Institutionum medicinae practicae

181쪽

FEBRIS LACTEA PUERPERARUM '.

CCCLVII.

Fceminis recens enixis interdum secundo a partu die, s arpius tertio, quandoque etiam quarto Febris quaedam supervenit , cui Lamat nomen est , quia, si non a laete ad mammas confluente, quod

controversiim est, oritur; saltem tempore, quo lacte mammae turgere incipiunt, accedit. Ephemeris , aut synochis simplicibus annumerari a Nolo logis ilet, sed , ut ego arbitror, ineptissime, cum,

continua remittens sit, quotidian aeque Continuae morem, quando ultra viginti quatuor limaS trahitur,

observet, nO usque accessionibus usque ad finem , quem intra paucos dies consequitur , exasperari Historia consueverit . Plerumque hisce se symptomatibus exserit : nox praecedens insomnis , dc irrequietat rasiligitur, aut si ibmnus obrepit turbulentis ima ginibus interrumpitur . Mane pulsus est aliquando frequentior, quam ex consuetudine . Accedit non raro capitis dolor, & frigus, interdum. levis tan tum horripilatio totum spinae dorsit tractum decurrens , & quavis corporis in cubili conversitone ad scapulas, imo ad totum fere corporis ambitum se

diffundens, subindeque revertens. Vesperi deinde calor auctus subsequitur, dc pulsus validior, & frequentior; dum interea mammae incipiunt dolore , tendi, intumescere, dc aliquid seri effundere . Dorium, dc scapulae dolore tentivo afficiuntur, lacque ab axillis quasi ad mammas derivari sentitur; respiratio fit quodammodo gravior, & laboriosior; lo chia, nisii jam prius parcius fluere coeperant, tum manifeste imminuuntur , & quandoque albescunt , ut saltem multo minus rubent; saepe areola nigri-BURsER. N. IL M cat,

182쪽

D E F E B R I B ij scat, papillae prominent, & leviter rigent; glandulae circum circa turgent, & dolent; simulque brachia ol, vicinarum partium disic tionem difficilius moveri psssunt, & demum mammae tumoribus quihus clam inaequalibus, tactui naanifestis, dolentibus que occupantur. Nocte febris proserpit , & somnum irrequietum reddit, donec matutilio tempore adventante smnia mitescant, & pulsus fiant multo pacatiores, & aliqua quies cum leni madore cutis consequatur .' Synonyma. Febris lactis vulgo a Mulieribus nominata RIvERII , Prax. Mea. lib. XI . cap. Σ . Febris Lactea improprie dicta LX

v RETI, Oevr. T. I. Art des Accheuchemens p. Is I. Eph meta Lactea puerperarum SAU VAGES 1Ι , spee. s. Gen. i. Class. a. Febris Lactea Auctorum ό

Remisso haec aliquot horas quidem perdurat ;quin tamen ad veram integritatem perveniat. Po meridianis horis cum levi horripilatisne iterum se bris exacerbatur . Pullus initio ut plurimum parvus, Contractus, Jc Celer percipitur; deinde paullatim insurgit elatior, crebrior, & per in ervalla subinde varius . Tunc saepe caput acutius dolet , somnus dissis ulter capitur, artuum laistudo excruciat, dc. si lochia sistantur , aut parce admodum suant , etiam rubet facies , calet . spiritus aegre ducitur, di febris cum pulsu duro, dc vehementi invalescit . Tandem no te media paullatim omnia mitiora evadunt , ut mane postero iterum febris icum omnibus symptomatibus ad pristinam remissionem revertatur . Si quiescant puerperae , Copicios

183쪽

C o r I N. st B M I T T E T. 170 potu , blando, diluente, atque aperienti, & te nulli lino victii utantur, saepe intra duos, vel tres dies hujusmodi accessiones, & turbae desinunt, ube riore lactis proventu , & multo sudore, foetido , subacidum odorem spirante per totum corpus aequa liter diffuso . Interdum usque ad quartum , vel quintum diem, nempe ad nonum a partu, protra' hitur febris , mitioribu, semper accessionibus sensim redditis & demum ex toto ins ei assibiliter eva nescentibus. Quando brevissima omnium est, intra viginti , aut triginta horas ephemerae instar ab sol vitur , imI in sceminis quibusdam optimae tempe riel, dc constitutionis adeo levis quandoque existit , ut praeter noctem unam minus tranquillam , vix aliam molestiam subeant, praecipue sit infanti ubera porrigant , ut passim id videmus evenire , Vi ditque ia sua uxore , alitique multis Cl. S.IETE

