M. Hier. Vidae ... Dialogi de rei publicae dignitate

211쪽

llos

toribus, pluress Pluto ipsie costigit in IVbris, quos de inibus conscripsit, qui multas res ad victum, vitams necessariu ostenderunt. Quid uero uetusta persequars non ne paulo ante opinio insitaetatimnibus, terra dun

taxat a Phasi ad columnas Herculis esse habitabilem, planes antipodes fabula ascribebitur s At nostra et a re mare nauigantium solertia usique adeo procesit, veignotos populos, nouasj gentes sub alijs sideribus b bitantes, Urgeutess aduersa nobis vestigia , idest idisos antipodes, nouum potius, Cr quo alium mundum inuestigauit, at i inuenit, quod Alexander Macedo huiusce rei cupientissimus nunquam assequi potuit, Desopi . Max. prouidentia , caroli Quinti Romanora per petui imperatoris temporibus reseruatum fuit. Porro bee dicta sint de infimis, er minus liberalibus artibus .er pene fordidis opificum, er tabernariorum opimijs. atq; instrumentis ad corporis tantam commoditates. ad benes vivendum pertinentibus, quae nullae essent . nisi fuissent ciuitates. Age Vero non tantam bene. m etiam beate Uiuendi artem, diuinam fanἡ, atq- in-eredibilem conferamus, qua rudis in aetasomuino e ruit, a quiue omnilim Vitiorum, Cr peccatorum eo νectionem petimus. ea enim tota est in cultu animi, qua

in primis Vir bonus, er fortis Uscitur. Siquidem ostendit quid ver bonum, quid malum sit, propries

er rem nominari potest, inuendi ars , uniuerse v ι ornatrix, benefactorum ommum, rectes dictorum paeram, quaeprcclare tactur, suod dest nobis natura.

212쪽

quod deest large supplet, cr acquirit, ars artium om-

tuum excede itisima, quam bominum conciliatio, communitasq; peperit, atq; adinvenit . eois fatendum est iccirco omnium bonorum, quibus humana vita fit bea ta , causam fuisse. A' ciuili igitur coniunctione, quae est respub. per philosiopbiam didicere homines appetiatum meliori parti animi subibere, obedientems praeebere, as, immanes , feroces, indomitos animos, eo- turbulentos motus regere, iactationess, incita 'tas, cr impetus inconsiderate elatos, fedare, er sub Drum rationis reuocare, nihil contra ivi expetere, fugeres omnino alieni non modo detractationem, verum etiam appetitionem, π animo stabili, de firmo iusti tiam retinere. Eiusdem reipub. beneficio eognouimus felicitatem , er beatam vitum esse, inuere fecundis virtutem, prudentiam, temperantiam, Cr ipsam, qui

latius diffunditur , iustitiam , omniss alias, illustres praesertim, ac principes virtutes, ad quas bomines studium adbibere una habitantes G ssam sunt, sicut etiataeas actiones, quae sunt Virtuti consentaneae. ab ea dem tot sunt circunspectiones, tot diligentiae, animas uersiones, er Virtutum ipsarum exercitationes. quis aptam fit personis, temporibas, aetatibus, ut in Io de vivatur, decore, ex boneste, ad dignitatem , ad amplitudinem, Cr clamatem. qui sit ordo, quid maxime deceat in factis, dictisue, atq; consilijs. qui mo- , alit mensura, quae moderatio omnibus rebus acti benda, omnias agenda ad mediocritatem. Feruandam in pretanis istam personam apte, decenter, er cam δε

213쪽

cum excisentia. in omnibus actionibus se grauiter constanter, atq, boneste gerere, Cr nihil agere, nisi sum ma ratione, ut nullam ' cuiusq: absurdum nec dictum, nee factum,mira uniuerse vitae aequabilitate, ais omnium officiorum conformatione, Cr ita Vivere, ne quid omnino in v ita ab humanitate discrepet, constasiu, Creostratione omnium Virtutum . ne quis quid fecum

animo verset, agatue, quod non fit magui animi, ais exces, dum cogitat se ad amplitudinem, cr ad magndicentiam natum. Didicimus indidem fidem feruare

dictorum, constentorums perpetva constantia, eumsetiam bosti datam quibusvis ut litatibus adducti non Dilere, ne i Jectare fortunam, dum praestetum fides.

