Institutionum medicinae practicae

91쪽

i l parum phlegmat s insipidi tantum est. Quando

que haec omnia per aliquot horas cessant, evane-iculatque, brevi tamen gravius insurrectitra, prae sertim advesperascente die: nempe caput tum magis, magisque gravatur, incalescitque s mens obnubilatur, pulsus crebriores, celerio reique fiunt, sed languidi semper, atque Hordinati, cum quibus cun

jungi iblet quaedam spirandi dilficultas, ac pectoris angustia, atque oppressio; magnus saepe stupor, aut obscurus. dolor, & quidam frigoris sensus posteriorem capitis partem tenet, aut dolor gravans sinci put etiam circa suturam coronat Olla occupat. Utraque enim doloris species propria sere est cujusque febris lentae nervos E, dc plerumque aliquem desipientiae gradum comitem habet. Calor autem ut plurimum mitis est, neque facile excandescit. At

tamen interdum Volae manuum fer Cen , aut Caput vaporibus calidis , faciesque rubore crebro suffunditur, dum int-rea pedes, atque extrema frigescunt.

CCLXXII

Quinque aut sex dies in hac i valetudinis ambiguitate versatur homo, pallidus, torpidus, bris quasi fractus, non omnino aegrotanS, nec tamen sanuS, nec quietus, sed plerumque insomnis , dc vigil, dc quamquam adstantibus somno ipse in dulgete videatur, idem tamen constantist4me asseverat, se nullo modo dormire posse. Neminem autem ex his arbitror falsum dicere. Nam aeger sipe ita quiescit, dc clausis oculis dormi entis ima ginem ex albet ut negari nequeat, eum reapse dormire , Ipse vero sibi non dormire videtur, quia ejus menti tot spectra, dc tot idearum simulacra perpetuo ob vellantur inter dormiendum, ut Vidi

92쪽

Secundum stadium.

88 D E F E B R I B V slare omnino se credat. Pulsus toto hoc in Irri s .dio celer est, debilis, ac inaequalis, quandoque fluctuans, quandoque tardus, rarus, itemque inter mittens ; scibinde concitatior micat, modo sedatur , atque ordinatus, aequalisque evadit, silc alterna tim variatur. Nec diversa vultus ipsius ratio est, nam crebro hic & reperne calore quodam , qui vaporis instar ascendit, rubescit; & paullo post pallet , & albicat . Quo fit, ut saepe pro affectisne

hypochondriaca, aut hysterica morbus a minus peritis accipiatur.

CCLXXIII.

Hinc malum in dies *ugescit, jam loqui aut mo veri piget, & tandem lecto aeger defigitur, nec satis potest exponere, quo modo se habeat. Nihil inse postulat, ne potum quidem; atque Inte .O 'a tus aliquid, vix quaerenti novit apte, dc distincte respondere. Iam tendines subsiliunt ; manus, &lingua tremunt. Haec muco albido obducta non valde inarescit; nisi in medio, ubi fusca apparet,& sicca. Tandem aliena subinde obloquitur , & te

vlter insanit, sine tamen furore. Tenuem, ut plurimum urinam emittit, modo limpi clam , modo Vappae instar, aut cerevisiae turbidae similem, & lente scentem; non raro etiam subnigram , subinde crat forem, farina quasi inspersa , & subsidetate, aut si ne lege sursum, deorsumque vagante. Inter haec sanguis e vena misitis aut naturalis inVenitur, audientii pellicula tectus, sed crassamento laκo dc ni fro parum cohaerenti. Interdum etiam ad lique

scendum pronior est, ct sero tua bido copioso scatet

g. CCLXXIV.

93쪽

g. CCLXXIV.

