장음표시 사용
71쪽
vetere est prouerbio , Senectus in nabias morbus exwit. Quid autem praeterea de ipsa Senectute dicemus, si ad calamitates, quae ipsius propriae identur,cas addi a pilaib. νmus, quae communes sunt reliquarum aetatum qu .an btus inde malorum cumulus accedet cum constet Uri, ctorum grauium testimonio, infinitam morborum se multitudinem innumerabilia febrium gene . , j. rah; adeo viri Augustinus scriptum reliqueritς Non-
dum omnia morborum enera fulse hactenus lueris compre- Dei c. 11.,bi
TERTIO loco collocanda sunt mala, quae eXtrin 11 ALA Exsecus homini in ipsa Senectute obuenire possunt, dupli TR 1NSE- citer ωipsa considerata, seu ut propria occidentis alta CVS SE-tis, seu ut communia in hoc humanae vitae curriculo; NE PER Omnia prae multitudine enarrare , cum valde dissi TVRd6 cile sit, ea legentibus potius cogitanda relinquimus . . Praetereundum tamen non est,primum versari Senem in hoc fere assiduo discrim me , ut multi ad eius bona anhelantes, voto interdum captandie illius mortis accendantur,& vitae etiam insidientur. Deinde accidere saepe solet, ut illius si ij,4 nepotes praemoriantur , spesque omnis posteritatis,ob infirmam aetatem illi prorsus praecidatur. Praeterea alia se illi damnia obiiciunt, eo grauiora, lacerbiora, quod in alijs moeroribus Mangustijs, quibus mens humana obsidetur, sole laomo se non leuiter ea saltem ratione solati, quod eas aliquando aut extinguendas, aut mutandas, seu leniendas esse Τ i. confidat V. At vero cum praeceps illa senii; aetas uno h.. ' tantum gradu a mortis limine distet , omnemque repet lendae aerumnae calamitatis spem penitus praecidat,
fit consequens,ut miser ipse sene omnibus subsiciij destitutus , animum despondere cogatur.
72쪽
Quod vero ad ea mala pertinet quae in hoc tertio senere alijs etiam hominum aetatibus sunt communia: illud hic tetigis e satis sit, ea accidere Seni grauiora , ad perferendum dissiciliora, quod haec aetas j praesidijs plerunque caret, quibus aliae ad impedienda, vel propulsanda eiusnodi mala, videntur abundare. Nec iuuatur idem ijs cautionibus , aut consilijs, quibus Senes interdum se citeri solent si quidem tam
multa , tamque frequentia sunt humanarum persequutionum, insidiarum , criminationum damnorum , Obtrectationum, atque aerumnarum uenta , Ut nulla quantumuis sagaci industria praecaueri, nulla cognitione anteuerti, nulla denique ratione queant uitari.
Quare miserrimam omnium hanc esse aetatem, nihil in ea, nisi triste amarum, perniciosumque inueniri concluserunt: praeterea plurima exempla, quae ab Aeliano M alijs scriptoribus traduntur , aduersus vitia Senectutis, adiunXerunt. Verum quoniam ex Christiana disciplina haec omnia proprie mala non censeri docemurri aduersusque haec, alia multa maiora bona in Senectute existunt nec ipse Senectutis status huic extrema miseriarum conditioni per se subi jcitur: imo ut facile superare aerumnas omnes valeat subsidi j quam plurimis est exornata idcirco obiectiones has in serius examinandas 4 dilue das reservamu S.' gRTIA TERTIA succedit opinio, tanquam media inter DPINIO superiores, quae fatetur quidem, Senectutem non pro-
i carere molestiis Wangoribus, atque frequenter D sses ita gentibus dicti cultatibus confitetari ; sed tamen non Cetula negat ctiam , sua illi adesse subsidia, quibus possit su
73쪽
lauari variaque proponit tum solatia, oblectamenta, tum munimenta, quibus eadem refici valeat, ac roborari, partim a medicis, partim a philosophis, partim ctiam populorum institutis , d communi consuetudine desumpta quae quanti stat , ac qualem sum afferant, mox dignoscetur.
ITAQUE a tristitia incipientes, quae se nilomino Π
tem maxime opprimere solet, ac remedia proserente , is, huquibus ea mitigari solet certum est, illud tanquam sis o A ilutare antidotum approbatum fuisse, quod e re i Xa si Di A. tionibus, quae sensum oblectant, percipi solet, veluti ex symphonia, laidis, spectaculis, colloquijs , commessationibus, gestationibus balneis, viridariis, collium amoenitatibus, fontium irrigationibus. alijs huius modi solati)s. Hinc que&Cato apud Ciceronem tantopere se delectari aiebat recessibus villarum , atque agri culturae voluptatibus. Quae quidem , ea etiam ratione adiuuare solent, quod cum tristitia mentem defixam in moesta aliqua
cogitatione detineat, haec rerum varietas animum inde auertere, atque ad alia iucundiora transferre consueuit.
