Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

401쪽

nerit haste pino alia esse nequit, quam absolutum. Ex ratiocinio insuper patet, rationem ex natura sua ad unilalam continuo eluctari unitas autem omnimoda in lauris esse nequil, cum omne relativum necessario aliud

respiciat adeoque dualitatem implicet. Ergo natura tionis requiri idem absoluti ut undamentum suarum

operationum. ψ de scientiae. Scire nempe est cognitionis suae ultimam rationem reddere: sed ultima ratio reddi nequii, quin ad absolutum perveniatur cum omne, quod absolutum non est, Sit relativum et conditionatum, quod absolutum tanquam conditionem et terminum ultimum relati Inis necessario

praesupponii. Ergo sine idea absoluti nulla scientia possibilis Demum d Nistoria philosopiade. Philosophi enim omnes aut nihil certi admiliuni et sunt sceptici, de quibus ex diciis nobis sermo non est; aut certitudinem aliquam dari adeoque aliquid existerec tendunt et tum necessario esse aliquod absolutum explicite vel implicite agnoscere debeni , cum vel emi extra undan vel materiae vel menti suae existentam selernam ei a se adeoque esse absolutum seu eSSe, quod nullo alio sit ac proin ad nullum aliud reseratur, allabbuere necessario teneantur. Ei vero si a verbis et a varia doncipiendi et proponendi methodo abstrahamus, et iniimam solum Isiematum philosophicorum naturam et quasi essentiam perscrutemur, animadvertemus, excepit theoria creationis, reliqua ustemata omnia vel ad scepi cismum vel ad pantheismum reserri, sive hunc dein m

ierialismum sive aialismum sive casualismum sive ema-

403쪽

3. In intimento itaque scientiae Θέ id victor vertias consensit 1 . si ad primam iam ideae' absoluit evolutionem in diversa philosophi abeunt, et alii panthei

mum, alii dualismum sequuntur, seu ui clarius loquar. alii, absolvium solum existere contendunt reiecta creati ne; alii praeter absolvium, sed ab absolvi existentiam creaturae propugnant, id mod, licet improprie, dual mus a mimis vocatur. Nempe

6. Ibsolutum sub duplici respectu considerari potest: primo quidem quasi a priori seu in sua essentia; et sub hoc respectu ab omnibus philosophis, quamvis diversa ratione, apprehenditur ut in im um et omne esse 2 . Aumine explieite admittunt. Muli enim absolutum nomine oneroto moaliis praeambulis Deum appellant pantheistae vero Pro varia ratione sΤst matis, quod constituunt, alii illud materiam Q. , alii unum aut esse, alii idem puram aut esse purum etc. nuneupant Asi sub vario isto nomina in se semper absolutum eoncipiunt. t Adeo ne errare quidem quis potest, quin eandem hane absoluti a mittat saliam implicitam ideam. Error enim nullus sine aliquasi saltem notione veritatis in se seu veritatis absolutae, seu, quod idem est, sine uotione absoluti.

2 Apud pantheisias modemos, qui Iogleo seu deali pantheismo

maxime insistunt, absolatum in se consideratum idem sere sonat, ae e generice sumptum seu genus supremum. Scilicet, quemadmodum V. g. equus, arbor, spiritus est logice concipi potest ut en ceris quodam mmodeterminatum seu ut genus supremum in suas species Vel in sua indivisona modificatum, sic res quaecunque est ipsis absolutum certo quodammodo determinatum, seu una ex infinitis positionibus absoluti. Sicut autem per abstractionem genus supremum in se considerari potest ut nomtium in suas speetes et individua distinetum ita etiam absolutum per abstractionem concipiunt ut adhuc indeterminatum. Atque ita absolatum in se et quasi a prior eonsideratum est idem, ac apud Indos in odintain Brisma somno sopitus et ens indeterminatum, vel apud Schelling absoluta indisserentia omnium disserentium, o apud Hegevido pura vel esse pu-mm, i. e. esse nulla modificatione determinatum, etc. Astraret si per assistraclionem quidem et solum lagie conoem considerari absolutum possit, in se tamen et obieelive neeessario concipi debet ut semper essen-

404쪽

- - - auoe saxi concipiatur continere iura et a stat hinc Meuncio absolutum, ut plena eius notio habeatur, aeque necessario concipi debet in sua ab Mιι acto ad eis vii seu in moliuione sui. Jam vero 7 nono molinionem pani ista ex ipsa id, panstipis- mi oncipere de vi, ut molinios - absoluti in ecumi Misa et Pium neeessariam. Et in inuio m - -- identisa scilicet in attribui aut modos ejus m sucum substantiae ei essentiae quia juxta doctrinam pantheismi omnia, quaecunque sunt aut esse possunt , necessario unum idemque esse sunt ergo et ea, in quae se evolvit est,solutum, identificantur cum essentia ipsius 1 . Et πο-

rutionem Moessarium absolutum enim necessario cogistatur ut em necessarium adeoque necessario hoc ens,

utpote quod omnis , quaecunque i, G Montia sua es quod autem ex essentia ex ipsa possibilitate idea est, necessaris est Verum.

