De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

61쪽

luueam latronum sae mutatam, nec tamen pios, qui in ea adhuc degebant, Zachariam, Elisabetham Simeonem, Annam, beatam Virginem, et alios eam deseruisse. Licet ergo concederetur, gravisimos fuisse reorea et eorruptelas in Ecclesia Rom. non ideo statim relinquendam suisse. V. Quia exceptionea istae subinde recurrunt apud adversarios, et magno apparatu identidem reponuntur, diligentius paulo sunt excutiendae. R. 1. Quum supponunt, idololatriam non esse secessionis causam suffcientem, in eo perperam principium petunt, et tanquam certum et indubitatum Mau-munt, quod est in quaestione imo tantum abest ut non inciat, ut vel haec una ratio, si nullae aliae darentur, ad secessionem laetendam necessario nos impellere deberet, quia nulla communio potest esse Deo eum idolis, nec saneto et coelesti sponso cum adultera. 2. Templa, quae ad exceptionis probationem afferuntur, vel salso, Vel praeter rem et ἀπροσδιονύσω adducuntur. Primo negamus pios sub Veteri Testamento nullam ab idololatris secessionem secisse, nec a Deo hoe illis praeceptum. Secedebant secessione saltem mensuli et negatis abstinendo ab erroribus et idololatria; aecedebant etiam saepius secessisne aperta et patente, per protealarionem aeriam eontra tales corruptelas, et gravem eorum lucrepationem, qui iis se

polluebant. Sic Μose secessit ab idololatris, cum Levitarum ministerio gravissime hoc crimen ultus est, Exod. xxxii. Sic Prophetae concionibus et deelamationibus auia secedebant ab impuro cultu. Sic fidele praxi pietatis et vitae se puros et immunes praestabant ab istiusmodi sordibus, dum emabant propter a minationes Israelis Ezech. ix. 4, ut Lothus, qui Sodomis amigebat animam suam justam propter peccata Sodomaeorum 2 et ii. Nec diei potest, secessionem illam praeceptam non fuisse. Nam praeterquam quod poena mortis in idololatras denunciatur, Exod xxii. 20, et Deut xvii. 2, quoties prophetae nomine Dei increpabant idololatras, toties piis secessionem ab ipsis praecipiebant, imo diserto non semel hoc praescriptum legimus, Iaa. lii. 11 Discedite, discedito, exite illinc, immundum ne attingitote, exite e medio ejus, 'inc Elmos ii 2 Contendit oum matroveatra, contendite ipsam non esse uxorem meam, et me non esse Virum ipsius, ut amoVeat scortationes suas a conspectu suo et adulteria sua e medio

uberum suorum, ne denudem eam plane,'' o. quod non semel alibi iter.

atur.

VI. Dices, qualiacunque fuerit eorum secessio, certum est non fuisse positivam, qualis a nobis saeta est, quae coetus habuerit segregatos, et aliam Ecet iam erexerit. R. Gratia supponitur nullos secessisse positive. Quia dixerit e decem tribuum numero, temporibus regum piorum, neminem Samariam reliquias et vitulos, ut ascenderet Hierosolymam, et ad sacra intemplo saetenda rediret 3 Deinde si talis acta non est secessio, qualia nostrorum fuit alapatu, mirum videri non debet, quia nec fieri potuit, nec absoluto adhuc, quo loco res erant in populo Dei, necessaria fuit. 'Deus sub V. . uni loco cultum auum fixerat, ne alibi quam in Iudaea notus erat, unde alio a recipere non poterant fideles, vel Ecclesias novas erigere cum spe salutis, sed tenebantur ibi morari, ubi Verbum Dei audiebatur, ubi signa salutaris praesentiae habebantur, et foedus ac promissionea proponebantur. I. Licet idololatria saepe obtinuerit in populo, nunquam tamen eatenus invaluisse eam videmus, ut abiret in legem, et populus ad eam per Vim adigeretur, alias septem illa millia Eliae tempore genua flectero Baali coacta suissent, quod tamen negat Dominus Pertrahebatur quidem populus ad peccandum exemplo regum et sacerdotum, vel propria sponte, ut constat sessa ad idololatriam minime pronum et φιλώδωλον, sed non constat uecessitatem hane cuiquam impositam scisae. Imo non

62쪽

desinebant Prophetae, qui tunc temporis vivebant, acerrime invehi et in reges et in populum, et a gravissimo illo crimine eos revocare. Non deerant esiam veri et puri Dei cultores, qui animum et corpus ab istiusmodi abominationibus illibatum servarent. Sie in vituli aurei idololatria, non

omnes eo crimine se polluisse certum est, ex eo quod Moses hortatur eos,

ut vindictam Dei in fratres exequantur, Exod. xxxii. 26 Quisquis est Jellovae ad me aggregator.' Sic tempore udicum, quo corruptissimus erat Ecclesiae status, excitabat subinde pios vindices, qui eos ab idololatria sua Vertere conabantur, sed iis non auscultabant, Jud. ii 16, 17. Sio tempore Achabi Hobadias praesectus domus regis, dicitur timuisse Movam valde, et occultasse centum et quinquaginta prophetos ehoVae 1 Reg. XViii. 3, 4. Sic quum tempore Achaeti, altare Damascenum erectum est intemplo, non sublatum uitiosaicum, sed remotum tantum aliquantisper, ita ut in eo sacrificia non desinerent offerri. Reg. xvi. 14, 15. Tempore Ezechielis, dum principes sacerdotes, et maxima populi pars abominanda idololatria se contaminabant Εκech. viii. supererant tamen veri fideles, 'qui suspirabant in corde, et exclamabant aperte propter abominationes

