Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

411쪽

ei ut absolutum ipsum continuo mensi inmediate praesens se sistat ceu norinam, juxta quam sensationes per sensus talas iudicet atque sic divinarum persectionum omisi uerus mei 1ὶ Mi ex eadem creationis Moria: κ Absolutum necessario est ultima conditio et absoluta

causa omnis existentiae ei consequenter omnes creaturae necessario sunt condisio in ei effectus relativi. Esse iaporro rationis est juxta omnes philosophos veritatem cognoscere, ergo essentia rationis est creaturas cognoscere conditionatas et ut effectus relativos Ast sic cognoscere ereaturas nequit, nisi per concepius relatisos, i. e. per

eonceptus, qui simul involvant ideam ultimae conditionis et absoluta causae, i. e. ideam absoluti seu ideam οὐ esse simpliciter 2 .c Creatura sunt necessario entia talia seu enita finita adeoque negativa insinui 3ὶ ergo conceptus earum, Sub quocunque respectu sive veri sive pulchri, sive jussi vel

bonieici spectentur, necessari etiam erunt conceptusnegativi. Sed omnes concepius negativi necessario simul involvunt notionem ejus, cujus sunt negasio. Itaque comceptus creaturarum necessario involvunt, si considerentur sub respectu enitiatis suae, ideam ensis seu τού esse

simpliciter, subrespectu veritatis, pulchritudinis Mideam

1 Et universim omnes eognitiones universses, quarum origo numquam sensibus solis attribui potest, eum eo ipso, quod uni ersales sint, omnem experientiam transcendunt. η Ex hoc tamen non sequitur nos, quotiescumque aliquid eognoscimus, simul etiam reflexam ideam absoluti habere debere, sed tantum hane ideam in conceptu rei creatae cujusenmque ita implicite inhaerere, ut comoeptus ereaturae evolvi et distinctus haberi non possit, quin mox dealati tuti in illo implicita detegatur.

412쪽

veri pulchri eis simpli r . seu, quod idom u Meam τG - . Veri pulchri eiu absoluti iij. Ergo ex icta ureaiisa ex Dii Musoquitur in inmicognition ne--io implicari H-n absoluit. 18. Ex modo diciis illucescit, theoriam creationis eum

theoria cognitionis intima quadam propiuspitiate eon cir. M vero Empirici, si consequentes sibi fuerintl necessorio soni malariasistis η Idealisiae vero primum quidem ad pantheismum aliorurius coloris deducentur, demum vero in scepticismum prolaboni. φὶ ut adeo per solam ideam creationis problema cognitionis humanae solvi possit, et vice versa cognitio humana recis evolui in bialiter ad creationem proprio dictam mentem reducat. 19. Ast hucusque nos ipsi formali tantum et mere I gies analysi evolvimus ex idea ipsa absoluti primum hihus libertatem et dein ex hac possibilitatem creationis Mereatione autem, si locum habeoi deduximus nouem talem existentiae ereaturae rationalis, rationisque naturam intimam et essentiam . ei exinde ibo iam cognitionis.

Jam vero necessarium est ostendere, haec, quae sub

jective quidem vidimus sibi connexa esse ei ex se mutuo evolvi, etiam objective et independenter a mente nostim esse realia. Qua in re ita procedimus: 20. In omni cognitione proprie dicta implicita est idea absolui seu οὐ esse impliater: haecque eadem idea est

i Vide Psyilo Rat Soet II cap. l. Art. 2. Prop. lam Pas. 18 et seqq. et Prop. 5am Pag. isti et seqq. a Vide dist. Phil. Period. III. Epocham Iam totam, excepto Muonalismo, et Epochae 33 praesertim scholam sensu lisiicam in Gallia.

413쪽

noma ad omno indicium et comequenter ad omne etiam ratiocinium praerequisita l); et a principiis rationis rem liter adeo non distinguitur, ut hae potius sint ipsa idea eodosis simpliciter formulis quibusdam expressa η. Jam vero se simpliciter seu absolutum debet concis ut

me a se. Nam τὸ esse simu tate est norma ultima omnis eaee, omnisque Veri, pulchri ela dijudicandi atqui haec Borma non potest esses, attor cum omne esse, omne verum et pulchrum ab alio ad hoc aliud referri si juxta illud judicari debeat 3); ergo et ossa simpliciter Mu abso-ἐutum est esse seu ens a se Ast. Esse seu ens a se e Lens realissimum. Inprimis, quia ens ais hoc ipso, quod sit a se Seu ex esse alia Suu neceS-sario semper est id omne, quod esse potest, seu essentia id Omne continet, quod non necessario excludit 4ὶ nihil autem necessario excludit ergo omnia conlinet. Dein quis ensis se neque a se neque ab alio limitari potest 5 . Ergo et esse simpliciter seu absolutum est ens realissimum seu infinitum. Verum. e Ens realissimum nequit concipi ut ideo mers subest ιι , sed notio ψελ in lai necessario objμι Miste uiam.

