Nicephori ... Compendiaria de arte disserendi ratio, omnium eruditorum iudicio absolutissima, Georgio Valla Placentino interprete. Chirii Fortunatiani Consulti Dialectica cæteris omnibus & doctior & argutior. Georgii Vallae Placentini De expedita rat

91쪽

γ6 NI EPHORIrunt modis, conlicua re euidens integritas est, nec in aliis posita modis, qui a materia oe modis fallaciam auferant. Na f3llogistici modi instrumenti rationem retinentes, ad bubiectam ipsis maeriam etiam hilogisimos effingunt, Demonstrativos, vel dialecticos, vel rhetoricos,vel sopbisticos, uel poeticos. Qui igitur ex veris pro popitionibus texti sunt f3llogismi,ueri sunt, ac demostraui nominantur. Qui aut ex magis quidem ueris minus vero falsiis, similiter propostiones habent, Dialecticι siunt nomine appellati.

Qui autem aeque versim ac fassim continent, .

ipsit quos digesti propositionibus Rhetorici esse se dicuntur. Qui porro magis quidem falsiis minus alitem ueris,nec minus h as videntur habere propositiones ophistici nominati sunt. Qui autem ab undique falpis ubique falsii hunt, e rpoetici re fabulosi nominatre, in singulis quorum siua quaeda esst animae vis unde producutarer exoriuntur. Na cu sint quini quodammodo animales poterice, mens, animi sientelia,Opinio, imaginatio refensius, Animibententia quidem. arti cis Iocum obtinet , re effectrix causa est

92쪽

DIALECTICA. T IOIa exorta es h Animi benteritia siquidem eritrames quid.; π via notionis a propositionibus ad conclusionem,reliquae alitem tanquam qκι-dam thesauri in animi pententia ad propositionuassumptionem exortabunt. muero animi bententia, uel a mente proposiitiones capit, σεν de

ne, quae in duas divitur opiniones,rationalem et

irrationalem, oebi quidem ab rationali facit dialecticum sin autem ab irrationali, rhetoricum, uel ab imaginatione quam Mocant Graeci phanistasiam, oe sophis cum constituit,uel a ben=κ, et poeticum efficit, bed referatκr quilibet etiam1fllogismus demonstrationis causea, Deus iustus est, Iustus dis, ibutor unicuique fecundum fg m dignitatem dat. Deus ergo dis ributor est sinicuis secudum siuam dignitatem.

Quam omnino verus, ac demonstrativus est. RArbus, Deus omnium causa est unu quoddam omnium coelum, terra,stomnia alia, cum omnibus eti1 uitiu est, Deκs igitur causa coeli, terrae, omnigm clim omniblis etiam Art' mAlta in

93쪽

σst NICEPHORI in parte verus, qui ct dialecticκs. Rursus, Pedius noctu uagatur, Noctu urgans fur est, Pedius ergo fur est. - Partim verus cum falbo communicans, is eri rhetoricus. Rursus, Quaecunt dicis ex ore

tuo exeat,atqui dicis clirrum, mare reliqga omnia.Ergo haec ex ore tuo exeunt plurima vi

parte fchus qui oesophisticus. Item, Achillis equi disserebant, Disterere rationalium est, Achillis igitur equi rationales. 'omnino falbus, qui re poeticus re fabidosius. Demostrativi igitur 3llogisimi, quoniam de veritate curam habent, alterutram cotradictionis partem veram constitulint. Reliqui autem de veritate non admodκm curam habentes, utram

contradictionis partem posbunt 'inere, ut in

Dilecticis, Deus omniκm causa, Vnum quiddam ex omnibus est uitium, Deus igitκr intri eficausa. Rursus,

94쪽

DIALEcTI cI. At i uitiu nullκm in numero bonoru est, Nullius ergo vitii productor Deus est. Item ut in Rhetoricis, Aurelius noctu indagat, Noctu indagans sicarius est, Aurelius ergo sicarius est.

Item

Aurelius veritus stectari noctu indagar, At qui pudore bubusius,sii uideatur noctu indagat sit carius non efi. Agrelius ergo sicarisis non est. Item in sopbisticis, Quae non abiecisti habes,

Cornua non abiecim, Ergo cornva habes. Iterum,

is non sium isti non habes, Cornua non siumpsit 'i,

Cornua igitur non habes. Itidem in poeticis, Aebillis equi disserebant, Disseerere rationalisim est, Ergo Achillis eqsii rationales. Rurses,

95쪽

so NIc EPHORI Atqui disperere non per naturam disserere est

rationalium.

