장음표시 사용
361쪽
LIBER XV CAP. 1-45. 301aoII Vapore perrumperentur: at nunc patulam latitudinem et nulla umbra defensam graviore aestu ardescere.
44. Et haec quidem humanis consiliis providebantur. mox petita a dis piaoula aditique Sibullae libri, ex quibus supplicatum Volcan et cereri Proserpinaeque, ac propitiata Iuno per matronas, primum in Capitolio, deinde apud proximum mare, unde hausta aqua templum et simulacrum deae sperspersum est et sellisternia a pervigilia celebravere seminae quibus mariti erant. sed non ope humana, non largitionibus prinespis aut deum placamenus decedebat infamia, qui iussum incendii crederetur ergo abolendo rumori Nero subdidit eos et quaesitissimis poenis adfecit, quos per 10 flagitia invisos vulgus Christianos appellabat. auctor nomi- nis eius christus Tiberio imperitante per procuratorem Pon ' - tium Pilatum supplicio adlaetus erat repressaque in praesens V. exitiabilis superstiti rursum erumpebat, non modo per Iu- in Mdaeam, originem eius mali, sed per urbem etiam, quo cunota 15 undique atrocia aut pudenda confluunt celebranturque igitur primum correpti qui fatebantur, deinde indici eorum multitudo ingens haud perinde in crimine incendii quam odio humani generis convicti sunt et pereuntibus addita ludibria, ut ferarum tergis contecti laniatu anum interirent aut cru-20 cibus adfixi, aut flammandi, atque ubi desecisset dies, in usum noctum luminis urerentur hortos suos ei spectaculo Nero obtulerat et oiroense ludiorum edebat, habitu aurigae permixtus plebi vel curriculo insistens , unde quamquam adversus sontes et novissima exempla meritos miseratio orie-25batur, tamquam non utilitate publiea sed in saevitiam unius
45. Interea conferendis poeuntis pervastata Italia, provinetae eversae sociique populi et quae civitatum liberae Volantur. Inque eam praedam etiam di cessere, spoliatis in urbe templis egestoque auro, quod triumphis, quod votis
omnis populi Romani aetas prospere aut in metu sacra erat. 5enimvero per Asiam atque Achaiam non dona tantum sed simulacra numinum abripiebantire, missis in eas provincias
Acrato ac Secundo carinate ille libertus uioumque flagitio promptus, hie Graeca doctrina ore tenus exercitus animimi
362쪽
302 CORNELII TACITI ANNALIUM 16 bonis artibus non induerat ferebatur Seneca, quo invi diam sacrilegii a semet averteret, honginqui ruris secessum oravisse, et postquam non concedebatur, et valetudine, quasi aeger nervis, cubiculum non egressus tradidere quidam venenum ei per libertum ipsius, ut nomen Cleonicus, 15 paratum iussu Neronis vitatumque a Seneca proditione liberti seu propria formidine, dum persimplici victu et agrestibus pomis, o si sitis admoneret, profluente aqua vitam
M. Per idem tempus gladiatores apii oppidum Praeneste temptata eruptione praesidio militis, qui custos adesset, coerciti sust, iam Spartacum e vetera malu moribus ferente populo, ut est novarum rerum cupiens pavidusque.
