장음표시 사용
141쪽
SED FINIAM satis non est, in rerum disputationibus veritatem ipsam depromere .comprobare, nisi etiam ea quae aduersari videntur, de medio tollanturi ita ut mens hominis quocunque scrupulo, aut dissicultate sublata, tuto in pacifica veritatis possessione conquiescat. Ideo nunc nonnullia sigillatim persequemur aut redarguemus potius, quae nonnullis aduersus benectutem negocium facessere videntur; imitantes solertes, at que industrios agricolas , qui agrum fertilem nacti, student ex eo,si quae sunt sentes, rudera, noxiae radices, aut alia qua frugibus possunt obesse , antea euellere, ut eo copiosior messis se proferat. Sic nos animaduertentes hanc ipsam Senilem aetatem non solum apud gentiles auctores, de quibus alias egimus, sed etiam in Christiano populo, a multis non sitis bene audires co quod incommodis ingentibus Senectus circumsepta censeatur; quibus non solum corporis valetudo, inuotidianae actiones impediantur , sed etiam animi more Obscurentur , ac mens varijs obnoxia viiij reddatur Idcirco dissicultates uniuersas grauiores Ximenda es duximus , quae celerem non admonitum possent remorari , ne Senectutem in honore a ac reuerentia haberet , quae merito ei deferenda
Haec autem duplicis sunt generis . Quaedam mala pinnae appellati, quae corpus tantum VeXare, aut etiam mentem solicitania reddere possunt; sed scelus, aut vitium secum proprie coniunctum non habens quae tanquam leuior quae vel si patienter tolerentur, Utilitatena afferre, Vel medicorum curatione mitigari,
repelli possunt, in praesenti omittimus praesertim cum
142쪽
deij inprima parte, cum gentilium sententias pers queremur, satis a nobis acitum fuerit. LI A grauiora, ecco genere malo- s. N, inrum, quae mala culpae nuncupantur; ideo proprie 1 q.48.es in mala a sacris Tlleologis dicuntur' quippe' Ua peccati δ' ' ' i' crimen contincnt, conscientiam onerant, diuinam gratiam, si mortifera sint, auertunt, atque aeternam salutem in periculum adducunt; quorum ratio cum in no-uiistino die sit reddenda , ideo longe cautius sunt Vitanda. Et quoniam huius generis non pauca aduersus Senectutem ob ij ci solent, quae illius aetatis propria, aut m aYime illi assini csse iudicantur, ac proinde si eiusmodi essent, totum Senectutis Bonum euerte lent, atque extremam illam aetatem in magna miseria collocarent; Propterea necessarium duximus, singula haec diligenter excutere; ut illis ex receptis audiorum decretis funditus sublatis, Bonum Senectutis eo clarius S illum ius
PRIMUM OBIICITVR quo plures in Sene
ctute accumulantur anni, eo plurimum peccatorum 1egetem succrescere, tanto maiore hominem onerari sarcina criminum, cu quaeq; dies suam habeat malitiam, Mnec infrias unius diei , ut dicitur , mundus sit Mimmunis a sorde. Vnde Iacob dicebat': Dies peregrinationis meae centum Iriginta annorum sitin parui, mali G c. non quia dies mali, sed quia nobis acces, dierum, malitia incrementa cumulantur is ulliis nim dies sine peccato nostro praeterit, ut ait Sanctus Ambrosus . Quo sit,ut cum singulis diebus accedant peccata peccatis , acta humanae Vitae eo duriora, totusque rerum eXa minandarum cumulus eo dissicilior, prolixior, ac grauior reddatur . Hinc que non solum non videtur Sene-
143쪽
ctus bonum, quod profitemur, sed potius malum asser re , quia auget nos diebus, qui mali sunt. VERUM espondetur, dierum accessione ex Dei bonitate, multiplex lucrum prouenire, si quis eis recte nouerit uti non solum ad praeteritas culpa plenius recogitandas, per diuturniorem poenitentiam, ac pia ope ra quamplurima delendas; sed etiam quia cautior Senex redditur ad futura discrimina evitanda, cum superiores aetates adhuc indomitis cupiditatum stimulis exagitatae facile in peccata incidere consueuerint. Praeterea cum annorum maturitate, dubium non est luminis plus augeri ad bona plurima consectanda ex quo sperari potest hominem tandem cognitis mundi fallac ijs, facilius ad Deum toto pectore conuerten
Vnde quod dicebatur, singulis diebus nouorum criminum occasionem exoriri potest id in leuioribus quibusdam erratis admitti, quae eis retardant, tamen sa- Iutem aeternam haud prorsus impediunt, 'uce cum Dei gratia , maiorum meritorum numero possunt compensari; propterea ubi ad summam atatem Senex peruenit, reddendaeque rationis sibi terminum instare animaduertit sperandum est potius, vetera peccata cum nouae vitae lucro posὰ redimeres quam veren- dum, ne veteribus flagit ijs noua in dies ad damnatio
