De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

41쪽

aocietate, quae corpus Christi constituit, et in qua sola obtinetur salus, nunquam a Christianismo seu veris cessau Christianis, quae tum temporis suerunt in mundo mo tantum abest ut ab iis sit discessum, ut propius sit ad Oas accessum, ita ut separatio lata ait terminus separationis et amatasiae, in qua nostri cum reliquis ambulabant, atque adeo egresaeua ad Onem, et communionem sacram in et cum unico' evita Christo et mystieo Hus corpore : propterea enu ab errore et superstitione discessum est, ut propius ad Veritatem et pietatem accederetur, et ut a corruptionibus Anti- Aristi, ad veram fidei Christi professionem rediretur. XXV. Sano si nunquam a Christo secessisset Ecclesia Romana, si semper, ut sponsa Christi, intemeratam fidem sponso suo servasset, nee passa suisset adultorum sponsi sui thalamum subire, et aereum solium Regia et Domini impie oecupare; si doctrinam et cultum semel traditum purum et illibatum retinuisset utique ab ea secedendum nunquam fuisset, sed eadem, quam eum aliis Ecclesiis particularibus communionem severo debemus, eum

ipsa etiam colenda fuisset. Sod ubi ipsa prior turpiter a Christo descivit, postquam adultera iacta est et mater micationum, postquam ipsa salutis

Pindamenta subruere eonata est, et coelum terrae miscere, quis jure queri possit, si turpiter a Christo deficientem deseruimus, et adulterae nuneium remittentes, Verum et unicum sponsum nostrum sequi voluimus, et illi

setoino et indissolubili vinculo copulari P An culpa sinismatia aut divortii in eos transferetur, qui desertores deserunt 2 Annon potius in ipsos dosor-torea, qui prius Christum, antiquam fidem, et Eoolesiam in tam multis deseruerant 2 Ut in causa divortii, culpa non in maritum insontem, o in uxorem adulteram eonfertur, illo quidem libellum repudii mittit, sinamemor jura et vinentum Oonjugii violavit illo uxorem deserit, sed haec prior maritum deseruit et conjugium adulterio rupit. Sisina via. XXVI. Ex quibus ita positis, non obscure colligiturtionis verus Quaestionis Statua Non enim simpliciter quaeritur, an quaevia seeemio ab Ecclesia Romana licita fuerit et necessaria. Non disceptatur etiam, an quoris tempore Moessio fieri potuerit legitimo Sodoontroversia ad hosce redigitur terminos An licitum fuerit et necessarium atribus nostris superiori oculo segregare so secessione, ' non politiea, et civili, quoad charitatem et ejus ossicia, sed sacra et Melamastiea, quoad fidem ejusque prosessionemri non latente tantum et negatisa, sed patense et positisa ab Meseria Romana, non qua Ecclesia simpliciter, vel qua Eoesosia Romana veteri et pura, sed qua Ecclesia Roma motritis, corrupis et impura, id est qua Papali et haeretica, quae et ipsa secessionem primo iacit a Christo. Vol An exitusiatrum nostrorum ab Eo sis Romana qua tali legitimus ait, an infami schismatis nomine sit traducendus, nosque adeo qui eorum premimus vestigia, cum ipsis pro schismaticis uro haberi debeamus, quia nolumus ad ejus communionem redire, et cum ea συγκροοια ' losterius inmani Pontificii. Noa vero prius tuemur. XXVII. Assertionis autem nostrae, ut ab hoc capite ex- 'iai. ' α is ordium ducamus, causas et rationes habemus complures

non faetam osse rarissimas, quas quia operosum esset sigillatim resere t meo νη- praecipuas tantum notamus. aerimo secessionem nostram

non amore, et sine necessitato, sed gravi aliqua de causa saetam fuisse, vel hoc unum jam luculenter probat, quod si unam eonaeientis Vocem excipias, caetera omnia non modo eam non suaderent, sed et

aperto illi repugnam viderentur Nam cum nihil ex ea tueri et eommodi

secundum mundum sperare possentiatres nostri, nihil non contra damni et incommodi expectare, utique alcamem et sanguinem eonsuluissent, nunquam

42쪽

secedere debuissoni Praevidebant quippe, imo re ipsa aminatis suo damno experiebantur, non posse se ab ea societate discessionem facere, quin eo ipso Magnatum et rincipum indignationem, popularium et concivium malevolentiam, et omnium odiuin incurrerent quin bonorum, dignitatum, amicorum, patriae et eorum omnium, quos dulcissima et carissima nobis in hac Vita esse solent, acturam sacerent; quin denique paupertati, ignominiae, exiliis, persecutionibus, tormentis, morti, et rebus quibusque dirissimisaeipsos exponerent. Certo persuasi erant contra se, si in Romana e-munione manere voluissent, nihil talo passuros fuisse, imo prospera omnia et soliola suisse habituros. Quid ergo causae suit, cur secedendo vitam in speetem miserrimam, et innumeris incommodis obnoxiam, jucundissimae et florentissimae praetulerint 2 ano vel eos plane mente captos, et insanos