Israelis,' Ezech. ix. 4, quo ideo, ut a judicio, quod in alios immittere dec Verat, tutaretur, nota aliqua in fronte signari jubet. Sed jam plane alia est ratio sub N. .mam Deus uni loco non amplius fixit Ecclesiam suam, Sed in omnes gentes extendit, ita ut ubivis coli possit in spiritu et Veritate, in omni loco sumtus et oblatio, id est, λογικὴ λατρεια et sacrificia spiritualia precum et laudum offerri possunt nomini ejus, ut praedixerat Mai. i. Itaque liberum est et integrum fidelibu secedere. acclesia idololatrica, non tantum negativo, sed etiam positive, maxime cum Deus vexillum Evangoli erexit, et ad libertatem vocavit; quomodo potior fuit conditio nostra prae aliis delibus, qui ante reformationem in Pstpatu ViVebant, ut suo loco plenius dicetur. Deinde non tantum liberum suit, sed et necessarium, quia non simpliciter superstitio et idololatria multiplex in Ecclesiam invecta est ut olim, sed in legem jam abierat, et sub servissima anathematis poena fuerat sancita quod factum imprimis sui in Coneiliabulo Tridentino. Unde non potuit amplius secessio negativa suffeere, Bed necessario, Vel secessio positiva iacienda fuit, ut saluti fidelium prospiceretur, Vel participandum idololatriae, quod piae mentes merito horrebant. VII. Sic ad rationem primam patet responsio Secunda facili negoti. pariter solvitur. Nam licet Elias non recesserit positivo ab Ecclesia Israelitica, non sequitur, neque nos ab Ecclesia Papali recedere debuisse. Rationes disparitatis jam dedimus, quibus et hanc addimus, quod Elias pe- euliari vocatione ad populum illum, ut propheta Dei, missus esset, qui resisteret impio regi Achabo, acerdotes et salsos prophetas Baaliticos oceideret, et populum idololatriae convictum ad veri Dei cultum reduceret. Sed quis dixerit fideles tali munere instruetos suisse, et silentio exitiali premendam Veritatem cognitam, et Christum abnegandum, Vel si quis mutire ausus suisset ad errores et idolomanias arguendas, parata suisse in eum

cruces, exilia, serrum, et flammas, et omni generis tormenta, ut innumerorum martyrum exemplis patet. Cum . malum eatenus factum esset

immedicabile, ut non solum vocem monitoris audire nollet Roma, sed et in monitores ipsos immaniter saeviret, quid iaciendum suit, nisi ut fugati diris persecutionibus ab ea recederemus, et quando sanari noluit, saluti nostrae tempestiva et justissima aecessione consuleremus. Itaque non negamus celesiam Israeliticum post decem tribuum dosectionem sub Jeroboam corruptissimam suisse et apostaticam, et Veram Ecclesiam tunc

te oria in regno Judaeis eratitam futam, ubi Area erat et Temptu rubi

63쪽

Meerdotes et Levitae legitime vocati sacris operabantur, quanquam su- tendum est neque illam Ecclesiam, licet gravissimi peccati ream, adhuc absolui a Deo rejectam fuisse, suos enim ad eam adhuc mittebat prophetas, suos habebat in ea fideles et electos, suumque adhue Vocabat populum 2 Reg. ix. 6 s. Sed hoc tantum volumus plane aliam esse in hoc negotio Eliae et nostri rationem. Ne opponi hic debet, quod Elisa interfuerit etiam sacris idololatricis, quando non ut approbator, sed ut irrisor adsuisse legitur, non qui iis communicaret, sed qui urum impietatem et stultitiam sarcastice tradueeret 1 Reg. xviii. 27. Si adsutas legitur vir Dei sacro Jeroboamico, cum ipso rex Vituli immolaret, sed eo venit missus a so, ut impium cultum detestaretur, iis adjectis minis, quas Deus illi mandaverat 1 Reg. xiii 1, 2. Sed alias nec propheta, eo pius ullus ostendi potest, quia noverant se id non facturos, quin aliquo

sacrilegio se contaminarent.

