De bono senectutis auctore Gabriele Palaeoto S.R.E. card

171쪽

tur; ut illas qua litas ac simul collectas, postea in quem placuerit usum, valeat erogare. Ille etiam qui eas inte- oras, incolumesque seruare nititur, nonnisi praecede re hoc auri congerendi studio, vix unquar facere id potuisset.

Attamen sit res diligentius consideretur Rin δd . si uertere rit , 1aec inter se differre se deterioremque

auaritiam illius, qui in conseruando tenax est , quam in corpm. alterius, qui auidior est ad opes comparandas, censeri . QVA IN RE cum multa utrinque dici posse rit, nos breuitati, quantum licet studentes putamus ad hoc definiendum,communem illam ab eruditis omnibus receptam regulam non esse deserendam qui aiunt, finem omnibus in rebus praecipue spectandum, ab eoque totum adium denominari Ita ut si quis domum ingressus , ibidem uretur animo maechandi, hic maechus potius , quam fur esse censeatur . Imo sicut in rebus, quae in genere bonorum censentur, medii, quae ad id adhibentur, bonitatem , ut aiunt, a fine consequuntur,& finis in illis rationem optimi dicitur habere: sic in rebus prauis sumunt media improbitatem suam a fine Vnde cum auida acquisitio, in casu nostro sit quas medium ad tenacem nimis, prauam conseruationem; nam auidus ideo studiose sectatur undique lucra,&pecunias non cessat accumulare, ut illas tenaciter sibi ip- ωin usum suum custodiat; quorum aceruo,& thesauro ita delectatur, ut quasi in propriis licitate conquiescat propterea haec tenacitas in conseruando, atque haec angustia adeo restricta in distribuendo, actus est auaritiae potior, tanquam magis praecipuus, quam fuerit auiditas in acquirendo.

Altera est ratio, quae ex sententia sancti Augustini

colli,

172쪽

a. s. --.h; colligitur, ab alijs Theologi ' communiter recepta. 1 .d. ciuitate Inquit enim ille , omnis peccati initium oriri ex amo-

t ,..- . i. i, proprio, debito ordine destituto dum scilicet homo

ro .art. . a Dei praecepto se auertens, appetit atri fugit ea, quae non congruunt; ac se ipsum tanquam finem reruII o, quae in hoc saeculo sunt, Diuina lege contempta, constituit. Quare indignius illius studium csse constat, qui stricte nimis collecitam pecuniam conscruare, integramque tueri contendit quam eius, qui an X te nimis eandem com parare , indique colligere sollicitus est, cum retinendi actus magis ex damnato sui pilucamore pro deat quandoquidem auarus non adeo seselicem in acquirendo, quam in conseruando e e putat cum in acquirendo,&indagando anxium eum solicitum, ac inquietum esse oporteat; at vero in retinendo. numerando saepius pecunias, aut eas conspiciendo, aut fit temmemorando eas apud se habere, nec unquam sibi deficere, incredibili sentiat se solatio, ac voluptate recreari, quod caeci amoris propriDeuidentissmaum est argumentum quippe qui cogitandum suggerit, inde sibi incolub Plura mitatem . ac salutem suam omnem pendere quod

λ militis accidisse Plutarchus&ali testantur qui dice

sivi id. bant Senectutem quamuis reliquis spoliatam volupta-Si . - tibus, ac multis oneratam curis aetatem; hac tamen unica colicet de simul pecuniae obieetatione, sibi iucundam accidere, ac mirum in modum corum animum illius possessione refici,4 relaxari.

ADDI TERTIO potest , quod quamuis haec

duo eundem fere finem respiciant legari tamen non debet, quin alterum illud, quod est tenacitatis, conseruationis studium, longe turpius altero illo , quod in acquirendo tantum versatur, sescensendum Nam

173쪽

Nam cum principi corruptio, omnium pessima esse dicatur pecunia vero ad vitae necessitates, atque hominum commercia fuerit inuenta; cum ut ait Seneca: pecunia pretium non in re ipsa, sed in Em solum fusti positum ille qui tenax adeo est,ut eam non eXpendat, non largiatur, non in alias necessitates transferat hic utique rei naturam peruertit, semper eam integram , incorruptam conseruans atque illius commercium, commodum impediens, debitum rei usum in quandam fiuendi speciem conuertit. Quod secus est in eo quiquam uisis acquirendo sit nimius; non tamen rei natura abutitur, nec in eo delinquit, quod principaliter cauendum est.