fuisse dicendum est, quod de tot praestantibus et doctissimis viris, do tot

hominum myriadibus, non ex compacto, sed seorsim variis temporibus et locis in unum consentientibus, quia nisi amens ipse dixerit 3 vel gravissimas aliquas fuisse causas, et rationibus omnibus mundania longe potentiores, quae eos adegerint ad ea spemenda, et tanquam damna refugienda, quae natura in deliciis habere solet, ad ea vero sponte eligenda et constantissime patienda, a quibus quam maxime abhorremus. XXVIII. 2 rides autem causas non inanes suisse et ludieras, Vel pro cujusque arbitrio confictas, sed Vera et reales, quae conscientiam ipsam urgerent, ex e rursus liquido constare potest, quod non nobis tantum deformis et corrupta Visa sit Ecclesia Romana, sed et quamplurimis Ρontificiis, qui hanc matris suae turpitudinem dissileri non potuerunt, quique propterea reformationem aliquam summe necessariam esse agnoveriint. Clamin hoo querelae et gravamina Μaximiliani Imperatoris, Germanorum, Gallorum, e. in Fas euium rerum e etendarum ab Orthuino Gratio congesta. Clamant

Seripta Nic. de Clamavis, Alvari Pedasii, Theod. a Niem, meel , Messini Gr ingensis, Cassandri, Rameri, et aliorum plurium, quos Vide in Calauom Testium Veritatis, et Ples ei mysterio uniqui quibus Vivem, Erasmum, Ferum addimus, qui multa in Ecclesia Romana jam desiderari aperte sunt Raai, et

gravissimos ejus errores et corruptelas dissimulare non potuerunt. Notum est etiam celebro M. Petrarchon, viri docti et diserti, testimonium, qui ante annos ducentos italaparum o Arcem ejus graphice depingit, et alibi saepe, et praesertim tib epist sin titulo epist. 16, ut nominet eam impiam Babylonem, proditionum nidum, in quo totum terrarum orbis venenum fovetur,ompulia et ebrietatibus obstrictum, meretricem execrabilem, in qua luxuria undiquaque vagatur et riget, haeresium errorumque asylum, carcerem ubi bonum extinguitur et quodvis malum scelestumque Mitur, Christo ejusque Apostolis rebellem, ut Venerem Bacchumque Deos colat.' Et alibi, Romanon jam tritas, sed larvarum ac lemurum domus est, et, ut breviter dicam, Melorum, et dedecorum omnium sentina, atquo illo viventium insemus tanto ante Davidico oro notatua quam fundatus aut cognitus.' Notae sunt etiam

Mantuani monachi Italiae quor o laudati etiam spe ono Sorbonistae invisi ad Tit.

Quisquis Opes saeras nummo reperire profano serit, eat Romam, sacra sunt venasia Romin.

Et eum alia vendant alii, inquit ex eodem Espensaeus, venalia nobis

43쪽

Ne solum moderatioras illi et initiores Pontificii, sed et acerrimi Papatus defensore agnοVerunt, Vide Contrarent, Sadoleti, Poli, aliorum ad emendandam Ecclesiam a Papa electorum, consilium Pavio II exhibitum apud On Dium, in quo scribunt, sero in praecep collapsam esse Ecclesiam Christi, abusus et gravissimos morbos, quibus jampridem Ecclesia Dei laborat, et praesertim Romana una essedisse, ut ingravescentibus pesti- seria morbis magnam hanc ruinam traxerit: ' item, Ecclesiam ad deaperationem sors salutis laboram ' me viderat Marcellus II qui de controversiis religionis componendi ac de resormatione cogitans, aliam quam do moribus, ab emendationis nomine, ut autoritati Pontificiae ominoso, abhorrentinua, sibi esse mentem Ham profitebatur. Et hic est qui post lectionem Scripturae et atrum ab anagnoste in prandio actam, post Iongum silentium recordatus Adriani ripae verba Romano Ρontifice nemo eat miserior. ' inquit, M. et inanu mensam percutiens Non video quomodo, qui locum hunc Qtissimum tenent, salvari possint.' Onuph in areollo ΙΙ. Ferus non uno in loco de hisco Eoelesiae Romanae corruptelis loquitur, nominatim vero in cap. 8. sudio. Quam multa instituerunt sancti bona intentione, quae tamen nunc Videmus partim in abusum, partim in superstitionem veraci Exemplo sunt Festa, Caeremoniae, Imagines, issa, onasteria nihil horum ea intentione institutum hi qua nunc habentur, et tamen Godoonos nostri tacent, non abolent abusus, non auferunt superstitiones,VM cum oro ex hisce, ut innumera alia omittamus istius generis, ipsis advorsariis tostibus, satis constet varios abusus et corruptelas et in fide et moribus in Ecclesiam Romanam irrepsisse, quae statum ejus et puritarum deformarent, facile est colligero, quam non temere, et sine gravi ratione Majores nostri opus hoc Resorinationis susceperint, et ad istud peragendum Moossionem sibi faciendam esse duxerint. XXIX. Reponent hie sorsan adversarii, auramma daretur corruptam