VIII. Adraum de iis regibus, qui excelsa non auatulerunt. R. 1 'pietatem eorum quidem in aeteris laudari, sed factum ho tamen peculiariter carpi et vituperari, ut in Salomone 1 Reg. iii 3 Salomon dilexit Dominum et ambulavit in statutis Davidis patria sui, aeri abat tantum et incensum florebat in excelsis.' Et in Amagia 2 Reg. iii 3 et xiv. 3. et xv. 34. Fecit quod gratum est Deo, sed non sicut David, nam excelsa non fuerunt remota, et populus adhuc sacrificabat in excelsis.' Verum quidem est, ante exstimetum templum ibi sacra saeem licitum fuisse, ut Samuel in excelso saerificavit 1 Sam. ix. 12 et xvi. 3, in area Araunin David, 1 Chro xxi. 27, 28, 29 30. Salomon o populus in excelsis sacrifieavit 1 Reg. iii 2 3, 4. t variis o locis constat prophetis concessum esse, ut in certis quibusdam casibus extra ordinem alibi, quam supra altaris Mosaicum sacrificia praesertim euchariatica offerreut, quod in abusum ordinarium postea traxit populus. Quia vero in eam rem seligebantur potissimum colle et loca excelsa, hinc Meetiorum nomen datum est iis omnibust locis, in quibus sacra Deo fiebant extra locum a Deo constitutum. Quod Gentes etiam κ-εο iis quadam imitantes, in collibus et locis excelsis sana et altaria iis suis erigebant, unde vox Graeca βω- ab Heb. tra, quod excelsum locum notat, manifesto deducitur. Sed postquam semel exstructum sui templum, non fas fuit amplius in excelsis sacrificare, sed in solo templo. Undo non carebat vitio cultus in excelsis, sed peecatum tamen disserebat a crimine idololatrarum. Nam quod ' loco observandum est, tolerabantur a piis regibus excelsa, non ut in iis salsi Dii et idola terentur, sed verus tantum Deus, Bahalim enim et eaetera idola, quibus sacra fiebant, dicuntur destruxisse, ideoque laudantur. Peccatum ergo fuit, sed in loco culius tantum, non vero in objecto. Sed Pontificii longo aliter se gerunt, nec enim peceant circa lacum, quod levius esset, sed circa objectum ipsum et modum cultus, ut jam jam sumus probaturi. Itaque est hic sallacia parium no ab uno ad aliud Valet consequentia. IX. Aduum de Naaman Syro ex 2 Reg. v. R. 1' Regulis et legibuaViVendum, non exemplis, neque si aliquid minus recte ab ipso admissum eat, continuo in exemplum debet trahi et mirum est homines istos, cum habeant in Verbo viam univerealem, ac bene tritam, in qua non possunt errare, in particular exemplum tanquam in angustam semitam declinaramalle, in qua facilis sit error Naaman adhuc semipaganus et φυτος exiguam tantum intelligantiae scintillam habebat, ideo non mirum si adhuo haerebat, sed Christiani iuri in Evangelii luee, quomodo adhuc caespitare possunt sine gravi crimine P ' Si urgeatur exemplum, tantum abeat ut

illis faveat, ut satia aporis adversatur, nam publico ille abjuravit idolorum

64쪽

cultum, et Verum Deum agnovit, cum inter alia Vo- se posthac sacra non facturum, nisi Deo Israelis,' v. 17. Id autem quid aliud erat quam publicam et omnibus notam professionem sacere, se non amplius esse idololatram 8 Deinde duos mulos onerat terra sancta, in qua Deum adoret, ne terrae prosanae contagione pollueretur, quod et si superstitione non earuit, testabatur tamen eo ipso se a superstitionibus Syrorum Vehementer abhorrere. ' Incurvatio illa, de qua loquitur, non tam erat religiosus

evitus idoli'tinmissicium politicum, et civilis obedientia, quam regi exhibere tenebatur oranti in templo illo, sic ut esset illi scipionis loco Verba

sunt manifesta, postquam enim protestatus est, V. 7 se non amplius iacturum sacrificium aut holocaustum Diis alienis, sed Jehovae, ' addit, hae in re condonet ehova servo suo, quum ingreditur Dominus meus aedes Rimmonis, ut incurvet se ibi nam is nititur manu mea ου incurvavero me in aede Rimmonis, hoc incurvare meum in aede Rimmonis, condonet, quaeso, Jehova servo suo in hac re.' Ex quibus liquet, hanc incurvationem non fuisse adorationem vel idololatriae simulationem, alias protestatio fuisset sacto contraria, sed civile demum obsequium, quod regi exhibere eonsueverat. Exemplum simile habet Ecclesiastica Historia apud Theodor lib. iii cap. 15, in Valentiniano I. qui Julianum Apostatam deduxit ad Fortunae

sanum. Et Sleid. lib. Vii idem notat de Electore Saxonim, qui ensem praeserens Carolo .missam adiit, non repugnantibus theologis, quia ad suum ossicium vocabatur, non admissam ut ad cultum divinum. Hi tantum diligenter attendendum est, ne quis dubitante aut reclamante conscientia hoc faciat, satius enim alias oret cedere munere Rom. xiV. 23. Ne item ivlum reverentis signum mysteriis impii exhibeat, quod vel in speciem consensus trahi possit, sed manifesta sit improbatio et detestatio impiorum sacrorum. Quam in rem memorabile est ejusdem Valentiniani exemplum, qui cum edituus introeuntes aqua lustrali ethnico more expiaret, et guttam aquae laeVae suae ab eo aspersam Videret, pugnis caedit sedituum, seque inde non expiatum, sed turpi labe pollutum ait. 4' Eo ipso quo veniam facti postulat, agnoscit posse aliquod in eo esse peccatuis, alias nihil opus suisset, non semel e bis tam sollicite petere sibi hoc condonari, nisi alicujus culpae reum se hoc praestando fieri videret quis vero dicat Naamanem peccantem imitandum osse 5' Responsio prophetae actum absolute non probat, nec ei licere assimat, sed tantum in pace dimittit, et hoc responso abeuntem salutat. Non dicit, Abi, sic agito, Dominus tibi'opitius erit, sed tantum, abi in pace, quod perinde est ac si polliceretur, se illum, prout petierat, precibus suis adjuturum. Neque hic mirum videri

debet, quod propheta eum non arguat, nec sedulo moneat, ut ab hoc peccato sibi caveat, cum enim peccatum esse, pro quo Veniam rogabat, non ignoraret, docendus non tam fuit, quam consolandus et confirmandus.

