ini pediat in laninio. iod aut uegerativa qjtuni ad potetii numiiud magio viscat in semilio: docer experieriaret auctoritaOIExpericlia docet boc: si ex peruitur digestione magio colatinari in semitio j in vii galla. cet cita; boc auctoritas.Picit enim PM PIulo de somno et vigilia sic:muolaum licit nutritiua particula in dormiendo magio:vi in vigilando nil trimis: et ait sens tunc: massio supple animalia Et sic ostenuest iura ratio:qune uestio liberi arbitrii impedit i somnio: qr boc est propter ii inihi occupari cin ipsius anime circa tegi me corporio citum ad actuo mimuire et augmcntari M. . ille uitelligere nostri intellectus du3cst corporis cor ruptibilis forma repedet lege comuni a mulinerio virium stii maria.Natio aute buiuoest: qr anima intellet cliva est per essentia laes materie sensibilis idest corporiobumam:ideo no exit in acium suum qui est uelli sciet iii si etiam aliqua potentia di si uua interior: sit in actu suo: Et boc docet lios experientia. Cu3 enisa inuo ui actu mrelligedi: scilip sumus in actu intuedi aliquod p dii mavel aliquid in qo dirigit neo ipsum pbasita a ric auteoppaebensio cst per aliqua sinsititiam interiore unde criso ratio quare intellectus in actu suo ecpcdet exactu auculiis senstitie interioIoaest quia anima iaellectiva en sortitii materie sensibilio. LAdbuc et uicit alia ratio ex parte det ili alto intellectiterquai lariis et corruptione ipsi' corporiouet b ex bisque buic corruptibilitati anne M sunt: cir sicut scribis in libro silvcuc.Corpusque corrupitur a rauat animaret ideo aeder siti rebilitarc re est In boc corpore corruptibiliropoli ei ipsum inr actum ordinatum alicumo sentitiue interiorio ad intelligendum quas. sensibiliter manu duci: sicut purio paru3 instructo oportet ostendi excium: et protractioneo in puluere: ut per ista sim sibilia: manu ducatur ad acquirendum intelle ctuale cognitioncni. inde Pince p. cile vult viqitaturalium lib.v.c. lar intellectuo iuuat per imaginalion qo est intelligendum per ordinatum actum imaginatio
noceret: sicut mala racplificatio: et inordinata inpulitare massio puerteret intcllectu distipuli qj diriscret .in illa cocius one barenius ini v nuric:cpiterer intellectus duni cist in corpore corruptibili stilum ad acium situ: adiret sibi ex naturalibus: et relege comum rependet exordiri no actu ipsus imaginationior vocido bae minuitatione:altissimam virtute3 intcr sensit iure uitertico: que sortermo nomine Pin aliquos vocaret ex lunatum: vel sin alleo cogitativa.dlunc autem in somnio propter
inclitan vaporum fit inordi tuo motus in imus spiri
hiis: et subtilibus bumoribuo existetimo in organio in abus sunt ista malasntata sicut in subiecto:et ideo in soni, tuo fit inordit Uiuo motuo pbitas ivluvet ideo C tuo insomnis imaginatio lactucr apprehendat: no taliae in sua adimebesitate mouci ordine rccto:sed ii insio ordine iras Dosito et no recto: et Icto ac tuo mi urationio non visci in somnis visum ad recillud me illius ordinis qui recinrit ad botam ac tuo imaginationis viser ad actum intrahetidi Et bec est tertia ratio quare intellectito unpedit in somnio cum bonaopsecte dortit:et ex corctqucti quare nis potest usi 3 barere naturaliter libri .irbitrerum Utru et ciuestret istarum rationu3 per se esset sufficico caulano amrmo nec nego: sed dico aut * quelibet istara etatori . sufficito cauo illitis iridi metitaut m iste tuo sunt
si nul una lassiciens causi. Si aute contingat quando um actus imas uralloio insanimost ordinatus vel a cau: vcl ex rasiletudine:non tamen im durat illa ordinatio: dossct stim cere ad ita completu actum intclligcdi qui requirit ad usum liberi arbitrumiarune duabus atho causta impedientibus: ille lacie sunt in duabuo rationibusi,nvol ic ergo concedo m bonio per natura non potest babere usum liberi arbitru in somnioret predenda est aucioritas Neritardique suit adducta P parte ista. L Naillud qb arguebat infrium potest solui et reici tu i
modo dicendo q) si malomon in sommo babuit usum lideri arbitru : boc no fuit per natura: sed per aliquod suo naturale donu. ullo modo potest dici * ipse no meruit isontino:sed illud inermi in O in vigilia balniera in somnio fuit sibi ostreum. Vel potest dici fui alim* ipse non
erat tunc Psecte dormire: d quasi ni edi uiter visi ante:et dormiete.ui tali aute3 statu bonio naturam: Oius n5 ita plene viani rationio. Erid ille tretura modiae soluedi no placet mihi :* domo lepide dornuens vel Inedius uittar dormimie et visitavicii .Quis Possit tabere aliqualiter interda ratioae usum: no tamepotest ita complete per natura babere ronia viani quod
VS ni equenter queii ideo specta
t eo ad scientia practicat: siue ad morum insor Inationc:quarum una luit in peccato per coiparatione ad retramitiali planam: e suill c. Utrum Tertia ciuido necauit coeulum. Quedam saetvuo.Quedam au e fuerunt de peccato no per comparationein ad determimum Arsoriamares ad diter mura
o. in ergo quero virum intruo pec ri irit IlIM eauit quid o negauit c d istum. I Et videt vino: smemsq, dicit reatus augustias' g. re libero arbitrio. et ulla culpa tepae bendi potest: ubi vi neccssitas que donMMI EMd necesserui fuit petrum nrgare e bustum: sicut ostetidamaergo in negado non peccauit. Probatio minoris . e brutuo paedireral cu retruo negaret ipsum: sed ipse ruristus uo prutcrat metit uerso no potetat te illi ipse peti 'nesaret cit. et mat. rh.dicis; petruo c*essuo loras ne
ccasse:ergo petruo in negado curistum peccavit.
Ad istam questione do ibi igni nega
uit valde grauater peccauit:* in boc nimis dilexit vita
Petrito peccauit quado negauit coeulum. Quedam saetrunt de peccato per comparatione ad determutatum te
m di ori iis . am au et fuerunt de peccato no t
sta vi bonorem dei. Cum ergo fuerit ille acus ut lilia tuo procederio abbomine existere in usu liberiaditris s
tuo processitio ad pontine exinclcul Ulia ii Minoios.
