장음표시 사용
51쪽
poris inarauescentem ostendit, languescere incipientem, ut supra diximus. Sic auctores alii lio nomen ad omnia fere creata ubi obsolescere incipiunt, per metaphoram retulerunt. Hinc mundum senescere dicimus, hinc lunae senium appellamus, hinc Urbem , domum,Vestem ad Senectutem vergere asserimus hinc denique senectutis nomen ad stirpes , ad arbores, ad aedificia, ad gemmas, lapides, atque ad alias res huiusmodi frequenter tranSferimus.
Quo nomine scripsit etiam Seneca epistolam ' qua
narrabat, cum in villam animi causa secessisset,quocumque oculos vertebat,undique Senectutis argumenta se ii li offerre videbat aedificium dilabi, saxa putrescere,platanis folia decidere , squallidos esse truncos, turres ruinam minari, cilia cuncta inclinare. Et sanctu Cy prianus . Scire debes iam senuissem dum, non istis vir bm Hare, quibusprius steterat Et infra. Ipse occasumsui rerum labentium probatione resatur. Refertur etiam hoc senectutis nomen ad exuuias illas seu tegmina, quae Verno tempore serpentes exuunt,quodagraecis γῆρος vocatur. Vnde serpentes seneci am exue , re dicuntur apud Aristotelem ρος ο φεις ἐάδονου Πῆ. Et ἡ; G. ij Plinius angues ait eodem modo,d stelliones senectu.d.sib. 8.cis . tem exuere, eamque protinus deuorare, quae alibi idem Plinius spolia appellat. Tertio sumitur senecta translate pro graui aliquo onere , unde carmine illo Graeco dicitur χάλεαν si ἐρως ἔς ανθρωποι βαρος&anus illa apud Plautum commoniti, ut ire ocius: Neque inquit , tantum est hoc on ris quod fero. Iriod one=isse annos octuaginta quatuor.
Siue etiam accipitur pro re molesti, atque odios, aut quae taedium afferre solet, cluti cum Cicero dixit uge Senams, marret eluetier ordo, oia Ciuitas confectase ι '
52쪽
cis u . Et alibi a , quod .... morbo senio ne careret . Et Horatius . Surge, o inhmnana senium deponc amoenae.. nimio generaliter senectutem veteres aetatena malam di Xerunt,propter ingentia incommoda,quae secum affert pro multa apud auctores in
d Tiρὰ u.I. Nunc reuertentes ad proprium sensum Senectutis, ut Gisg-ς-- clarior illius status omnibus patefiat necessarium duximus, tuam praetiat lumus materiam hanc duobus capitibus, siue articulis distinguere; quorum Primus erit de Senectutis initi, Secundus de eius cursu, progressu. io, O igitur ad primum attinet, non defuerunt1NII1O. aliqui cxliis, qui artem medicam profitentur,qui senium statim ab ipso laominis ortu,atque in a anc lucem ingressu inchoari censerent; propterea quod , cum vita hominis nihil aliud sit , quam corporis, lanimae vinculum, quod tamdiu in viventibus perstat, quamdiu calor , cuius pabulum est humor, in ipsis retinetur dixerunt simul lividuo calorem humorem statim a vita primordio decrescere incipere , humorem quidem dum a calore depascitur , calorem autem,dum humorem a sit duc absumens, non inuenit solidum aliud fomentum, quo conseruetur, nec extrinsecus alimenti vim ullam,que integre id quod perit , valeat instaurare. Hoc igitur decrementum cal ris di humoris, Senium Vocauerunt quod abortus Lque primordij initium sumere dixerunt, quoniam tunc humidi, quod radicate vocant, Vires incipiant diis pari. Et quamuis usque ad certum aetatis statum hoc ipsum decrementum minus ollicere soleat homini,ob validiorem nutritionis vim tamen progrediente tempore,concoquendi facultate debilior reddita, tradiderunt maiore postea quodammodo lapsu vires delicere, atque corporis acti
53쪽
nes inde se ostendere languidiores, ita ut mors etiam consequatur. illi. Verum tametsi haec de Senectutis initio subtiliter,&non absque probabili ratione dicuntur, quia tamen a vulgari hominum sensu longe discrepant, fuerunt qui aetates humanae vitae aliter distinguerent mempe qui
quatuor annorum cursus constituerent, primo infantiam, deinde pueritiam, tum iuuentutem, demum