3 ne multo post clades rei navalis Accipitur, non bello quippe haud alias tam immota pax), sed certum ad diem in Campaniam redire classem Nero iusserat, non exceptis maris casibus ergo gubernatores, quamvis saeviente pelago, a Formiis movere et gravi Africo, dum promunturium Miseni su imperare contendunt cumanis litoribus inpacti triremium ple rasque et minora navigia passim amiserunt. 47. Fine anni volgantur prodigia, inminentium malorum nuntia. Vis uigurum non alias crebrior, et sidus nometes, sanguine inlustri semper Neroni expiatum bicipites hominum aliorumve animalium partus abiecti in publicum aut ias sacrisiciis, quibus gravidas hostias inmolare mos est, reperti. et in agro Placentino viam propter natus vitulus, cui caput in crure esset secutaque haruspicum interpretatio parari rerum humanarum aliud caput, sed non fore validum neqae occultum, quia in uter repressum aut iter iuxta editum sit. 48. Ineunt deinde consulatum Silius Nerva et Atticus Vestinus, coepta simul et aucta coniuratione, in quam eris' tim nomina dederant senatores eques miles, seminae etiam, cum odio Neronis, tum lavore in C. Pisonem is Calpurnios genere ortus a multas insignesque familias patera nobili tate complexus, claro apud volgum rumore erat per virtutem aut speetes virtutibus similes namque facundiam tuendis i Vibus exerceruit, largitionem adversum amicos, et ign0ii quoque comi sermone et congressu aderant etiam fortuita,
363쪽
LIBER XV CAP. 45 o. 303eorpus procerum decora facies sed procul gravitas morum io aut voluptatum parsimonia levitati ac magnificentiae et aliquando luxu indulgebat. idque pluribus probabatur, qui in
tanta vitiorem dulcedine summum imperium non restrictum
49. Initium coniurationi non a cupidine ipsius luit: eo
tamen laciis memoraverim, quis primus auctor, ovius instinctu concitum sit quod tam multi sumpserunt. promptissimos Subrium Flavum tribunum praetoriae cohorιis et Sulpicium Asprum oenturionem extitisse constantia exitus do-5cuit et Lucanus Annaeus Plautiusque Lateranus vivida odia intulere Lucanum propriae causae accendebant, quod famam carminum eius premisat Ner prohibueratque ostentare, anus adsimulatione Lateranum consulem designatum nulla iniuria, sed amor rei publicae Oetavit a Flavius Scaevinus 10 et Afranius Quintianus, terque senatorii ordinis, eontra la-mam sui principium tanti facinoris apessivere. nam Scae vino dissoluta luxu mens et proinde vita somno languida: Quintianus mollitia corporis infamia et a Nerone probroso earmine distimatus eontumelias ultum ibat. 1150. Ergo dum scelera prineipis, et finem adesse imperio deligendumquo qui sessis rebus auoeurreret, inter se aut inter amicos iaetunt, adgregavere Claudium Senecionem, Cervarium Proculum, Vulcatium Araricum, Iulium Augurinum, Munatium Gratum, Antonium atalem, Marcium Festum, equi stes Romanos ex quibus Senecio, e praeeipua familiaritate Neronis, speciem amicitiae etiam sum retinens e pluribus perieulis conflictabatur Natalis particeps ad omne secretum Pisoni erat ceteris spes ex novis rebus petebatur adscitae sunt super subrium et Sulpicium do quibus rettuli, militares 1ο manus Gavius Silvanus et Statius Proximus tribuni cohortium praetoriarum, Maximus scaurus et Venetus Paulus emturiones sed summum robur in Faenio Ruso praefecto videbatur, quem vita famaque laudatum per saevitiam inpudicitiamque Tigellinus in animo principis anteibat, fatigabatque iocriminationibus ac saepe in metum adduxerat quasi adulterum Agrippinae et desiderio eius ultioni intentum igitur ubi comiuratis praesectum quoque praetorii in partes descendisse
364쪽
304 ORNELII AcITI ANNALIUM crebro ipsius sermone laeta fides, promptius iam de temporeas ae loco caedis agitabant et 'pisse impetum Subrius Flavus serebatur in scaena canentem Neronem adgrediendi, anteum ' ardente domo per noctem huc illuc cursaret incustoditus hic occasio solitudinis, ibi ipsa frequentia tanti dedoris testis pulcherrimum ad facimus animum exstintulaverant, dis nisi impunitatis cupido retinuisset, magnis semper conatibas
51. Interim cunctantibus prolatantibusque spem ae metum Epicharis quaedam, incertum quonam modo seiseitata neque illi ante ulla rerum honestarum cura fuerat , accen dere et arguere coniuratos, ac postremum lentitudinis eorum pertaesa et in campania agens primores lassiariorum msenensium labefacere et consolentia inligare conisa est tali initio erat navarchus in ea classe Volusius Proeulus, oesidendae matris Neronis inter ministros, non ex magnitudiae sceleris provectus, ut rebatur cis mulieri olim cognitus, seu ιο recens orta amicitia, dum merita erga Neronem aua et quam