Nos autem etsi non negamus, haec ipsa magnum
multis, pro eorum naturae propensione , ac consuetudi ne solatium aliquando attulisse ' tamen cum extrinse a Arist. 9.cus potitis oculos , aures . corporis sensus nonnihil demulceant, latentem autem ipsam moeroris causam . a. q. 38.
non attingant, imo his cessantibus, interior illa tristi 'φ'tiae radix adhuc animum exedat; non videntur esse hu- 'i iusmodi, ut in his solida ulla recreandae Senectutis, aut minuendae tristitiae spes sit defigenda. Nam, ut inquit Seneca: αβρα bonum en extrinsecui inaram Iaistias a'
74쪽
I;- ρὰ rit, simi cobtur, ex se totum est. Et Plutarchus ' Neque qui inprinc calceus podagra,neque annuluspretiosus reduvia, neque diadema dolore capitis liberat ,sed ad vacuitatem molestiae opus, animo vitaeque constantia. Et Horatius uod petis hic eis: si Vlubris , animi te non deficit aequus. Sic Vi- dein us medicamenta , qua morbis extrinsecus adhibentur, ac topica dicuntur iis purgato antea corpore , a medicis non valde probari quod intimam, latentem morbi causam minime tollant puerum eiusdem potius Vim augeant, atque in plures corporis partes disefundant.., QxiRm Xemplo Sancti Augustini liquere a test qui cum ex obitu matris suae magna se tristitia,
a a circasse atque animi moerore afflictum sentiret, eiq; in mentem veniret, balnei praesidio uti, quod ad repellendam anim acerbitatem prodesse putaret, cum a graeci βαλανειον, id est balneum nomen acceperit, ζατῖαῖπβαλλειν τυς αν , quod anxietatem pellat ex animo fatetur tamen ipse, quod talis lotus egressus est,qualis erat ante, quoniam haec moeroris amaritudo, ex illius corde
A LII huiusmodi mentis solicitudines ac molestias
stis abit ergVre Olentes, earumque originem subtilius in an lesti ante , cum inuenirent aliquas e propria na-
DAM ME turae ui , corporisque simul Ciastu utione oriri , alias CF aliunde varijs ex causis surgere, medicorum cas in pri-
ni in 'nt m V inui eorum disciplina ad corporis prae cost k cipue curati Unem pertineat, tamen cum quaedam sit mi a corporis in ualetudo, humorum intemperies, quae in- Nr ordinatos assectus in animum aliquando inuetum certum se dixerunt, ex medicorum ope, qui ad radices
75쪽
aegritudinum euellendas Onitatem l restituenda in in- cumbunt, ravos etiam affectus saepe abstergi Vnde Vlpianus I trisconsultus quaedam esse vitia corporalia rebondit, quae interdum ad animum penetrant . Et auctores aliqui , qui de plantis scribunt, nonnullas recensent , quae non solum corpori sed etiam animo
Quapropter quando solicitudo animi, aristitia, de qua agimus, a vitio appetitus sensitivi oritur, reo- gnationem quandam cum corporis humoribus con iunctam habet : dubium non esie dixerunt, medicC- rum arte ac peritia plurimum subleuari Exempli cau- sa , nouit medicus corpus hominis impuris humoribus redundare , quibus animus etiam valde exagi tatur , metuque, tristitia, iracundia, luctu , atque alijs huiusmodi af ectibus nimium vexatur certe huiuS medici munus est, pharmacorum praesidio, aut alio commodiore artis suae instrumento melancoliam, bilem, aliosque vitiosos humores , tanquam seminaria metus, aliarum eiusmodi perturbationum depellere ut ita Senex symmetriae humorum, ecqua facultatum animi harmonia iuuatur, restitutus, debita hilaritate, ac tranquillitate perfruatur. Verum quoniam alice reperiuntur nonnunquam in Se- ne difficultates,& incommoda, quae licet cum corporis sensu coniuncta videantur, voluntatis tamen prauitate potius oriunturi veluti, quod sit morosus, implacabilis, tardus, suspiciosus. it Theognis dicebat, indocilis , necnon quaedam animi curae , atque anxietates quandoque eum laedunt, quς ex vitiosis potius animi habitibus, prauisque institutis sunt contractae, qualis est ambitio, auaritia,mendacium assentatio, inuidia,
infidelitas, dolu , obtrectatio,&alia huiusinodi Ide in his
76쪽