Senectutem praescriberent : Alij, qui prioribus pati squintum, quod consistentis aetatis dixerunt, adderent: Alij etiam, qui aliter traderent. Sed quia nos de Senectute tantum, illiusque initio nunc agimus , ex eruditorum sententia dicimus, Senectutem ab ijs nihil aliud, quam frigidum in siccum corporis temperamentum appellatum fuisse, quod ex transacta annorum multitudine proueniret ' Quo vero tempore homines in his c. s. d. a iusmodi temperamentum inciderent, dixerunt non pos '
se certa ratione praescribi ob magnam varietatem, ' quam solent homines ex alijs , atque alijs causis contrahere. Idcirco ijdem Senectutis initium prodiderunt aliter quoad uniuersam hominis speciem accipiendum esse, aliter quoad singulos homines, de quorum senectute ageretur. Nam in uniuersum loquentes quoad humanam speciem senectutis initium circiter annum
quinquagesimum siue quinquagesimum sextum , si ue etiam usque ad sexagesimum protraxerunt , eo quod
circiter haec aetatis spatia, vires corporis diminui inci piant, calor naturalis hebescere, sensim animal deficere intelligatur. Hincque Graeci hoc tempus ' sis is ρα su Mκὸν quas a vigore deficiens vocaverunt s.
Quod si de initio Seneci utis singulorum hominum loquamur, di Zerunt non posse id proprie praefiniri, quoniam Eu S, alio temptire citius, seriusve in siiccum illud
54쪽
frigidum temperamentum incurrit , prout unusquis que vel natura fuit ab initio comparatus, Vele VitareXercitio siue ex victus ratione, vel solicitudine, aut ali)s huiusmodi disterent ijs etiam a parentum Origine, certum naturae sua statum duxisse videtur.
DR EN QUA RE his omissis , quae ad Senectutis init , do pertinent, ad alterum nunc articulum accedemus , qui GRESSv. ad senij cursum,&progressum spectat, in quo etiam difficultas non leuis reperitur. Nam aliqui ex loco Psalmi colligere voluerunt septuagesimum aetati annum extremam fere senectutem complecti, dum ait ' Dies annorum noserorum in ipsis septuaginta anni sit autem in po-ientalibus octoginta anni , amplius eorum labor , or
Verum communis sensus huius oci ille videtur, ut vita, vel Senectus mediocriter fina possit conseruari, protrahi usque ad septuaginta annos. Quae ero validior fuerit, etiam usque ad octoginta anno produci valeat,4 ad plures etiam, sed non sine labore, Q lore Attamen quia reperiuntur multorum exempla ab his diuersa, qui etiam ante septuaginta annos valde imbecilles senes sunt, aliqui post octoginta annos adhuc satis robusti , validi inueniuntur adcirco aliqui hoc psalmi dictum, quodam prouerbiivulgo receptimore prolatum fuisse sentiunt: alij ad mysticum sensum Rursus alii considerantes in omni hominum genere non eandem vitae conditionem reperiri, plurimamque cx eorum temperamentis arietatem existere Ideo progressum seni duplicem esse tradiderunt alterum primum, quod robustivo i alicrum secundu na,quod an
55쪽
PAR PRIMA . 1 rAlii hane Seni productionem, non posse aequaliter in om
nibus praefiniri censuerunt; sed prout antea de initio Senectutis diximus, aliter illud in uniuersum quoad hominis speciem, aliter quoad singulorum hominum constitutionem esse spectandum Sicin in illius progressu responderunt, ut
pro varia hominum conditione modo longior, modo breuior deprehendatur . . . Seneca etiam quendam Senectutis statum memorauit, cuius nomen nota fractae, sed lassis, deuexae, non praecipitis aetatis a D GD . dicitur' prout scilicet intra maturitatis claustra cotinetur, δ' ac sensuum instrumentis, quibus ratio muniatur, non deseritur, nec illa ab eorum societate quodammodo sese itin X erit.' sit, ictu
Non defuerunt quo tu qui Senectutis progress una usque u cs ad centum annos produxerint, quod is longissimus sit vita finis, ut ait Caius Iurisconsulatis h. Vnde de seculum dictum
voluerunt, qua sit a Senio, quod spatium cnt Lm annorum e liti. lib. 1. complactitur quamuis multi legantur eam aetatem trans eap. 8.gressi fuisse, ut inter caeteros Tullium Fullonem Bononiensem ciuem nostrum memorat Plinius , qui ad centum quino Amb n. δε quaginta annos peruenit . Abbatis olim meminit Iu monach. stinianus Imperator, qui vixit prope sentum viginti annos i. Nestor apud Graecos τρiγὰον vocatur, quasi dic aeum trς . this Db. aetates, seu trecentos annos Vixi sic o a'. 1 .