Maxima enim esset Senis obstinatio, si mortem ad uentare praesentiens animo non commoueretur; qui quasi ad ostium huius mundi positus, foris spectans, vitae tamen praesentis haud attenderet egressum, nec futura consideraret ingressum, audiret nuncios mortis,& credere nollet eis. Nam ut Sacri Doctores aiunt , cum tres sint mortis nuntij, castis, infirmitas, senectus:
144쪽
casus dubia, infimitas grauia , cnc O US certa nuntiat casus nunciat morterii latentem , infirmitas apparentem , Senectus praesciatem egincertitudine mortis timor, eae infirmitatis grauitate dolor e certitudine
Senectutis, non obstinatio, sed afflictio tu militas sequi deberet. sacvN SECUNDO OBIICITUR, Senectutem mul-DA Odi tis spiritualibus auxilijs destitutam inueniri, quibus su-
perioris aetates minime carere solent; idccaque satius 2. . ' videri, vitarcaeitum ante hanc aetatem praeueniri,ctimis
TVAT vi tes corpori castigationets, Missarum sacri licia, infr- P IMI adortam Visitationes, hospitalium procurationes, allii si I duitasque in Ecclelijs, Malia huiusmodi multa possintvVS AV- exerceri , quibus animae salus plurimum adiuuetur,&S L ιι maioribus gratiae meritis apud Deum augeatur. VER VM cum neque a sipiente, neque a Christiano viro, praeter culpam, quicquam fugiendum aut
timendum sit; laetiones externaequamul ad Crendum plurimum conducant radix tamen omnis meruti, quatenus in eis reperitur , potictimum in voluntate diuina gratia informata consistat Imo actus ipse exterior suapte natura, nec meritum , nec demerit Um,nec laudem, nec vituperium contineat , nisi ratiori factus a S. Thnin interiori S'. Idcirco quae aetatis imbecillitate nobis ot qμ fit ueniunt, quod alias etiam supra atti irimus , ouoties promptum ea Nequendi, si Vu es luppeterent uigeat
in nobis desiderium quod in Senectute certum est in- csse posse' haec apud clementissimum Deum non solum vitio nobis non adscribi, sed instar boni operis coronari Xploratum est animi enim promptitudo rei ipsius vicem expicie dici, cuna deest iacultas exequendi.
145쪽
Praeterqtram quod pliarim scint, quae etiam in lecto decumbentes , Deo gratissima praestare pos t ut amplias dictum est irando , contemplando, ingemiscendo, alios cohortando patiendo, denique si quae sunt,quae Sc nectus ob vires corporis effoetas, obire non valeat. Sunt et jam alia multa longe maiora, in tribus ipsa se Xercere potest, quae diuinae bonitati a Si me a S. Grunn
Quamobrem si desumpta trinque Omnia inter sese Th/m. i. Σconferantur, apparebit, alteram hanc lanci S partem, q-733,ar.6. ubi charitatis patientiae: longanimitatis , deuotioni , bis s.fodib. liorumque meritorum pondera congesta sunt, longe i 3
ultumque alia superiorem esse TERTIUM ' O Senectuti ob ij citur illud TERTIA est, eam scili et ab iracundia maxime veXari, quae inter Oh
vitia capitalia recensetur cum eX ea multa mala oriantur. Vnde Aristoteles ait iras Senum acres,&acutas sesse. Quod quidem non solum bono Senectutis, te quo sau vinos agimus, refragari videtur sed etiam potius decla 1χACvNrat,non leuem iracundiae perturbationem cum ea con-D I A Miunctam esse H PRONA. Hincque in psalmo dicitur : Dei abba,ct derelanque e o. a17 furorem. Et Apostolus : Omnis amaritu ira, rindignatio, clamor tollatur a vobis. Et Christus Dominus alti diui irascitur fratri suo reus erit iudicio. Sunt qui respondent, ea, quae ira impellente com in mutuntur, culpam magna CX parte Xcusare, eo quod ap. s. actus illius impetu factus, subito veluti furore eXcitatus habeat,ut ipsi vocant, similitudine inuoluntarij. Et ideo Qu. . factum eius calore,dicunt Iurisconsulti g, mitius punien de parn. dum esse. Sed haec ratio cum iracundiam non liberet 'i ab omni culpa, rei nostrae minime est accommodata iuni
146쪽
VTRVM animaduertendum est, iram proprie Io, f 'Cndo, tuapte natura non es e peccatum , sed paLari. r. sionem appetitus sensitivi, cuius usus potest esse bonus, s. h,- naal US'. Hinc videmus , sacras iteras frequenter .is z.ara i iram, furorem vindici am Deo tribuere, prout in a ios psalmo ς Iratus es furore Dominin , Et usunde iram L A. s. 'a inge t , Vae te non nouerunt Quod non faceret, si ira per se malum,&peccatum esset. Nec Saluator notria is iter humanam carnem induens, irae astectum suscepis.