8. Absurdum St. A. absolutum evola in sedum identiso, modo Φω

lialiter iuxta naturam sui esse doterminatumri cum aliunde, quam ex e mu sua, utpota solum emo, dotorminari non possit: quod autem ex essentia est, semper t. i.

405쪽

eunque sive omanatione transeunte sive simanatione immanenii reali vel ideatici quia secus--ayeidiam substantiae inessent modi quam maxime ppostili, eidemque actiones omnino contradictoriae eodem prorsus tempore esseni at tribuendae; et heidem absoluto in se existenti et hinc necessario immutabili successiva mutatio interne obve

niret 1 .

Quod si evolvi dicatur absolutum per emanatιοnem transeuntem; - Esse absolutum esset simul simplicissimum, uipola infinitum , et simul compositum : simul immutabile ei illimitatum, et simul mulabile et ni

tum L. manatio vor,immunens neque realis admiiii Ρ imi cum secus praeter alia absurda eidem absoluto attributa contradictoria assint adscribenda; neqvs ideatis, cum Secus, praeterquam quod absolutum Varias successis p

titiones haberet, insuper b tineretur omnis realis distinctio inter virtutem ei vitium , usium ei injustum etc. omnisque certitudinis sons occluderetur ita , ut eonsequenti philosopho nihil superesset, nisi absolutus scepticismus imo-ψ absolutum necessario concipi deberetui Deus in serit Got im merden, qualenUS per eum. lutionesmuccessivas seipsum continuo perficerei 3 . Αbsurdum etiam est. B. Ibsolatum neeessario evola in sensu panthersiico. - Dico in sensu pantheissico. Nempe absoliuium, tripole infinite persectum est quidem necessario in acii , Seu necessario agit Persectius enim est agere, quam non

agere vel solam in potentia esse ad agendum. Ergo hoc

si ride cosmo Mel. I. Cap. 3. Proposit. I. Rig. 35 et seqq. 2 Ibid. Prop. II. Pag. 38. 3 Ibid. Prop. III. Pos 3 et seqq.

406쪽

sensu absolutum necessario se evolvit si tamen eum lutionem vocare liceat, quod est ipsa intima esseniis ci hinc aeterna consiliutio eniis Ast absolutum, dum n

cessario agit, olio ι suo necessario necessarium quoque

terminum praesigere, id vero pantheisilaum et absurdum est. Nullum enim ens ad id necessitatur, quo non indiget sed absolutum hoc ipso, quod est infinii perse tum, nullo determinato termino indiget ergo nec ullum actioni suae praefigere necessitatur 1j. Ei vero Ens absolutum est liberum libertate indu rentis ει viradictionis A. Nam a Liberias indisserentias. i.

e. liberias, actioni suae necessariae terminiun ex contradicioriis alterutrum pro libitu praesigendi, est Vera e secum ergo haec libertas absolui inesse debet 3ὶ - δὶ Libertatis indisserentiae habemus ideam : atqui haec idea, nisi absolutum sit liberum liberiai indifferentiae , etiam tu systemate pantheistico, utpote objecto carens, est

1 Breviter et venuste id ipsum ostendit S. August. Lib. 83 quoesti qu. sa dieens: Ubi nulla indigentia, nulla necessitas, ubi nullus defectus, arulla indignitis. Nullus autem defectus in Deo, nulla emo moenitar. η Dico absolutum esse liberum libertate indigerentias seu Iibertate immum ab omni non solum coactione, sed etiam necessitate et dein liber 'tala contradictionis, non contrarietatis, qua scilicet possit velle hoe vel illud bonum ad extra via idem etiam nolle, non vero, qu possit vella malum. Hae enim omnia satis stolido confunditi Cousin sive in mae de is philosophis; mura de l828, 5 ter sive in Fragmenta philosophiq. 1838. Videtexius ipsos citatos in os t. Secti III cap. a. u. 86 in Nota Commile da libertate eiusque variis distinctio M. P.M. ML Met. I. cap. l. Pag. 10 et seqq. 3 Iuxta theoriam ereationis haste libertas in absoluto evincitur praeterea sivo ex ipsa creatione, quae non potest esse, nisi actio libera Dei, sive ex libertate humani concludendo ad causam et ideam libertatis, juxta quam causa absoluta ereavit hominem et qR Ia diero non potuit, nisi inua

407쪽

. 39rii .ssibilis ergo absolutum necessario concipi debet taberum liberiai indifferentiae l). Iam autem

