Descriptio provinciae Moxitarum in regno Peruano

211쪽

CAPUT IU.

actae, propinantur, atque hac ope terrani sensiim egerunt, colorique pristino, & valetudini restituuntur.

Sermonem de Serpentibus Autor his verbis ingreditur. DNescio, ait, qua pinis tissimum ratione lectori ideam aliquam , copiae serpenturn, & viperarum ob oc D lOS ponam , quam, si breviter dicam, ,, nullum reperiri locum, qui ab iis immitia

se nis esset. Sive enim campos Obambu-

, les , sive silvas, sive foris, sive domi, ubiis que hospites eos invenieS , praecipue vero D Cluvionum tempore , quo e campis fugere,, coguntur. Nemo Patrum noctu sine luak cerna, aut, quod ad rem idem facit, si-- ne Indo praecedente secure incedit: ais plaga enim horum animalium nullus do-k, muS anguluS, nullum cubiculum est ex es, emtum. Nulla pene dies p taeterit, quam non ranas clamantes hinC inde audi s , D quas Vipera aliqua, aut serpens adprehenosas

212쪽

19o LIBER TERTIUS. , sas devorat. Ut proinde Lepe miratus se sim Numinis providentiam, quod inter se tot venenosis inta animalia plures quotan- se nis homineS non perimantur. 4 Sed jam speciatim aliquos describamus. Incole Camiti sa) vocant serpentem in lacubus plerumque commorantem, longius quidem certe ab iisdem nunquam digredientem , dorso fusco , ventre albido. Venenum , quo destituitur, pensat immanibus viribus, dentibusque solidis, & acutis. Vidit Autor complures ad octo, & amplius ulnas excurrenteS , Viri probe corpulenti crassitudine, adeo tamen eXpeditOS, ut hominem cursu adsequantur. Caudae prope apicem insidet uncus quidam osseus, dia-

ab Ad genus Cocle Iinuei pertinet , Boa tamen

eo et trictor Linn. esse non videtur; constrictor enim maculas habet elegantistimas, quas Noster dubio procul adnotasset. Ceterum uncus ille caudae Osicus, cujus nemo autorum meminit, speetem Plane novam videtur indieare.

213쪽

metro minoris digiti, quatuor, aut quinque pollices longus, quem animali, cui insidias struunt, infigunt, libratoque corpo-

te nudierum circumplectuntur, & arcte constringunt. Mox uncum illum alio in lo. co corpori profundius immergunt, atque ita equum, aut vaccam sic undique comprimunt, ut ossa omnia conflingant , & comminuant ; tum saliva undique perunctam Sc quasi exossatam , integram deglutiunt. Spectavit Autor, dum Camiti vix tres ulnas longus canem bibentem adprehendit, atque ita compressit, ut corpus ejusdem mirum in modum protenderetur: ereptus tamen fuit semimortuus , postquam adcurrenS Indus monstrum cultro fauciasset. Si quempiam hamo, ut solent, CX adsita arbore piscantem animadvertat, truncum in orbem spiris circumplicat, atque

descensuro insidiatur: quapropter vitant Piscatores loca, ubi diversari consuevit: vel

214쪽

192 LIBER TERTIUS. certe nonnisi cum sociis adeunt. I intres in lacu temere oberrantes persequitur, injectaque cauda vel nautam abripit, vel naviculam corpore circumplectitur, ac in fundum detrahit. Vidit Autor juvenem, quem CVentUS, qui sequitur, pene perdidit. Piscatui in ripa intentum adgressus , &in sinum cavae arboris confugientem serpens persecutus est, truncumque pro homine ametissime constrinxit , & uncum nunc hic, modo illic infixit. Venit juveni metu exanimato in mentem, quem forte apud se habebat, culter, quo belluam tympani instar prae nisu distentam valide sauciavit, concidit

ille quidem , sed juveni tergum dimidium

morsu abstulit, qui tamen feliciter curatus fuit.

Jacent passim in ripa lacunarum, alii quidem exrensi, alii in spiras ita convoluti , ut circulos doliorum sibimet impositos referant , & e longinquo intuentibus spe cseni

215쪽

cient quamdam columnarum offerant. Carnem eorum complures edunt avidissime. Narrant halitu serpentum horum aveS, ho-M inein , ceteraque animalia adtrahi, neque

adtracta eliberari aliter, quam siquis ae-xem interjectum baculo findat, atque ita filiam exhalati odoris quodammodo amputet. Sed rena nulla autoritate satis testatam Noster in dubio relinquit.

