Ungedruckte Dominikanerbriefe des 13. Jahrhunderts

81쪽

29. Prosin lal Edmund schreo dem Bischos Iohannes ison Lausanne uber den Plan der Grunaun eines Dominikanenioster in Bernira 9.

Lausanensi episcopo provincialis Pontificalis munificencie manus illis debet potissimum aperiri, qui voluntarie paupertatis Subeuntes sarcinam lucrifacere Christo satagunt verbo pariter et exemplo eo digni graci munere amplioris, quo Deo acceptum ministerium exhibent in edificacionem corpori Jesu Christi. Hinc est, quod, cum honorabiles consules et cives de Berna domum sibi nostri ordinis

concedi petant assiduis postulacionibus et devotis, OS, quamvis attendamus ejusmodi domum ordini plurimum oportunam, ipsorum tamen precibus plenioris consensus clausulam noluimus impertiri, nisi prius, sicut decet, id vestre reverenti innotescat. Omni igitur, qua possumus, humilitate excellentiam vestram attentius inploramus, quatenus novellam plantulam, etsi non in solo vestro serendam, in diocesi tamen VeStra, Sine tamen veStro et aliorum preiudici suos palmites per exercicium predicacionis extensuram, dignemini temperaneis et serocinis favorum et graciarum imbribus irrogare, ut per fratrum ibidem manentium operam una vobiscum meritum proveniat et corona per fructum, quem siciunt, videlicet animarum, pro certo scientes, quod ossicium suum etc. Sque promereri.

Fol. I.

Episcopus frater eidem episcopo pro eodem . . . Reverentiam vestram duximus humiliter exorandam, quatinus atribus Friburgensibus de ordine nostro benignitatis solite radios, quos sibi suspirant aliquantulum obumbratos, dignemini ad claritatem pristinam reparare, facientes ipsos exequi in diocesi vestra et tranquille, quod sine preiudicio regularibus obtinent institutis, ne consueti cursus observancia uodammodo permutata una domu suo universo non congruat etiscrepet a consuetudine ordinis generali. elicione autem nostraS, quas tamquam pro nostri conpauperibus devoto et integro reverencie vestre fundimus ex affectu, ea serenitate respici cupimus et audiri,

82쪽

ut donis provectioris potencie mereamini habundare, qui jam acceptam celitus studetis non ad inpedicionem, set ad promotionem pauperum et humilium exercere. Ceterum honorabilem virum provincialem nostrum ad vestram presenciam pro dictorum fratrum negotio per laboriosi itineris dispendia accedentem excellencie vestre attentius

recommendamu . . . Fol. 61 V Vortier gelit in Brie eine ander Bischos an ine Bischos uber asselbe Thema line amensnennung darum die Adresse. Die losse Be-Zeichnun episcopus frater line quondam, an aucti die Nahe voti Chur undΚonstanet lassen her an de Bischos vola Chur, de aucti Dominiliane war ais an Alberius Magnus enhen.

qui in civitate Bern ensi manere disponunt, domino concedenti, curetis prosequi favoris suffragio oportuni, ne, quod absit, si vos vite altissime professores contingat minus benivolos et ingerentes difficultates inveniri, affectus bonus laicorum et humilium, licet peccatorum,

qui eorundem fratrum nostrorum suspirant vehemencius in adventum, vestro tepescat exemplo.

Fol. I.

32. Der Provinctialprior schreo einem Deutschordens mutui uber asseduhende Verhalten seiner Ordensgenossentaen Domininanern egenuber

Commendatori domus Teuthonice prior provincialis. Quibusdam narrantibus innotuit, quod fratres nostros, qui ad vos accedunt pro tempore, Solita cum alacritate non suscipitis, sed si fas est dicere, fastiditis ita, ut jam videatur apertius vestrarum erga ipsos immutari color oportunu gratiarum. Cum igitur ordo vester et noster per universalem ecclesiam firmissime cohereant glutino caritatis, indecorum esse putari deberet, si pars sive domus una Su non congrueretur universo. Ad hec non minimam pectori meo libaret amaritudinem, si tempore ministerii mei, quo in provincia Teuthonica super fratres redicatores exerceo officium prioratuS, sentirem per VOS dissolvi pacis vinculum, quia procul dubium censuram meam non effugeret, si quis de vestris fratribus occasionem daret dissensionis proximam vel remotam . . . Her mannus).