Nam ens realissimum nequii concipi possibile nisi ut actuetisiens seu ipsa ejus possibilitas includit actualem exise.

1 Consula veh. Empir. Meum cap. l. Pag. 2let seqq.et D . Rat. Soci. H. Cap. l. Art. 2. N 89 Pag. 198 et seqq. 2 Vido Logie puram n 63. 3 Psych. Res Secti I. cap. 2. Art. 3. Prop. l. Pag.2da et seqq. 4 Dima quod non necessario excludit quod enim essentia exeludit. essentialiter seu vi essentiae suae seu vi et ide1 ipsius possibilitati excludii, ut adeo id ompe, quod exuludit, en illud ne ouςiiii qui rus βω-

έο λωι Pari. II. feci. II cap. l. Prop. II Pag. 233 ei seqq.

414쪽

ientiam lin. Dein si ens realissimum a pario ivii non existat. idea ipsa eius subiectiva ola quae actualem eius exi lenitam ilibet ut essenitalem, eri subiective salsa sed si id invisum agnoscere debeamus, quod essentialiter ii esse et aliter esse non posse percipimus, necessario in scepticismum absolutum prolaberemur, et omnis sciensia

Ergo idea absolvi seu οὐ esse simpliciter est obgeetive reo

ιis, seu obiecium ipsius, i .e. Muium, ex ipsa ejus notione subiectiva evincitur actu existere , sed objectum hoc, ut pote en a se et realissimum seu infinitum est Deus ipse implicii subride eo esse simpliciter percepius 3); ergo solummodo per ideam Dei, sive sub idea Oo esse simpliciter veri aut pulchri etc. ceu norma omnis cognitionis et u dicit, sive sub formulis prinrisiorum rationis exhibeatur, possibilis est homini proprie dicta cognitio judicium et ratiocinium, eique implicita perceptis est onstitutiva rationis ereatori adeo ut sine illa qua radice sui esse ratio uouesset ratas

l Ibid. Prop. III pag. 36 et seqq. in qua ad hoc ipsum probandum quatuor asseruntur probationes. Vide etiam binis in responsumi lottae, et Theodie. Seet. I. cap. 1. Argum. 1. Pag. 257. 2 Quibus aliis modis objectiva realitas idea σου esse simpliciter embeatur, vide aves. Ut Sect. H. cap. l. Art. 3. Prop. a. u. 204. 3 Ibid. Prop. 3. Pag. 205. 4 Blne est, ut iam M. Patres, quam ipsi pagani philosophi, qui quidem penitius mentem humanam scrutati fuerant, unanimes sint in asserendo, menii humane Deum, divinitatem aliquid divini inhaerere. Ita iam Tertul. Contra Marcion. Lib. I. Cap. 10, ait Amma a primoruisco scIENTIA DE dos est eadem nec alia in AEgyptiis et in Syris et in Ilanticiis. inutius Felix in Oetam Cap. 32. Deus ubique non tantum n bis proximo, aed infusu3 est. - Lactant. De ira Cap. et ouis enim tamin et eat, ut ne a , quis tamen imprudens, ut non entiat. Amudin inera inmine simi Ioan Damase. De orthodox M. Lib. I. cap. l.