in inritum Oeeidissent aperit adicitque questus et destinati nem vindictae si facultas oreretur, spem dedit posse inpelli et plures cothoiliare ne leve auxilium in classe, erebras Ooeasiones, quia Ner multo apud Puteolos et Misennae a ibris usu laetabatur ergo Epicharia plura et omnia scelera principis orditur, neque sancti quid manere sed provisum quonam modo poenas eversae rei publieae daret: aeolage retur modo navare peram et militum acerrimos dueere is partes, o digna pretia exspectaret nomina tamen coriura 'is torum reticuit unde procul indicium inritum suit, quamui ea quae audierat ad Neronem detulisset accita quippe Lyboharis et cum indice composita nullis testibus innisum laetiteonfutavit sed ipsa in custodia retenta est, suspectante Ne rone haud falsa esse etiam quae vera non probabantur.52. coniuratis tamen metu proditionis permotis plastis. maturare caedem apud Baias in villa Pisonis, cuius amoesi tale captus caesar crebro ventitabat balneasque et epulε inibat omissis exoubiis et fortunae suae mole. sed abassii Piso, invidiam praetendens, si sacra mensae dique hospitalo caede qualiscumque prineipis ruentarentur: melius pR
365쪽
LIBER XV CAP. 50-54. 305 orbem in illa in is et spoliis civium exstrueta domo vel In Publico patraturos quod pro re publica suscepissent haec
in commune, ceterum timore occulto, ne L. Silanus eximianohilitate dissipainaque u Cassii, apud quem educatus erat, io ad omnem claritudiqem sithiatus imperium invaderet, prompte
daturis qui a coniuratione integri essent quique miserarentur Neronem tamquam per scelus interlectum plerique Vestini quoque consulis acre ingenium vitavisse Pisonem crediderunt,no ad libertatem oreretur, vel delecto imperatore alio sui 15 muneris rem publicam faceret. etenim expers coniurationis erat, quamvis super eo crimine Nero vetus adversum insontem odium expleverit. 53. Tandem statuere circensium ludorum die, qui Cereri celebratur, exsequi destinata, quia caesar rarus egressu domoque aut hortis clausus ad ludicra circi ventitabat promptioresque aditus erant laetitia spectaeuli. ordinem insidiis composuerant, ut Lateranus, quasi subsidium rei familiaris oraret, depreeabundus et genibus principis accidens proster neret incautim premeretque, animi validus et corpore ingens. tum a oentem et impeditum tribuni et centuriones et ceterorum, ut quisque audentiae habuisset, adcurrerent trucidarentque, primas sibi partes expostulante Scaevino, qui istpugionem templo Salutis sive, ut alii tradidere, Fortunae Ferentino in oppido detraxerat gestabatque velut magno operi sacrum interim Piso apud aedem Cereris opperiretur, unde eum praefectus Faenius et ceteri accitum errent in castra, omitante Antonia Ciqudii caesaris filia ad elicien-15 dum volgi favorem, quod C. Plinius memorat. nobis quoquo modo traditum non Multare in animo fuit, quamvis absu dum videretur aut inanem ad spem Antoniam nomen et periculum commodavisse, aut Pisonem notum amore uxoris alii matrimonio se obstrinxisse, nisi si cupido dominandi cunctis 20 adlaetibus flagrantior est. 54. Sed mirum quam inter diversi generis ordinis, aetatis sexus, dites pauperes taeiturnitate Omnia cohibita sint, donec proditio coepit e domo Scaevini qui pridie insidiarum multo sermone cum Antonio Natale, dein regressus domum testamentum obsignavit, promptum vagina pugionem,
366쪽
CORNELII ACITI ANNALIUM de quo supra rettuli, vetustato Mnsum increpans, asperari saxo et in mucronem ardescere iussit eamque curam liberto Milicho mandavit simul adfluentius solito convivium insetum, servorum carissimi liberιate et alii pecunia donati. at- 16que ipse maestu et magnae cogitationis manifestus erat, quamvis laetitiam vagis sermonibus simularet postremo Volneribus ligamenta quibusque sistitur sanguis parare eundem Milichum monet, sive gnarum coniurationis et illuc usque fidum, seu nescium et tunc primum arreptis suspitionibus, 1 ut plerique tradidere, de consequentibus nam cum secum servilis animus praemia perfidiae reputavit simulque inmensa pecunia et potentia obversabantur, cessit fas et salus p troni et acceptae libertatis memoria etenim uxoris quoque consilium adsumpserat muliebre ac deterius: quippe ultro 20 metum intentabat, multosque adstitisse libertos ac servos, qui eadem viderint nihil prolaturum unius silentium; at pra mi penes unum fore, qui indicio praevenisset.