in his non solo medicorum auxilio est nitendum qu rum non est, Senectutem a grauioribus animi perturbationibus prorsus liberare, nec eas omnes cordis solicitudines,quibus assccta aetas plerumque laborat, ullis arte compositis pharmacis euellere; sed ad aliorum magis disciplinam, atque opem erit recurrendum, ut interim multas alias vexationes praetcreamus, quae CX trinsecus Obueniunt , supra a nobis enumeratas quibues nihil aut parum potest medicorum industria prodesse , ut omnibus est notissimum. Sunt deinde aliae filictiones Senum, quae ingruentibus morbis illis , quos exacti, clanguida aetas calore naturali debilitato, secum ferre solet,corpus mentem simul conficiunt, atque enervant quibus leuandis,quae ratio adhiberi poset, infiniti operis esset, omnem medicina vim ac medicorum Operam pene excederet, licet illi commentarijs suis nominatim hunc locum sint compleXi, artem illam,quae ad Senes reficiendos peras lit' de tua et ιναλ 11ππών, de quae illorum sanitati tuendae Pr
istrine. Et quamuis nonnulli haec non propria Senectutis vitia, sed commune valetudinis impednDentum est e contendant Attamen cum quidam sint fere naturales Se nectutis morbi tam animi, qua in corporis, quorum aut nulli Senes , aut rariis mi expertes inueniuntur utique ad eos mandos, vix credimus pharmac aliqua ex ijs qua materialia dicuntur, inueniri posse, quae cumulate id pro stare queant. Vt enim naturae nobis inlitam vim: functi tu C tinguere non posthmus comminuere vix post a mustata morbos eos, qui in nos prOXime a natura δε ab aetate manant, penitus conuellere, aut supra humana vires, aut cri dissicillimum est, quod tamen
77쪽
Iosopliis excogitata . Cum enim Senex plerunque nullo, aut leui morbo assiciatur, magno tamen moerore,
turbidisque alijs animi motibus crucietur, ad eos depellendos varia ab ipsis philosophis consilia prolata fue
runt,quorum aliqua hic sub ijciemus. Inter caeteros autem sic Plutarchus inquies': Noli arbitrari Senectutem na- Ie audire, o culpari, quia rugi , caHos imbecisistatemque corporis secum trahit sed hoc habet molendissimum, Dodamor rerum terrestrium pridem homini ingeneratus, u- turno corporis, eo arrisius confirmatur , ac nouo eum quotidie Liudio extimulat cui non es di clis,animum in ph losophia proficientem ob iere , atque tanquam e fuga dilabentem inanem hanc moiectis , risu inemque di pare Moγ- rem metuere aliud nihil AZ, quam apo putare se sapere, es enim mortem meruit , videtur sibi scire, quod ignorat . Scie enim nemo, an mors sit omnium, quae homini contingere possunt, bonorum maximum metuunt autem eam , qua si erro.
sciant esse Mnmum malum. In niuersum autem qui que . secum cogitare debet, non vitam longissimam esse optimam si qu. cum virtute maxim admirabbaίPr neque enim qui plurimum Vibi cecinit, aut oraui, aut naues ribernauit, laude es, oed qui icta optime fecit nam pristaBria non in temporis longitudine , sed in uirtute , es tempe fisa mode ratione collocanda est. Sic inter plant. s,eae habentur pr.estantis imae, quae plurimum frucIus minime tempor exunt inter animalia item ea, ex quibin non longo temporis spatio
78쪽
cantur, meridie vigeant, vestere consenescant quam μdiculum esset, haec momentanea aut timere , aut concupi
re, fra nec minerare qui ium dignam est' et RisTI IT E M Galenus in libro, quem scripsit, de digia TIAR ε scendis, curandisque animi morbis, postquam num L, quemque dixit , per totam serme vitam indigere in O-rum exercitatione , docuit qua ratione vacisaffe-
i ai L ctus, litia, velut iracundia, inuidia auarusa ana-1As bitio, turpitudo, in alijs atque alijs aetatibus curanda essent de tristitia, ac moerore, quae maYime Senibus in G An ob festa esse solet Ii loquutus est ' Scito omnis tristitiae ,