Sed Min historijs Indicis legitur . hac sere nostra aetate,
nimirum paulo ante annum a Christo nato millesimum Ioan. Petrur ruinaentesimum Quadragesimum, cum in Lusitania Ioannes lassaeui hiri. tertius re naret, quendam e Gano aridum uente extitisse, P ' anno S natum trecento triginta quinque, qui filium habebat
nonagenarium δε quem Seniore S, qui tum erant, ita de eodem grandaevo a maioribus accepisse aiebant cui aliquoties iam deciderant dentes, alijs continuo subnascentibbis;&barba ubi prorsus incanui siet, in atrum denuo colorem, idque paulatim semetipsa vertebat. Is propter miraculi nouitatem Sullani stipendi j ali consuetus, dem vitae sub si eo et isti cidium ab Nonnio Acunia Lusitano praetore peti jt, qui hMὶd , chronogra.
grauate id assignauit. Senerat. 8.
56쪽
Verum cum aetates istae perrarae admodum, tanquam extraordinariae recenseantur; his omissis, probata magis illa sententia fuisse videtiir, quae colligitur ex verbis Galeni duiri triplicem innuit Senectutis gradum ' Primum, qui , γερο, υν dicitur, id est eorum, qui cruda, viridiq; adhuc Senecta sunt, δυναμ ε , ut ipse ait, ετ αττειν ταπολω inoc est eorri qui adhuc obire ciuilia negocia possunt.
Secundum των ε νηλ ωαν ἐχ οντων τ γγ ξοατος, hoc est eorum, qui mediam aetatem Seneci uti S tenent. Tertium nominat τι ν πτάτην ἡλααν ταυτην πιμπέλων hoc esteor Um, qui secundu hanc aetatem prope sunt,ut in funebrem pompam mittantur prout etiam olim Latini capularem Senem Vocabant, qui ita esset proximus morti, ut mox capulo, id est feretro efferendus esset, rideo a Graecis τυμβολερων dicebatur vel secundum allios βια γήρως, seu χατογηρος dictu est, quod profundam, extremam Senectute ageret, ac decrepitus esset, cuius in sacris literis' apud Plutar est mentio. Verum quia nos de Senectutis Bono agentes, longe alia ratione hoc nomen sumendum esse ex Christianae disciplinae regu Is censemus; ideo quo sensi in praesenti hoc nostro commentario sit accipiendum, in locum proprium hoc explicandum reseruamus φ. DE SENE E
V illud omittendum non est, fuisset Isim quendam
Philosophum, qui profitebatur senosi erationem, S modum, quo quis non senesceret quem reprehendit Calenus idicens, nullum esse animata, tiro quasi in senescibile, cum Senectus secundum naturam dicatur, opera vero natura esse in euitabilia Hinc que ait, Philosophum illum cum quadragenarius librum scripssisset de non sene scendo postea cum ad octoginta annos peruenisset, factum fui sic adeo gracilem,&siccum, ut faciem haberet, qualem Hippocrates scripsit deco, cui erat nasus acutus, oculi concaui, collapsa tempora, aures frigidae, contractae, cutis circa frontem dura, intensa, ac arida, ita ut ab omnibus irrideretur; hunc que Senectutis statum videtur marcorem appellare'
Non defuerunt tamen aliqui, qui scripserint , ex naturali constitutione loci fieri posse , t ibi diutissimam homines vitam degant , nec hoc incredibile esses; quoniam in Hiberni serturo quaedam insulae sunt, in