55. Igitur coepta luce Milichus 4n hortos Servilianos pergit et cum foribus arceretur, magna et atrocia adferre dictitans deductusque ab ianitoribus ad libertum Neronis Epaphroditum, mox ab eo d Neronem, urguens periculum, gra-5ves coniuratos et cetera quae audierat aut conleotaverat docet telum quoque in necem eius paratum ostendit acobrique reum iussit is raptus per milites et defensionem or-8us, ferrum, cuius argueretur, olim religione patria cultum
et in cubiculo habitum ac traude liberti subreptum respondit,
1 tabulas testamenti saepius a se et incustodita dierum observatione signatas pecunias et liberidies servis et ante dono datas, sed ideo tunc largius, quia tenui iam re familiari et i stantibus creditoribus testamento diffideret enimvero liberales semper epulas struxisse, et vitam amoenam et duris iu- is dicibus parum probatam fomenta volneribus nulla iussu uo, sed quia cetera palam vana obiecisset, adiungere crimen, cuius sese pariter indicem et testem faceret adicit dictis constantiam incusat ultro intestabilem et consceleratum, tanta vocis ac vultus securitate, ut labaret indicium, nisi Milichum 20 uxor admonuisset Antonium Natalem multa cum Scaevino osecreta conlocutum et esse utrosque C. Pisonis intimos.
367쪽
LIBER XV CAP. 54-58. 30756. Ergo accitur Natalis, et diversi interrogantur, quisnam Is sermo, qua de re fuisset tum exorta suspitio, quia non congruentia responderant, inditaque vincla et tormentorum aspectum ac minas non tulere prior tamen Natalis, totius conspirationis magis gnarus, simul arguendi peritior, de Pisone primum fatetur, deinde adicit Annaeum Senecam sive internuntius inter eum Pisonemque suit, sive ut Neronis gratiam pararet, qui infensus Senecae omnes ad eum opprimendum artes conquirebat tum cognito Natalis indicio Scaevinus quoque pari inbecillitate, an cuncta iam patefacta cre-io dens nec ullum silentii emolumentum, edidit ceteros. X quibus Lucanus Quintianusque et Senecio diu abnuere post promissa inpunitate corrupti, quo tarditatem excusarent, Lucanus Aciliam matrem suam, Quintianus Glitium Gallum, Senecio Annium Pollionem, amicorum praecipuos, nomi-15
57. Atque interim Nero recordatus Volusii Procul indicio Epicharim attineri ratusque muliebre corpus impar dolori tormentis dilacerari iubet, at illam non verbera, non
ignes, non ira eo acrius torquentium, ne a femina spernerentur, pervicere quin obiecta denegaret sic primus quae 5stionis dies contemptus postero cum ad eosdem cruciatus
retraheretur gestamine sellae nam dissolutis membris insistere nequibat), vinclo fasciae, quam pectori detraxerat, in modum laquei ad arcum sellae restricto indidit cervicem et corporis pondere conis tenuem iam spiritum expressit 10 clariore exemplo libertina mulier in tanta necessitate alienos ac prope ignotos protegendo, cum ingenui et viri et equites Romani senatoresque intacti tormentis carissima suorum quisque pignorum proderent non enim omittebant Lucanus quoque et Senecio et Quintianus passim conscios edere, magis'
magisque pavid Nerone, quamquam multiplica is excubiis
58. Quin et urbem, per manipulos occupatis moenibus, insesso etiam mari et amne, velut in custodiam dedit volitabantque per fora, per domos, rura quoque et proxima municipiorum pedites equitesque, permixti Germanis, quibus fidebat princeps quasi externis. continua hinc et vincta 520.