DEN'QVE illud etiam quarto loco huc pertinet; quod Sei lex cum videat, se naturae viribus destitui, atque aetate languescente non solum sensuum instrumenta sibi paulatim deficere, sed etiam se ab omnibus tanquam inutilem fere contemni, illudi, cum experientia didicerit,pecunij somnia cedere;& eum qui diuitiis abundat, sibi ipsi satis esse, nulloque alio egere, eo quod pecuniae obediant omnia ' 4 denario utamur, ut a r Lait Philosephus, quasi fideiussore ad omnia habenda' bulbiaib. Idcirco agnoscens ille pecuniam quodammodo vi sua P Dcontinere uniuersa, labere quandam similitudinem felicitatis quia per se sussicere videtur ad miseriam sub

leuandam,&ad bonum quodcunq; obtinendum,quae est e Boet. . .

una ex praecipuis conditionibus felicitatis S;falsb is per , 2 - .

suasus sibi nihil deesse posse, si pecuniam in promptu j rizrio

habeat, totum se ad eam conseruandam, ac stricte retinendam applicat; videns sita non faciat, se naturae

praesidis deierendum,4 calamitatibus multis eXponendum 'quod potissimum est , se ab omnibus vilipendendum, ac in nullo pretio habendum esse. Con-

174쪽

Contra vero, si thesaurum custodiat confidit illiu gauxilio sibi omnia media, Minstrumenta sabministranda , quibus laturae sitae imbecillitati mederi, lamicorum beneuolentiam tueri valeat; quicquid ei opta- dum Occurrerit, atque appetitus concupierit, siue sit oppidum, siue praedium, vel j lvae, piscatione , viridaria, supellex pretiosa aut quicquid oculis, auribus, aut alijssensibus gratum acciderit id se nullo labore, sed ab arca sua, quam in manu habet, facile consequuturum. Hinc igitur parce admodum , caute ab ea consumenda se abstinet; quoniam agnoscit, si pecuniam illam diminuit, sibi etiam facultatem illam amplam res Omnes obtinendi, diminuendam esse qua ne expolietur integram arcam custodit atque ita dum putat miser se omnia in manu sua habere, nihil unquam habet, i0lens quodammodo perit.

QUOD SI FI obi ceret eum qui in perquirendis bonis an Xius, nimiusque est, contrarium magis liberalitati ei uni eXercere recipiendo, quam conseruando eo quod liberalitas in motu dandi acquisitio vero in contrario motu, qui est recipiendi,consistat; qui duo motus inter se recta sunt contrari j quod in conseruando non accidit, cuius nullus est motus, sed tantum quies,&ideo minus haec quies liberalitati refragari vide-

detur.

Respondendum erit, motum hunc perquirendi Geu recipiendi, prout motus est , repugnare quidem motui liberalitatis; sed adhuc repugnare magis quietem ilham conseruandi, tua subsequitur motum illum acquirendi. Nam in tenacitate duo actus considerantur alter praecedens , qui cst in congerendo, seu accumulando Malter subsequens, qui est in retinendo,& stabiliendo praecedentem motum , qui antea non erat perfectus.

Quod

175쪽

Quod confirimatur quia perquirens donec perquirit, nondum vitium expleuis e sed potius inchoasse censendus est; tanquam in principio itineris positus, quotidie curat illud absoluere quod cum labore multos industria, atque assiduitate indigeat, facilius accidere potest, hunc ab instituto esse reuocandum, quam illum, qui arcam iam impleuit,& conseruat eam; nempe quia iste ab his liber pepigistis, in dies magis thesauro suo oblectatur in quo chia templando tangendo, ac etiam numerando, nullum sentit laborem, sed solatium magnum, atque ideo in eo feliciter , ut abi videtur, conquiescit; unde quo minus errorem suum agnoscit, eo in dies magis in curabilis efficitur. E T IV S ARTICVLVS.

TERTIVS sequitur articulus, quo aliqua signa

depromenda sunt,quibus quasi luminibus, auaritia crimen, obscuris abditum in Senectute tenebris patefiat: Quod quidem superuacaneum forte videri posset, eo quod cum vitia aduersus rationem sint, ac foeditate multa illita satis dedecus suum sponte omnibus solent prodere 'erumtamen hoc ipsum eiusmodi est, quod usu ipso experimur put cum caetera pene omnia scelera, labentibus annis, aut taedium, aut saltem satietatem quandam afferre,&minui soleant; hoc unum non solum cum annorum incremento semper fere augetur, sed etiam ita Senes penitus obruit; ut quamuis usque ad guttur,ut aiunt, sint profundo illius coeno demersi; eo tamen se vel leuiter attingi,aut non agnoscant , aut certe fiteri nunquam velint cum nihilominus se ad alia inulta crimina, libidinem, iracundiam ebrietatem, impatientiam, ambitionem, propensos esse, aut fuisse, nullo fere timore tape consentiant.