Ideo eum dicit, Vade in pace, videtur illi polliceri divinam opem non defuturam, quae illum a tali lapsu conservaret nec constat deinceps eum in eo

perseVerasse.

X. Ad um de eclesia udaica tempore Christi. R. Disparem esse rationem. Primo quia licet essent multi abusus et corruptelae in cultu Dei, erant potius Vitia personarum, quam doctrinae apud omnes receptae. Traditiones et λυτερώσω Ρharisaeorum erant, sed observationis liberae et privatae illius sectae, non totius religionis. Haecipue in templo nullum apparebat idolum, quod a laxata aptivitate Babylonica horruit semper populus JudaIeus. ' Etsi Christus abrogaturus erat cultum illuminosaicum, nondum tamen abrogaverat, nondum Christianos coetus publicos a Iudaicis separatos cogebat, sacrificia in templo legitimo ritu peragebantur, et nulla

65쪽

DISPUT II. NosTRA AB ECCLESIA ROMANA. 37

alias Eeelesia praeter IudaIeam adhuc erat constituta. At hic alia omnia. Nam et Ecelesia ripalis tota idololatriae plena est, Christus alibi Ecelesias purioros erexiti Ut ergo, licet Christus permitteret tum audire marisaeos, modo ab eorum semento sibi caverent fideles, tamen Christiani nomen non meritus esset is, qui obtentu dicti Christi a Synagoga Iuda ea

non recessisset, post constitutam Ecclesiam Christianam, ex quo Apostoli secessionem a Judaeis urgebant, Ac ii 40, Exite eae hae generatione, ita nec verorum fidelium nomine digni sunt, qui Ι'harisaeos hodiemos audiunt, et Melesias quas collegit Deus contemnunt Babylone manserunt Iudaei sine erimine, nondum soluta captivitate, sed quum tempus liberationisae agit, qui se fratribus non adjunxerant ad exeundum, merito culpandi veniebant. Dum captivitatis durant tempora, licet esse captivum, postea vero non captivus sed servus est qui manere statuit, nec licet moram trahere sonante turba, Eae e Ba tone, nisi pessime nobis consultum

volumus.

eio,iam Rom. XI Hi Ver in .ntecessum ad majoris propositionis

-- idololatriae confimationem et Vindicias ita dictis, descendimus ad mi--- Pr Mur noris probationem, et ostendere suscipimus Ecclesiam Pa-Falem Vere esse et lota eam. Non quod crassa Gentilium idololatriam huic fingere velimus, quasi Vel Jovem, Veliartem, vel alia exoleta et fietitia gentium numina adhuc Veneretur. Sed quia etsi subtilius, non minus tamen Vere et proprie peccatum istud committit. Nam cum duae potissimae sint idololatriae species, prima respectu Objecti, quae damnatur praecepto primo, quando aliud quid praeter Verum Deum divino et religioso cultu colitur, quomodo idololatrae erant Gentiles, qui salsos eos colebant, et quotquot creaturis honorem et cultum Deo soli debitum reddunt; altera respectu modi, quae Secundo mandato prohibetur, quando vel Verus Deus in imagine colitur, qilomodo Israelitae in deserto, et Jeroboam in desectione sua, Deum in vitulis coluerunt, vel salsus itidem in intagine adoratur ut simulacra Gentilium erant salsorum Deorum. Utriusque ido.

Iolatriae ream esse Romanam sedem pertendimus. XII. Ut ergo a prima specie ordiamur, quae circa Ob-

tion Oh mxi Derum varsatur. Si arguimus. Qui divinum et religiosum cultum exhibet ematuris, et iis qui natura non sunt Dii, is bene vicitur et est revera idololatra. At Ecclesia Romana talem cultum desertereaturis, ergo. Mor ab ipsa idololatriae de definitione potitur, quia idololatria, o definitione Apostoli, nihil aliud est quam asia. σεαι - λατ-