M. CCCLIX.

Ex Physsiologicis constat , uterum a fortu edit Opaullatim contrahi , indeque humores redundantes , inque uteri vos contentos , aut chylum , ut alii docent, ipstim, sive lacteoserosum liquorem , qui ad uterum ferebatur, ad mammas per venas repelli: quo insignioribus earum vasis, & glandulis re pente repletis, distractisque praeter morem nervias fibrillis, dolorem, febrenaque moveri, magna veri specie tradidit FRIDERICUS a) HOFFMANNUS. Verum hu)usmodi caussa non tanti facienda visa est Cl. S 1 ETENIO b) , ut in ea penitus ipse conquiesceret. Quam ob rem, cum febrim hujus mou

184쪽

8. DE FEBRIBUS neribus supervelaire solet, & avulsionem placentantri bla silai: aliqua interioris uteri superficiei lacera tione concipere posset , levi ideo, interioris uteri caveae phlogosi, praeter lactis ad mammas concur-lsum , febris hujusce ortum tribuit , necessariam istiusmodi levem inflammationem arbitratus ad se parandas destruendasque blanda suppuratione chorii reliquias adhuc ibi adhaerentes, quod in primis o stenditur a puriformi , imo purulenta lochior vitinatura, quae ad aliquot porro dies colore, & peculiari foetore manifestatur . SA UULGESIUS Vero , , cui satis esse videtur, febrim hanc post contractum uterum irasci nosse, ad caussam finalem, ob quam

a Natura excitatur, indagandam se potius conversetit , opusque providentissimae naturae eam existimat , ut nimirum sanguine sic fortius validiusque motb, atque adacto mammarum vasa dilatentur ,

di chylo illuc appellenti, atque in lac permutando viam liberam aperiant co).

Ain Med. Ration. System. T. I. l. I. se'. cap. XV .

g. CCCLX.

hiiee Quorum singulorum auctoritas cum plurimum

Ventiis, apud me valeat, utra opinio praeserenda sit , non: ἡλά,- facile definiverim . Atissim tamen animadvertere , illud Host mannianae sententiae, quo minus uniVer-ssim vera habeatur , adversari , quod febris interdum ante Veniat , atque aliquantum protrahatur j quam mammae humorum copia turgescant, dilatationemque dolorificam, cui febris tribui possit, patiantur . Praeterea , si unica , dc perpetua ejus cata sa in majori humorum copia ad mammas concurrente, & dolorificam dilatationem inferente sita .

185쪽

igilc locata esset; profecto verisimile videretur, huic febri Primi paras obnoxias esse , utpote angustiora& firmiora vasa habentes , non vero illas , quaei pluries enixae sunt, aut quae proli charissimae jam libera praebuerunt , cum his vel ob jam alias tole ratam lactis secretionem , vel lactationem vasa atra pliata fuisse dicenda sitit. His accedit, quod mulieribus quibusdam tἡtimis gellationis mentibu S mammae ita lacte intumescunt , ut ab utero post edi

tuna foetum contra sto ejus i hcretio, atque a do dorifica earum dilatatione febris derivari nequeat.

In his enim vasa jam patula, & lae eo latice plena se sistunt ; nec tamen ideo sein P febris lactearlimmunes servantur

' Canem venaticam: vigi , quae cum tentigine Venereat percita esset, a maris misceta, & coitione diligentissime suitiaeclusa , donec in ea veneris desiderium esset restinctum . Huic tamen eo tempore, quo, si marem admisisset, parere debuisset, ubera sic lacte intumuerunt, ut terram quasi at- tingerent. Cum autem rem ipse valde admirare , Chirur-lgus, ad quem canis illa spectabat, milai asseveravit, se aliasi hujusmodi lactis sine conceptu provent una in aliis Canibus, & animalibus conspexisse. ii vera sint, erit Certe Phyrsiologis nova via ineunda, ut lactis in puerperis appariti Ornem explicent, quin ad uteri contractione in respiciant. Et sane gravidis jam in mammis lac apparet ; ne de virgini-lbus, & viris ipsis dicana, quibus interdum magnam lactis copiam ad mammas confluxisse perhibent. Cl. ROBI METUS

i quem puto omnem a se errori Caussam diligenter removis-

ιe, narrat de iam . T. a. P. R. c. 27o. 9 seqq. 3, virgini cuidani tanta lactis vi mammas repletas fuisse , ut arte illud educi debuerit