e s ea am, quam insatiabilitatem Osfri ἐμ bibis auiditatem explebilem uocant , eo quod semper aliquia' ' in concupiscutes ibi dena paulo inferius fioua e ebenda i ibi, bi assidue exercebimuου, sine omni molestia ΠΙΠcmud. in quo aluo exercebimus ' nempe si cognitum habuerimus ,re te dictum esse , vitium animi pessimum esse insatiabilitatem; hoc enim fundamentum ea omnium cupiditatum pecuniae, gloriae, honorum,principatu , ct contentionis. Et infra: diu'd turpe es, libertatem eam, qua humanis legibus accepta refertur non maXim sacere Ἀμ turpius erIt eam, quae ct exeso natura ipsa est libertas , non omni nudi appeteres quin istam inhonenis , atque impuris , ac tyrannicIsis minis addicere 'lucris uidelicci, ac minutissimis quibu ueZecuniari s rationibus, atque cupiitatibus Qui quidem auctor celeberrimus, alium quoque Iibellum conscripssit , De cuiusque animi peccatorum co-ὸ Galenae . gnitione atque medela V Vbi quotuplex sit peccatum, ' qti id inter illini, perturbationem animi intersit,quomodo utrique sit Occurrendum, alia multa persequitur , quae non solum ad molliendas Senectutis molestias , verum etiam ad ipsaminci Senectutem valde fructuosam,
79쪽
ctuosam atque iucundam reddendam, perquam ac
Seneca etiam sic scriptum reliquit ' Adhuc non plura si in nobis ined quod It grauius 'urilic remanet, 1 hoc
quidem eius ea, quod authoritatem habemus enum, IIIa puerorum. Et paulo poste Hli potest secura vita contingere, qui de producenda nimis cogitat qui inter magna bona multos confides numerat. Hoc quotidie meditare vip psaquo animo vitam relinquere, quam multisic comple tantur, o tenent,quomodo quia torrente rapiuntur spin V, CT O ra. Plerique inter mortis metum , visa tormenta misera
fluctuant, ct tuere nolunt, se mori nesciunt; fac itaque tibi iucundam itum, omnem pro ista solicitudinem deponendo. Nullam bonum iuuat habentem, nisi ad cuius mi pionem praeparatus es ammus. Nulgius autem rei facilior amistoes, quam quae desiderari amissa nonpotent. Idem Seneca he Longam viam ingressus es, se labaris . I s. io vortet, ct arietes, oe cadas, set eris, ct exclames ei mors, adest,mentiaris. Alio loco comite relinques,alio feres,alio timebis Per huiusmodi osse in emetienuu es confragosium hoc
iter. Praeparetur animus contra omnia, sciat se venisse, ubi Luciis , or vltrices posuere cubilia cura. Talnte uehubuunt morbi, trictisque SenecZus. Et infra h I miremur eorum , ad quae nati sum V, quae ideo nulli quaerendi, quia paria siunt omnibaris . Ita dico paria sint;nam etiam quod es jugit aliqui , pati potuit Aequum autem eIL, non quo omnes,sisunt, sed quod omnibus latum est meretur aequitas animo, sesine querela mortalitatis tributa pendamus Hyems frigora adducit,algendam si ae fas calores refert,ae fuandum est intemperies est Ualetudinemi Vtat, aegrotandum est isse a nobis loco occurret, is homo pernicio torseris omnisci Lal um aqua, alium liai eripici; Hanc rerum conditionem mulare non possumus ipsis
80쪽
mus, magnum sumere animum,o viro dignum, ovo fortis fortuita patiamur natur. consintiamus . Natura autem hoc , quod vides regnum, mutationibus temperas nubilo serena succedunt turbantur maria, conquieue vici stant in uicem uenti: noclem dies sequitur pars ali consurgit , pars mergitur, contrari s rebus aternitas confat. Ad hanc aulem legem animus noster aptandus ebi Panc sequatVr tu parcat, quaecunque sunt, debuisse eriputet , nec velit obiurgare naturam; optimum est pati , quod emendare non o ps Deum suo auctore cuncta proueniunt , ne marmuratione comitari malus miles es, qui imperatorem gemens
De quibus quidem Philosephorum rationibus , ac sententijs , quid sit iudicandum , inferius subiunge
NUNC ENIM quarta ultima superest de Senectute sententia, caeteris longe benignior, iustior: qua Senectutem ab omni crimine vindicare contendit, quamuis non id cum ullate omnino sapientum iudicio praestet. Haec patronum habuit celeberrimum . ic ronem scilicet , qui tametsi alijs in locis obiter quod animodo Senectutem perstrinxisse videatur, veluti in libro de Consollatione supra a nobis memorato , ion- nihil in libro de Amicitia, cum Scipionem praeter alia in eo etiam videtur celebrare, quod constante adhuc aetate, erat quippe annorum sex&quinquaginta ut
aiunt, sublatus fuerit dicens Id hunc paucorum dierum accessio iuuare potuisse, Senectus enim quamuis nous grauis , tamen aufert eam viriditatem , in qua etiam tunc erat Scipio. Attamen cum hoc idem argumentum certa delibe