415쪽

21 Iiaqua norina omnis esse, eri iusti, pulchri ele. dijudicandi et principia rationis non sunt meras sormae intellectus l), quae regulativum solum, nullum vero realem valorem habeatit, sed obiective realitate gaudent independenter a mente nostra Unde etiam. Id omne, quod sive lumine istius normae immediate innotescit, notiones immediai e identes sive quod mediate vi principiorum rationis per legitimassi conclusionem: eognoscitur cognitiones mediate evidentes eadem obie . sva realitate gaudere cognoscetur R. Jam ero. 22. Ex principiis rationis innotescit nobis inprimis exi

et simili ration profitentur ust. ari uolog. 1. Mil. V. Homia. in Ps. l. Gregor Nag. Orat. 28. 17. aliique passim. Nec sere minus clare, quod magis mirandum, loquuntur psi pagani Ita erates mentem humanam ait participem esse divinitatis: Arelati τού Θιού. Xenoph. Nem. I. 4 et IV. 3. Aristoteles vero homines dicit anteceptam menta Dei ideam habere γπά-ι δυΘρω-ο περ Θεων κουσι υπόλημv. De Mela. UB. I. Cap. 3. Cicero autem pluribus locis uti De nat. Deor. I. 6. Quoe est gens, avi quod genus hominum, quod non haheat, in do trina, anticipalionem quandam Deorum, quam appellat aeo ηφH Epicurus

i. e. anteceptam animo rei quandam informationem AEIN QUA NON INTELLIGI QUIDQUAM, Ee QUAERI, NE DISPUTARI POTEST. - De Legib. I. 7. Prima hominis eum De RATIONI sociETAs. Et vorat TuscuL I. 26. Frgo ani

mus, ut ego dico, divinus est, ut Euripides attile dicere, Deus est. Consule de tota hac re Psych. at Sect. II cap. 1. Art. 3. Prop. sam eum suis corollariis. si Quemadmodum Mntius voluit, neque menti proprio Ioquendo innatae, ut asseruero Cartesiani, neque ab e proprio activitate productae, uti Arnoldus et Fichto somniavit Conser. PUM. Rat Sect. U. Cap. l. Art, 2. Prop. II. III, IV. Pag. is et seqq. I Fero quemadmodum somnians se eum lamino examinare e leu- Ium, eognoscere nequit, quid realiter in cubiculo sit, sed sicut lumen, quocum examinat, sic ea, quae examinantur, sunt mere subjectiva mentis somniantis phantasmata, ita contra vigilans et reflexe videns in manu sua luineu Reeensum, sicut non potest dubitare de realitate Iuminis, sic nequa

416쪽

ientia animae nostrae ipsiusque aes itum anesionum i nosibilium per sensum hulmum dein existensia orporis proprii aliorumquo corporum ium generasim tum indi'.

'id sim sumptorum per sensus ex Os demum -- lenii variorum taciorum sensibilium loco vo lampora nobis disiantium per auctoritatem humanam De horum omnium obseetina realitate consequentei eandem certitudinem philosophicam habemus , ac de ipsa Objectis realitate prim*iorum rationis a normae omnis. cognitionis. Imo. QEx istis criteriis sic obieciive realibus ea etiam omnia. quae per illa criteria certo cognoscentur, eadem obiectiva realitate gaudere admittendum necessario erit. Unde ammmentatio nostra in posterum non Healem tantum, Subjece. lixam ei mere logicam, sed malam obiectivam et' on

tologicam veritatem pro objecto habebit Ilis positis jam ita ratiocinamur: 0 23 EXIsTi ΜΠNDss. Nam est sensu inliso istim Fmente nostra idea sensualis hujus mundi quae rationem sussicientem suae existentiae aliam habere nequit , quam ipsum mundum actu existentem siquidem nec mens ipsa illam ideam producat, neque Deus sive immediata per se, sive mediate per genios subalternos illam impri', mat. Ergo idea sensualis de mundo, usque corporibus, ordine ei nexu, supponit qua effectus necessario actust Hlem existentiam mundi ejusque corporum , ordinis ei nexus qua ausam

417쪽

24. Μύη g in meares Minnii dus, nimio exus simonio sensuum externorum finitus, mulabilis ei e0mpositus, non est e s se, cum ens a se sit necessaris infinitum, immutabile et simplicissinum 1J. Ergo mundus iste si ens ab alio, contingens, producium: quod autem producium est, aliquando nihil fuit, adeoque ex nihilo productum ' seu quod idem est, creatum fuit. Ergo mundus ista da facto est ereatus. Unde. A. Deus est' infimis potens et intelligena creatio Enim supponit vim producendi et intelligentiam eorum, quae producantur; et cum quidquid Deo, utpote nil a se adeoque infiniis , inest, si necessario infinitum, creatio supponit Deum infinite polentem et intelligentem 2J. B. Deus est liber. Nam quod creatum ost, potui non esse quod potuit non esse, non est necessariora quod non est necessario, est libere ex parie producensisse creamis. Ergo qui produxit hunc mundum, libero illum Produxit. Ergo Deus est luer. C. Deus estpersonalis Personalitas minionsistit in m. tu substantia suarum operationum sit rationale seu iuues' ligens adeoque liberum principium. Ergo Deris , utpote ex psa dea creationis operaior necessario intelligens oliber est oeque merasaris personalis 3ὶ.