83쪽

Studentibus Bononi provincialis. Sicut sepius vestre scripsimus caritati, ita nunc eadem replicamus, vestram commonefaciendo sollertiam presentium per tenorem rogantes et cum benignitate mandantes,

quatenus in recipiendis novitiis hanc formam teneatis, quod ipsis dentis condicionibus, nichil desit Sint fortes, parati, litterati vel inloica vel in jure competenter, proviso, ut non personis de ordine Set per personas ordini Sit provisum. Receptos autem et prefata condiciones habentes locare poteritis in aliquibus conventibus nostre provinci auctoritate nostra, donec per nos aliter provideatur eisdem. Et conventus illi, ad quos mittere decreveritis, eos recipere teneantur.

Leo episcopus Ratisponensis plebano in FrankenVOrde . . . . NOS, . . . qui ex Speciali mandat apostolico . . . udicis ac conservatori personam gerimus, intencionem vestram tenore preSencium eXcitamuS, Ut tamquam . . . bene sensatum non stupidum intelligatis, quid vos agere deceat sub capite sanctissimo et ab iniuriis fratrum penitus quiescatis irrogatas autem hactenus ipsis injurias et penas ex laboribus, quos pertulerunt ad nos veniendo contra VOS, dissimulamus pacis gracia, quam inter ipsos et vos novo sedere percepimus inchoatam . . . Fol. OV Leo regierte vola 262-I277. Nur die Zeit vo Ia 7 hann ei de Stellunides Brieses in Betrachi hominen Ia6 war in Frankfuri das Pro- vingialkapitel; gi Romer-Buchner, iegel de Stad Franksur S. 38.

35. Schreoen des Hrbischys Thomas de Lentino on Cosen da andas Generaravitet tu Mailand 1a76. Reverendis in Christo patribus universis fratribus apud Mediolanum in generali capitulo congregatis fratera homas de Lenten o),

ecclesie Cusentine minister indignus, salutem et reverentiam tam debitam quam devotam Mensam tanti generalis collegii numerosa sollempnitate decoram, cujus festivitas convivas de diversis mundi partibus celebrari sacra invitatione ad Mediolanum nuper convocat civitatem, absens Cusentinus minister, utinam non remotus spiritualis haritatis affectione contingit, et qui locum in ea corporaliter inter discumbentes , novissimum sinceris amplexaretur effectibus. ad

84쪽

eum per litteras scribentis vicarias parvulum sue devocionis munus oblaturus accedit; egre serens, quod communicare sollempnitatis consortio cum astantibus finitimis non exultat. Quamvis enim in mensa predicta tanta prerogativa misterialiter gloriosa, quam per circumstantias undique splendor copiosus illustrat, honorabilia dona scientiarum pro epistolis apponantur et sublimioris doctrine pabula variis aromatum reSpersa pigmentis copiosius ministrentur, tam exigui doni trai SmisSio, que venam redolet pauperem, favoris alicuius mereri non

videatur honorem tenet tamen mittentis indubitata fiducia, quod apud viros celestibus donis reditos ejus modicitas modicitatem enxenii compensabit, quod eorum sensibus gratitudinis alicuius placiditate dulcescat, per quam bonarum mentium multitudinis interpellata benignitas votis eius supplicibus condescendat. Hoc igitur a pre- Stantia vestra prona mente devotus expeto desiderabiliter et expecto, ut, cum jam dudum inter tumultuosos guerrarum fluctus, que fidem ecclesie usque ad terminos suppressionis adduxera n)t, ne submergeret in procelloso naufragio patrie me sustulit divina ementia votorum fratrum suffragiis inclinata, ut ad salutiferam anime quietem adducara pelago, quod nondum sedatis fluctibus conquievit, orationum VeStrorum me Succursibus adiuvetis sacris anhelis desideriis aspirantem ad elicitatis vestre tranquillum, ubi stabilis sedes o continet, qui liberalium artium privilegiis gloriantes amen scientiarum pomeria colitis et ea precellentis doctrine rivulis irrigatis, ut et ad florum fragrantiam concrescat multiplicata plantatio et fructus producat ' dulcissimos temporibus oportunis Deprecor etiam OS, quo mundanorum pericula non involvunt, qui elevati sublimius ventatis vacatis aspectibus, qui spiritu docte vocis vivificatis scientias aliorum ipsas mentibus inserentes, quod mihi tantorum bonorum privato compendiis munus intime compassionis benignius prebeatis, a largitore munerum devotius exposcentes, quod pro bonis vestris predictis, que in presenti vita negotiorum qualitas et locorum a vobis distantia mihi tollunt et spiritus etiam ipsorum, ut adsolet, subducit desiderii