Circa leptimam, aut Octava in eX quo aeger te stadium. ctulo 1 e tradidit, omnia ingraves int. Genae maginrubent, dc manuum volae magis calent. Gravitas, dc dolor capitis acerbitasve Aanta; accedunt vertigi .

nes, tinnitus, sui urrus aurium, quo fere 'perpe tuo obstrepente mens ipsa moleste asscit fir, dc noni leviter perturbatur; non ita tamen, ut delirium vehemenS 1 equatur, cum plerumque ejus loco sit quaedam id earum , cogitationHm , actionumque inde pendentium perversio, dc confusio. Hinc fere aeger secum obmurmurat, oc verba quasi mutilata, didissicilia intellect u prosert. Id praecipue evenit in iomno, aut quando e somno eX pergiscitur; tunc enim mens magis laborat, & obfuscata apparet, sed brevi poli ad se redire consuevit, non tamen diu sibi constat. Pectoris oppressio, virium languor ex desectio ita increscimi, ut animi deliquia dc byncope, praesertim cum e lectulo aeger 1 urgerenitatur, eum corripiant; nam tunc sudore frigido frons , dc manuum dorsum madent, atque animus deficit. Lingua, quae antea humida i albidaqGe cernebatur, jam arescit, rubet, dc finditur; oc quari mali punici corticem colore imitatur, medio inprimis spatio, dum utroque e X latere muco flavo sordescit. Ubi ea ex ore producitur, tremula, at

que instabilis est, interim licet ipsa cum labiis sic

Ceicat, vix tamen ulla sitis urget. Calorem vero in ea acrem , dc permolestum queritur saepe aeg. r

Nona, decima, aut duodecima die sudores breves, ac inaequales, aut titiam profusiores , dc re

94쪽

ita primis extrema corporis occupanteS. Oaepe alvi

dejectiones crudae, liquidae, aquosae superveniunt. Universim sudor, alvique fluxus colliquantes Iunt, viribusque in fel asi. Non raro tamen mador qu=dem tepens, totam cutim perfundens utilis elle consilevit, uti & lenis diarrhina, quae delirium,& comatos os affectus discutit plerumque. Circa hoc morbi stadium Natura praecipue deficit, extrema frigent, ungues pallent, & livent, pultus parvi, & celeres ita fiunt, ut ' ix percipi, & numerari possint, et sit antea lenti, rari, tardi, aut It termittentes fuerint; aut ita fluctuarat, vacillant, interciduntque, ut mortem in propinquo elle cli- Ceres . . Eigri stupidi jacent, re ferme sensibus oriabantur. btrepitu, & lucis appulsa, ab initio plurimum percellebantur, ViX tunc emoventur.

y. CCLXXVI.

Interdum stragula palpant prius, inanes imagi nes consectantur, obmutescunt voce laucibus L

95쪽

CONTI N. CONTINENT. DI .,nortis pro cirrim indicio . 'Non nulli etsi antea ant ino forti, Δ magno e sent, subito terrore dc desperatione corripiuntur, nec 1bmno indulgere volunt, Cum mortem , tum mentis perturbationem iquam dormientes subire credunt, aut eκ periuntur, evitaturi. Quandoque pustulae, & maculae di tersit generis in summa cute apparent; inter quas inter dum peticulae fuscae, lividae, atrae , dc vibices cor pus dessendant. Non raro Parotides, aut abscellus aurium, aliarumque partium stiperveniunt. Nec desinat aphthae albae, rubrae, depascentes, nigrae , gangraenosae labiis, linguae, faucibus infestae , prae sertim ubi febris cum dissolutione putrida humo rum copulatur, & pestilentialis, & contagiosa est Interdum ad os sacrum, & nates vis morbi convertitur, atque ibi post brevem ruborem, dolorem, in moremque cutis, suppositaeque partes ga Agraena sicca, aut humida, plus minus alta, nigrescunt,&Vita privantur, foetent. Plerumque, nisi mor' bus malignissimus sit, in longum trahitur, & ad quadraginta usque dies imo etiam ultra interdum aegros languere cogit, quorum non nullis, etiam post febrem devicta in , mens per aliquod tempulaberrat, donec paullatim resipiscat.' Cl. PRINGL 1us Malati. deli' Armat. P. 3. cap. 22o. 22I.) non diffitetur 'se magnain μ se a finitatem inter febrem malignam in specie dictam, θ' lentam uerυο-sam . Nam utrique, inquit, communia sunt pulsus langui dis , urina pallida , fudorei non critici , obfuscatio mencis , virium lapsus , spirituum .ppressio , artuum tremor , sive nervorum. Discriminantur et cro, ut ipse putae , quod ner' v fa febris minime a caussa putrida rignatur, quo mimitaria exanthe; nata, non periculas ad curim prope uat . Verum alterutrum falsum est. Multiplex enim sobris nervosa frigo ess atque interdum , ut contagiosa , nosiaco Dialis ,