s. CCCLX

186쪽

182DE FEBRIBUA

SauυAge- SAUVAGESIO vero, Caussam , ut vocant, finalem sius rescμ febris colastituenti quis assentiatur Z Siqui certis observationibus compereum , e X ploratumque est , lac iflterdum tam ante partum , ut praenotavimus, quam post partum in mammis se cretum deprehendi, quin ejusdem secretionem ulla febris anteiverit, auctoque sanguinis motu vasa lactifera ad lactis proventum praeparaverit . Deinde si lactis secretio vasorum dilatationi per febrim peractae debeatur , cur non etiam virginibus febre correptis mammae lacte replentur Quis demum sanae mentis stibi persita deat, Naturam consilii adeo inopem fuisse , ut non alia ratione , quam ista, nec commoda, nec discriminis eae perte, la is in puer peris secretionem moliri eidem licuerit Z Alieniis reum sane id a vero videtur , cum in brutis animalibus lac si1 ne febre comparetur, & re i quae animati corporis secretiones , etiam tardiores , Pu

ta seminis . sine hujusmodi absurdo opifico peragantur .

. CCCLXII.

XXpe' i Oiuod ad S.IEΤEMII alti iaet opilaionem , is, dui sobirat febrim hanc a levisi ina interioris uteri supersiliet

inflammatione deducie , planum quoque iacit , explicatu facillimum , cur puerperae interdum ea careant, tunC nimirum, cum placentae avulsio ita lenis fuerit , ut nullam utero vim intulerit , vel cum placenta sponte, & tota ita exciderit , ut nihil reliquum, ne Hunterianae quidem aliquid, lite ri cavo adhaeserit . Quando vero contrarium evenit ut vel vis aliqua in avellenda placenta ad hi

187쪽

bita sit, vel aliquid membranae chorii utero ad hae ierit, non modo febris, quam lacleam dicunt, supervenit , verum etiam eam comitantur dolor ite iasio , tumor aliquis regionem uteri occupans iatque eodem prorsus tempore circa pudendum, vel in urina emittenda calor quidam , ardorque, etsi non magnus percipitur. At ubi neutrum acciderit, nec ulla ejulna odi incommoda uteri regionem infestent; contra vero Mammae doleant, rendantur,& tumeant, ii tamen febris accesserit, ut non raro fit , poteritne hcaec memoratae uteri inflamnaatiunculae adscribi Z Non quidem; cum IETENIU3 ipse hujus in odi caussam non ita perpetuam habet

dc solam, ut alteram, lactis nempe copiam mam mas distendentem , omnino excludendam velit. Major potivi dissicultas in eo sita videtur , quod interdum nulla uteri culpa, nullus molestiae in mam mis senius antecedat, aut comitetur, & nihilo tamen febris lactea puerperas corripiat. Quid tu mi

An ab humorum uberiori ad mammas confluXu , an a chorii reliquiis utero adhaerentibus earn na tam tunc dixeris P

CCCLXIII.

Quas ob res vehementer suspicor, non unam febris hujusce originem. naturamque esse, fedaliam ratque aliam; quamquam vulgo iact9a , quasi a lactis secretione prOctu Gret , perperam , atque improprie nuncupetur. Et primum quidem probabile admodum est , ut plurimum: hanc febrem a sbia uteri contractione, quae modo citius, modo serius contingit, pendere . Contracto enim utero , atque adeo parcius, aut dilutius fluentibus lochiis, quod modo altero a partu die, modo tertio, modo quar ascidit, ita sanguinis circuitus permutatur, 'ut

188쪽

i ac de caussa solum cordis arteriarumque In Ottigconcitetur , febrisque , brevi tamen cessatura , re stituto nimirum aequabili humorum omnium cir

cuitu , oriatur. Quod sia aliquid impuri dumoris abutero , aliisque imi ventris visceribus post foetunt editum nec pressis amplius , nec distentis in sanguinem, lymphamque remeet, qHi mora, & sta gnatione graviditatis tempore vitiari aliquomodo potuit; tum febris inde nata longius trahetur, ite rabitque accessiones suas , donec omnis impuritas sudore, urina, aut alvi fluxu expulsa fuerit, quod intra tres, quatuor, aut quinque dies feri consul vit. Nulla contra febris accendetur, v contractistiteri adeo lenis sequatur , ut nilllam sensibilem iiii anguin circuitu perturbationem, efficiat , aut si ab utero, reliquisque partibus inullus sanguini, aut lymphae vitiatus humor affundatur, qui per febrim expurgari debeat. Quo casu nec lochioi um fluxus

praeter naturae ordinem minuetur, nec t actis secretio quidquam incommodi praeter levem mammarum distentionem procreabit . Lochia porro decolorari, aut imminui accedente febrili motu, atque iterum, eo Cessante, rubicundiora , dc copiosiora restitui, maxime rationi consonum est, nec qu)ῆ quam mirabitur.