magnitudo, labores meos, quo pro suo nomine Sum perpeSSUS et

patior, misericorditer ad salutis gloriam habere dignetur acceptos. Ceterum ne vobis in aliqua parte mentis me incognita transeat habitudo, eundem me fore putetis ad presens quem vobis olim in spiritu lenitatis socialis haritas ordinis offerebat, et si relatio mea, inquietatio ocius, mihi favorem aliquem extrinsecus adicere videatur, adiectionem ipsam non aliud experior quam angustiam et laborem, nisi quatinus iuvat, quod ordini, quam existimo promotionem Veram, ascribam, quicquid sum, et ad ipsius favorem transferam, quicquid

85쪽

Ludewicus Dei gratia Francorum rex dilectis sui . . magiStro et dissinitoribus necnon . . pr i)oribus ceterisque fratribus universis in capitulo generali fratrum redicatorum apud Mediolanum congregandis salutem et dilectionem. Et si semper tenetur et in omni tempore diligere, qui amicus est, juxta sententiam Sapientis, eo tamen tempore melius comprobatur exhibitione operis haritas et affectio diligentis, quo plus urget dilecti necessitas et utilitas persuadet amoris. Ecce nunc, arissimi, nobis iter transmarine peregrinationis ingressis onus incumbit fortioribus humeris importabile grave nimis. Hoc est onus, sub quo quasi gigantes sub aquis gemuerunt viri fortissimi, potentes a seculo, viri magni nominis et famosi. Hoc est onus, sub quo multo labore sudatum est hactenus atque multis et magnis sumptibus laboratum, multa sanguinis effusione est pugnatum. Hoc est onus, sub quo laboravimus aliquociens, nos et nostri, ad hoc etiam totis conatibus cum Dei adjutorio intendentes pro illius amore pariter et honore circa terre sancte subsidium decertare, qui pro nobis ibidem usque ad effusionem proprii sanguinis, usque ad mortem crucis sua ineffabili pietate certavit. Ad hujus siquidem nostri com- sumatione in certaminis et ad tanti oneris gravitatem nec proprias vires sussicere nec scientiam vel potentiam noStram suppetere pro certo congnoscimus nec suffragari merita, set magis effragari delicta propria formidamus, de illius tamen confidentes auxilio, qui de se Sperantes usquequaque non deserit, qui post nubilum dat serenum et post desolationem et fletum exultationem instindit. Effundamus igitur corda nostra unanimiter, harissimi, coram illo, ut et ipse Deus adjutor noster in oportunitatibus nunc adesse sua benignitate dignetur,

exurgat et conterat hostes cruci terram Suam Sanctam SUO Sacro- Sancto Sanguine consecratam contaminantes assidue et eandem de

manibus ipsorum potenter eripiat ad honorem sui sancti nominis et exultationem et gaudium sue christianitatis et ecclesie generalis. Pro hac autem nunc orare expedit incessanter, predicare pariter et pugnare spiritualibus armis illos precipue fidei agonistas, qui lorica fidei et castigationis induti, galea salutis amicti, gladio verbi Dei pariter

accincti, scutum orationis opponunt ictibus adVerSorum, quique viriliter elevantes cum Moyse manus suas, invisibiliter hostes vincunt et populum Dei pugnantem adiuvant vicaciter et defendunt. In hoc igitur, karissimi, vestre haritatis adjutorio confidentes rogamus et obsecramur universitatem vestram, in domino flexis genibus cordis