Alium , de quo in superioribus nientio jam injecta est, Hispani Cascabel a tintimnabulis, indigenae vero Atacaluiri, seu

fulmine percussum vocant, pelle albida , maculis tamen quibusdam obscuris intermixta a). Habet sub cauda quasdam, ut sic dicam, notulas, conspecto eminus homine perstre-PentCS, eaSque Vario numero, constantes cuticula tenuissima, sicca, rotunda, nucis avellanae magnitudine, globulum quemdam

216쪽

19 LIBER TERTIUS.

mobilem intra se includente. Autor decem & octo in uno quopiam numeravit. Maximus, quem idem vidit, ad ulnas duas non pertinuit, neque brachio pueri crassisior fuit. Obversantur passim ubique, morsu tam lethali, ut animal ab iisdem lasesum pauca intra minuta intereat. Hospites hos Noster crebro suo in cubili habuit. Quibus dentem inflixerunt, sanguinem per omnia corporis spiracula ejiciunt, sibique penitus eripiuntur: vis tamen mali adhibita e vestigio medicina depellitur. Dens crocodili maximi, olentiS nimirum, Volcollo suspensus neminem adhuc fefellit. Fuit, qui dentis in pulverem comminuti partie tam in aqua communi sumsit, & hujus opoduplici e morsu convaluit.

Viperam bicipitem ab Noster vidit u

nicam, vix ulme dimidiae longitudine, ciniore a Serpentes bicipites, sive tales, qui bina eum

suis collis capita eidem trunco corporis insidentia habenis

217쪽

lore fusco. Capita corporiS extrema Occ pabant. Sunt, qui viperam hanc in frusta sectam, si illa continuo locis suis restituantur, rursus consanari contendant; atque hinc tentavisse quosdam pulveribus ejusdem sole siccatis recisas Corporis humani partes adspergere, suisque locis apte re ponere , quae perfecte iterum coaluerint. Sed rem Autor, qui nullum ejusmodi viderit experimentum, adfirmare non audet. Ceteris serpentum generibu S, quae a

pud Μoxitas nihil habent peculiare, praetermissis, commemorandi sunt innoxii illi, qui cum duarum ulnarum longitudine, de

bent, jam ab aliis etiam in America meridionali fuerunt obserVati, debentque sine dubio inter monstra re ferri. Uid. Histo ire naturelle des serpens par M. te Comte de Cespedes. Ab . Gilij Saggio di Storia Ain meri eana meminit spectri cujusdam ad fluWium ori nOeco habitantis, quod Hispani serpentem bieipitem voeant, falsio existimantes caudam ejusdem in caput alterum desinere.

218쪽

196 LIBER TERTIUS. digiti minimi crassitudine, colores habent prorsuS elegantes. oberrant in campiS coinfertim, silentii, & solitudinis mire adpetentes. Si peditis, equitisve strepitu concitem tur, adcurrunt undique tanta Velocitate, ut equum, nisi siit e pernicioribus, adsequantur, &, qui strepitum excitavit, invadunt, sub vestem se insinuant, totumque corpus veluti lusitando explorant, ac tan-

dem eadem, qua venerunt, celeritate abS- cedunt.

TVludines nostratibus majores , sed nihilo meliores, in silvis deprehenduntur. Quae in campis oberrant , odoris foeditate vel Indos avertunt, ne iis, nisi fame adacti, Vescantur. Tella earum pilis rufis tota est inducta. Fluvii apud Moxitas nihil alunt ex hoc genere. Cum pluvia serenos aliquot dies excispit, emergit innumerabilis B num excer

citus, tantaque coaxatione verberat aures, ut

219쪽

Ut ea vel antiquiores regionis incolas in stuporem det. Sunt nostratibus plerique majores, ita ut interdum pileus unicum

non capiat: cum tamen VenenΘ careant, no

cent nemini, immo prosunt etiam. Nam cum aedium ianuae propter calorem claudi noctu haud possint, turmatim ingrediuntur, & eas ab insectis, angulos omneS perscrutando, repurgant, qua in venatione interdum subsiliunt contra parietem ad ulnae unius altitudinem, ptaedamque deripiunt. Uerum hoc emolumentum magnis pensa't incommodis ; nam in lectos dormientium adrepunt, & ad corpus, caloris suapte adpetentes, ita se se adplicant, ut ejuSdem pondere opprimantur. Sed Sc ignem, qui noctu ciniphibus abigendis, aut tigridibus arcendis foveri solet, mira sane arte exstinguunt. Nam carbones ardentes quod Autor narrantibus, antequam suismet oculis

sepius vidisset, non credidit carbones, in-

220쪽

398 LIBER TERTIUS.

quam, ardenteS eo fere cum stridore, quem injecti in aquam excitare solent, abliguriunt.

CAPUT V.

De Infectis , O vermibus.

Initium a formicis facimus, quarum tanta ubique occurriti varietas, rania Ο Crrant agmina, Ut regionem, si cetera ab

essent insectorum genera, reddere possent detestabilem. Sunt quaedam pollicis magnitudine, pilis convestitae violaceis, morinsu tam acerbo, ut febrim horis vigintiquatuor non sine mentis aberratione perdurantem excitent. Aliae sic omnia depascuntur, ut plantas, ipsas immo arbores vel Unica nocte consumant, & sicubi longiorirempore diversantur, proceras quoque, &iam fructiferas prorsus enecent, & exsi cent. Cum dona orum tecta construi e gra mine