ML 3. et in Ephes V. I, qui idololatriam dicit esse, cum honor Deo debitis creaturo impenditur, quod Tertuli lib. i. de idolol jam ante notaverat, Idololatra est, qui Deo suos denegat honores et confert aliis. Sic errorem Collyridianorum B. Virginem religiose adorantium, ιοπιν εἰδωλεπωον Vocavit oxthodoxa antiquitas, ut est apud Epiph haere. 79. Sic Arianos,

qui Christum, quem meram creaturam arbitrabantur, religiose colebant, Vo- eavit ειδωλοποιουνται, creaturam facientes idolum. Ita si probatum semel

suerit, religiosum et divinum cultum creaturis exhiberi a Pontificiis, eo ipso demonstratum suerit esse idololatras. Cultus autem religiosus, soli Deo debitus, vel est ini us cordis, et eaeternus corporis. Ut enim utramque hominis partem creavit et redemit, in utraque etiam et coli et adorari vult. Ad intemtim refertur spes et Mucia, quae in solo Deo collocanda est, unde ipse ducia nostra et spes dicitur, sia lxxi. Col. i. 27. 1 Ti. moth. i. i. Deo enim non tantum, ut prim Vero per fidem, sed ut summo Bono per fiduciam et spem est adhaerendum. Cui enim eo nostrum

66쪽

ponimus, id nobis Deus est, unde avari, quia divitiis sidunt, iisque cor

suum apponunt, dicuntur idololatrin, Eph. v. 5. et iis De mammon est, Μatth. i. 24. Omnesque mundani, qui rebus secularibus et terrenis D fixi sunt, adtuleri dicuntur, Jaco iv. 4. A Doo enim certum est cor ejus recedere, qui in creatura fiduciam ponit, Jer xvii. 5. Fiducia cordis sacrificium est. Cui confidimus, ei sacrificamus, Habac. i. 16. Unde recte Bassi inis.

verare in adiquem praeterquam in Deum omnium Dominum. Hoc nou dis-fitetur Bellar de Christo lib. i. e. 5 In Scripturis passim in olo Deo considendum esse dicitur, Jer xvii. et hinc recte probat Christum eas Deum, quoniam de eo scriptum est, Psalm ii. Beati qui modun in eo. XIII. Exterior cultus Deo debitus adoratione et servitute Vulgo exprimitur. Utraque Voro Deo soli, ut peculiaria et propria, rescrVntur, nam de creaturis dicitur, Exod. xx. 5, Non adoralis eas neque coles de De Rutem Dominum tuum adoraris, eique soli servies,matth. iv. 10. Ubi a Mna in h. l. et anseri concord Evang. e. 15. bene obserVant Xelusi-Vam solum non ad secundam tantum, sed et ad primam partem reserendam

esse, alias entatori adorationem postulanti minus apte respondisses Christus. Unde etsi a Mose non sit expressa αυσολ ξω implicite tamen et Virtualiter continetur, tum in scopo Mosis, qui est solito cultum religiosum, exclusis Diis omnibus alienis, vindicare, tum ex natura subjecti de quo Rψ-tur ibidem, quae enim Deo reduplicativo ut Deo debentur, illa soli debentur, cum quo nulla creatura in societatem adorationis se iungere potest siue sacrilegio, nulla admia sin idololatria. Nec alia hic Veterum men8.

Ecclesia Smymensis apud Eusebium, lib. v. o. 15. in Polycarpi martyris actis se Christum Dei Filium una cum Patre colere prosessa, negat Xerte 3 quenquam alium colere posse. Epiph haeres. 69. Saneta Dei Ecclesia creaturam non adorat Origen contra Celsum, lib. i. Christum ait docere

τον επι πῶσι λον πινον δειν σέβειν, summum Deum solum os tere colere Athan. coni. Λrianos ad Adolphium, οὐ κτι- re υνουρον, non adoramus creatu

ram, alsit in Ethnicos et Aricinos istuci delirium eo etit. Hinc Veterea Arianos idololatriae insimulabant, o quod adorarent Cliristum, quom tamen Olebant esse creaturam et merum hominem.

XIV. Quae autum est adorationis ratio, eadem resisti in ervitutis, quae Deo soli Vindicatur, 1 Sam. Vii. 3. Mati iv. 10. Dominum Derum tuum adorabis, et illi soli servies. Ad hanc autem varii actu pertinent 1. δε--catio 2 Voti nuncupatio. 3. Iuramenti conceptio. 4. Consecratis alia tum, templarum et festorum. . Thuriscatio, qui omnes ad Deum ita pertinent, ut ad alterum sine crimine transferri nequeant. 1' Invocationem ad solum Deum dirigi, et praeceptum Dei, sal. l. 15, et oratio Dominica, quae ad unum Deum nos revocat, abunde docent. Ut sane ille solus potest esse Objectum invocationis, qui est fidei, quomodo invocabunt eum, in quem non crediderunt Rom x. 14. Isse solus potest invocari legitime, qui potest exaudire, Ps. xv. 2, 3. Et cum sacrificium sit omnibus eoatombis longe praestantius, s l. 13, 14, 15, ut sacrificium nonnisi Jellovae offerri potuit, Exod. xii. 20. ita nec oratio 2 mota soli Deo nuncupanda esse, et Scripturae auctoritas, Ps lxxvi. 11. Isa. ix. 21. Psal. I. 15, et praxis Sanctorum evincit, Gen. xxviii. 20, Num xxi. 2, 1 Sam. i. 2l, et hoc tam Verum est, ut Bellar ipse non potuerit dissileri, sed misero effugio natur elabi M. m. de Sanet e s solli cum acriberentur Scripturae, non-