Peccatum fuit non qualecunq; peccatur sed valde graueCAd illud O arguit in oppositu dicendo * laeccilaria suu riuu3 nesare christum:Pico O falsum est: et cuin trum
24쪽
dicio * cbristus metiri no poterat: dico cr veru est. Unde ista duo simul esseta poterit m cbnst' bec pdecisset intendo recasserereret v illud non accidisset: et in dicom et post s hoc cbrim dixerat ipsi perro m negaret: adhuc erat in libratate ipsius Petri no negare:Quis ergo ista prauentia reci necessaria. Cbrissuo dixit petro asserendo q= mgaret emcrgo negario erat sutura: no Ppter boc in illud requens: boc re petril negare cbtistu erat mi
nus negaret evi se ipm dixtilet fuit necti ii:eire illud dixisse salis fuit pleritu ogo sim uetia esset tu cessaria: equetis boc est perru negare christia fuit necessarium. CAd bri ri ideo dicendo:* antecedens aliqri pol esse necessariis:et psequentia necessaria:tili 'quens iid erat necessariii: vcrvi gra Si reus pscit te comesturum crao: tu comedeo crastilla psequentia est necessaria. Sites si deus stituto pol boc non prestiuisse et tamen te coinesturu3cris est stiturum 'ingeno: φ ita est latur. Miit Niso psti
tingenter esset sutu*Sta dico in proposito sicut deus pdicit m perius negaret eurita boc pdicendo itellerit: mptingenter negaret eu.Unde ficu terat illa psequetia bona:cbustus dixitam perrus negabit emergo mirus ne,cabit muta erat ista plaquentia bona:boc predicendo intellexit . et Petruo negabit euptingenterogo petauo negabit eu ptingenter: co ergo cp pemio potuit cbcissusn3 negare: et post ij cbam dixerat:* petrire negaret :n6 tamen potuerunt ista duo fimul ILire: p cbressus boeasserendo dirisset: et Seum non negaturus essit.
rimtye peccato p coparatione ad determina tu, ips.Quaru una fuit de peccato p coinpa/ratione ad diem dilicamque suit haec. Utru sectilario qnon audit missam die dilico peccet mortaliter. Alia sui tis peccato P cδpurationcm ad imo qliadragesimale quesuit dic citru ieiuna ti in quadragesima i peccato fit ni, iungendu p verui ieiuner. Q Idrimo ergo qro utrum secularis o no audit mDS in dic dilico pectat morial r.
o die disico secularibus torre audire specta/- . Ii oedule fcipimusata ut antra edictione sacerdotum egredi populus non pristimat: quod si secrarint ab episcopo publice colundantur.
Inopum consuetudo videt essem pirarium.et ulti isti erum sinit seculamoquet missam die dilico nδ audivimS tii Pp boc mortaliter peccare reputant nec propter boc ab episcopo confundantur.
qn pol essi: seculari mortale peccatii:almia venialetaliqunultu peccatu .Quado .n.boc dimittit ex contemptu vero:vel interpinatiuo tuc est peccatu mortale et voco res temptu interpaetatauu cu3 sine aliqua cd legitima ad iis audiendu mi ani dichlio dilicis assumit:et voco tam legitimar: utpote si corporali infirmitate det mCfueriti vel sorte timeret immic :ves sorte aliqd aliud ql fim rectu iudiciu legitima excusino debebat appellari Et talis ab epo publice deber plant. Et militer tuc audire missam die ditico peccatu mortale est secari cu boc dimittit non pro aliqua spuali ca:nec et pro necessitate corporalit nee pro aliquo boncito titulo: perbi star cum dimittit austeire nussaS die enico pi vadat ad .ectaculari hoc exco
aliqud damoetes rveniali rater phracat nonum et na
Eindui vel ex cesuetudine procellit. Et m talio peccet mo taliter probal p illud rum dares de recra.dl. I. st die. ubi dicit sic.Qui die solem otermisso ecclesie mentia ad spectacula vadit excoicefasum.na xcolcano ficti no de reat nisi pro mortali peccato planueli q) talis mortalitre peccatara intelligendu est si audire missasti in die latcni omittat pro videndae spectaculis ex psuetudine. vel c&temptu Timc aut est silari peccatum veniale no audiremisiam die dilico: cu boc omiserit noo aliqua legitimara:sed ex aliqua infirmitate mentio:sicut ex aliqua Notione: eri ex aliqua pigricia: si tame ad doc muctus non fuit. LTunc aut Mari nullum est peccatvicii boc ex aliqua ta latitima omiserit.Unde dicit apparatuo super illud verbu.missis die dilico se Laribus totis audire spe ciali ordine pcipim': sic boc dico prcceptu esse:Unde c&tra paeceptum lacium qui diebus reicio nullam non audiuitius aliqua neccssitu cogat: Der boc paret quo deret intelligi illud o pino arguit . e Ad illud O arguitur scio de psuetudine que est in ptrarium: dico m pluetudo q est ad irrcueremia dei quato pluo durauii: tanto est detestabilitari tato magis debent conari supiores Ut velociter extir l. coragoqihmaetudo no excusat ire: st ista placitidinem consequunt a mortali peccato.
sima in peccaro mortali iniungedum si si iterum ieiunet. Questio. XX.
mum aergo tenet verum lcmmum solueretaliter . ab obligatione iid deobla*il:ficut solutio mo, neu false reditore no liberat Sed ictumii obseruatua inmortali peccato est ieiuniit falsum:ergo ieiunans in inortali peccato no liberas ab illa obligatione:qua ONigare tur ad ieiunium ui quadragcsimale t pervidet ergo gi remaneat riduor Ulund tanti ipi Sic ergo est iniungendu ei ci veru P tantum tro ieiunet. si stem si alicui penitenti est iniuncta penitentia pro peccano sulsi a messore: et ipse antem poeitcntia expleat. lictu peccatu mortala secur et in peccato mortali existerio illa nitentia3 facit ricinnit etiano est tristacionarimo adduc rebitor est illius penitentie: unde sui iniungendum est iterum: ut eam faciatia simili dico de illo quiaeumat in mortali peccato pre temptio quadragesimate.
Contrri facimo alio diuinu paeceptu3 in peccatou mortali no est illivo prccepti trisscssore ergo similiter ieiundo in t quadragesimali i mortali mecato non est illius Aepti trasserebrogo no obligat itemni ad tin tro ieiunadum mon est ergo sibi iniungeram per tantum tempus itarum ieiunet.
to ad latum tro iterum ieiunadum no obligal de necessitate salutio:sed ex quam congruitate.Ad boc me institutum muniuimul P spm ieiunavin ulcia coprimans: et mens ad ptemplationem eleuci:et domo in perenti virristem recipiat: et in fine clernii premiu3 reqvafrit brenotata simi in platione in qua di. Qui corporali iciunio victa cerit ima:mete elauas: virtute3 largirio et premia.seiunio aut in cbaritate ad ista plene attingit:* P suu 3 ieiunium plene victa commmmboc e peccata mortaliae mete sua ad deu3 eleuat:et gratia recipit: et phoc opus meret a uinctum spatio premu in vita errena Et ideo icremio in cbaritate obseruat preceptum fiat illud O eret fim principale intentione madano.Qui aut icturiat in peccato mortali ciuis no obstructa*m ictumii fiat principale tructione madiluomi obstruat preceptu sin illud
25쪽
imbracilibus illius precepti. LEtsi existens in mortali peccato obstruat illud ictum u3:vel obseruare potest con uendo aliquid qo disponit ad principalem intrationem manlinito:qr ipsam ieiunium quadragesimale obseruatum in peccato moriallui boc qi per illud ictu nium caro amisi tur:disponit se aliqualiter ad boc: et vicia mimio insirgant: disponit etia3 scaliqualiter ad bocul incno cita ocleuetur Et ita aliquo mo a rein otio disponit se ad penitcntiam verat ruper qua bomo virtutem adeo recipit: et paenuum sibilanti e meretur et quia ergo obseritam Ierimium quadragesimale in peccato moetali reseruat preceptum diurnum:et sin illud qbest mn aliquo modoret Pin illud qb disponit ad principalam intenrionem niandantis: que dispositio erat secundario uile ta a mandantersicut potest tradi ab illa oratione: in qua
dicitur. usqui et iussis in cima meritorum:et peccatoribus per aeuimum veniam paebens si prinio notatur meritum et emi premurql est princi diliter liuentum a decipiente.*n secundo notatur dispositio ad penitentiam:per quam bonao consequitur venine que dispositio
omne genus peccanaergo non dicitur peccatum in mi ritum sanctu 3.qd fit ex cerra malitiatarum' tunc omne peracatum esset peccatum in spiritum tinctum:qd salsum LCinistretrii ina vidctur sentire magisterii. r. Ut L M tentiarum.ebi tractat de ricca to in spiritum lanctum: boc cll dica .