368쪽
308 CORNELII TACITI ANNALIUM agmina trahi ac soribus hortorum adiacere atque ubi dicendam ad causam introissent, non secreta tantum erga coniuratos, sed tortuitus sermo, subiti occursus, si convivium, si spectaculum simul inissent, pro crimine accipi, cum super i Neronis ac Tigellini saevas percontationes Faenius quoque Rufus violenter urgueret, nondum ab indicibus nominatus, et quo fidem inscitiae pararet, atrox adversus socios idem Subrio Flavo adsistenti adnuentique, an inter ipsam cognitionem destringeret gladium addemque patraret, renuit in-1 fregitque impetum iam manum ad capulum referentis. 59. Fuere qui prodita coniuratione, dum auditur ni-liehus, dum dubitat Scaevinus, hortarentur Pisonem pergere in castra aut rostra escendere studiaque militum et populi temptare. si conatibus eius Onscii adgregarentur, secuturos fetiam integros magnamque motae rei famam, quae plurimum in novis consiliis valeret nihil adversum haec Neroni provisum etiam fortes viros subitis terreri, nedum ille scaenicus, Tigellino scilicet cum paelicibus suis comitante, arma contra cieret multa experiendo confieri, quae segnibus ar- 16 dua videantur frustra silentium et fidem in tot consciorum animis et corporibus sperare cruciatui aut praemio cuncta pervia esse venturos qui ipsum quoque vincirent, postremo indigna nece adficerent quanto laudabilius periturum, dum amplectitur rem publieam, dum auxilia libertati invocat mi-15les potius deesset et plebes desererei, dum ipse maioribus, dum posteris, si vita praeriperetur, mortem adprobaret inmotus his et paululum in publico versatus, post domi secretus, animum adversum suorem firmabat, donec manus militum adveniret, quos Nero tirones aut stipendiis recentes et delegerat: nam vetus miles timebatur quamquam favore in- huius obiit abruptis brachiorum venis testamentum laedis adversus Neronem adulationibus amori uxoris dedit, quam degenerem et sola corporis forma commendatam amici matrimoni abstulerat. nomen mulieris Atria Galla, priori ma-us rit Domitius Silus hic patientia, illa inpudicitia Pisonis infamiam propagaVere.
60. Proximam necem Plautii Laterani consulis designati Ner adiungit, adsi propere, ut non complecti liberos, non
369쪽
LIBER XV CAP. 58 1. 30sillud breve mortis arbitrium permitteret. raptus in locum servilibus poenis sepositum manu stati tribuni trucidatur, plenus constantis silentii nec tribuno obiciens eandem con sscientium.