Achillis igitur equi rationales non signt. Perinde in omnibus citra f3llogisticos postis hilogismis, idem invenies. Denich haec circumstectorum dialecticoru syecies est ualidisima. laterragatio, Contradictio, recontrarη in re stondendo ex asbumptis asseertio,ac si contradictionis pars vera fit, dicat restondens, aliis captiosis Humptis ad fasum perducendosin σκλtemfalba contradictionis pars fuerit, in absiW- dum reductio ipsium coargger. 1llogismorum omnes tam verorum

quambalborum species, breui quoad feri potuit

tractare compraebensas, ad verum excutiendusalbum, auertendum . Habes totius tractandae Philosophiae instrumentum, conlicuami troditionem, unde re numerorum proportiones, re modulatvκm consonantiae, re magnitudianum emensitones, et errantiam stellarum diaria interualla, ad ut uno complectar uerbo serientiae omnes, re quavis erte excogitatae disciplinae sine controuersia a priscis docti 'mis uiris emerserat.Proinde, qui circa Philosophid sieparatim

96쪽

DIALEcTI cI. res ratim p se Aciseu uersat ita bini, Experientiam quidem nacti, ieientiam vero non proseus tuta si cutiIunt,ni, hac tace, atqui hinc laqua ab aliquo commoti stimulodcapscedasses cingit dis ipsinu. Sensim quidem pm diammatus munietvriat bubinde caelo caput fret, re

terrae uestigium,quippe qui compos est 13si is

morum haud quaquam vagis, sed necessitatem asserentibus ductibus,omn sciisti nedum artem inuestigaere

Philosophi dialacticae

98쪽

ι tam n autem utique uero bis . Verba autem aut sis pucis, aut niuncta.Simplia

99쪽

- c HIRII FORTUNA nnm quae loquitar: ideo iam obnoxium est ueri. rati 'autfalsiitati.Namoenegari re affirmari potest. Omni iras prima π secunda persona Mer- bi quamuis fingillatim enuncietur,tamen inter conixncta verba numerabitur, quia simplicem no habet signiscationem. Siquidem quisquis dicit ambulo, oe ambulationem facit intellisti, πρioum qui ambulat quisquis dicit ambulas, similiter oe rem quae ',ρο eum qui ficit sigηiscat.At uero,qui dicit ambulat, nihil ιliud quai amsigniscat ambκlationem, qκamobrem tertia persona uerbi semper iter simplicia numeratur,renontam agi affirmari aut negari potest, nisi quum talia uerbabunt, quibus necessario copersone signiscatio conbuetudine loquendi: ut quum dicimus,pluit aut ningit, etiam sino addarar quis pluat cur ningat, tamen quia intelligi tur non potest inter simplicia nκmerari. Conis iuncta uerba siunt,quae ibi connexa,res pluresfPscent,ut quum dicimus, homo ambulat, thomo festinans in montem ambulat, et siquid tale. Sed coniunctorum verborum altabunt, quae sententiam comprehedunt, ut ea quae di cta sui,

sua expectant aliquid, ut ea iesia quae nunc dixi

100쪽

Quamuis enim uerba coniunctasint nomofestinans in montem , tamen adhuc pendet oratio. sepcratis igitur bis coniunctis uerbis , quae non implent bententiam, reflant ea verba eonis iuncta, quae sententiam comprehendunt. Hora

item d- steries Aunt, aut enim sic bententia cε

ia:ut in omnis homo ambulat, re siquid huiussemodi est.Aut ita impletur sententis,ut licet per sciat propositium animi,affirmari tamen negari' uenon poμit: M quum imperamκs, optamκλquum execramur et fimilis.Nam quisquis dicit, perge ad uill ,κet Bi illum perdant, non potest GPi quod mentiagri aut credi quod κωrum dicat . Nihil enim affirmauit aut negauit. Ergo nee tales sententiae in quaestionem niui, idi ratione requirut.ges illae qua reqκirutam simplices bunt,cut iunctae simplices signi quae sine ulla copulatione sententiae alteri' enariantur,ut est illud quod dicimus: omnis homo ambulat. Coiunctae sunt, de quaru copulatione iudicatur, ut est i ambula mogetur. Sed cu de mAnctione sententiarum iudieium', tamdiu