est inrenta secundario a precincte.'todicoqi ieiunao in quadragesinia in peccato mortali iid obligatur de necessitate salutio ad tantum tempus iterum ieiunandu3: et ideo non est necessarium vi sibi iterum iniungaturam tamen tale preceptum non obseruat in principalem uitantionem ipsmo Inandantis adeo congruum esse te vi irantum temptio iterum ieiunaret: et boc sibi uis ungere
esset congruumetsi ipse boc facere vellet: p si noluerit c6 pellenduo non est:*ndeli de necessitate salutio. Eligit ment iam p o parte illa concedendum est.
m. lilia que arguitur primo in opposituS: dico via. ritu talio non soluit salsum ieiunium accipi cdo ieiunium fini illud qo est. sed verum. Unde ad ictu nandum uerum non obligaturetanicia qr non soluit te iunium Fin principalem intcntionem mandantis: idcodico: qi per illud munium lubit de condigno mcretur. Unde pro isto ieiunio nullum substantiale premium sibi debetur. CAd illud qdarguitur secundo de illo qui explet Antimi iam in peccato moriali:dico qi sicci deo in ungcno P liciati penitentianumnam ad qua3 obliga batur in purgatorio comistat in illam periam qua 'metenti iniungit pio suis peccatis in bac vita solum dam: si penam condignam fini indiciu3 dei ituringit rinitan timita penitus remanet ligatus ad illam penam solum damni si eam non solint:nouum peccatu 3 cemi illi. Si autem illam soluit in cbaritate exiliens absoluitur ab illa pena purgatoriaeque per sacerdotem ili istam cornutata suit:* bec pena in cdaritate soluta:plane est Plistactoria.Si autem soluat eam in peccato mortala: tunc no absoluitur a pena purgatoria:que in illam per lacerdotem
fuerat comulata tunde quo ad boc satis actoria est a ligamine quo ligauerat eum sacerdoo istam pena3 fibi iniungendo absoluitur: unde soluendo eam in mortali pecca/to trans citar illius paecepti non efficitur: nec ilin pranam de necessitate salutio iterum saccre traicturiet ita falsum in argumento supponcbatur. gumcnto sup
ra fuerunt de peccato non per comparationem ad determinatu, tenipuo:nem ad reterminatam persenam Mue suerunt dite. Una.cutrum peccatu in spiritum sanctum sit peccatu3 ex certa malitia. Eccam viruin peccatu3 onussoriis consistat in aliquo actu.Drimo raso quero utrum peccatum in spiritu3 sanctu
t minatu3genuo peccati id malitia circui; tum lanctum:omne peccatum posset dici in spiritu3 liniunctctum: boc est contra spiritum lanctum Nuale omne precatum:qo est contra patremae contra filium et cεtra spiritum seiicinin:et omne peccatum qb e contra vitam planam:e contra omilco:quare trium personarum e una Donatao: contra qua Peccatur Et sic peccatum in spiri tum sanctum qitandossi est ex ignorantia: qumdoq; cilex infirmitate:qua de ex malitia r bac.n.triplici ra dice conuenit peccare: et boc quod dicit philosopbuo. s.cibiar peccatur ex igilorantia rex passione:et ex electio ne. Dolcst etiam vocari peccatum in spiritum sanctum peccatum abest in niale sentire do de persoria spirituo sinctu verbi gratia.(lt qui crederet ili spirituo sinctus esset creatura:* non esset equalio patri et filio:et tale peccatum e peccatu3 infidelitatio:et pol procedere ex Igno, rantia:et lorie quadam ex impetu alicuius surreptionior et quidoqi ex malitia. Tertio modo potest dici peccatu3m spiritum sanctum ratione motiva et ratione materieret sic dicitur peccatum in spiritum sanctum spiritualercedens ex aliquo principio qd per appropriali oncm est contra spiritum smetum:et sic dicitur peccatum in spiritum sanctum spirituale procedetis et certa industria: dicitur autem boc peccatum in spiritu3 sinctu per appropriationem propter boc qi materia eius e spiriuialis: et ita per appropriationein respicit spiritum sancti iniret mmotiuum est contra illud qd e appropriatus spiritui onmotivum est contra illud qo e appropria tu 3 spiritui lancto:boc est atra bonitatem directe.Et lic possimi uo di stinguere peccatum in spiritum sinctum a Necato i patrem: et a peccato in filium:ita ut dicanius peccatum iii Patrem: e Peccatum que oritur ex impetu passion to innat vivet insticte:et boc est peccare ex infirmitate:et dicitur boc peccatum per appropriationem quandam pira pa/
pol diri Udrirpi . Peccare tripli cόtingit
sanctum rantia: boc est cum ignoratur aliquid corum:quoeui cocnitio retraheret a Piccato: et dicitur boc peccatum in hlium:* oritur ex radice opposita scieritie:que appropatur filio: Sed dicimus peccatum in spiritum sanctum: peccatum scindi i procedit ei certa malitia: propter boc*d ocedit ex radice directe opposita bonitati quempeup. latur spiritus sancio:maxime vel cu fit Accatu3 circa materiam si 'iritualcm.ll oc autem peccatu, de insa ficiliori est remiuibile qt peccatum in patrem vel in filium:* peccatum quito est magis voluntarius: talo reddit bonamcm magis indispositum aduenia ps quenda ceterio paribus. nuc autem ita est q ignoritia et pallio diminuit de voluntario fini v voluntarium dicitur P prie ab appetitu ronali. Peccatum aute O procedit ex certa electione est marinae voluntarium 1el ideo peccatum in spiritum sinctum magis reddit botmnem indispositiam ad veniam uendi peccatum in patre: vclui filium.Nemitti tamen potest boc peccatum: et quando reniittitur:qr fini ci dicit reatus Augustinuo in lidro retractaa. I S. De quotam qu siuno iri bac vita pili tuto mon est utiq; despctadii Unde fi loquamur de peccato in spiritum sanctum illo modo non debet dici uremissibile:quia non possit remitti: vel G nurim rcinui, tur sed qr maxime reddat bominem indispositum ad suscipienda remissione . CQuarto modo polcst dici peccasum
quare dicat irreremis sibilat Estetit
26쪽
deo mist catum in spiritu in sanctum:peccatum procedino excerricordi ta electione circa materiam spiritualem in quo retro iv et sol uni uidit bominem moriturum e et dicitur boc peccatum: dat et tu, peccatum in vir mini sanctu3: et ratione principq a quo stitii: et si procedit:et ratione materie circa qui est: et ratione ipsi invitii e uo finalio impenitentie concomitantio et ex quo deuocu rima previdit bominem in illo peccato morituru3: de illo pecti, bic cato finaliter non penitebi:et sic loquebariit beatus Ausco I. 3. Sustinuo de peccato in spiritum sanctua sub nomine pec
I. i. cim ad mortem .primo libro intacta .c. s. ubi dicit sice
alio loco peccatum statrio ad morim: de quo dicit mo edo annes apostoluori on pro illo dico ut roget quio: ita diffiniunet dicerm peccatum hamo ad morteria pura es cum post cognitionem dei per gratiam dolium nostri iesum: isti .Qui mi oppugnat seat mutatem:et adiici suo illam gratiam qua reconciliatuo est deo inuidentie sectae agitatur:quod quidem non confirmaui:quoniam h pu rare me dixi. d tamen addendu3 suit si in bac tam scelerata mentio peruersitate finierit banc vitam. 3tri Augustinuo in remi. ao. c. dicit sic. Qui iecclesia remitti peccatum non credras contemnit tantam nitinerio largitatem:et in bacobstitiatione mentio diem clarisit extremum:rmo est irremissibili peccato in spiritum sin crum: in quo cbri stilo peccata dimittit. Et bio auctore laribuo patet gi si loquamur de peccato in spiritum sari ctum sm cp de illo dicit saluator credi atthcl. I r. m non re mittetur nem in boc seculo: neqr in suturo qi debet appponi ista conditio. Si deuo previdit i tum in illo pecca to motiturum. Sic ergo patri m si peccatum in spiritus tinctiim accipiatiuetertio modo res quarto modo ip est peccatum procedeno ex malitia fin m malitiam voca mira certam electionem non alicuiatam re aliqua igninrantia: vel infirmitate.