VARIA SIGNA AD DETEGENDUM AUARITIAE SENILIS VITIUM.

176쪽

Sic tacitaque medici perniciosiores eos corporis morbos iudicant quibus aegrotus minime se urgeri, aut a figi sentit cum tamen assidua sobris intimos eius artus CX edat, ac vitales humores exhauriat Sic Senem, qui se hac labe consumi non videt sed potius magna causas iactat, quibus sibi liceres, imo etiam se debere contendit rem suam augere, nec cuiuipiam cedit rationibus in magnop me salutis discrimine versari, non est

dubitandum a.

Itaque eo maior nos impulli necessitas, ut quae ad latentem huius morbi vim detegendam pertinent,strictim saltem colligam US. PRIM UM

AC POSSEMVS quidem quoniam de in iis

sto acquirendi modo, illicitisque contra diibus, ut alias diximus nunc non agimus, primum ais e morbo incipere, quo laborare eum tradunt Philosophid Medici ' , qui cum multum ederit , multumque biberit, nunquam tamen expletur. Sicut enim hic merito suspicatur latere aliquam vim morbi, atque ideo Medicum adit, percontatur quae sit aflectio, qua ratione queat leuari Sic aiunt ipsi quotiescunque Senex, qui habens quinque lectos, requirat decem; possidens decem mensas . alteras totidem coemat Magrum agro, dornum domui adiungere sit solicitus, nec eX-pleatur utique nemo huius rei causam dicet esse pen viam, sed insatiabilitatem, nimiumque amorem diuitiarum 1 praua auaritiae labe proficiscentem; cum isti similes sint canibus, ut dicebat Seneca', qui frusta panis, aut carnis a domino imissa aperto ore captant,&integre deuorant, ac mox ad spem suturi inhiant, nec unquam saturantur.

177쪽

dum industri Imperatores in recensendis copijs acie Due M SI-o te militum lucidis armis nitentium instructa, dele Metim solent Sic nonnulli auari Senes in numerandi pe

cun ijs,iosque sue aureis, siue argenteis tuendis, ac ab alio vulgato aere diligenter secernendis, non mediocrem voluptatem capere consueuerunt pro ut etiam carmine illo dicitur, Populos me sibilat at mihi laudo Ipse domi simul ac ιmmos contemplo in arca.

Cuius rei non absimile eXemplum superioribus annis in Sene quodam supra modum tenaci, restricto accidisse noti maus . Nam cum illius arcam, fili eius pecunice indigentes effregissent, isque procul ab aedibus liternis eos expulisset hincque illius constinguine eosdem illi conciliare studerent respondit Senex; si concubinam quis vestram violasset, adeo ne facile fuisset vobis, hoc illi probrum condonare Sic putate

domesticam arcam meam, charissimi amasi loco mihi semper habitam fuisse, quam corruptam intueri, non possum non aegerrime ferre.

Haec igitur infelix Auari est conditio, ut pecuniae aspectu tanquam instrumento ad bona omnia adipiscenda delectetur. Et sicuti qui potionem aliquam medendis morbis salubrem nouit laetatur valde cum videt eam sibi praesto esses: Sic Avarus cernens pecuniam in

arca sua congestam, unde commoda omnia sibi adfutura sperat, recreatur valde illius intuitu, cum inde pu tet incolumitatem, ac salutem Omnem suam pendere. S. Am3γος Hinc Sanctus Ambrosius nouit Auarm semper aurum, semper argentum videt,semper redditus computatig atin d . r. Myri intum , pya olim.