n onfor Pari Π Seet. II cap. l. Prop. s.-cap. a Prop. s. et cap. L-Cosmol. Sect. I. Cap. 4. 2 Consule etiam nyctia Raf Seet. H. Liap. g. Art. s. cores sum. Pag 216 et seq. s Quod in Deo tres sint personae, id quod exinde cognoscimus, non impedit, quominus ipsam substantiam divinam personalem dicamus. Nam, uti ait Polavius me Theolao dogmatibus Tom. II. Part. l. Lib. . cap. qq. ' 5. Si perso=ὶm vocohust indis et Meimdum substantiam Loc est, notium diciti m non potest enitori omniatei'. Filius et Spiritus -ο-

418쪽

23. Mimvs iEMNIS A gmur INEN DEI. Nam 1 Res nulla existere potest sine determinata formaci ab qui forma deterimnala supponit in producente deam exemplarem et proloWpam, iuxta quam rem tarmel.

Ergo ereaturam ponunt in De ereatore suo singulae M

svius ideas eo lares, iuxta quas ipsae formatae sunt 1 in

tu perinde una persona nominentur ae personae tres Sigridem non aliiιd est Deo esse, et aliud personam esse. Et S. Thom Summ Theol Part. I. iiupa 3s Art. l. In Deo non es aliuae essentia, quam persona secundum lyVido hane quaestionem sum metataminior Pari. II. feci. I tota Pag. 213 et seqq. Comol. Seel. III. Cap. 2. Obi. 3a Pag. 6 et Psych. R . Seci. II cap. l. Art. 3. I. Quoad conceptus stricis dictos Pag216 et seq. Ad eandem rem am possim nonale apponere, quod habet . nom. - ram Pari. I. Quaest. 44. Ari. 3. Respondeo dicendum, quod Deus en prima caram Memplaria omnium remnia ad cujus evidentiam conrideran wrat, quod ad pro ettonem ali jus rei de necessarium est emplar, ut emetus determina m formam eonaequantur Arti' enim producit dete inviam formam in materia propter Memplar, ad quod ma est, sive illud sit exemplar, ad quod erim intuetur, sive sit Memplorinwris mente conceptum Manifestum est autem, quod resis e naturaliter fiunt, determinatas formas consequuntur meo autem formarum aeterminviis oportet, quod heclueatur, sicut in primum princiarum, in divinam ovientiam, quo ordinem uniuersi eae gitavit, qui in rerum distinctionem lint. Et ideo oportet direre, quod in divisa sapientia sine rus erominum rerum, quas supra disimus quaest. 15 -t l, Me , id eri forma me lares in mente diuina Mistentes. Quae quidem, licet multipli-eentur Merendum respectum ad res tamen non sunt realiter aliud a diximi renua, prout ejus similitudo a diserata partiemari solere diversimode. Si igitur ipse Deus est primum Memplar omnium. Dein ad objectionem, quod res creatae, utpote finitae, non possint Deo, utpote infinito ullo modo esse similes . ita respondet smet creaturae non pertingant ad Me, quod sint similes Deo secundum suam naturam simiai turin speciei i. e. in esse, quod reaturae omnino diversum habent a Deo Patris ne tamen d Uus similitudinem secundum repro entationenι rationis intellectae a Deo, ut domus, quae est in materio, domui, quorest in mente artisseis. Quia, etsi domus materialis habeat esse omninodi ersum et nullatenus simile eum esse ideae artisicis, imitatur tamen eam similitudine repriesentationis.