a cuit omne nilo peccati Xylto T vc 3 est pinv malitia nominat quan 'inq; en imam boni redit .sicut enim ignorantia malitia quedam est: et in firmi ao:et etiam malitia quedam est: scd fm qi malitia3 nominat circa desectibilitatem voluntatio non eum aliquo diminute de voltintario:sic non est rerum:m quodcunq; peccatum procedat ex malitiassed solunt illud q5 dici mr esse peccatum ex certa electione quod dicamus esse peccatum in spiritum sanctiim:cum est circa materiam spvale. mari me si ora in illo puidit bolem moriturii.
st voluntarium non est peccarii me ergo om - . ne peccatum consistit in actu voluntatio.
sacienti peccatum est illi. Sed non facere bonum O bomo scit sacere no est aliquio acti aergo ii deponet m peccatum omissionis cons stat in aliquo actu.
consistere in aliquo actu: testimclligimpliciter.Uno Petria o modo itam peccatum omissonis esset maliter dicat ali missidio i quem actu in .Alio modo ita T dicat aliqvcm actum maaliquo a terialiter Temo modo ita m de necessitate presupponatctu mille aliquem actu tanes sui causam causalitate effectiva. Dure tripla mo modo non potest dici cp peccariam omissionia confii clii A. sta in aliquo actu:qr nullum peccatum essentialiter durit actum accipiendo essentialiter pro lannaliter. Sicut enim vi una questione mea disputata suit declaratrum.
Deccatum formaliter loquendo est carentia boni debiti
nio constat in aliquo actu. Questio. peccatus omissio
in voluntate Mai v dicit beatus Augustinuo in lituo
de ciuitate dei in ali nulla naturae sed anuisio bonumalli nomen accepit.einde illud qd foenialiter peccatum em peccato comissionisaest vel caretia obiecti debili: vel carintia deblte circii stantie in acturves carcialia relatio/molpsius actus in finem debitum. llud autem qo labinaliter peccatum est in peccato omissionio est carentia de actus pro illo tempore:vclino illo loco 'quo deberetur haberi.Sic ergo patet m peccatri onustionis n5 consistit in aliquo actutita qi me malitcr dicat aliquem Metunt. Q Tlec eius potest dici ci consistat in aliquo actu materialiter:ltam oporteat semper aliquem actum esse subiectum ipsiuo omissiorii Sic cium peccatum ipsua mussimo non distingvimur a peccato ipsius comissionis eqr ibi semper e aliquio actus pro materia substracta illi de ormitatuque latinaliter est peccatum. Si ergo in peccato oniissionis semper oporteret reperite aliqvcmactum substractum ipsum omissioni r que sumaliter est peccatumriunc peccatum omissionioe et peccatum ramissionio. qo falsum est. D aeterea peccatum omissios ira est cari nisa ac tuo rediti. 2llud autem non est natu3 esse subiectunt carentie actus debiti:qθ non rari naturn esse subicctum actito debin lip circa idem nata sunt fieri pre ualloi babitussed actuo non est natus esse sirbicctum Illillo ac tuo. cuiuo omissio est peccatuin: imo ipsa voluntas nata ei tesse subiectunt illius:ergo nullus actus nat' guia i mest este subiectu3 ipsus omissionis: a dicimus esse pec cipio carimi onus simosed ipsi voluntas illum est subiectus. Vel porcst etiam dici m de necessitate non presupponat aliquem actum tali vi sui causam causalitatere climati si naturalem appetitiam finio:in cuiuo virtute n ouet se voluntas id alia velle bona vel mala sin quod dicit Anselmus de casu diaboli. St. ii .fic de neccssitate presum iactet aliqvcm actum:aut iste mirere necessitate caula ret illam olivssionem:aut non: si de necessitate causaret istam onustionciri: tunc esset actus ni aluo: quare bonus actuo non causet de necessitate aliquod peccatu3r et sic stqucretur aut cr omissio ultio debiti non esset stetitialiter peccatum: aut m quicunq; peccaret peccato omissionis. De necessi late peccaret duobus peccatio. Et sorte sin ali eo sequeretur deternuitate * ipsa omissio actuo brati non esset formaliter i)eccaria infled tantummodo baberri rationem peccata illa cδmissio in o dinata: que de necessitate causaret istain omissionem:qrfini isto cum bonio voluntarie aliquod crimen cenavin ad quod de necessitate siquitur aliud quod inordinatum est:tota ratio culpabilitatio videtur esse i pruno actu . Unde dicit beatus Augustinus. Lcoima saullum re ipse Eetb qui c5cubuit cum filiabus sino:* culpanduo est: non tamen quantum ille incesti Ied quantu3 illa merebatur ebrietas. Sintiliter dicunt isti si aliquio saccidos licit alique actum inordinatui mad quem de necessitates quitur unpossibilitao dicendi ni issam illo dieretuo eam maere tenetur: cerent isti pipsa omissio misse non esset formali in peccatll m. quia cisset aliquid necessarium. Sed tota ratio peccati esset in illa comissione inordinata: que de necessitate ipsim onussionem causavit: si ergo dicunt ipsi omissio actus debiti de trecessitate semper paesupponeret aliquem actu3 modo predicto nunc inunqj ipsa omissio forinaturi esset peccatum quod falsum est. clumna autem ista ratio valeat vel nonnion dissimo. si Si autem dicar m de necessitate presupponit aliquem actum deli herativum liqui tamen actus de necessitate non causat ipsam omissione3:quuio de necessitate prela oriatur ab ea:sicut videmuo m velle me modo necessitate poesi
ponit aliquam cognitioiaemeet tamen comulo non cauta de necessitate velle boc.Si sic dicas:cotra doc argui
iri sic alla.nactus quem de necessitate psupponercti a
27쪽
omisi ovisi esset bonim bonitate morali: aut maluo malitia morali: exicdendo bonitate morale ad mlid actu qui est fili rectum iudicium rationior et malitiam ad omnem actum deliberativum qui non est fin iudicium rationio ter quo esset almo ac tuo ab actu naturali ip/smo Pol nitatio. Si esset maluo nialitia morsus uere tur in comicilieno:*lod iam supermo tactum est: videlicet aut m omissio non esset formaliter peccatum et aut v ccano peccato omissionio semper peccaret duobus peccatio emittendo: et committendo quod falsum videt tu Si aure in ille actum esset bonus bonitate morali: tunc malum culpe de necessitate dependeret ab aliquo hono moris:quod falsum est:quamo de necessitate repectat ab aliquo bono nature: ergo ut videtur peccatum; omissionio non consistit er necessitate in aliquo actu: ita oe oporteat eam semper paesipponere aliqud actum tan ii sui causam causalitate effect tu usue de necessitate inserenic ipsam oniissionem sue non. EDoc idem probo alio modo sic: peccatu, omissionis est carentia actuodebiti voluntate pro tempore et loco quo rebebat baberi:sicut autem in potestate voluntatis et istentio tantu, modo in acta nariirali volendi finem est etare in alique actum debitum ad consecutionem filiis:lta in potestate ipsus est non exire in actum illu3r sed non exire ly actu debitum pro tempore et locor quo rebitum est: est pec catum omissionis:ergo voluntre peccare potest pecca/to omissimo non presupponedo re necessitate aliquem actu misi naturalem actum ipsus voluntatio quo vult finem. LEt paedictae patri m non oportet peccatu omissimo semper prcsupponere aliquem actum reliberatis homi r vel malu3 malilla vel bonitate morali:nec consis stat iri aliquo actu materialiter qui sit subtractus reformindoi u tati in omissionemec est aliculo actus fornialiter. LAr mentum pro parte ista concedo dum est.