Me mes iam oliversimode, non amen propterea eum Disae nais sece3sioni sanandam Disse et corrigenaram, non vero deserendam, non denudan- ωuisse turpitudinem matris, siqvias fuit, sed pro νει Obtegendam. Re- formationem quidem necessarium Mase et O uisse postulari, sed ab iis -- pectandam fasse, penes quos jus et polastas erat reformania mori temere a

quovis avstapiendam. R. Sed facili negotio hoc, quiequid est ratiocinii solvi

potestia Fateor lubens et concedo, uo statim propter quamvis corruptionem et aegritudinem deserendam osse Ecclesiam corrigendam esse, et mediis appositis, si pote curandam. Sed ubi malum eo usque exorerit, ut laetum ait ponitus immodiosisse ubi omnis ura saeta est inanis, et omnia remedia laustra tentata sunt; ubi ipsa non modo medicinam admittere me at, sed et medico suos fugat, et sono a flammis persequitur quid vitinua curae et sollicitudinis impendi potosti uno autem fuisse Eoole-aiae Romanae statum, ea ipsa nobis etiam tacentibus, clamat Notum est, quanta querelas boni omnes diu fuderint super gravissimi rius eo με- sis quam ardentibus otia et publies et privatim reformationam aliquam saepius postulaverint; et quam saepe promissam, se uariamo et incassum expectaverint. Notum, quanta sollicitudino in id ine uerint, ut malis,

deis aliquam afferendo, unionem semel factam consorvarent, Stenus ut nullam serelaesa conditionem me arent praeter eas, unde secutus seretoninia religionis interitum sed tantum aDoat, ut pio zelo suo summa charitate temperato quicquam prosocerint ut contra, magis a magis in malo suo obfirmata, inmodicos suos insurroxorit, et omnem remediorum apparatum promi a mari erit. Ubi ergo monita nihili fieri, et via mansuetudinis se nihil proficere, animadverterunt Noatri, quid faciendum ipsis fuit --

44쪽

plius, nisi ut mandato divino olim adversu Ecclesiam IsraUlitiem idololatriae ream tradito Hos ii 2, 'Litigate, litigate cum matre Vestra, neque enim uxor mea est, dicite ei ut tollat scortationes do facie sua et ex uberibus auis V in simili eam obsequentes, cum ea litigam inciperent, Vitia si ob o-los subjicientes, et exprobrantes, ut pudore suffusa ad Deum se convertereto Sin quia nodum ut via ista etiam ad correctionem adducta sit, ut ex advorso rabios ejus magis sit exasperata, eatenus ut pios monitores omni persecutionum genere ait insectata, quid antiquius ipsis osse debuit, si aiautia sum desiderio tenerentur, quam ut eam desererent, atque ita certissimo ejus exitio a subducerenti juxta illud Jor litas, Curavimus Babylonem, sed noluit sanari, eam deserito, et revertatur unusquisque in terram suam, judicium enim ejus ad coelos usque pervenit. 'XXX. 2. Eala supponitur tanquam impliciter et absolute Verum, Eo- elogiam nunquam esse deserendam nam etsi sponto hoc largimur respectu Melam Catholum et Invisibilis, quia extra eam nulla est salus; item, respectu celario visibilis veros et purcae, quae genuinas Eoolestia

Christi notas retinet, nemo amon dixerit hoc locum habere debere revectu Ela in om labet reticia is via sis fiuis et corruptae, quae et ipsa prior desecit a Christo. Alia noctavius Moedendum esse a salais Batribus, qui divorsam docent doctrinam, bono praescriberet 1 Tim. i. 3, 4, 5, noe Judaei a Samaritania, nec Orthodoxi ab Arianis juste seo iament, nec ropheta fideles ala hortari potulam Ne ascendatis Boihaven, Hos is 15 Haemonis mctamen, si locum spectamus, nihil aliud fuit quam Bel I, od eum nomine esset Bethel, idola olendo acta est Bethaven.

Si Roma, quae olim fuit Bethri, id os Domus Dei, fit Bethamen, id est Do-η- varuistis, quia sine crimino eo asconderet 8 Cum ergo Eceleata Romana non aliter hi consideranda veniat, quam ut coetus particularis Visibilis corruptus, patet causam nullam uias cur ab ea secessio fieri non potuerit. Unde mala hie arguitur a non distributo ad distributum, ab Eo si simpliciter et in genere, ad Ecclesiam Romanam in specie quasi nemo possit deficor ab eclesia Romana, quin deficiat ab oesosia, et ab Eeclesia Universali. Cum contra quo magia ab Ecclesia Romana qua

tali rocedimus, eo propius ad veram Misti Ecclesiam accedamus. 3. --mus obtegendos eas naevos et desectus Εωosiae alicujus, cum adhue sunt tolerabiles et omendabiles, sed quum facti sunt oxitiales et capitales, atque ita inviaverunt, ut Oorum corrigendorum nulla apes amplius assulgeat,