tum pro Vιrtute ipsa ita nos gerere, ut nullam tib rem tamini intolerandum existimemus. Didicimus prae terea, quae cuiust aetatis degende' ratio . quemadmodum item sit Viueudum cum parentibus, cum liberis, fratribus, ex propinquis, eum amicis, cum ciuibus , cum peregrinis, er externis. quid cuis sit praeponendum, posthabendumve distinguere negotiorum gerendorum momenta , Cr Uliciorum gradus perpendere. equum esse adolestentes vereri maiores natu, Cr evr-- per meminisse verecundiae , βniores autem nibit non graviter agere, aut dicere, er bonis exemplis semper florere. Multa praeterea a sapientibus Uιris, qui prae ceptis salutaribus abundant , quotidie in coetu ciuitatis, in circulis, Cr congresibus accurate, copiosis di in Dotur, grauia, cr Utilia , cr-Waeuim nim

214쪽

xime necessaria, omnibusqὶ obseruanda propora rurquibus tanqui totidem speculιs admoniti bomines uisetutis nitorem, diuinams grandam, atq; coelestem prae stantium intuentes, ornaut se modestia, continentia, liberalitate, magnitudine animi, bonestate, cunctissvinatibus, tam naturalibus, tum istis , quo volunt

rias Vocant, quibus freti assuexerunt nitit extimescere, dolarem, tuborems despicere, atq; omnes libidines

domitas babere voluptatum conciliatrices. Haru Vir

tutum fi linentis in congregatione lustrati didicimus.

humanas res contemnere, anteponere semper bonesta iucundis , Cr civira, quae Vulgus admirari solet, infra nos ducere, de non tam nostris Vtilitatibus, quam sola honestate adducti recte agere. omnes fortunc motus,cmutationes rerum, ex temporum magno, erectos ani

mo parvipendere, leuesq- illas, imbecilles, cr nihil ad nos pertiuentes ducere. pecuniam, si babemus , ad liberalitatem eonferre, si nonhabemus, contemnere, di vitias, bonores, potentium, opes, formam, V aletu dιne vires, er id genus eae tera vulgo uebementer bona eredita, non supra modum expetere, eas putare bausesse bona, nisi virtus accedat . ipsum summum, extra muri, alg, Vltimum bonum, quo omnia nosti a consilia sunt referenda, non nostris commodis, sed Mnestata maxime metiri. qua una virtute adducti audemus agogredi res magnas, ex apprime arduas, laborum, repe riculorum plenas, idest opera erecti animi, prudentia, consilioq, nitentis, rerum humanarum dispicientia insignes. semper mortem penitui, turpitudinis

anteponero.

215쪽

i I.

teponere. laborare, er p gnare magis pro mu&torum salute, quam pro suis quisque commodis, atq;

utilifatibus. edocti nangi fuimus a teneris excellentiumvirorum doctrina, non nobis sola nos natos esse verum ortus nostri partem patriam, partem amicos, Cr proinpinquos, omness tandem bonos Vendicare, ex bum num genus bominum causa natum esse, babendumqὶ ra

tionem cuiq; baud fui tanti in , sed etiam aliorum, creorum commodis instruiendum , pulchrumq; ideo, ac decorum esse pro salute communi, pros reipub. Crpatriae incolumitate caput fisum Vouere, Cr interdum sue ipsius salutis, non tantum emolumenti oblivisci, ac solo bonoris, cr dignitatis splendore duci. Hinc exti terepraestantes Uιri tam apud nostros, quam apud ex

terra nationes, qui res magnus, ac Vebementer arduus

pro patris charitate gesserunt, ut ne vitae quidem siue summo reipub. tempore pepercerint . congregationi praeterea, ac ciuitati debemu3 iura, leges, er instituta, iuris inquam ciuilis scientiam, quod ab hominibvi ad inventumsemper apud omnes nationes in pretio fuit, ob maximarum Vtilitatum fructum. eidem quoq; accepta referimuε religionum constitutionem, dispositionempeerimoniarum, tot libamenta sacrificiorum, tot placa tiones, tot expiationes, Cr parentandi fanctitates, multarumq; praeterea rerum scientiam, quae sunt fici tu tum iucunda, tum necessaria, post mortem non in terire animus, neq in morte omitia solui, sed etia poli. dissolutionem naturae, vitae exactae rationem baberi, et D D