tantuniodo dicitur voluntarium aliqda voluntate effici ciue: d etiam a voluntate omittante: eo m in pol cstate voluntatio crat:n6 omittere illum re, vitum actu nuet sic peccatum ornassionis est voluntarisi.plicit primum quolibetum.
J la nostra disputatione generali quere
di imi Ui hitur aliqua re reo tet aliqua
recreaturio.Questionu3 autem que suerunt rediorquedam suerunt re deo sin se queda 3 ratio, ne bumane nature sibi mite. Questionum au tem que fuerunt de reo fim se: una fuit de diui tio intellectu que flut be c. Utrum In reo sit in tellectuo practicus. Questam suerunt de rei potentia que fuerunt septe:quarunt una sui te vitii uo possit mouere aliquid cor pilo localiter motu recto ab oriente in occidentem ut instanti. Alia suit virum reuo accidentia paruo possit convcrre re in accidentia corporis sui sicut substantia in substantiam.Asia fuit viru3 reus postat creare inter se:et suprema creaturam aliam nobiliorem. Alia sint virum deus possit facere aliquam creaturam inferiorem materia prinU.
Alia suit viru3 reus possit non paedestitiare illu qui meest uiatus cst. Alia fuit virum filivo dei potuisset ammmcre corpuo sine anima. Alia fuit ut rurum persona filii rei Posset simul assumere plures naturao buamo. Alia queestio fuit 'e reo p coparatione ad potetii generadi q suit c.(ltrii si sit vera inuo non genuit reum.
di deo quero primum: virum in reo fit intellectus pruricus. Questio l
saciendu vel non liciendum Sed diuina voluntre non potest discordare adiciaminc sul intellectus:crgo si duimus intellectuo dictaret animam
anticbmlietae creanaam:diuuia volutu non postri velle non illam creare Et sic diuina voluntas di necessitaterillet ipsini producere: qd salsum est..i tisra sciuntia rei est sactiva rerum: sed talio scim M tia cit practica: ergo est in No scietitia pra ctica: d scientia practica est in intellecta practico: ergo
me eo modo practicuo:quo in nobis. si Ad cuiuo intel/lectu3 sic proced dum cst. Drimo enim distinfimida est re intellectu speculat tuo. ecmido re practico.Ter tio ponenda est dist rci ilia inter niaxime speculatinue et niaxune practicu Quarto ponenda est comaenientia. Quinto ex predictio reclarandum est iii reo esse intellectum speculatimam'exto reclarandum cst in reo esse aliquo modo intellectum practicum. primo reclari duin est ii oti esse in eco inici lectum practicum eo modo quo in nobis.C Qtialitum ad articulum primum:dicom duplex est intellectuo speculatiuuo unus qui est speculatiuuo circa nialci iam speculativam: et iste est respectinrctum que itoli sunt opera nostra mec nostre dispositi nio Voc est propter scire:et non prurire operari:et iste rapiaruo speculari uiro. autem ita sit patet: quia inicit c tuo pure speculati uiso est corvinequora; ca scientia puta speculatim:et propter illum finem propter quem est scientia puta speculativa. Sed scientia speculativa est eoru que non sunt opeia nostra mec nostre dispositionis: et boc propter scue et non propter operari sciit reclarabo ergo intellectuo pure speculatiuus est eorum que nasunt opera nostramcc nostre dispositionio:et boc preptet
scit c. et non propter operari. nor palet per aucto ita a
tam Aulec ne minio incidubrace capitulo limo.eibi dici Gic.S culas Iuc sum ille in qbuo querit perfici virtus ammc linculaliue per acquisitione intellective in resectu reta et adoptioncni scaeniae imaguiatiueret crediri,ue de rebus que non sunt opera nostrae nec nostre di
positioneo tibio ergo finio est certitudo scietie et epi, memoralic patet quid est intellectito pure specillati uiso Ieii et aliuo intelleci speculat mirum circa materii practicam:et sic intellectuos; culati uiso est qui speculaturo rabiliamon propter operariis d propter se ire tantur et ille non ditat a practico nisi iri fine. Elnde re isto in tellectu speculaturo potest intelligi quod dicit philoso pbuo tertio re aiuniam iiii liret' practicus differt a speculativo in fine Mic autem intellectus speculativus per quandam extansionem fit practicus. Si enim iid psilatui stare: sed ulterius retrabatur sua specillatio ad opera ri:tunc fit practicuo. Inde re isto speculativo potest in
Sit tella in speculatiis' duplex
telligi illud quod vult pbilosophus temo re anima mi lituitellcctuos culati uiso per quandam extensiouem irraclicuo:sic rigo barimus duplicem intellectum spoculatiuum scilicet si ieculatiuum circa malintain cula Duam: I speculatiuum circa materiam praclica. Et bcc e puto at ticulo dicta sint. si Consequciatre distinguendum est re intellectu practico. co ergo T vno modo intcllcctus practicus est circa materiam practicam: et sic inici lac tiro practicuo cst qui speculatur reo que sunt opera nostra: vel nostre dispostiones: non propter scire tan
tu3udd propter opus vel actionem Et boc paut sic. In
tcllectus enim praclicuo ec respectu eorunt: quo um est
sciatim practica:kd sciciitia practica est eorum que is intopera nostraret nostre dispositioiicinet hoc cum specilla
28쪽