86쪽

et corporis, ouatinus apud ipsum, qui nemini suppliciter deprecantisve misericordie sinum claudit, instanter et frequenter precibus devotis, predicationibus et exortationibus fructuosis insistere nullatenus omittatis, nos nichilomnius in vestris conamunibus orationibus et beneficiis consuetis ordinis habituri. Si valet vestra devota universitas atque

universa sanctitas Sanctaque una ilita sic est, est, sicut volumus et

Karolus Dei gratia rex Sicilie ducatus Apuli et principatus Capue, alme urbis senator, Andeg avi), rovinci et Olch eriarum)comes, Romani imperii in Tuscia per sanctam Romanam ecclesiam vicarius generalis, religiosis viris in Christo sibi harissimis magistro generali et universis fratribus ordinis fratrum redicatorum apud Mediolanum in generali capitulo congregatis salutem et amorem Sincerum. lasmator hominis Deus immutabili lege universa disponens, quamvis reges preserat populis et principes constituat super gentes, neminem tamen quantumcumque potencie magnitudine repotentem humane reddit innrmitatis expertem, qui ex communis imbecillitate

nature communem desectum cum ceteris sortiatur et honoris suscepti fastigium, quo est majus, eo graviora crimina comitentur, cum, Quanto

quis pluribus residet, tanto in pluribus factus debitor ad plurima solvenda debita sit astrictus. Attendentes igitur in subditorum nobis

regimine populorum pondus regrave nostris humeris imminere ac ad id portandum reputantes non sussicere vire noStras, niSi S a quo donum omne perfectum prodit et optimum, nostrum Suppleat imperfectum, ad vestrum et ordinis vestri, cujus residia confidenter expetimus, duximus auxilium specialiter recurrendum, rogante et instanctu postulantes, quatenus vestris sacris orationibus velitis nos

jugiter apud dominum adiuvare, orantes ad ipsum, ut, qui dignatus est nos ad regni fastigia promovere et de hostibus ecclesie atque nostris dare triumphum dirigat juxta suum beneplacitum actu noStrΟS, inimicos reliquos sua virtute confringat tribuatque nobis ad sui laudem et gloriam in pacis pulcritudine et justici copia commissos nobis populo salubriter gubernare. Nos enim, qui ad vestrum ordinem specialem affectum semper habuimus et habemus, proponimus firmiter ipsum ordinem et personas ejusdem diligere, revenire honoribus ejusque ordinis statum favoribus et presidiis auctore domino ampliare.

Dat. etc.

87쪽

38. Schreiben mi Lobspruchen fur de Orden undisisten in Gebet senis an Magister Iohannes uncias Mailrinde Generassapitet toto- bonus Rardinalaiahon Oon St. Adrian, frater Bartholomeus miseratione divina Vinc sentinus episcopus, Henricus episcopus Argentinensis, Stephanus episcopus Prenestinus. Rescripta an den Bischos on Strass-

Fol. 3, 4 V, 3, 6. Alle Schreiben on derselben Fland Vincentinus episc. is ungweiselhas de selige Bartholomaus voti Braganaa, Ord. S. Aug. Bischos vo Viceneta gestorben im Nov. desselben Jahres. Sein Bries is uin holier Lob-gesan au den Orden Als episcopus Prenestinus habe icti Stephanus egeichnet. Gams, Series episcoporum uia Mastatrie, resor de chronologie assen itin gucirca I 266 sterben und 274 Vicedominus Ver andier Gregor X. ernaniat werden. Wie aus dem Schreiben an das Maiiander Generalkapite sicli ergiebi, at Stephanus 27 noch clebi Das de Bries desselbe nur in dies Zei salienkann erhelit deuilichisus de Stelle, o er u die Verwaisthei de Κirche in-weist: ec mater ecclesia autem nunc in viduitatis procli dolor merore posita, diris affecta doloribus, et fletuum inundatione conspersa eget consolationis divine auxilio. Zudem isse mi aus iner uelle, die Gam ubersehen, das der ardinalbischo voniraneste ia7w71 gestorbe ist. In den Aliten de Generalhapitelsuo Floren si a7a wir sei Tod erwalint. Marten et Durand Thesaurus novus IV, 76 I. otthast, egesta pontificum I p. 649 ultri hia nocti uia68 aus.