10. Libertas indiferentiae in alsolato in Isit possibί-- litatem reationis proprie distae, i. e. creationis rei ex nihilo sui et subiecit. Namque sesolutum n est liberum libertate indisserentiae in actibus ad intra, i. e. nec incognitione sui omniumque cognoscibilium, nec in agendo e non agendo et consequenter neque in exercenda I bertate vel non exercenda, neque in omnibus illis, sine quibus infinite persecim non esset. Ergo absolutum est liberum solummosi in actibus ad erim t. e, in mundo reali producendo vel non producendo, in volnione mundi vel non-mundi, talis vel alterius mundi ponenda, eum scilicet alteruter terminus aeque ipsius liberialem atque adeo infinitam persectionem compleat. Ergo absolutum vel nullatenus est liberum, quod repugnat enti insiniis persecto vel liberin est eo solum Sensu, ut actu suo necessario volitionis possit tendere in mundum vel no mundum; i. e. ut pomi creare. Ergo Iιbertas, absoluto necessaria involuit possibilitatem creationis. Idem eruitur ex inlinii potentia absoluit. Nam p tentia infinita ex ipsa notione sua debet id omne posse, quod nullam involvit contradictionem Datqui crinii proprie dicta nullam involvit contradictionem 2ὶ ergo etiam polentia absoluti qua insinita, ex ipsa idea sua involvit porribilitatem creationis. is, uuod si jam logice evolvamus ideam absoluti in

408쪽

hrpothesi e lionis, seu in hypothesi violuium N,

termino exercitii libertatis insisse mundum absolutum. utpote infinite sapiens, necessario finem tam sibi ο ranti, quam operi uolito praestituere debet. Porro.

2. Μm operam is debet esse talis, qui attingi possit,

qualiscunque erminus actionis eligatur i. e. qui cre tione aequo ac non reatione obtineatur ast alis sinis alius esse nequii, quam ipsum exercitium libertatis, a soluto F coinplementum infinitudinis seu gloriae iuui se omnino necessarium. Et vero. Finis semper est bonum aliquod appetibile Gaiqui absolutum neque exim se bonum aliquod appetere Mimi, uves absoluta bonum in se et omnimode independens: neque intra in aliud, quod quidem creatione obtineri possit, nisi ipsum exercitium liberiaiis ergo hoo exe citium est solus finis operantis nὶ.13. Finis operis autem est necessario gloria extri seca 2 seu manifestalis divinarum persectionum in determinato gradu. Nam absolutum, qua absoluta bonitas, non potest creare, quin manifestet certo gradu suam bonitalem i. e. omnipotentiam, intelligentiam, sapientiam providentiam atque reliqua auribula et qua absoluta sanctitas ut Manitaliter amans ordinem, non test non velle, ut res creata pro sua Singulae natura, irrationales scilicet solam manifestent, rationales et manifestent ei sive in se sive in aliis manifestatas divinas per

stationes agnoscant, admirentur, ament, atque hac ipsa

410쪽

ω, prototypa per imagines intelligantur non in i

percipere solum oces vel litteras aut imagines, sedis quiritur, ui nexus inter voces et ideas, inter imagines et prototrpa percipiatur et cum nexus percipi non possit, quin terminorum, qui nectuntur saltem aliqualis habe tu nolitia, requiritur saltem directa, notio etiam eius. quod per loces vel litteras aut per imagines significatur. Hinc applicasione factari Ut ratio in rebus crealis et per eas cognoscat divinas persectiones, necesse est, ut percipiat ex una parie res ipsas creatas tanquam voces vel litteras aut imagines, et ex altera parte, ut absoluit directam saliem et implicitam ideam inmediate hiscat. Aique ita fiet, ut es creatae intellectui sint occasio acquirendae ideae absoluti resimae. et eiusdem dein evinendae ei persiciendae ei submulti plici respectu contemplandae, et ut vicissim idea absoluit implicita si norma, per quam solam intellectus propria dictam cognitionem rerum formare possit. Sine ea enim

sensationem quidem rerum, non autem cognitionem umquam haberet; sicut omnino ignarus Matheseos, si figuram circuli ante oculos habeat, sensationem quidem qualem et bruta habere possunt, si nunquam cogniti nem circuli habebit. Unda Radiae rationis est idea absoluti seu od esse simplicuersu retina et objectini 1 seu alio constituitur in esse rationis per hoc, ut mens praeier facultatem sentiendi s blimetur ad potentiam intuendi immediate absolutum,

1 Exinde sequitur, empirismum seu illam doetrinam, omnes nostras mitiones per sensus acquiri, contradieero ipsi fini creationis, et in se impossibilem esse. Conser Puch. Aut Sest. u. cap. s. Prop. I. An s. Pag. m.