tum ea in Christi proderet, qui issos dissimularet, et iis conniveret. XXXI. . Rosormatio postulanda fuit quidam primo si expectanda ab iis, qui in autoritate erant constituti, o hoc non semel, sed saepissimo praestitum, sed cum spes suas delusa viderent Nostri, et illi penes quos potestas tum suit, omnium maxime reformatione indigerent, nec modo de ea cogitare nollent sed et totis viribus illi reluetarentur, an quia non potuit ab iis obtineri, misero in orror pereundum fuit Nonne noceaώ- talia lex, et Vocationis generalia ratio unumquomquo obligabat, etiam nullo alio accendente mandato, huic operi manum admovere 2 Ubi passim Maa- satur incendium, nonne quisque tenetur, cessantibus praesertim iis, qui ad id publieo sunt constituti, aquam undiquo omportare, et pro virili illud restinguore 2 In Republiea, si ν----- stertunt, si anitores ipsi portas adventanti hosti aperiunt, annon tioobit esui claves e manu proditoria eripere, et hostem irruentem vallem Si militos vident urbem a suo duce prodi, an fidesitatis laudem morabuntur, si taceant et quiescant 7 annon perfidiae et proditionis merito insimulabuntur, nisi protinus a duco illo Moedant, et supremi rincipis autoritatem adversus ipsum tueantur,

45쪽

DIAPET. I. NOSTRA AB HELLESIA ROMANA. 17Molestissimis ejus conatibus obsistendo 2 a sui piorum conditio storiε-bant motores Ecclesiae, im ipsi gregem Christi misere seducebant si hosti tradebant. Quid mirum ergo, si fideles, divinitus excitati in praesentissimo

hoc pericula et summae necessitatis casu, sibi salutique suae prospicereant omnia conati sint, desertores et perduelle deserendo, ut fidem intemeratam supremo Principi et mei Christo conservarent γ Sed do his postea ualua, cum de Vocatione Resi vivorum disputandum erit; nunc obiter notasse sinciat, non potuiS8 reformationem ab iis expectari, qui sormitatum et corruptelarum maxilliarum Vel autores erant, Vel approbatores. 5. Denique gratis semper suppouitur tales abusus et corruptelas non fuisse, propter quas secedendum fuerit. Hoc ipsum enim est, α ι-τόμνω, cujus contrarium rationibus Variis auuam sumus probaturi, ex qui-hua eo tabit causa secedendi nobis non fuisse tantum, o mores clericorruptissimos, qui tamen multis ingens scandalum praebebant, vel disciplinae laxatae varios abusus, Vel errores tantum quosdam leves et tolerabiles, sed gravissimos et teterrimos complures, quos amplecti vel profiteriata saluti dispendio non poteramus. XXXII. o ipsum vero ut demonstremus, 1. de errortibus treasdem dicendum, antequam ad cultum et regimen descondamus. Talo autem nobis esto principia argumentimi. Ab cesesia haeretica, et quae multiplieo errore capitales et undamentales ovet, necessario secedere tenemur; at celesia Romana talis est ergo ab ea secedendum nobis sititi ajor extra controversiam est posita, quandoquidem nulla potest esse commuino luci eum tenebris, Veritati cum mendacio, Christo cum Belial, 2 Cor. i. 14, 15, 16, et res ipsa loquitur, salutem consistere non posse subruto ejus undamento. Unde Paulus hominem haereticum, si qui sanos sermones Domini nostri Jesu Christi et doctrinam secundum pietatem non retinet, sugere jubet, 1 im. i. 3, 4 5 et 2 Thoas sit. 14. Ergo tota lis est de minore, ut probemus tale esse Romanos Ecclesiae errores, qui fundamentum ipsum salutis oppugnent, et haeresin iaciant. Hoc autem saetis evinci poterit, si ut fundamentum ipsum respicimus, et Pontinetorum circa illud doctrinam. Fundamexuurn reli--- Φ. . .. ' gionis quum dicimus, intelligimus doctrinam omnem, quae ita ad salutem creditu et factu necessaria est, ut absque ea nemo adultus sorvari possit. Quae οπ a Judaeis primo est usurpata, qui praeeipua religionis dogmata hoc nomine designare solebant, ut Massimonides initio nobilissimi operis, quod 'i' dicitur, eo usus est dim''o', id est, jundamentumjundamenti, et columnia sapientis hinc est, ut sciamus, quod sit Ens prinis Ἀου. mox ab Apostolis ad mysteria Evangelica translata est, 1 Cor. iii 11, ph. ii 20 IIeb. i. . a Vero, ut notum, metaphorica est, et ab aedificiis petita, sicut enim ista absque iundamento stare non possunt, sed corruunt illico, ita fideles, qui sunt domus Dei, Cor. iii 16, atam nequeunt nisi doctrinae isti salutari tanquam petrae immobili innitantur, ab aqua sustentantur, M. Vii. 24, 25. Quemadmodum vero religio Christiana duabus partibus potissimum absolvitur, ideet veracite et pietate, hine duae partes istius undamenti vulgo roeensentur altera, quaestari dogmata complectitur, et quae Evangelio oontinetur, altera, quae morum prose is tradit, et Lege describitur illa stasti-- et credenda ista Vero τἀ κακτια et facienda Proponit. Quae ergo in unam vel alteram, vel utramque fundamenti istius partem doe- trina impingit jundamentatis error dicitur, cum quo nius consistere nequit.