57쪽
quibus homines tamdiu vivunt proprer eximiam coeli salubritatem, ut cum ad longaeuam Senectutem peruenerint, paulisper deficiente propter Vim caloris naturalis, latimido radicali, animae corpore ob validam italius constitutionem non facile recedere valeat hincque cum magni dolores exoriantur , homines post diuturnos labores vitam fastidientes, curare solent se illinc procul in aliam regionem transferri, ubi facile moriantur. Verum haec parum videntur a sapientibus viris probari. Illud quidem nolumus hanc nacti occasionem praetermittere quamuis Senectus nullo pacto possit ab humana natura auferri, aut quominus adueniat impediri; non ideo tamen prohiberi, quin ea ex medicorum disciplina, alijsue probatis auxiliis produci possit non quidem ut Senex ad adolescentiam redeat, sedit longiore, ac salubriore Senecta utatur nec id diuinae prouidentiae repugnare, quae licet terminos vitae unicuique praestituerit, qui mutari hominum industria, aut praeteriri non posse videntur Pattamen modus, media Iob ς, M.
quibus haec implenda, & perficienda sint, solent ab eodem Deo ordinari ita ut medicinae, tanquam secundae causae, instrumenta quaedam adhibeantur, quibus voluntati diuinae satisfiat sicuti cibis, vestimentis , domibus, equis, nauigijs, alijsque auxilijs ad vitam tuendam δε proferendam utimur; alioquin qui secus sentiret Anabaptistarum opinioni fauere videretur,qui artem medicam, tanquam diuino repugnantem consilio boausin. ebo. damnarunt, quod passim improbatum esse constat me
Quinimo vitam humanam , Senectutem ipsam Σ::
prorogari posse, Gentiles quoque tradiderunt cum scri
ba Seneca Platonem ipsum ad Senectutem se diligei
58쪽
detraxerant viribus; parsimonia tamen, o eorum , quae auia ditatem euocant, modus, ct diligens ut tutela, perduxit Llum ad Senectutem, multis prohibent istis causis Nam annum unum se octogesi rem impleuit sine ulla deductione. Et paulo post Poteu frugalitasproducere eneri utem, quam ut non puro coIc. prscendam, ita ne recusandam quidem iucundum est e es. Gran quam diutissime, cum quisse dignum quos e-r Iur cub h. l. , idcn Galeni auctoritate receptum esse scimus , coiae cuius iaec verba sunt Seneoctutis murco dissolui profecTorion poteu, succurri tamen, qzamplurimum producatur,potest; se haec es t sta medic nae pars, quae graece Γηροκύ. νη , id es , enum nutrix d citur: cuius secopus es obsi ere, se prohi-A G iliis lib. s. cre, prout eri potes, ne cordis corpus adeo exsiccetur, vitan-ς et ip dem aliquando rere factat iam is ea vitae sinis p a nimi-nti is coris ab aditone ce atI Ex j autem quae hume-ἐJant, si um lauacrum, tum molle cubile, tum somnus, tum
ti vero primis, a praecipue usum nutrimentum , prout de Se-
Dis. Dae lib. nibus cccinit Homerus:
vitae hi titiis e strmit molliter, hic enim mos es Genum.