39. Rardina Hannibal Ord. Praed. ei suchi das Maildnde General-

Dominus Hanibaldus capitulo generali salutem . . . orro quia in longum deducta vacationis ecclesie dampnosa dilatio grave in populo scandalum et terribilem in clero, ut veremur, MnSam pro- Vocat creatoris, vobis, quos in unum congregavit Christi amor, negotium recommendamus sedentis in tristicia domine gentium et dolorosa sue viduitatis tempora deplorantis, rogantes et obsecranteSac pro munere speciali petentes, qui aures domini Sabaoth devota precum pulsatis instantia, quatenus, qui in suis sublimibus facit concordiam, venerabilium fratrum dominorum cardinalium corda concordet hactenus in electione discordium ad talem cito preficiendum ecclesie SU Sancte Summum pontificem, qui iniquitatem virtute valeat irrumpere et corrigere Sciat, ut convenit, errorem spiritu lenitatis.

88쪽

40. Ein Provinaria schreo an inen Propst uber den Plan iner

Cuidam reposito pro domo accipienda provincialis . . . ecet hujusmodi non sine spiritus sancti munere tamquam Dei digito exarata dudum in vestri pectoris abscondito tenuistis, que postmodum cujusdam virtute repletus cepistis loqui cum fiducia inter medios cleros et veritatem a multo plebis concilio minime abscondiStiS, quatinUS. . . Predicatorum ordinem, qui paratus est in gentibus dare vite ordinem, disciplinam moribus, ut converterentur corda filiorum in parentes et ad justorum prudenciam imprudentes in civitate Patauiens susciperent et foverent, licet adhuc quidam finis obliti et terrenis illecti more obsurd esc)entis aspidis ad filias carminis obturaverint aures suas. Vos igitur digne pensantes et provide, quod totius arboris propago ramoSaradicis proficit ad honorem, tanto magis salutifero intendatis operi, quanto Salu est proprior, et eo amplius Sit conatu instancior, quo palma vicinior est labori, inter gloriam consciencie recipuam computetis, Si vos pater ordinis memorati et tanti boni apud fueritis et origo. Si igitur quandoque propositum non cessit ad votum, Si hactenus gratis quesivistis, frustra pulsastis, inaniter petivistis, prorsus

expergiscimini, labor . . . Omnia incit . . . Fol. 2. E solgi nocti in Brie an ineri Freuia uber asselbe Ziel aucti

dieser ir ermunieri, auSχuharre in seinen estrebungen. Stimo, quod inter precipua hujus vite computaretis solatia, si antequam felici obitu vestri tenebrescant oculi, videretis floridum redicatorum ordinem ... in civitate predicta . . . O Si attenderent insipiente corde, . . . quam innoxius est predictorum fratrum transitus, quamque ingressu, pacificus, Scirent profecto, quod ipsorum convictus tedium non

haberet Trot dieser emuli gen is in Passau kein Dominilianerkloster gemundet worderi. Eine Datierun de Grundungsversiiche is schwer. De Stellungde Bries in de HS nacti mussit man her u die ei nacti 27 sciuiessen. Nach ine Bulle Innocen IV. an Elelit Otto vota assau, de Spater als 0rdere des Ordens erscheint, sugi. r. 4), welche ugleich auch oh die Grundeandeutet, arum aus dei VerSuchen nichis gewordei ist, honiate an agegenversuch sein, aus in Grundun vor Ias a schliessen. In diese Bulle onias Mai 9 werden gegen quosdam religiosos si dieSelben lagen genusteri, welche gege Dominiliane uia Frangiskane so ost auSgeSprochen urden, undu en aucti austalliger eis jede alter Ordensbegeichnun vermieden ird, o findet sicli die Bulle docti in de Ordensprivilegiensammtun des Dominilianers Jaho vo Soest. Ich lasse de Ansan und Schlus des anscheinen ungedruchten Schreibens hier solgen Innocencius episcopus etc. dilecto filio electo Patauiensi salutem etc. Lecta coram nobis gravis dilectorum filiorum repositi, decani et capituli Patauiensium querimonia continebat, quod, licet in ipsa et in aliis ecclesiis

ad eos immediate spectantibus ad audiendas parrochianorum ipsarum consessioneS deputaverint sacerdotes, qui gras mortalium mentes pia moderacione pro elate, Sexu et viribus ad salutem perducere noverint, nichilominus tamen ipsi parrochiani irrequisitis eisdem sacerdotibus, ymmo ocius dampnabiliter vilipensis ad quosdam DisjtjZomby

89쪽

religioso . . . Se temere transserentes perto ei peccatoruna nudant morbos et iniquitatis revelant secretum et virus victorum in confessione deprimunt. . . .