67쪽

dum emplas usum VoVendi Sanetis.' Ergo jam ex adversarii consessione, Votorum nuncupatio, quae fit Sanctis, non habet undamentum in Scriptura, sed in mero hominum commento. ' Attestiatio juramemiti a solum Deum resertur Deuteron. i. 13, et x. 20 Per nomen Domini

Da tui jurabis ' Unde ipsi etiam thnici Θων ροιον, eum juramenti

arbitrum, dixerunt, nec quisquam ut testis Vel vindex in juramento praeter eum compellari potest, solus enim potest esse testis, quod vere juramus, solus potest esse indeX, si salso juramus. Unde eum, per quem juramus, quasi deifieamus, si ita loqui licet, attribuentos ei cordium scrutationem, occultorum cognitionem, Veritatis patrocinium, salsitati judicium otpotestatem ae potentiam periuria indicandi in jurare per eum, qui non est Deus est Deum ipsum relinquore, et abnegare, Soph. i. 5, et juramenta per creaturas et salsos eos diserte prohibentur, Jer. V. 7. Non tantum Deus praecipit, ut quicunque jurat, per Deum amen, id est Veracissimum, juret, Is lx V. 16, sed ipAeetiam juravit unumquemque vere Christianum per se juraturum, Is xlv. 23 iaco juramentum peculiariter Jellovae dieitur, Exod. xii 1 I, quia nomine Dei interposito concipitur. 4' AEadem est templorum, altarium et festorum ratio. Mia enim solius Dei cultui in Seripturis passim deputantur, quod agnovit Durandus, Ration divin. D fio lib. v. c. 39. ad λατρειαν pertinent templa et altaria, sacerdotalia, AR- erificia sestivitates, caeremoniae, et hujusmodi, quae soli Deo sunt exhibenda.' Ipse Thomas ii 2. q. 85. art. ., cum oppositum Aset templa et altaria erigi Sancti et Angelis, respondet verbis Aug. do Civ. Dei, lib. Viii. e. ult. Non constituimus martyribus templa, sacerdotia, sacra, sacrificia, quoniam non ipsi, sed eorum Deus, nobis est Deus. ' Denique thuri a.

tionem uni Deo deberi, quod de sacrificiis jamjam diximus docet, quia incensum sive sumtus est Vel pars, Vel species sacrificii, ut constat ex Levit. i. 2, 3, 6, capitibus. Unde jam propositionis nostrae probatio exsurgit. Nam qui in creaturis spem c fiduciam collocat, qui creaturas religiose adorat, qui eas invocat, et per eas jurat, qui iis vota nuncupat, templa et altaria erigit, sesta consecrat, sumtum adolet, is procul dubio cultum religiosum soli Deo debitum in creaturas transsori, et sic idololatriam committit; at Ecclesia Romana haec omnia praeStat, ergo. XV. Ecclesiam autem Romanam haec omnia sancire, et praestare, ejus constitutiones et praxis luce meridiana clarius probant circa quatuor potissimum objecta. 1. Sanctos defunctos et Angelos 2. Ponti em. 3. Sacramentum. 4. Crucem et Reliquias, quod in singulis breviter demonstramus. Et ad Sanctos quidem quod attinet, licet eos honorandos esse propter imitationem cultu dilectionis et societatis, qualis conservis et concivibus debetur, non Rbnuamus, ut eorum memoriam gratia et jucunda recordatione usurpemus, Virtute praedicemus, eXempla Sequamur, et doctrinam tueamur,

adorandos tamen propter religionem, quae soli Deo convenit, cum Augustino, lib. de ora religione c. ult. negamus. Verum Pontincti longe aliter: nam ut a Beata Virgine incipiamus, quum uos beatam praedicamus, et ad honorem, non ad adorationem nobis datam cum Epiphanio profitemur,

haeres. 79. --, ε ν, ἀλλ' οὐκ, προσκυνησιν ἡμῖν δώεισαν. Quem latet, non

modo titulos divinos, sed et cultum divinum tum intemum tum externum ei exhiboria Quid enim aliud sibi volunt, quum eam spem mundi Vocant,

matrem misericordiae, vitam, dulcedinem et salutem omnium in ipsa sperantium Hii mei Beatos Mario reformato, jussu Pii V edito, dicitur

Consolatio desolatorum, via errantium, salus Omnium in te verantium. Et inmortulo animae, impress Antuemiae 1557. AVe, mundi spes, aria. Exaudi me miserum peccatorem, in tua misericordia et pietate confiden-Dj0jtirocli QOO JIC