- set, si necessario ea suisset cum vitio coniunctas . Vnde quod ab ipsi, Domino dictum fuisse legitur: ira sinu fratri sevo, reus erit iudicio, in Graeco codice additur dicitio ἀκη, id est immerito, ac sine causa; quo fit, ut non omnis damnetur iracundia, sed iniu- ζ dxii πη t S ccta ratione abhorrens . Fuit enim, D. Des e. s. olim Stoicorum opinio, qui etiθs . quandam ad-o lib. i . uersus naturae leges inducere voluerunt, quae ab alijsi naestiue plὶjlosophis, theologis grauiter suit damnata 6. v. s. Quando igitur irae affectus,ordine & ratione exerce- tur, tantum abest, Vt peccat ima contineat, tactus sit h. ij Viri uti ins sanctu Basilius in hunc sensum gi I a n. f.' ', ' inust,bonarum a ronum sue minintra es, cumque ratione
se is ducitur, sortis di cm, iustiti. .m, conlaant .rnetque parit. Et, ni ideo VetereShsnc, sertitudinis cotem appellabanti Et τ -- S. Gregorius inquit ' rauando ira, ut instrumentum vir- s. sis f. ut a sum/ ur, quasi ancista ad obloquium .irata, a rationis: b. m r i tergo nunquam discedat. Et S.Chrysostomus : Aliquem inquit percutere, absolute non es atroci aris siti ut nec alicui parcere, est mansuetudinis; sed interdum viiij et Ixumque erit, si intempe istae; interdum virtutis, sonorianea A
Id ut obiectioni respondeam iis, qua signi
147쪽
''o reperiri, qui hac imperfectione laborent , cum s-bi imperare nesciant sed tamen non est id illis enibus comm tine, qui prudentia, quae proprie Senum est,
uti norunt . Nam liquet, duos praecipuos affectus a Deo human e naturae ingenitos fuisse ; alterum, quo concupiscendi uis alterum, quo irascendi motus continetur. Priore illo, ut ea quae bona sunt, ac siilutaria quaererentur posteriore, ut ea quae vitiosa sunt, repellerentur .
Itaque cum ad hunc finem vitandi crimina, iracundia homini fuerit tributa, in Seneque maxime vigeat prae alijs aetatibus prudentia, experientia dubium non est ibi agetur de peccato propulsando, de iniquitate fuganda,iustum esse locum tunc iracundiae e Xercenda , dummodo rationi non repugnet . Hinc enim scriptum est. Da cimini, se nolite peccare id est , ira b scimini peccatis, irascimini sceleribus , excandescite contra blasphemiam, contra obtrectationes , fraudes, periuria, obscoenitates , alia quae Deo inuisa sunt. Tunc enim non damnanda est iracundia , sed etiam acriter excitanda .e uomenda, quoniam ob id praecipue nobis a Deo insita fuit. Hincque auctor operis im e s.cbr1s Cperfecti sensit , eum qui cum debet irasci, non ira ',''I.. . . scitur , peccare. Patiensia enim praeter rationem susce .is. iis . a , inquit ille, es portu sopor quidam mentis, qui vitia semina , negligentiam nutrit non solum malos, sed
etiam bonos inuitat ad malum qui autem opportune excan. s.τb'. t. descit, virtutem exercet praessantissimam idius enim ira I 'non experturbatione oritur , sed ex iudicio nec tunc irasci dicitur, sed iudicare . Et Sanctus Chrysostomus . doce minime illis succensere, qui publicam perturbant utilitatem non esse virtutis, sed viti, non si mansuetudinis, sed ignauiae . Nam tabitur iusius, ait
148쪽
ait Psalmista', cum uiderit uindicZam,manin ua lavabis a mat47. in sanguine peccatoris.