tur reo illas propter operationem vel propter action ergo intellectis practicuo est rerum que sunt opera no stra: et nostre ei spretiones cum speculatur reo illas pro pter operationcm hi actioncm. Drobatio minoris.Vicit enim Avicen. p. imo metapbysice sue capitulo prunom practice sunt ii in quibus primu3 qucrit perlici virtuo anime speculative per adoptionc3 scientie imagina tiue et credit ille de rebus que sunt opera nostra. Ad docul secundario prooemat rectio virtutis practice in moribus il etiam dure intellectum p. acricum circa materiam speculat iud:cum intellectim peculatur ais qua que non iunt opera nostramec nostre dispostaeco:ad boc ut in suo opere dirigaturrit boc modo est practicuo uitri, lectus ipsius medici cum aspicit ad influentiar corporum celestiu: bac intentioneut melius Mat proportionare medicinam. qtiam intcndit dare alicui egroto propter egritudinis curationem:sc ergo baremuo duplicem intriplectum practicum scilicet Tracticum circa materiam practicam:et practicum quandoq; circa materiam specillatiuam. Dracticus auid circa materii practicam maritne est praclicuomuia babet materiam practica et finem ina cticum.*lle autem qui est intellectus circa matcrii spe cuiatillam:et propter stire tantum ulla est maxime mecuritreio latinuoret hoc de secundo articulo dicta sint. si Consearticuli, quin et poncnda est differentia inter maxime speculatia uinu, uiam et maxime practicu3. rerut autem in boc qi navior deae in xiij specularinus ess circa materiam oeculativam et ater niaxie xime aut cm practicus circa materiam practicam:boc est practicus diciu iv maxime speculatiuus est respectu eoru3 que noe maxie sunt opera nostra: nostre dispositioneo. Dracticiis auspeculati tem est respectu eorum que sunt opera nostra: vel nostretiuin eis optimeo. 'runt etiam in hoc p speculatiuiro e opstar scirenta in non Prier optio vel actionera bre a. patri quia fm pDS secundo metapbysce. Eheorice finis in placo vcrit o. Dracticuo autem e propter opi .einde pbilosopbus dicit primo inclamysce. fimo scientie practice est opus .elidentur etiam disserre in boc qi specula
rivus principaliter est circa uniuersalia:quauio ma possit esse circa singulari Econmerso autem videtur esse depractico: p. uicipaliter videtur esse circa singularia: qui uis etiam considerat en inersilia: et ea applicet singulari
huo. autem practicus principaliuo speculatur fingit laria:doc est met principaliori intentione G primina lia: patri sic: quia practicus est propire opus: operatiora et i ylo autem sunt circa singularia fini pbilesopbum in et bicis: Go mcta. ergo videtur m intellectus practicus et principaliori intentionetintendit cognitionem fingularium vi pmure salium.ll Mic etiam potest probari per quedam dicta pbi C. qq. losopbi tertio de anima. cit enim ibi * bec duo videtur rationabiliter mouentia appetituo et intelligenaria T. c. si. ctica. cit etiam in eodem libro * opinio mouet non
in tu est uniuertilio: d suppla sm qi est singularis. Ex
quino sequitur qi intellectus practicuo maxime est cir ca cognitioncm singulimum. 'rum aut G in boc in
m. M. inculati ullo non dictat aliquid agendu3 vel fugiendit
unde dicit philosophilo tertio de anima m speculari non precipit sugereta ut imitari. Dracticus aute3 dictatboc esse facietidum:vel non siciendum: hoc eae imi T. M. tandum:aut sumendum fm qi vult pbilosopbus ter/Quari' no de anima. Et sic poste sunt quattuor diaerentie in articulus ira intellectum maxime speculatiuum t fi de temo argia triae liculo dicta sufficiant. Quarto ponenda est conueni coueni ut entia. coergo primo mconuenituit in boc meadem specu iri possunt Eadem enim est potentia qua intelligimus nδnus et ina operabilia a ii obis:et ea que dependent et strire nostro.
ciam Secundo dico iliconueniunt in boc:s uteret speculae
tur. qudulo unuo speculatur propter scire: Almo et in de proueniat oriratio.einde pbilos duo secundo me T. c. 3. tampsice dicit m speculantur practici: et in eodem libro dicit.Et enim si quo modo se babent intendunt:non tamen fini sit sed sin aliud.Tertio colleniunt in boc q) speculatiuus affirmat: vel negat quemadmodii et practicus quiuio propire finem alium. Et bre de quarto articulo dicta sint. CQuinto ex predictio declarandura in deo Quin meta intellectum speculatiuu3. Sicut etiam dictum est is articuluspex Entellectuo speculatiuuo est respectu rci que no de pendet ei opere intelligentia prodes veritalem et non propter o oomam aurem est* diuinuo intellecmaestatuam sua S intelligit:que a nullo: nec a se:nec ab alio est factibiliori intelligit ipsi ni propter semctipsum:quia et si nullam creaturam nunqj produxisPl:nec productuaruo esset:tamen ita perfecte intelligem essentiam suam ficut modo aergo diuinus intellectuo intelligendo esset unam suam speculatui uoti . Eth de quinto articulo diecta sint. Erito declarandum est in deo esse aliquo mo initio do intellectum practicum .Piuinuo enim intellccius in articulistelligit creaturas producibiles ab eo: ut eas in actu profleucat:quiuio productio ipsarum creaturarum sit pro pter deum: sicut propter nitem:quia ficut dicit lapicno: Omnia propter semetipsu 3 operatim est doliti nilo uitelligit etiam dispositiones creaturarum: ut eas disponaret construct et gubernet. cum ergo intellectus practicus sit
respectu rerum operabilium ab intelligente: ut inde a ueniat opuo: quitur m aliquo modo oportra ponere uitalectum practicum in deo.*tem Du .primo libro de libro arbitrio ponit legem eternam: que summa ratio nominatur:cui semper obtrinperandum est et Et postradicit in illa temporali scilicet lege nihil est iustum ait legitimum Muod non ex bac sibi bomines deriuauerunta rex autem videtur spectare ad intellectum practicum. buic ergo in deo oportet ponere aliquo modo intellectu practicum Stem sapientie septimo dicit sapieno.Gmni ii in arti sex docuit me sapaemia: et ibi loquitur de sapien/ria increataetro aut videtur respicere intellectum pra/cticum:crgo in sapinum increata que deus estaest uatem lectuo aliquo modo practicuo.3tem dicit beatus Dum Diuo libro. 83.q.quellione h. Sic sunt natu Idce principaleo quedam sorine: vel ratiotico rerum ut commutatvi leo que ipse formate no sunt: ac pra boc eternetac lam per eode3 modo se babenteo:que diuina intelligentia ratinemur. et cum ipse nem oriantur: licet intcreant et fimeas tam, formari dicitur qd es oriturri interire potam 3deo ergo in deo sunt rationes sective creaturarum: ergo mdco sunt idee practice.*dce autem practice respiciciunt intellectit m practicum: ergo in deo aliquo modo est intellectus practicus. Et bec de sexto articulo dicta, -- .sufficiant. si Septimo declarandum est: non esse in deo intellectum practicum eo modo quo in nobis. Vimnus mimi enim inici lectuo practicuo est respectu creaturarum:ram omnes creature a deo facta sunt:et ab ipse conseruam rur.(Inde per comparationem ad ipsum deum omnea creature sunt artificiata quedamn comparantur ad de uni sicut artificiatum ad artificem.Quapropter de optientia increata dicitur opactae septimo. est artim omnium.3ntellectus autem nostra non est practicuo retractu omnium creaturarum:quare ea que naturalia dicuntur non comparantur ad nostrum intellectum:ficut ar