46쪽

XXXIII. Verum et hic distinctio quaedam notanda. Quis error smd Datur enim error, qui undamonium tantum civit, datur' alius, qui fundamentum ipsum eversit. Ille circa ipsum Versatur, iste vero coram. Est qui primo, directe, et immediate ipsum oppugnat et convellit est qui indirecis tantum et secundari illud -- petit. Denique occurrit talis error, qui mediate quidem et per consequeritiam, sed nece ariam, proximam, evidentem et a -- seu in sum, in fundamentum sertur, et talia, qui per consequentiam tantum re tum, Ontortam, et παμσ-τον seu si iam ad illius ruinam tondit Ut autem haee

duo longe inter so differunt, ita pari loco non debent haberi Sicut enim non quaelibet rima in fundamento aedificium ipsum subvertit, ita nec quilibet error circa landamentum statim est proprie fundamentalia, sed illo demum, qui ipsum ita impugnat, ut eo ipso evertat et diruat. Tros partos sum XXXIV. alea autem errores esse Pontificiorum in menti inuo utramquo fundamenti istius, theoretici et practici, partem

-π' ches,d asserimus AEt ut de Moreeteo, quod ad fidem pertinet,

Gratia primo dicamus, de quo nunc disputamus, mox de altero, quod ad mores sis cultum spectat, disputaturi. Quia longum esset ire per omnia, pauca speciminis ergo ex multis aliis dogmata eorum notabimus erronea, quae in ipsum fundamentum manifeste incummi. Cum vero Variae constitui possint fundamenti istius partes, nemo negabit tres hasco inter primarias et praecipuas merito reponi Scripturam, diristum, et Greuiam. Scriptura est jundamentum doctrinos et institutionis, quatenus norma eta sis os invariabilis fidei, quo sensu Ecclesia dicitur superstrui undamento Prophelarum et Apostolarum, Ephes ii 20, non ratione persono ipsorum, quae fundamento et ipsa egebat, quo niteretur, sed doctrinos, quae ab ipsis tum in Veteri tum in Novo Testamento tradita est Christus est undamentum salutis, tum acquirendae per meritum mortis, tum conservandae, per

ossicaciam vitae, siquidem teste euo Non datur in alio salus, ' Aet iv. 12 et Fundamentum aliud nemo ponere potest praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus,' 1 Cor. iii 11 1 et ii 4 5. Unus nimes Princeps vitae et Auctor salutis, qui eam in Decreto ab aetera destinatam, in Verbo saepius promissam in Cruce semel acquisitam, in Corde subinde obsignat, donec in Gloria tandem impleat. Gratia est undamentum applicationis, quatenus o nituntur omnia Dei erga nos beneficia, tam quae pro nisi a Christo, ut Vade, parata sunt, quam quae in nobis ab ipso, ut Capiω, per Spiritum producuntur, cujusmodi sunt, Justificatio, Sanctificatio, Ρerseverantia, c., quo sensu gratis omnia tribuuntur in Evangelio Rom. iv. 16, et xl. 6, 2 im. i. s, et 1 et V. 10. Deus auctor omnis gratias dieitur undaro fideles, peculiariter Vero Heb. xiii. s. Cor dicitur mam gratia, . In tria autem ista sundamenta graviter impingere adve

sarios luce meridiana clarius est.

Redi.,ia Roman XXXV N- primum quod attines, quod Verbum

impinstititi Vor Dei esse disimus, patet quam turpiter hic labantur, dumbum Dei, omnia istius Scripturae Θω--- adjuncta vel directo vel indirecte sunt Versum Originem certam, quum occaaionaliter tantum, non ex professo, traditam esse Volunt; Auctorito mi ἄ-πιστώ divinam, quum illam suspendunt saltem quoad nos a testimonio Ecclesiae, et ipsi Judicium eontroversiarum fidei abrogant Perseetionem omnimodam, quum traditionum ri-- necessitatem urgent, quas non modo ipsi pari pietatis affectu et reverentia suscipiendas cum Scripturis decemunt, ut ne Trid. Mas iV., sed et saepius praeserunt, adeo ut Baronio, ad an. 53,

tanti ponderim sit traditio, ut Iundamentum exista, ipsarum Seriptu-

47쪽

rarum Pers--αιε et ortitudinem evidentem, obscuritatis et incertitudinis eam impie arguendo, ut ipsis sit nasus cereus et regula lesbia, quas pro libit hue illuc inocti possit; uritatem et integritatem eorruptionis sontes ipsos insimulando; Finem primarium, negando esse solam normam, εὐ-mmonitorium tantum aliquod fidei et morum sum denique, Ioctionem ejus severe interdicendo, et Iucernam reponendo sub modio, no sollicet ad illi clueo detogatur mysterium iniquitatis. Atque eo usque furor illo gramatus est, ut etiamnum hodie, ubi plenius Pontifex dominatur, capitala ait S. Scripturam, aut ullam ejus partem, quacunque vulgari lingua expromam, domi habere Vel legere, juxta impiam regulam Indis Ex --m mi, qui adini excusus est an. 1612, his Verbis expressam, quam nemo pius aino horrore legere Vel audire potest Cum experimento manisoatum sit, a 8. Biblia vulgari lingua permittantur, plus inde ob hominum ruinaritatem detrimenti, quam utilitatis oriri prohibentur Biblia eum omnibus eorum partibus sive excusa, sive manuscripta, in quacunque Vulgari lingua exton ' M. Quia vero Pius IV videbatur consilio ordinarii permittere, ut Bibliorum versorum laesio quibusdam concederetur, Clementis rara secuta obsorvatio spem istam plano illusoriam esse docuit, dum negat ullam do novo tribui Episcopia vel aliis facultatem licentiam talem comoedendi, quae ipsis hactenus sublata fuit mandato S. R. univers. Inquisitionis,' M. Quae omnia, ne quid jam, Vel de an e Vel de sensu et interpretorione Scripturin versi is viamus arathentia, M. dicamus, satis ostentans, quam graviter impegerint in primum caput. Quid opponant adversarii circa singula haec capita, ad crimen sibi impactum diluendum, vita in I sitis viis nostros Genet Part. I ch iis. XXXVI mo non minus peccarunt circa seeundum caput. Quamvis enim Christum oro profiteantur, et duas