Ex quibus sequitur, iracundiam in Senibus ideo videri quas propriam, quia cum ipsi ex multo diuturno
rerum usu satis experti fuerint, quot damna secum vitia afferant, quam uberes c virtute fructus colligantur; non possunt non maXime Cmmoucri, in iram prorumpere, cum vident aliquem a recto Virtutis tramite discedere, cin scelera effraenate praecipitari. Vnde iracundia, qua alijs aetatibus saepe in peccatum vergit , Senectuti laudem comparat , cum illius feruore bea ι. .. QVxitUr, pro it aetatis ima tui itas, .consilium ei sua
a T. dere dc et mitare Aristoteles scripsit Uram in Sembus
O - tota vita, quae prae illius breuitate tanquam punctum C est , rationem boni terfecti liabere non videtur cum es hi j pQxst 2 lim .icbeat esse constans , nec cito transiens uti-ΤΑ isti que Vitae eX tremo spatio minus apte conuenire bonum iri a poterit, sed potius malum . Nam cum Bonum sit cum virtute coniunctum qua requirit diuturnam exercitationem , assiduum laborem plurimum temporis, non solum ut acquiratur, sed etiam ut acquisita conteruetur Malum autem cum X quocunque defectu contrahatur,&breui quasi momento committi sit facile; propterea haec Senectutis artas, quarist totius vita meta, di ultima periodus, ac tanquam antecedentem pueritiae, iuuentutis, adolescentiae terminans curtum, non videtur prae illius breuitate ita ad bonum apta .scut ad malum, ac proinde neque recte conuenire huic commentario tituliam de Bono Senectutis. Verum respondetur, totam quidem hominis vitam proe
149쪽
prae temporis aeternitate, vix momentum videri Sicut orbis terrarum, prae totius caeli amplitudine, vix puncti loco censetur . - Attamen quo ad homines attinet, non et breuis ita, si tota bene collocetur est longa potius . nimium Ionga, si tam multa respiciamus, quae secum hommes inanibus volvunt cogitationibus. Nos, quit Seneca'
non accepimus breuem vitam,sedfecimus; nec inopes eius ,
he prodigi humus sicut ampla o Regiae opes, ubi ad malum . .
Dominum peruenerunt, momento dissipantur; at quamuis modicae, si bono cuntodi traditaesunt, usi crescunt ita aetas
nostra bene disponenti multum patet . Et Quintilianus cum multis rebus enumeratis dixisset quidem in i a M. possumus omnia sed breue nobis tempus nouacimus. Et paulo post Alias horas vanu alutandi labor , alias spectacula Hias co-iuia, alias deambulatio, calculorumsolicitudo, et μnum, o voluptas trahunt quae si omnia nudi, impenderentur , iam nobis Oeta aetas ct abunde satis tribue
Quamuis autem ad mala facienda breuior via, Tacilior , quam ad bona videatur ex naturae corruptione; non impedit tamen , qui bona maxima, plurima, hac praesertim aetate, affectibus iam repressis, exerceri libere & cito possint. Et ideo quamuis ea aetas sit caeterarum terminus,& quasi punctum; est tamen illi facilis, impedimentis vitiorum iam fere superatis, ad virtutem omnem accessiis put quae in bonis moribus est dulcior , in consiliis utilior , ad constantiam subeundae mortis paratio , ad reprimendas libidine firmior e s. μιρὸς infirmitas quoque corporis, sobrietas mentis est. m r. .
A DOT QVOD non desunt multorum Xem 'pla, qui cum annorum diuturnitate Dei timorem, ac
150쪽
ac virtutum merita coniunxerunt;quibus illud prophea se so tae congruit, Longitudine distim repubo eum is ostendam Et salutis e meum . Sicut d ali multi exti terunt , quibus breuitas vitae nihil bfuit, cum annis adhuc recentes, diuturnitatis opera quam plura exercuerint Inter quos Valerii Petaoniani nomen memoratur, qui annos tres viginti natus, non solum diuina humanaque iura calluit sed etiam medici, *φη mixiamque professus, legatione urbica,&pe μι,- ... ζgrina quinquies defunctus est. Unde Graeca appellat taradox. Us ne ευδρομος dictus, quod breui multa percurrisset. 1 Mais, ψmψxx- M tam mustos alios adolescentulos tenet' bobis i βque VirgineS,quae singuinis,stusione eximiam suam virtutem testatae sunt V
cvwsses qu madmodum Orientibus, & fantibus austris, iactan-cetvrgv xur maria surgunt procellae, nauigia huc illuc uoluum
Σί φης utem suapte quasi natura, multa secum' 'Gi Varia, perplexa,ac potius reprehensione digna addu--ε,-.sia ἰ pyδtςrit commendans, pr sentia damnans , inuerscunda, pusillanimis morosa, dissicilis, intractabilis, in colloqvij utens verbis dubijs, i , o forsitan, amiciti parum tenax, incredula, sine avitione erga. niuim mans, atque alijs multis admixta culpis, Vnde carmina illa satis vulgata Horatij
Multa Senem circumueniunt incommoda, vel quod
arit, o inuentis miser abninet, ac timet vii, Vel quod res omnes timide, geodeque miniserat; Dilator spe longus , ners, auia que futuri. Di citis , querulus , Muduo temporis acti