Ρorro . . . cum in prefatis ecclesiis tam in ossiciis divinis quam sacre predicacionis eloquiis aure devocionis vocem sui debent sacerdotis audire , ipsis ecclesiis contra Sacrorum canonum Statuta contemptis, ad eorundem religiosorum divertunt ecclesias, predicta ossicia inibi pro sue voluntatis arbitrio audituri, propter quod ipsis nichilominus religiosis, qui tales deberent presumptores abicere, eo cum gravi aliorum jactura allicientibus et inducentibus ad premissa contingit premissos repositum, decanum et capitulum ac rectores ecclesiarum ipsarum solitis parrochianorum oblacionibus aliisque obvencionibus multipliciter defraudari. Ceterum . . . . contingat in egritudinis lectum quemquam decidere, confluunt religiosi predicti et plerumque infirmum invitacione reventa sub pietatis spem visitantes ipsius testamentum componunt et ordinant magistro tandem asscribente uni, si executores inveniantur ipsius fieri testamenti. Quid plura Blandis ipsorum infirmus illectus sermonibus omissis avitis et paternis sepulturis apud eos eligens sepeliri ampla ipsis, predictis vero ecclesiis nulla vel modica legata largitur . . . Discretioni tu per apostolica Scripta mandamus, quatenu . . . ipsos religiosos, cujuscunque si n)t ordinis, ne in aliorum preiudicium parrochianos prefatos ad hujusmodi ossicia seu Sacramenta recipiant nec consessiones audiant eorundem, nisi petita prius et optenta licencia a sacerdote proprio juxta statuta concilii generalis, nec etiam, nisi apud eos ex devocione animi elegerint tumulari, ipsos ad sepulturam admittant, proviso tamen, quod tunc edem ecclesie porcione canonica non defraudentur, auctoritate nostra per te vel per alium attencius moneas et inducas ipsos ad id, et ut de cetero ab hujusmodi predictorum, repositi, decani et capituli et earundem ecclesiarum rectorum molestiis et injuriis omnino abstineant per censuram eccle- SiaSticam . . . compella . . . Datum Asisti, dus mali, pontificatus nostri anno

Veniens ad tale locum . . inveni plenum gemitibus, refertum lacrimis, nudatum solatiis, fratrem Willelmum de Brabancia vobis notum. Hic enim, ut raserit, convenientibus in unum suggestione falsi, suppressione veri, precipitacione consilii, surrepcione facti, de domo ovaniensi in Mindam per vicarium est translatus, ubi sua compellitur Suspendere organa . . . Expostulo precibus humilibus, sicut possum, quatenus pro ipso provinciali Teuthoni velitis scribere verba duo, ad quorum suavem energiam sibi recommendatum diligen-cius redire jubeat ouaniam . . .

90쪽

De Provis; ad istet en Ordeusgenerat missi e regen die Apostatin Wilburgis on Stille Wilburgis nomine, de Stille agnomineo,

Venerabili. Dissinitores capituli provincialis. Cum essemuSprioris provincialis solatio destituti convocatis et convenientibus secundum statuta ordinis electoribus, qui debebant aut poterant commode interesse, ad electionem processimus per Scrutinium, prius tamen sancti spiritus gratia invocata. Cumque major pars licet non medietas eligencium in atrem Ut ricum lectorem Argentinensem oculos convertisset, ad scrutinium processimus iterato. Quo mox publicato et collatione seqv u)ta apperuit evidenter, quod longe major pars medietate omnium eligeiacium prefatum lectorem nominaverat in priorem, cui consensit placide pars reliqua ex post facto. Cum igitur dicto lectori morum honestas litterarum sciencia et vite sanctitas suffragetur, que vobis de habundanti referimus iam expertis, vires quoque plus, quam olim putabatur, suppetant et aliud canonicum non

obsistat, paternitatem Vestram, cum qua possumus, deVOcione Suppliciter exoramus, quatinus dictam nostram electionem provide celebratam favore benivolo prosequentes curetis benignitate solita confirmare Electorum autem hec Sunt nomina.

Iidem eidem Cum auctore Deo et gubernatore fratrem, quem etiam vos pro vite et gratie meritis dilexistis affectu et diligitis in domino speciali tamquam omni exceptione majorem, in provincialem