96쪽

DE FEBRIBU snautica, careeraria, de qMibus eae mlai Me icit, i onascitur. Miliaria vero nou perpetuo A et ea erumpκnt , salias milia, ii morbus esset ) δεή interdum tantum ; nec ab ea quandoque periculi vers ut , ut spe vidimus :

Conthau kate continenti S 'nocho putri amnis . est ;sed ab ea discernitur per signa , quae alibi jani g. CCLXVII.) recens ι'mus. Amorbo pete hiali, sive a peticulis, , ut alii vocant, a febrest utrida maligna patechiali dii crepat, quod haec po

sterior vehementiori aggrediatur impetu, quod horrores & calores cum majores, tum longiores e XCitet; quod pulsus, praeter tim inter initia, duriores,& magis tensos e X hibeat; quod capitis dolorem , vertigines, neu seas, & Vomitus , etiam in spici morbi ingressu af erat intensiore ς; quod tempora , imo orbitas ipsas dolor veluti fi Xus alfligat , quod oculi graves, gavi, aut rubri appareant; quod ai-teriae temporum Vehementer viarent cum frequenta aurium tinnitu; quod singulis diebus, ut remittentes, exacerbationes habeat; quod carotides m augmento validius pulsent, licet quae in carpo sunt arteriae tardius, & placidius moveantu ; quod ani mi deliquia, spirituumque dejectio citius, ciue, etsi nulla immodica praecesserit evacuatio , ocpullus satis validius videatur, infestent; di demum duod respiratio ut plurimum laboriosior , inaequalior que sit, I sepe dolori na, suspiria, aut singultum comitem habeat. Praeterea a peticulis , reliquisqueexanthematicis morbis febris . enta nervosa citi eri . Iuod plerumque peticulae, di exanthemata milia Fra, quando in ea oriuntur, legi ita bat calefacien

97쪽

debeantur, quando etiam sponte prodeunt, inflatii potiqimum morbi aut circa ejus finem erum pere ibi eant; nec perpetuo, nec quovis in aegrotante 1 e exserant ; dum contra in febre pelechiali vera, dc primaria, oc reliquis exanthematicis morbis peticulae, miliaria, variolae, morbilli &c., si regulares sint, ante morbi statum, & protinus primis diebus prodeant, dc nunquam, cum primarium morbum assiciunt, absint. Faeile etiam a gostricis mafieola febribus distinguitur, quod illae manifestio ribus. accessici ibus, remissionibusque varientur , nec tantam continuitatis aequalitatem ostendant , &manifestiora cacochyliae in primis viis indicia ex hibeant .

g. CCLXXVIII.

Aggreditur haec febris homines ut plurimum la- Quinam xioris teXturae, nervis debilibus, sanguine temtiori, aquosiorique praeditos; quos Vel nimiae evacuati aes e Xhariserunt, vel tristitia, aut imina licae vigiliae, dc studia aitidua, laboresque infirmarunt , vel alimenta cruda ac insalubria, vel potus aquosi, impuri, corruptive repleve: unt , aut diu aer cras sus, vitiatusque circumcinxit, vel pryallimus, aut alvi i lutio, aut nimia venus enervavit, Quando eκ hujusmodi caustis, oritur Ec sparsim aliquos tantum singulares homines inficit, spontanea, Do- Sporadioqradica est i videturque non tantum a nimia solidarum partium laxitate cum tenuiori sanguinis crasi conju iacta, verum etiam a lymphatico latice, copia, & lentore peccante, cerebrum speciatim, &nervos Obruente, dc tandem , quia resblvi nequir, putrescente pendere . Idque vel ab ipsa comprobatur medendi ratione, quae Cardiacis mitibus, at te nuantibus, antithpticis, leniterque stimulantibus feli