ejus naturas in una persona agnoscant, nonne reipsa sum abnegant, dum

ossicium mediatorium ita porvortunt, ut non possit amplius dici, quod est tamen revera, Untia MediMoriosior apud Deum, 1 im ii 5 3 tam quo pacto illum retinere censendi aunt, qui alios ediatore Etiam redemptionis excogitarunt, quam Christum aliud purgatorium quam ejus sanguinem, qui purificat nos ab omni peccato,' I Johan. i. P aliud sacraficium propitiatorium, quam ejus paasionem, in qua 'semel oblatus, ut Ruserret multomun peccata, aetemam redemptionem nobis est adeptus, uo ix. 12, 28 aliud meritum coram Deo, quam ipsius Obedentiam, per quam tamen multi constituuntur justi,' Rom. v. 19; aliam salutis regulam, quam ejus Verbum, licet solus ait Doctor audiendus in Ecclesia, Μat xxiii. 10, et anathema nobis debeat esse, qui supra vangelium aliquid docet, Gal. i. 8 aliud orationum fulcrum, quam ejus meritum et intercessionem, quamvis hoc ossicium uni illi demandatum legatur, 1 Johan. si 1 aliud denique univorsalis Ecclesiae caput, quam ipsius Personam, utut constanter haec praerogativa illi soli exclusivo ad omnes alios tribuatur, ph. i. 22, 23, et ii 20, et iv. 15 16 Alia mittimus bene multa, quae congeri possent. Sed haec satia superque probare possunt quod intendimus, gravissimos errores esse in secundum fundamentum.

I GΦαε--. XXXVII. In tertio non major est dissicultas. Gratiam enim basim esse et landamentum totius Christianismi, quo posito ponitur, et quo sublato tollitur, nemo ignorare potest, qui Scripturam novit. Sive eam in decreto respicias, ratione Prosiastinationis Dei, in qua gratia nobis data esse dicitur in Christo ante tempora secularia, Tim. i. sive in executiono, ratione Redemptionis Christi, Gratia quippe servamur, Eph. ii. 8, Tit. iii 4 5; sive in applicatione, ratione -

48쪽

eationis et Regenerationis Spiritus, quia Deus dat Velle et perficere, omni μανότης nostra ab eo est, et gratia ipsius sumus quod sumus, nil ii. 13, 1 Cor. V. 10, 2 Cor. iii 5. ano autem gratiam non modo obscurari ab adversariis, sed et everti et de solio deturbari, quis ire possit inficias, qui dogmata ipsorum hac in parte cognoverit 3 Nam ut nihil jam dicamus de praevisione operum et meritorum propriorum, cui electionem

fidelium inniti plurimi ex ipsis statuunt, quod revera liberrimam et gratuitam Dei praedestinationem evertit nihil etiam de operibus satisfactoriis, quae satisfactioni Christi persectissimae assuunt, quod etiam gratuitam redemptionem tollit cui obscurum esse potest gratiam justimationis, et gracium sanctiscationis apud ipsos enervari, et tantum non abrogari dum

merita et opera nostra ad illam concurrere necessario debere statuunt, cum ista vero siborum arbitrium tanquam causam sociam ad minimum cooperari, ita ut praecipua discretionis et conversionis ratio ab illo pendeat, directe contralaulum 1 Cor iV. 7. Quo pacto tum in Pharismorum et Pseudo-apostolorum castra transeunt, qui Vel justitiam propriam stabilire conabantur, vel opera cum fide exitiali mixtura confundere satagebant, tum Pelagianorum et Semipelagianorum haeresim pridem damnatam renovant, qui sub specioso gratiae nomine idolo liberi arbitrii litantes, ut sacerent homines liberos, faciebant sacrilegos, XXXVIII. Haec vero quanti in religione Christiana sint momenti, norunt omnes, qui Veram Christianismi naturam tenent. Cum enim eo tota dirigatur, ut homo proprii peccati et miseris sensu dejectus, de se ipso viribusque suis plane desperans, in uno Christo salutem suam quaerat, qua tandem ratione principium hoc retinere censendi erunt, qui non patiuntur hunc honorem Christo tribui, ut tota salus nostra in solidum ab ipso pendeat, nisi in partem Veniant simul et operum merita et liberi arbitrii molimina. Sane vel hoc unum, et si nihil aliud extitisset, plusquam sussicere potuit ad secessionem instituendam. Nam ut de Iustifcatione tantum dicamus, quis ambigat eam et Christianismi basim esse praecipuam, et Christianorum peculium, in qua cardo consolationis et salutis nostrae unice Vertitur, diserimen Legis et Evangelii continetur, Verse εὐθανασιας fundamentum Proponitur, et quod omnium maximum est, conscientis coram judicio Dei tranquillantis certissima ratio habetur. Sed quis non Videat pariter, ex quo Pontificiorum sententia de Iusti atione operum obtinuit, et sub mathemati poena in Concit. Trid. Sess. i. sancita est, praecipuum hunc et fundamentalem articulum ita deformatum suisse et corruptum, ut Christo