Sequitur caedes Annaei Senecae, laetissiti principi,
non quia coniurationis manifestum compererat, sed ut ferro grassaretur, quando Venenum non proeesserat solus quippe Natalis et hactenus prompsit, missum se ad aegrotum Sene-10oam, ut viseret conquerereturque cur Pisonem aditu arceret: melius ore, at amicitiam familiari congressu exercuissent. ed respondisse Senecam sermones mutuos et crebra conloquia neutri conducere ceterum alatem suam incolumitate
Pisonis inniti haec ferre Gavius Silvanus tribunus praeto 1sriae cohortis, et an dicta Natalis suaque responsa nosceret percontari Senecam iubetur is forte an prudens ad eum diem ex campania remeaverat quartumque apud lapidem suburbano rure substiterat illo propinqua vespera tribunus
venit et villam globis militum meipsit: tum ipsi cum rempeia 26 Paulina uxore et amicis duobus epulanti mandata imperatoris edidit.
61. Seneca missum ad se Natalem conquestumque mine Pisonis quod a visendo eo prohiberetur, seque rationem valetudinis et amorem quietis excusavisse respondit cur salutem privati hominis incolumitati suae anteferret, causam non habuisse nec sibi promptum in adulationes ingenium. 5idque nulli magis gnarum quam Neroni, qui saepius libertatem Senecae quam servitium expertus esset ubi hae atribuno relata sunt Poppaea et Tigellino coram, quod erat saevienti prinoipi intimum consiliorum, interrogat an Seneca voluntariam mortem pararet tum tribunus nulla pavoris 10 signa, nihil triste in verbis eius aut vultu deprensum confirmavit. ergo regredi et indicere mortem iubetur tradit Fabius Rusticus non eo quo venerat itinere raeditum, sed flexisse ad Faenium praesectum, et expositis caesaris iussis an obtemperaret interrogavisse, monitumque ab eo ut exse-15 queretur, fatali omnium ignavia. nam et Silvanus inter coniuratos erat augebatque scelera, in quorum ultionem consenserat. voci tamen et aspectui peperei intromisitque ad
370쪽
310 CORNELII TACITI ANNALIUM senecam unum ex centurionibus, qui necessitatem ultimam et denuntiaret. 62. Illo interritus poscit testamenti tabulas ac denegante centurione conversus ad amicos, quando meritis eorum referre gratiani prohiberetur, quod unum iam et tamen pulcherrimum habeat, imaginem Vitae suae relinquere testatur, cuius si memores essent, bonarum artium famam fructum constantis amicitiae laturos simul lacrimas eorum modo sermone, modo intentior in modum coercentis, ad firmitudinem revocat, rogitans ubi praecepta sapientiae, ubi tot per annos meditata ratio adversum imminentia' cui enim ignaram suisse 16 saevitiam Neroni. neque aliud superesse post matrem fratremquq interfectos quam ut educatoris praeceptorisque necem adiceret.
63. Ubi haec atque talia velut in commune disseruit, eomplectitur uxorem, et paululum adversus praesentem fortitudinem mollitus rogat oratque temperaret dolor neu aeternum susciperet, sed in contemplatione vitae per virtutem Laetae desiderium mariti solaciis honestis toleraret illa contra sibi quoque destinatam mortem adseverat manumque percussoris exposcit tum Seneca gloriae eius non adversus, simul amore, ne sibi unice dilectam ad iniurias relinqueret, vitae inquit delenimenta monstraveram tibi, tu mortis de- 1 ous mavis non invidebo exemplo sit huius tam fortis exitus constantia penes utrosque par, claritudinis plus in tuo fine. post quae eodem ictu brachia ferro exsolvunt Seneca, quoniam senilo corpus et parco victu tenuatum lenta effugia sanguini praebebat, crurum quoque et poplitum venas abrumpit. 15 saevisque cruciatibus defessus, ne dolore suo animum uxoris in ringeret atque ipse visendo eius tormenta ad inpatientiam delaberetur, suadet in aliud cubiculum abscedere et novissim quoque momento suppeditante eloquentia advocatis scriptoribus pleraque tradidit, quae in vulgus edita eius edidi bis invertere supersedes.
64. At Nero mullo in Paulinam proprio odio, ac ne glisceret invidia crudelitatis, iubet inhiberi mortem hortantibus militibus servi libertique obligant braehia, premunt sanguinem incertum an ignarae nam, ut est vulgus ad deteriora