98쪽

D E FEBRIBUS licissime solet perfici. His enim vis cordis , &ner Vorum excitatur, lentor lymphae resolvit ut , &quidquid corruptum est , evacuatur non modo

com natanes CXCretiones, verum etiam pereas, quas μ0Vmο- natura, atque ars novit s1hia perare. Hinc plerum dii Judi - - e s mul evacuationibus, nimirum fudo' uot mo- natura, atque ars nOVIL λ Di

- iμψi e Omnibuς stimul evacuationibus, tum rum ludo re ptyalismo, urina, diarrhaea, exanthematibus abscessibus, imo interdum ulceribus arte eradix , insisque gangraenis OPUS esit, ut nox: AS ; deptus iae humor e cor ore C lCiatur . Raro Clum Coinctione & crist husu 1inodi iebris ad .finem per tu

citur

CCLXXIX.

Quando

sit . Rautica,

lanndo Vero communiores caussae plures eodem

&'netvis infensisiimo naiasmate in eandem mcidunt fiam conrn iosa dicitur, quia per subtilii in imos halitus, pVx diffunditur. In

99쪽

CONTI M. CONTINfNT. 9 saepe adeo pestifera est, ut contagione in vicinos, de ceteroquin sanisti Inos sola infectorum praesentia pernicissime propagetur, ut pestis. In hisce autem speciebus, nempe in epidemica, in contagiosa , innofocomtaII, nautica, & carceraria, uti caussa acti vior, di perniciosior est, lic celerior eartim inces sus, & quandoque minime lentus conspicitur. Nec infrequens est, intra paucos dies tunc aegros interimi, contra ac in hoc morbo seri soleat , cum alias finem suum sive bonum, sive malum tardisssi

me assequatur.' Noso omiasis febris , qua ex contagione in No ocomiis agrortim putridis nidoribus repletis oboritur, plertimqtie pe techialis est , is remittens, non continens, lenta nervo sa ; prout dicetur , ubi de fleticulis speciatim , ut morbo exanth mafico febrili, vemus Nobisum prope sntii Cl. . MONRous 1Des Malad. 'des Hospitaux militair. ) cui Fe-i bpi, maligna Nosocouatalis dicta , is petectatalis iidentuμ

unus idemque morbus F. .

Non solum autem caussarum: praecedentium di- Alia ἐγ verillas, earumque mitior, aut pravior natura ,sς ς' i ' vertian etiam Symplomatum minor, vel major Per

'ni es hujusmodi g. CCLXXVIII CCLXXIX.

inerentias facit. Variat etiam non parum ejusdem nebris aspectus pro temperamenti; habitus Corno-US, aetatis sexus, anni temporum, constitutionis, xc morbi stationarii, sive dominantis ratione; ad Guae singula si animus advertatkr, facile varieta-

Orbus, sic, ut falso natura d-

, quisque non imperitus intes-Piscrimen etiam aliquod affert inter initia

paelertim complicatio caussarum, aut In Orborum, prout

100쪽

DE FEBRIBUS mici ut nimirum sebris cum d athesii sanguinis instam Latoria, rheumatica, catarrhali, aut cum ejus de Inti l liuuet en him, piri rescen tum proclivitate, aut eum putrida, & Verminosa primarum viarum ca- cochylia conjungitur ' HHac enim Symplomatari a atque alia proficiscuntur, quae minu S petitiS..rrandi occasiJnem suppeditant. Hinc saepe promi unt tam varia, & discordia du eadem febre medicorum judicia .

r'm, υirum Hioquin perspicacusimum in bulli moda errorem inridisse, quod ira r gione, quam incolit, ub: febres gastricas, bo nil im; sunt, sqe cacochylia glastrica non modo o cur- , , quo humidis, palustribusque locis commune , Vum etiam cum febribres lentis ner Osi, complicetur , ideo o facile adductus s)t ad credendum, has quoque feores A

M. CCLXXXI. Maligna & subdola febris nat ira semiper diibilia