et Evangelio nuncium remittere teneatur, qui illum amplecti et retinere satagit. Sic enim mors Christi vana et inutilis redditur, 'Si ex Lege justitia, Christus laustra mortuus,' GH ii. 21 aboletur gratia, et irrita fit promissio, Rom. iv. 14 et xl. 6 Evangelium in Legem commutatur, et quod ἀ--τον semper judicaVit Paulus, Foedus Novum cum Veteri con-landitur, si V. 3, 4, quia non extra nos in Hio justitiam et salutem quaerero jubemur per fidem, quod gratia docuerat, mil. iii 9 Rom. x. 3, sed in nobis per propriam obedientiam, quod lex postulabat. Sic conditio Foederis Gratiae tollitur, sic fiducia omnis salutis et consolatio perit, sic haesitatio et tremor congcientiam, peccati sui et judicii divini motu anxiam, ita premit, ut instar arundinis fluctuet semper, nihilque habeat nisi vanissimum et incertissimum, quo nitatur. Quid enim in operibus suis reperiet homo nisi dubitandi et tandem desperandi materiam 3 Quae cum ita sint, ut sane sunt verissima, ipsis etiam adversariis testibus, qui incertitudinem propriae salutis et perpetuam dubitationem de gratia Dei inter praecipua fidei capita reponere solent, quis jam sacile non judicet, quam grR

49쪽

viter hie impagerit Ecclesia Romana, et quam juste Luthema, uinosius, et alii propter hunc etiam articulum Reformationis opus sint aggressi, et de Secessione cogitarint pXXXIX. Quod si ulterius inquirere in ejus doctrinam esset animus, quanta hic errorum colluvies esset detegenda γ Quid non de absurdissimo Transubstantiationis et Sacrificii issatici commento dicendum easotide sacrilega Calicis ueharistici detractione, de superba persectionis et im- peccantis fidelium praesumptione, de salsissima apae insallibilitate, et

aliis innumeris, quae apud eos paulatim invaluerunt, et omnibus credenda proponuntur 3 Sed ne plura congeram, unicum tantum praecedentibus attexere non pigebit, ex quo constabit, religionem totam Pontificiam ita dubiam esse et incertam, ut non tantum de salute sua quisque haesitare possit et debeat, ut jam ante observatum sed et quotissianae idololatrimobjiciatur periculo imo nec ullus in ea persuaderi unquam possit se esse Christianum. ira sane res et incredibilis, sed tamen Verissima quam nemo potest dissileri, si memineris hoc vulgo receptum esse dogma apud rintificios, intentionem ministri esse de essentia Sacramenti, ita ut nisi haec adsit, nulla sit Sacramenti consecratio. Verba sunt Concilii Tridentini, Sess. Vii. Canon. 11. Si quis dixerit in ministris, dum sacramenta conficiunt et conserunt, non requiri intentionem saltem faciendi, quod iacit Ecclesia, anathema sit.' At si hoc verum est, cum intentio sit arcana et occulta, de qua nemini constare potest extra hominem ipsum, nullus mortalium etiam de veritate Sacramenti persuaderi poterit. Putat ille se bonum esse Christianum et Catholicum, sed ne quidem scire potest, an reVera sit baptizatus, cum hoc pependerit ex intentione ministri, quam ignorat. Iste arbitratur e legitimo matrimonio copulatum esse, sed adesterium sorte committit, si intentio defuit in sacordote. Credit hic se devote adorare Christum in hostia consecrata, sed nec scire certo potest, an ibi sit Vere Christus, quia nescit an intentionem habuerit consecrandi sacerdos vela sacerdos iste habeat revera consecrandi potestatem an piscopus, quo fuit ordinatus habuerit intentionem id ipsum et non aliud quid praestandi. Ita in ancipiti haereant semper necesse est, nec unquam immunes esse poterunt a periculo crassissimae idololatriae. Non absimili argumento olim Donatistas urgebat August. Epist. 166, qui peccatum personale ministri sacramentum irritum reddere statuebant. Quis dixerit vero religionem, tam Vanis et ruinosis sundamentis nixam, ab homine pio retineri posso sine gravi salutis dispendio Ut ergo semel primum hoc argumentum concludamus, cum tam graviter et foede impegerint in Verbum in Christum et in Gratiam, illius auctoritatem negando, istius meritum interpolando, hujus inerariam enervando jure colligimus fundamentales et capitales errores soVisse, atque adeo cum pertinaciter eos tuerentur, et quibusVis credendos imponerent, necessario deserendos suisse, si saluti consultum Voluimus.