t Dat se ei Quod idem Galenus repetit alijs etiam ua locish, sub-I dens tamen Otam hanc iumectandi ratione non in ioclhis. d. h i solum est positam, cum Malia quaedam requirantur. Cum Galeno autem , quod ad producendam Sene
c. i. o cili, utem attin Ut, consentiunt etiam tum celebres quam 3' si ira Joel plurimi medicae artis, ac liristiana leais profesti, res
tum ali claritum VH prout ex eorum monumentis 1 ru u. patet alsi mantes, se vitae sobrietate & moderatione, a l. n. e. non sol in in Vita illa infirmitates corporis; sed iucundita nar. desbbriet. zmirilitam. tranqHillitatem in animo gessisse, aevi tam
59쪽
vitam suam ad longissimam usque aetatem prodiixisse. cum tunc ali ior illa annorum esset octoginta trium Oeraret a non aliter, quam vitalium humorum diliolutione, se ex iaci ita migraturum Et quia taec, quae ad Senectutem prorogandam perti ιι nent,alibi latius fuimus persequuti ideo aeteri nunc hi se. auomissis, illud tantum non silebimus, quod nobis i δ' η sentis temporis, quo laec conscribimus,occasio defert a o. Nam cum a Sancta Ecclesia Epiphania Domini Saluatoris nostri, atque trium Magorum ad eum in praesepe adorandum aduentus nunc celebretur, sumpsit Marsi lius Ficinus vir eruditissimus, & medicus praestantissimus,praeclarum hinc conficiendi pharmaci argumen
ctum, aptissimum, ut ipse ait ad producendam Senectutem ex naturali horum quae simul miscentur vi ac proprietate, ac simul opportunum' , maxime eX myste basastria rijsignificatione, ad vitae auctorem venerandum; cu- si
ius libenter a nobis idcirco etiam mentio facta fuit, quod ubi possunt Christiani auctores cum disciplinis, quas profitentui, aliqua etiam ad nostrae religionis pietatem,&ad deuotionem in Deum excitandam pertinentia coniungere , illos eo maiori laude dignos esse iudicamus Haec de Senectutis nomine. POST HAEC, ut rem ipsam nobis propositam in G Em TN
grediamur , illud praefari etiam oportet, in multis , quae: V2
ad Senectutis statum pertinent, examinandis, longe Tu Tisaliter Gentiles auctores, qui nondum veritatis lucem 'o fh hauserant, sentire solitos fuisse , longe aliter sanctos Asti AgPatres, Christianosq. doctores nostros. Nam de hoc SENTE' ipso nomine Bonum, siue Malum, quo sensu sit acci Tio
piendum, licet in nosmullis disputationibus aliquando
60쪽
sinu conueniant , in alijs tamen valde dis sentiunt tuncque eo magis discrepant , quando nomen hoc cum Senectute coniungunt, voluntque statum Senectutis siue bonum, siue malum pronunciare. Qtiocirca ad omnem ambiguitatem tollendam , atque uniuersa clarius, ac distinctius quae tractanda erunt, explicandi operae pretium esse existimavimus, de his sigillatim agere, atque antea istorum, qui naturae tantum seminibus edocti fuerunt, sententias in his, quae tam ad malum, quam ad bonum Senectutis pertinenteYcutere; deinde iuxta Christianam disciplinam hoc quod proponimus bonum Senectutis, quomodo iudicandum . quanto in pretio habendum , perspicue
patefacere., VERUM dum etiam eorundem Gentilium opinio
GENTI-nes persequemur, illud lectores admoneri necesse est, Q.Verbum,Bonum,cuius contrarium, qalum est, cum si ula secundum diuersas materias, varie aliquando sum so- xv R. ea ' nos hoc loco, quo de Gentilibus agimus , nomi- . 1 f.-Q. R ist communi quodam, vulgari sensu accipere, uos lib. i. quo Bonum aliquid dicitur, quod est quomodocunque,es . . ppQΙςHd m, si xic f. honestum, siue utile, siue delecta s fi . . , bilest h. Malum ero, quod nul hi ratione desidera-F. q. z.ai . tu sed Bono repugnat, illiusque est priuatio. Nam inferius deinde, cum e Christianorum disciplina no- se bis de Senei nute sermo erit, aliter Bonum, malum
gumento,ualde etiam inter se discordes fui si leuimus; lib. d/ofi cum alij Senectutem bonam esse, atque in pretio haben- ' da in censuerint oli malam potius , ac miseriarum plenam iudicauerint ita ut in v tranque partem decla