ALIVD

178쪽

SIGNvM niam tanquam rem sacram venerantes, ne attingere

V quidem audent; sed arcte collectam centum seruant cla uibus , nec Iocum ubi ea sit, a quoquam sciri, aut intelligi patiunturi sed sibi ipsi peculiariter eam reseruantes, tanquam absconditum idolum toto pectore solent colere, lamplecti. Quod quidem exemplis, auctoritatibus non opus est comprobare, cum frequenter nimium, laaec spectra in hominum mores induci vi

L AR SIGNUM quartum sumi solet a diuit ijs breui V tempore comparatis vix enim fieri potest, ut illi qui N. G industria sua ditescunt,auaritiae morbo non laborent. YL: - lare ex sententia Sancti Hieronymi legimus, neminem bonum , cito diuitem fieri. Et narrant historiae', a Plu .in xii M. Crassum, qui breui tempore diuitiarum magnitudi-M cr ε comparauit, simul etiam non leuem auaritiae suspitionem contra Xisses, nam cum io o. solum talenta ex paterna haereditate accepisset, septem tamen millium, centum talentorum summam,eum simul iunxisse tradunt; quod quidem vix alia ratione, quam nimi cumulandi. conseruandi studio fieri potuisse,scriptores

referunt.

civ1Nrvu I in Vero de j dicendit in , qui vitae suae

si GNvM nec minimum parcentes, in laboribus, sudoribus, vi- I gili; s solicitudinibus, & alijs afflictionibus, lucrandi τιλ- tantum, Macquirendi studio ita sunt intenti; ut vix alios sermones, quam de ficultatibus augendis, pecu'nia in tuto ponenda, de re frunientaria, de agris comparandis, de domibus locandis, aut alijs huiusmodi ne

179쪽

gociationibus ac mercibus, misceant ξ nihil sere aliud animo versantes quam quod ad eorum rem vel augendam , vel a periculo eximendam spectat ξSEXTUM signum . Quales etiam illi sent, qui domum suam nunquam hospitibus, alijsue amicis aperiunt nihil in pauperes, in loca pia, aliosque liberales usus erogant sordida omnia habent, squallentia, vestem , supellcctilem δε id genus cuncta ξHAEC UTIQUE, alia huiusmodi multa,qllae

satis vulgaria sunt, agnoscimus non recte indicia, aut argumenta auaritiae vocari, cum potius certae sint probationes eorum tenacitatis,& immoderatae erga arcam

affectionis: Imo potuissent fortas e haec tanquam sitis trita peruulgata me dicamus nimium abiecta sordida, silentio praeteriri. Attamen quando ita locus ferebat haec pauca persequenda duXimus, putantes non inutilia prorsus haec etiam aliquibus forte futura ut ex his, hoc Senum genus, ad quas aliquando calamitates redigi,d quam ariste se his hostibus obsideri patiatur , facile possit dignosces; cum praesertim talia sint , quae nulla sere Xcusatione, aut colore possint adumbrari. Nam deali; s, quae maiori sunt cautione circumsepta, atque ideo attentius obseruanda vitanda, in sequenti articulo erit dis erendum. A RT V V L V S.

NUNC AD ALTERUM illud caput, quod

Ionge dissicilius, & periculosius est, descendimus; quando ipsi Senes speciosis coloribus, artificiosisque commentis, quae prudentiae, honestatis imaginem prae- suferunt,

180쪽

seserunt,se ipsos in huius coeni prosundum deuoluunt; quos Daemon animaduertens in hoc vitium valde proclives , eo acrius conatur in hanc seueam praecipitare.

Quocirca eo magis laborandum est , ut modis omnibus occurratur non solum proprio isti Senum caecit ii, sed etiam Daemonis eos allicientis artificio; ita ut nec Senes ipsi se ipsos decipiant , nec etiam se a Daemone decipi patiantur praesertim cum adeo subtiles sint eius artes, quibus miseros Senes quotidie tentat ut nisi maxime oculatici fuerint , ac saluti suae prospiciendi anxie studiosi, facile illius vinculis comprehendi possint . Imo quod veteres de Protheo in variasse sormas vertente fabulati sunt, hoc de Daemone dicere possumus; qui varijs laqueorum generibus, sub

Vana virtutum imagine, non desinit unquam miseram fallere Senectutem.

In praesenti igitur praecipuas quasdam illius insidias

prodere conabimur; e quibus Senes commode pos sint intelligere, in quo statu reperiantur,& quibus fallacij sint circumsepti , ut facit rus possint ex eius se vinculis eXplicare; quoniam quod ars medica ignorat, id sanare minime potest.

PRIMUM itaque id se offert animaduertendum,

4 14M su solere cieratorem illum,tanquam conscientia scrupusio iusto lilia Senilinus in ij cere, quod cum cito sint e vita hac di- p TER cesiliri , teneantur nunc ma Xime statum praeteritum CONSER suum; ocΘnditionem , in qua cousque permanseruiit,

, bo QR ibi inim honori iace conseruare; sed etiam familiae,&k si h posterit. at iliae prospicere, illiusque gradum, ac digni-T, M. at cin qua possint ratione promouere. Hic