68쪽

40 DE NECEssARIA ECEssIOΝE DISPUT II. tem. ' ec eam ut spem solum suam, sed etiam ut spem unicam inVocant, in Breviario Rom. sept. Tu es spes unica peccatorum, per te PerR-musMelictorum veniam, et in te beatissima nostrorum est expectatio praemiorum.' Eo periinet quod in Psalterio Mariae, quaecunque ad Deum solum dirigebantur, ad eam blaspheme transferuntur, profitentur se illi confidere, in eam sperare, Psal. Vii. Domina, in te speravi, 'isH. xxx. In te, Domina, perari, non confundar in aetemum,' Psal xlvi. miserere mei, Domina, miserere mei, quoniam tu es spes et lux omnium confidentium in te, ' Psal xciv. Venite, adoremus et procidamus ante eam, ' ΡAH. X Vi., adorate eam, cives curiae Hradisi, V sal. l. Miserere mei, Domina, quae mater misericordiae nuncuparis, et secundum Viscera misericordiarum

tuarum munda me ab omnibus iniquitatibus meis, ' et alia id genus quae sine indignatione legi non possunt. XVI. Si ad Invocationem transimus, quid clarius quam eam in precibus saepius interpellari, quam ipsum Delfili, non solum ut mediatricem intercessionis, sed etiam ut largitricem gratiae et gloriae, protectricem a malis. Quo spectant orationes illae, quibus se custodiae et tutelae B Virginis commendant, tam in vita quam in morte in me. . ariae, aria, mater gratiae, mater misericordiae, tu nos ab hoste protege et hora mortis suscipe. ' Et quare ad eam prece non dirigerent, quando deum pro stentem eam divino majestatis potestatisque sociam sibi ascisisse, periendunt ut loquitur iega in hoc cap. 12. Constituisse eam super omnem creaturam, et quicunque Jesu curvat genu,matri quoque pronum supplicare, Deum ei dedisse dimidium regni sui, ' quod duobus aiunt contineri poterati et misericordia, potestate ergo Deo remanente, cessisse quodammodo misoricordiam Dei atri, itaque Virginem divisum habere cum Deo imperium. Biel in Exposit. Cano. Miss. Lect 80. quod

Cassand consuli ari. 21, cum indignatione annotavit, nec nos sine horrore audire possumus. Ita aliquando ut sociam Christo adjungunt, interdum ut superiorem praeficiunt, nonnunquam otiam, excluso, ut Videtur, Christo, ei

soli adhaerent. Ut Christum Dominum vocant, siciariam Dominam Lillum Regem, hanc Reginam Coeli illum denique Deum, hanc Deam, id O .

B. Marice Benab epist ad Carol. V. mrtui anim. Nec adsequant tantum, sed et quodammodo praeficiunt. Eo enim ventum est, ut ipse satetur CassRnder artio. 21. consuli., ut Christus etiam jam in coelo regnans matri subjiciatur. Siquidem orant, ut se matrem osse monstret, matrisque

jure imperet: ' Breviar Rom. et me. Marine, quo pertinent illa Missa paris. Ora patrem, jube filio, ' imo et saepe solam eam videntur in

throno locare, unicam eam miserorum spem appellantes, nec alteram desolatorum Apem agnoscentes, eique soli se commendantes. Quid est

creaturam loco creatoris ponere, si hoc non est 3 Sed ne in his diutius immoremur, qui plura Voluerit adeat celeb Dre curti accuratum opus de honore debit B. Virgini, qui totum hoc argumentum solidissime et plenissime est executus. Videndus etiam liber Crasseti Iesultae, ante aliquot annos editus, qui Virgini cultum ad immensum extollit.

XVII. Quod de Beata Virgino, idem et in reliquis Sanctis, et Angelis

observare est, quos tanquam Deo tutelares et averruncos olunt et Venerantur, in iis fiduciam et spem suam collocant, per eos jurant, et Vota Repreces ad eos dirigunt. Et ad angelos quidem quod attinet, notum est eos passim in Vocari, non modo ut mediatores intercessionis, sed ut largitores bonorum, et protectores a malis. Sic inmoriuio animae, Omnes novem angelorum ordines orant, ut dirigant cogitatus, Verba et actus nostros in viam salutis at prosperitatis. Praecipuam ver angelo cujusque Dj0jtirocli QOO JIC

69쪽

proprio devotionem exhibent tam in Vita quam in morio, ibid. Obseero te, angelio Spiritus, cui ego indignus peccator ad providendum commissus sum, ut indesinenter Protegas, defendas, mundes, munias me ab omni in- eursu Diaboli. ' Luculentius Vero hoc ex cultu Sanctorum apud ipsos praeeopiret usitato probatur, qui tanto sis exhibetur studio et servore, ut peracleus inra im iii lateatur plerosque omnes apud ipsos non minua fidere a tribuere Divis quam Deo, quia hunc quam illos minus placabilem putant et exorabilem,' et Vive' in August. de C. D. lib. viii. 'ap. 27. ingenue agnoscat, se non ridere in multis, quod sit diserimen inter eorum opinionem de sanctis, et quod Gentiles putabant de Diis suis.' Longum

esset recensere orationes Varias, quibus Sanctos et Sanctas compellant, non solum ut intercessores, sed ut protectores a malia, et largitores auia meritis gratiae, vide HorruL Aninuae, et Breviaria, ubi passim occurrunt.

os,' inquit Biel in expos Canon. Μissae, leot 30. fiducialiter ad

Sanctos recurrimus, eorum memoriam onerantes, ut nos fragiles et mortales mereamur, eorum meritis et precibu ad eorum immortalitatis gloriam pervenire V o spectant preces illae Variae, gum tum ad Apostolos in genere, tum ad singulos diriguntur, in Hortu animae, beati Apostoli, solvit me a peccatis, defendite me, consortate me, et ad coeleste regnummo perdueite,' et in Breviario Romano in Aposto sesto. Vos seeli justi judices,

Et vera mundi lumina, tis precamur cordium, Audite prece supplicum. Qui eauum verbo clauditis, Serasque ejus solvitis,

Nos a peccatis omnibus Solvite jussu, quoesumus. Quorum princepto sisditur Salua et languor omnium, Sanate aegros moribus, Nos reddentes virtutibus.