I. CCCLXIV.

Non tamen inficior , interdum tantam sangunnis, humorumque vim ad mammas confluere , urina modice tumeant, caleant, doleant, & quodamnando inflammentur . Verum tum febris, quae ex hiijusmodi caussa excitabitur , non piarcedet , ut modo descripta , sed stabilequetur mammarum tu

morum , lactisque secretionem . Haec proprie laci adici

189쪽

lici poterit, utpote quae a lactis nimia copia , &congestione dimanat , & symptomatiua est , nec ulla eget crisi per suctorem, aut diuresim, sed sola tantiam humorum imminutione, dc revulsione , aut lactis suctione solvetur . Tantoque molestior , pertinacior, ct diuturnior erit, quo magis pars aliqua in tumorem excrescat, aut lacte coacto indu rabitur . Hoc geuus mali febrim symptomaticam moventis commune quoqtae est Nutricibus ; quod quando brevi discutitur, vulgo Bononiae istar de pelo dicitur; sit vero gravius vexat, facile in maiTI-maram abscessum desinit .

CCCLXV

Differre vero ab his speciebus g. CCCLXIII. cuanά, CCCLIV. Videtur ea febris, quam levis interIO-

tio parit g. CCCI. IX.). Haec enim, quando incidit, quoniam puerperas huic quoque obnoxias M. CCCLXII.) es te posuimus , uteri dolorem,

tumorem , calorem , dysutiam, aliaque symptomata, de quibus supra retulimus, paullatim Consequitur, , modo citius, modo tardius corripit, desinitque pro Vario phlogoseos gradu, atque it tensionis duratione, & pro vario tempore, quo ii ἀammatio ipsa, cujus febris isthaec symptoma est , aggreditur. In hac praeterea lochia decolorantur,& successive foetent, purisque naturam assumunt, di si gravius malum est, inter initia non modo imminuuntur, sed etiam fere omnino desciunt. Non enim perpetuum est, hchia, febri accedente, mi nui, aut deficere, aut decolorari, aut foetere. At si, quacunque ex caussa, uti ex frigore admisso, terrore, animi pathemate, odoramentis , placentaei iustulis retentis, sanguineis concretionibus, aliisuque

190쪽

trone

Prima

136que si in ilibus lochia restitent, cohibeantur, repet Daturve , aliud sane sebris vehementioris gel Ius oriatur, necesse est, ab hisce omnino I. CCCLXII

CCCLXIII. CCCLXIV. ) cum origine , & na

rura , tum tympto inatibus gravitate , & peri culo, tum effectuum Variotate, atque exitu di- Porsissiarum . Vera' enim instaminatio hi eri tunc

morbum facit, vel caput, vel pectus, vel aliae nobiliores partes per metastasim pellime occupantur, ut inde plurima, funestissimaque mala puer peras Va sumimum vitae discrimen adducant. Prognosis , curatio .

s. CCCLXVI.

Generatim febris lactea, si indicato tempore i pipiat, & levior sit, biduo, aut triduo finitur, aut si aliquanto longior persistat, quarto, aut quin to die, leni, ut dictum est g. CCCLVIII. , sudore, lirin t multa, aut crassa, interdum etiam ii quidiore alvo, aut lochiorum fluxu, quae non nihil substiterant, copiosiore restituto . Passimque periculi expers habetur. Verum accupate indagand est ejus origo, ct natura, antequam quidquam dς progn si , aut curatione pronuncietur . Si igitur ejusmodi videatur, qualem CCCLXIII. scripsimus, vix Medici opera indiget, dummodo mitis sit, & cito remittat, lochia leniter fluant,plet hora absit, nec quodpiam aliud symptoma gravius praesto sit . Tunc .im satis est puerperam quiescere, a luce vividiore, sernaonibus, aut confabulationibus arceri , capite clevato decumbere, corpus a frigore defendi, potu tepido, aperienti, inodoro, grato, humoros diluere, blandaeque diata