XL. Quid ad hoc argumentum exeipient adversarii 3 An respondebunt

ista dogmata erat erronea solis, non esse tamen landamentalia et capitalia, quae justam secessioni causam praebere potuerint, sed talia quae tolerari potuerint, et quibus non obstantibus, charitas inter nos integra potuerint maneres Sic sane censet M. Ant de Dominis Spalatensis Archiepise lib. 7. de Re Q. Eccles cap. 11, ubi operoso conatur probare, dogmata ista, licet falsa et erronea, non esse tamen undamonialia. Nec multum abludero videtur Cardinalis ictelius in tract. Gaz de Conversione eorum qui ab Ecclesia Romano seeessionem fecerunt, qui lib. iii. c. l, multus est in pro-b ndo plerosque articulos, quos tanquam praecipua SecusAioni caus- b-Dj0jij sui. OOQ e

50쪽

trudimus, non esse fundamentatis, ut aeri ἡ- Misaaticum, Tramuh- stantior tionem, Liberum Arbitrium, Inmoeationem Mnetorum Cultum Imaginum, Papa Primatum, c. R. Sed non dissicito est respondere. 1. Petitur principium et supponitur quod est in quaestione. Damus distinguenda esse fundamentalia a non fundamentatibus utimius inter fundamentum distinguit, et ea quis illi inaedificantur, 1 Cor. iii 11 12. nistis tolerantiae ioci et charitati locum eas posse non inficiamur, sed quoad illa negamus, quia sublato et everso fundamento, orruere totum aedificium necesse est. Sed salsissimo supponitur errores Papatus non esse fundamentalea, quasi vero Traditionum necessitas, Iussi altis eae operi RSαι actiones et mera hominum, Sacri tum Misinticum, vos me ., Indulgentiarum Papalium nundi uis, et similia, de quibus antea, quae tam aperto in Verbum Dei, Christi personam et ossicia, Gratiae essicaciam et beneficia incurrunt, ad fundamentum non spectent, nec in ipsum impinganti Quasi aliam normam fidei proponere quam Scripturam, alios odiatores agnoscere quam Christum, aliud sacrificium quam cruentum Crucia, aliam causam justificationis et amotificationis quam solam gratiam, non sit -- tamentum aliud ponere praetor id quod positum est i 2 Εisi darem

quosdam ex erroribus istis seorsim consideratos, non esse proprie et dimete Gdamentales, eatenus ut unusquisque eorum potuerit quadamenus tolerari, si Ecclesia in ossioris omnibus pura fuisset et sana, certum est tamen

eos simul sumptos, et in concatenatione et dependentia, quam habent ad sotaVicem, morbum sacere complicatum et apitalem, qui vero lethalis in. 3. Denique aliud est dogma aliquod non eam liniamentale re ipsa, aliud pro undamentali obtrudi Fatemur quidem multa in Ecclesia Romana proponi, quae de ratione stadamanti nequaquam censeri possunt aut debent, sed quia necessitatem ipsa imponit consolentiis sub gravissimis poenis ea admittendi et fido articulis annumerandi, hoc respectu fundamentalia ipsi fiunt. Sic ne quidem ex ejus hypothesi leviter potest errare, qui in

talibus impingit.

mentum everterea' potuisse quidem Ecclesiam Romanam addere nonnulla, sed non propterea tamen ab ipsa eversum eas iundamentum retinuisse semper et retinere adhuc Verbum, ut normam fidei Christum ut auctorem

salutis, Gratiam ut principium regenerationis. R. 1. Addi potest aliquid fundamento bifariam, vel ut pars a di ii, quae illi superstruitur, Vel ut parabundamenti, quae cum illo pro fundamento teneatur. Hiori sensu non statim quicquid additur fundamento illud overtit, ut qui innum et stipulam addat fundamento, id est, doctrinam, non quidem haereticam et peraiciosam, sed minus inceram et solidam, curiosam magis quam utilem, retinet quidem fundamentum, et propterea servandus est, sed Veluti per ignem, id est, aegre, opera, et mercede sperata, licet non ita mulctatus, 1 Cor. iii 11 15. Sed posteriori sensu, quia addit istamento ut sit pars sindamenti, addendo destruit, quia aliud fundamentum praeter positum dari non potest. Talia sunt autem dolosis Romam additamenis, quae non tantum fundamento superstruuntur, sed et quae pro i-damento obtruduntur. 2. Qui addit undamento quae sunt illi inno- genea et conformia, non evertit fundamentum, sed qui addit contraria et

ἀσυστατα, addendo evertit hujus criminis autem reos esse adversarios quis

dubiteta Spiritus Sanctus Meet Scripturam alam esse normam fidei, cui nihil addondum nee detrahendum sit, et praeter quam nihil sub grarissimi anathematis poena sit admittendum Galat. . . Volunt tamen isti traditiones ἀγράφους pari affectu et overentia suscipi Doeet idem Chris-