Et ad Patrum ibi in sesto Petri.,

Iam bone pastor Petre, clemens accipe is peccamitium, et peccati ineula Resolve tibi potestate tradita, ut eunetis eoiatim verbo claudis, veris.

Idem Milo ostendi posset de aliis Apostolis, et de Sanctis qui religioso invocantur. Unde jam liquet, praecipua et primarias divini cultus partes

Melesiam Romanam Sanctis deiunetis exhibere. Caetera quae ad religi Onia cultum pertinent, juramenti conceptionem, Votorum nuneupationem, temploram et altarium erectionem, estorem consecrationem, et id genus alia in honorem Sanctorum fieri, notius est, quam ut probatione indigere videatur. canoniast, XVIII. Haec vero omnia cultus religiosi erga Sanctos -- sanctorum cia sundantur in eorum Canonizatione, qua ex decreto Papae

et Papalis Consistorii desunotus aliquis propter bonam famam et miraculorum evidentiam inseribitur Catalogo Sanctorum, et jubetnr habori Sanctus

70쪽

ab Ecclesia Romana, et publice privatimque coli et adorari, quom in finem

templa et altaria ei eriguntur, missae ei dicuntur, Christus in honorem ejus sacrificatur, dies sestus peculiaris ei consecratur, pinguntur ejus imagines in templis, et reliquiae adorantur, quae canonigatione contineri docet Beg lib. de Beatf. Sanct e. 7. Et ut scias magnae moli Opus esse, anxia hic soIlicitation opus est, circa quam saepe plures anni conteruntur. Imo non pauci sanctitatis candidati petitione sua excidunt, quia non habentia-pam propitium. Alii bene sperare jubentur, et titulum Beati impetrant, qui gradus eου ad sanctitatem, quasi sanctita non esset gradus et via a beatitatem. At nos ab Ethnicis quidem Apotheoses fieri olim solitas didicimus, sed ut Spiritus Sanctus ulli mortalium potestatem concesserit Sanctos saetendi et coelo inserendi, ut de aliena saluto pronunciet, quasi librum vitae legerit, quino est certus de sua ut ab ejus arbitrio, Sanctorum, quo Divos vocant. non veneratio solum et cultus, sed et sanctitas divinitasque pendeat, hactenus in Verbo Dei legem non potuimus, et tanquam paganorum inventum, Deo ipsi Verisque Sauctis injurium, bene damnamus. Videant nunc qui haec statuunt, utri nostrum iniquiores simus sanctis, an nos, qui nolumus iis tribui cultum soli Deo debitum au illi, qui eos Vertunt in idola, et Dei amicis abutuntur ad eum ad gelotypiam provocandum. Qui si ex culmine illo gloriae possent pervidero quae hic geruntur, non modo cultum, qui eis desertur, aspernarentur, sed et gravissime talia iacientibus indignarentur, et succenserent. Sed de his alibi. XIX. Sed nequo in Sanctis defunctis subsistit religiosus ille cultus, ad viventes etiam transfertur, cum Sanctissimum Dominum suum Papam, ut numen quoddam adorant. Nec mirum id cuiquam videri debet, nam si colendi sunt Sancti, quos Papa auctoritate sua deifica canonigat, quia aequum non dixerit, ut colatur is qui Sanctos iacit, iisque omnibus ipsorum opinione major est IIo autem apud eos receptum esse dubitare non potest, qui E. R. sacra noVerit. R praeterquam quod nonnunquam ipse Pontifex adoratione creatur, saltem certum est, recens electum

bis super altare collocari cum mitra, primum in sacrario, deinde in ecclesia S. etri, ibique a cardinalibus adorari. Vid. lib. serem Rom. Nec admittit solum adorationes religiosas et oscula pedum, sed expectat et requirit, non ab inferioribus modo hominibus, sed a principibus etiam maximis, supremisque regibus, ipsisque adeo imperatoribus. In processionibus Vero super humeros hominum sublimis ostatur, ut idola gentium olim, succollantibus maximis quibusque, qui adsunt, principibus, et turbis populi, tanquam numen quoddam adorantibus, ab eoque grRtiam expectantibus. itulos autem cum honoribus divinis desere clarum est, vel ex eo, ne alia plura commemorem, quod tritum sit et Ρontificiorum scriptis

pervulgatum, iontificem Rom. Deum esse in terris. ' Notum est quid in honorem Sixti IV. arcui triumphali inscriptum fuerit,

oraclo vocis mundi moderaris habenas, Et merito in terris crederis esse Deus.

Notum quid in Glossa Iuris Canonici habeatur, ExtraV. Joan. XXII.,

ubi haec leguntur, se redore Dominum Deum nostrum Papam, conditorem dictae decretalis et istius, non sic potuisse Statuere, prout statuit, haereticum censeatur, ' et ne adjectionem Voci Deum dicat quis esse erratum