clarius etiam loquitur ibid. Quoeat. 7. Art. l. ad anni diem: Se P

419쪽

2 Res nulla existere potest sine fine sibi praesillulo. Nam eniis intelligeniis est non agere, nisi propter sinem: ergo ensis intelligentis, dum agii est velle media ad Mnem ergo ensis intelligentis est mnaι eremedia ad sinis

consecutionem. Iam vero Deus est creator intelligens; ergo Deus α-turi seu i mam creaturas omnes ei sis' gulas ad sinem primo unicuique proprium seu proxi

mum et specialem 1 ei per hunc ad sine ulteriores et

demum ad finem ultimum totius creationis conseque dum. Ergo creatura, non solum singulae singulas ideas exemplares , sed per suam intimam eonstitutionem seu 3-

sentium etiam finem Dei et legem ipsis at eo praeseri tum η, et dein per nexum mutuum et mutuam unius

dum quod idem dicuntur exemplamis, pluralitas rerum eo εσο et se mente diuina pluralitas idearum. lyVide Theodie. Seet. III. Cau. a. Art. 5. De providentia Dei, V.ssa. a Seniret, eum iuxta deam exemplarem divinae sapientis res quin isereata est, cuivis rei quasi impressa est idea ciuxta quam res illa esse dubet et haec idea est essentia ejus rei et lex, iuxta quam agere debet, ejuxta ideam intentionem, voluntatem Dei agat. Sic, ut ex rebus humanise emplum sumamus, idea horologiarii de certo quodam horologio ad traueruara est ipsa essentia huius horologiississentia enim horologii qu homi git eomplectitur, sicut idea rius, proprietates omnes Beessarias earumque mutuum nexum et Gordinationem ad talo horologium constituendum,

i. o. ad eonstituendum horolagium, quod tali vel tali modo temporis divisiones indicet. Easentia autem horologii est ipsa rius destinario naturalis ipsi horologio impressa Destinatio enim rei naturalis est id, ad quod res tendere debet iuxta intentionem destinantis, sed intentio horologiarii in in horologio sic eonstituendo est, ut tali modo temporis divisiones indicet: quae intentio actuata est ipsa horologii istius essentia. Ergo essentia horοιο- si est ipsa eius destinatio naturalia. Sed destinati naturalis et eae horo lagis observanda, ut palat, identineatur. Ergo idea re actuasa, Mentino dem rei, vademque deistinatio naturalis et semidem sunt. Quod ergo S.I auius ad Rom. cap. II. v. l4,lb dieii Ipsi sibi sunt rem qui oriendunt opus leo semptum in eordibus ovis M. e. totam hominis essentiam ita intrinsere et in suo intimo esse eonstitutam esse, ut ipsa bastoso stilutio ipsi sit lex, quam sequi devot id ipsum recto die potest et de

420쪽

ad alteram subordinasionem ad sinis Isimi eonseruiio

ε 1 natur entium varia, ut patet, sit Ie et quod ereaturae irrationiam logom suam necessario sequantur, seu Messario iuxta suam latam x et relativam constitutionem agant creaturae vero rationales, hoc tyso, quod earum intimam essentiam eonstituat libertas, libere eandem sequa tur, ita tamen, ut, ad quameunque partem ae determinaverint, intimam ereatoris intentionem seu ultimum finem reationis, i. e. Horiam mi ex trinsecam, semper et necessario assequantur, quamvis, s contra destinationem sibi propriam et specialem egerint, hac speciali si destinations,

Malimmun ist, da iri anderseus isdem sere Socis iam die deeeines Dden Dives da meam eines Dderi Dives, das maen ei obe ninnses ut uber die Bestimmuris ei a Men Dinoo was abor Mentina Bestimmuris ines Dden Dinoesa r. iis aura da serere eis Daem. Dives dem a Vird me dissem Graeci sedem Dino vomere,iebens Min was esuriae Mee, einem eam una aetnem summun minoein sol In die de de Mesens, veleia a lese Beati immund G ores de Mesens in ita enu-lt, is abar aues die Bestinuas, die uoueaelation edes Dinoe einoeaehinam, dem die Blation Moer sum e en erue reden inses sectu, unciat ei miteonstitvire εὐ--men im Besrisse dem fanora desaelben Dona erat datis Ma --ε es in arinem uouen morige ist. In threm olim fmge - ακινι, ω is Min ore, M aues die Urei Natur die Beati uno. si Nempe, quemadmodum singulae partes domissi singulas ideas proto 'upas in mente artiseis, paruum vero doiniis eonnexio mutua et Gordia. n iis unius ad aliarum ad totam domum constituendam totalem artificia ideam seu latius domis prototypo manifestat ita singulae reaturaea 'dus univorsi singulas ideas prototypas seu exemplares in menta divina, ereat, arum raro uiu eonnexio et subordinatio unius ad altorum adri tum hoc universum in perihelissim harmoni ad unum finem eonstituendum totalem idem divinam de universo preM haemonines ereatura