tificianam ad artificem: non enim depcndent ex orire nostrossiem intellectus nollar cum maxime practicus est: non tantummodo proponit voluntati ipsum opera vile.sed etiam ipsam voluntatem determinat ad opus: non determinatione voluntatem necessit iter quia ficiu
29쪽
declaratum fuit in quadam questione disputatae volim
tas nostra in operando potest se mouere contra dictameintellectus.Sed intendo dicerem determinat voluntatam determinatione inclinanter cui tamen inclinationi nostra voluntas resistere potest. Qui a enim intellectus
practicuo artificio dictat ipsi artifici * lapideo ponendi sint inserius:et ligna super id ponit artifex lapideo insciriuo:et ligna superi uo sim quia dictat sibi practicuo intellectus:quia iste lapis est melius sit iratus in isto loco: et alius in alio rideo ipse artifer siluat istum lapidem in illo loco:et alium in alio loco. onde si queratur ab artifice quare illas parteo sic disponit. dicet q) ratio sic sibi dictabat debere heri. Sic ergo artisex illio parteo ordinauit: tiate intellectus sibi dictabat bonum esse illas parteoc ordinari. Elon sic autem possumus dicere rideo in productione creaturarum clarbigratia. IbonMn ' cxcmplum de productione mundi mori enim det cmuo dice re * dcuo creauit mundum: quare intellcctilo dicta, dat sibim bonum erat mundum creari sed quare Pole. hal mundum crearitideo intellectuo dictabat sibi * ho nu erat mundii crearintam intellectus non descrininauit voluntatem ad boc volendistin Iea voluntas diter nunauit intellectuin ad boc dictandum. Sic ergo p. tuo
fila nostram rationem intelligendi suit diuinum intellectum proponere voluntati tactioncm ipsitio mundi non dictando boc debere ficturit non debere fieri. Secunddo fini diuinum velle lacere mundum.Tertio intellectu dictare q) bonum erat mundum fieri Et dico cr iste obdo non est sim rationem intelligenduquia diuinuo intellectus ab elerno proposuit: vel vi inclivo dicam: est citi est inundi factionem Et diuitia volunt ad ab ricino voluit ut mundis in tempore fieret:et dunnus tmellectuoab et o dictavit m bonum erat mundum in tempore fieri. Q Qd autem ipse deuo non voluerit munduS Producerc:quia intellectus sulso dictabat m bonu3 erat modum produci:sed econiaciso videtur posse probari m/mo per auctoritatem apostoli ad Nomanos nono. Qui opera ipsius rei circa creaturas videtur reducere in ip sani Plumam voluntatem ficut in ratione3 primam elu de dicit. Cuius vult inueretur: et quem vult indurat Voluntas ergo dei est rectitudo prinia.(inde si linea trahitur ad regulam rectam diremus lineam cree rectam: quare tracta est Fin regulam lectammon econvcrso. Silas operatio alicuius creature manet a diuina voluntate non dicemus lectum sitasse deum boc velle operari: Drectum crat li operari:sed ideo dicemuo si operari rectus fuisse:quare deus volebat si operatu cui uo voluntas semper recta cil. Preterea si ideo deus voluit mundu3 creare:quia intellectus suus dictabat sibi * bonum erat nisi dum creari quereretur vltra quare intellectus suus dis crabat m mundum creari erat bonum: et respondeturm mundum creari crat bonum. Et si quereretur vltra quare mundum creari erat bonum etate non posset responderit nisi quia deuo volebat inundum creari: ergo quia deus volebat mundum creari: ideo diuinuo intellectus dictabat m bonum erat v crearetur. Xbrete rea si ideo deuo voluisset mundum crearerquare uitello clus suus dictabat:m bonum erat * crearetur: tunc m/tellectuo non potiunci boc modo lictare: quia munda creare non potuisset non bonum esse: ergo cum volui tu diuina non pollit discordare a dictantii te sul intelle/ctuo: tunc voluntas diuina non potuisset non velle creare mundum: et si sic creasset mundum de necessitater Ofalsu in cil:qula potuit mundum non creare:sic ergo pa/tet q) in deo non est ponere inici lectum practicii co mo do quo ui nobi in
de intellectu peractico secundum qi m sexto articulo expositum est.
s m qi intellectuo practicuo dicitiir qui dem minat To luntatem ad operandu. 3ntelligedo sicam ideo volvtytao rem imperat:quia intellectus sic dictat imperanduret sic verum est: quia in reo non est ponete intellectum practicum rcspectu creationis mundi: Fin m in septimo articulo declaratum est. Sed utrum isto modo fit intcbicctus practicus in deo respectu remuneratioto illstori Set respectu dinallelus reproborum. Forte vellent dicere aliqui cu sic. cerent civi multi ip intellectus diuinus dictat m uallunt est animam recedentd a corpore in gratia barere vitam eternam: et quare dictat gi talium esta iuniam re edentem a corpore in peccato mortali ciernaliter puniri:ideo deuo vult illlam et aliter puniri: et ita dicerent Iisti m nen si . est intcllectus practicuo in dio respectu creationio nitandi: sicut respectu renumerationi
iustorum et dii latioius reproboria, Sed boc ad preseno subdubio potest dimitti et sic potast videri solutio ad argumenta ad virali d partem. Qucilio XI.
i runt de dei potentia.*liter quas primo pona
tur lila. citium reus posita ni ouere aliquod corpus localiter ab oriente in occidentem motu recto inui stanti.
m. vivi mi terere septumopbysicovium. Si tanta virtus mouet aliquid mobile itanto vacio:et in irato tempore: dupla virtu
movebit illud mobile per illud spacium in dimidio illi
uo tempori mersio et maloe in minori temporcaergo inti nua in non tempore et sed potentia dei intituta eii: ergo posIet morere mobile ab oriante in occidentaui in non tempore.
tingere mutano Q ut quod vitimum mutat: hoc eii ductu qi medium est:quod primum attingit ut a mobili vextremum:ergos deuo moueret aliquid corpus ab ori ente ui occi&nte in non tempore:oponeret m prius colat ut medio inter orientem et occidentem vi in occidente. Sed prius et posteritio non potest esse nisi in teporcaergo deus non postes moucre aliquid cor o ab oriente ui
re aliquod corpus ab oriente in occidentem in instanti. Et magio dico transierre Q mouerc:qu.ue ex usu loque di boc nomen motus imponitur ad significandu3 translationcm non subiectam ipsi actioni:que eit continuitis successum: et sic ponere motum esse in non icinpinclo quendo de tepore large dictorincluderet contradictio nem: et ideo ad admoirendam controuersiam que posset oriri ex nomine: dico gi deus posset transierre aliquod coepuo ab oricta e in occidentem in instanti sine omni succeitione duratiotiio. Et si declaro sic.Scdm enim co/incntatorem super quarto pbrsicorus n. Successio est minutatione vcl ex trant latione: in ex resistentia mobilis ad moto em vel incarum ad inotore3:vcl ratione viri uis.
Et sub res stentia i uo medii: puto ili debeat compta bendi diuersibilitas Pacrum per comparationem ad linu
30쪽
tatione virtutio ut motore:quia fi nulla alia res stemtia esset nisi tantii modo ipse diuersibilitao spatur et ii mitatio virtutis i motox:adbuc no possiet motor iritan mobile transterre pre aliquod maliu in instanti. Unde ipse angeluonter boc cp est virtutio limitate non potest transterre temetipsu ab oriente in occidentem per ipsum spatiit medium trim undi in instantiecu tamen mediu3 non resisteret si nec ipse sibi: et ita nulla esset rosuccessionao: et more in illa ti anslatione nisi diuersidi litu sp itu: et limitatiovirtutio i imo angelo mouente P.Cum ergo ipsum me diu non posset re fistere diuine virtuti mecetia corpus motile: et diuina virtuo imitata no fit:cum sit infinita in vigore: quitur iv si reus vellet mouere aliv mobile ex toto conatu virtutio sue ab oriente in occidentem; ibi nulli Sposti l in taenire rationem resistent ter nec more ut ipsa transsarionen et con quenti sequei et ut m talio trasiatio esstim instanti. g uic vidctur concordare ver hum Avicenne dicentia libro primo repsicorum capitulo octavo. Quod impossibile est vi tempore motus ubi non est res enatio babeat comparationem ad tempus motus ubi e resimatio aergo oportet vitalio motuo sit in non temporerit accipit ibi Elui coena minium pro transsatione que dicit commune ad transsa Donem successivam: et non successivamri accipit ibi tempus extendendo nomen temporio ad mensuram lusciniq3 mutationio. clidetur ergo dicere u im , possibile est:vt mensura transtatimo in qua nulla est. refrenatio nec ex parte medrum ad motrem:vel mobi lio ad motorem: vel ratione limitationis Virtutis inmotore: vel quare motor per voluntatem ipsum trios rabile non transieri vi ocius potast. nullam potestrahere comparationem ad mensuram transtat imo in qua est trematio rei aliquem paedictorum modorum:sed tempus qua tunicianv paruum babere coparatione3 ad tempus quantumcunq3 magnum sumptum ergo videtur dicere Auli enim Cro translatio in qua non est refrenatio sin aliquem paeletorum modorum sit in non in tempore:cum ergo in illa tras latione:quarius transscit aliquod corpus ab orien te in occidentem Fin totum conatu3 sue potentie nulla possit inueniri redimatio: sequitur gi si esset aliqua talis translatio q= illa esset in instantiret non in tepore.
quod arguebatur in oppositum. Ne Edar spondeo. Cum enim dicitqi medium est illud quod prius attingit mobile M veniat ad ex
tremunt et c. com si intelligatur re prioritate tam
iam illud verbum p bilosopbi debet intelligi de transtat lone continuar unde iste dicit quinto pbracorum.(lnde assumptum suit illud verbum sic:mediu, vero est in quod aptum natum primum pertingere mutario: in quod Pltimum mutat fini naturam G tinue mulis:Sli quo apparet mintelligebat illud verhutn:ves de illa trallatione vi transfertur aliquod mobile per aliquod spatium ab aliqua limitata virtuter quain translationem oportet esse cum quadam continuitate successivamon de illa transtatione qua trans sertur aliquod mobile per aliquod spatium a virtute infinita que fit in instanti. Si autem velis illud ver dum extendere ad omnem translationeminiam ad illam que Disset fieri per infinitam virtutem: tunc de vel illud verbum expotu non de moritate temporis
scis :sed de prioritate fini tempus: vel fim naturami disiunctione et sic patet vlutio ad argumentum
mutare dimensones panis in diniensones
corporis sui sicut si ibstantia in substantiam.
magis posset transmutare substantiam m. substantia semieliserico in dimensiones.
rari rea ecta' non potest facere unum corpus si mul et semel in diuerso locis localiteret
sed fidicitur transmutaret dimensiones panis in dumcnsioneo corporis sui sicut substantiam in substant Dam:corpus cbristi ect in diuersio locio localiter ut ostedam aergo deus non potest transmutare dimensiones panio m dimensiones corporeo sui sicut substantiam msibstantiam. Ibrobatio assi ample. Si enim deus transmutaret dimensiones panis lii dimensorico corporis sui: ficut substantiam in substantiam enuic transmumtione facta: corpus cbrim non esset phi erat substant apanio sacramentaliteret tamen ibi esset et quia ibi esset ubi substantia panio transubstantina sussct in ipsum.. Testat ergo m ibi esset localiter et irimo localiter: et fic esset fimul in pluribuo locis localiter.
nipotentia; suam posset transmutare dimensiones panis In dimensiones corpono sui: sicut substantiam insisbstantiam .Et doc declaro fic.Mon enim minus di stinguitur stibstantia panisa substantiae orto cbri sti us dimensiones panis a dimensioniae corpori Ocbristi. Sed non obstarte distinctione que est inter substantiam panto:et substantiam corporis ebristi:deus potest transmutare substantiam panis in substantiam coem ris cbristitet transmutat freqtaentissime sicut patet in altissimo sacramento altarisaergo fimiliter non obsti te distinctione:que est inter dinaraoneo ccuporis cbri sti:et dimensoneo panio deuo posset transmutare di mensiones panio in dimensoneo co pons cbdisti.
M M iuria quod arguitur in oppositum: p tunc sequeretur unum corpus essem diuersis locis localiter etc. Potest dici uno modo * non oportet boc sequa:* posset deuo facere gi corpuo stristi in quod transmutaretur substatia panior minii modo se baberet ad pira ipsus aerio:ficut insecramento altario se babet ad ipsas dimensiones paniaeet doc modo non reicit in aere localiter:quare dimensioni acris non circuscriberetur sicut in lacramento altaris a di mensionibuo paruo non circunscribitur. Alio modo potest dici fim alios qi illud quod tu babeo pro inconuenienti non est inconvenaeno. Potest enim deuo sa cere unum corpus in diuersis locio simul localiter fim* reclaratum fuit in alio quolibetotet etiam confir niatum. Questio IIII.
et supremam cieaturam posset creare nobis
m cum in mundo non esset nobili ima crea
tura que possibilis esset fieri ab ipso deo.