216쪽

Hat pro recte factis praemia debeutur, ita pro malefia

tos plura ad mores pertiqentia edoctι fuerunt bom nes . deniq; admoniti sunt, quodfactu est dri cissimum, Ut se se quisq; nosteret, cuius praecepti tanta est excessentia , Vt antiqui non cuiusquam homin=s ingemo, sed Delphici dei oraculo ascripserint . quarum notitiae rum prisci isti mortales palantes, cr tu montibus d ι- pati erant penitus ignari, Cr Ul; adeo rudes, Ut ne, sicut diximus, verecundiam quidem nostent, fine qua in vita nibit rectum existere queat. que licet egregia

sint, praeclara, atq; lilustria ad omnem magnificentia, ea tameu bumana sunt, ais ante oculos posita, Cr is actione consistunt. Verun in ciuili congregatione V terilis cogitatione progresi mortales, mentems a consuetudine oculorum abducentes notitiam incredibiliter adepti fuere rerum aeternarum, Attin sola intestigentia percipimu3 a sieqsibus abluuctus , easq; a natura occultatas, abritas, atq; retrusas acie me uis, ingeni sadmirabilι sapieutes inuestigaruut , cunctassnaturae latebras, ometia ab condita, atq- obscura lustrarunt, Cy ipsam naturam quodam modo Vicere, Crquasi deprensam, conmictari tenuere, quod solitarius homo procul ab bominum conuertu, atq; aspectu nunqgam folo Vsu , tam breaic, experieritia consequi

potui sel. Inter se igitur bo nives tu congregatione co isuetudine mutua exercitati, proprietatem , Cr naturam

217쪽

tia, Cr quaedam quasi femina, Vnde quaeq; existunt ge

nerata , concreta, atq, exorta, quae cuiu*, generis tam animati, ii uam inanimi, muti, aut loquentis fit origo. 'ae vita, quis interitus, quaeve ex alto in aliud vulsestitudo , ac commutatio, quod est infinitatem rerum, atq; naturae obscuritatem contemplari, Vmle terra, et quibus librata ponderibus , alueR , aut cavernis

muria fustineantur. tum coelι 1lectatores incredibili ob seruatione deprenderunt totius munes motus Varios, ac dissentaneos, er item eiusdem conuersiones, intuentesq; dera innumerabilia coelo inhaerentia, alia quidem cer tu infixa bedibu3 cognouerunt cum coeli ipsius motu co gruere, alia,quorum Vagi molin, qui rata tamen, Crcerta mundi spatia definiunt, suos quaeq; tenere cursus ,1hultum inter se aut altitudine, aut humilitate distantia, eorums norunt cursus, progressus, Cr vias, nec non eundia coeli momenta numeris inuestigarunt, mundum in primis ipsium coelo siolivago, atq; Volubili, Cy in or bem incitato Vna, atq; eadem conuersione circum ipsiumst contorqueri, ae verti aduersius astrorum cursivi. bincastrologi coeli ipsius motus, ac siderum eursius specula tes solis defectiones, ex lunae, fastoss dies in multos annos prcdicunt, Cy omnes calι ufectiones peripectas babent. Hinc quoq. mathematicι, Cy geometrC omnes , tam qui circa coeli spatia, dimensiones, interuassa, magnitudines, formas, er figuras, quam qui circa n meros versantur, hinc insatiabilis quaedam e cogno scendis rebus coelestibus Voluptas. Hinc magnι, σDD 2

218쪽

praeclari viri, qui a publicis negoti s avocantes se totos contemplationi dediderunt, Ut in sola veri inuestragatione Uersarentur usq; adeo, Ut non defuerint aliqui, qui animantium quoq, ortus, Victus, naturas, ac figuras, stirpiumq; ipserum, Cr omnium rerum, quas temra gignit, causas, Cr rationes explicariui. Nec con tentι huiusmodi rerum omnium cognitione, veram siesuprast ingenij praestantia altius extollentes , ex pui chritudine mundi, Cr ordine rerum coelestium admira bili senserunt esse praecellentem aliqllam, atq; aeternam naturam, V ims occultam, Cypotestatem, quae esset causarum omnium princeps causa, mentem scilicet sum , ex sempiternam , solutam alberaris, et-ovet m penitus concretione mortali segregatam, omnia fentientem, omnia tuentem, nutus regentem, ac permouentem, immotam ipsam, ex in se eadem semper per manentem, quam deinde propter immensae, inexplic bilisq magnitudinis, ac maiestatis cognitionem plenam non modo admirationis , sed etiam horroris, atq; ID Oidinis Deum homines Vocitarunt,cuius numini, ac ρ aestati ubiq; parent uniuersu. Dies deniq; me deficiet, hi Voluero quoq; percurrere, quot, quantas hvma Vitae ciuilis coniugationis opera ullata fini adiumenta ex recta dissereuri ratione, atq; ficientia, quantaq; per disertos viros ornamenta rebus, er actionibus nostris importata fuerint . ea enim per omnes artis manat, ac funditur, quas explicat, atq; i ustrat, earumili generatum desinit, tum incuti membratιmq dissertit, nectits

219쪽

I I.

sequentia, atq; concludit. Vera item, er falsa dijudia cat, ne cui fallio, aut mentienti, quenivocant, assentiamur, U norimus foriti, quem qui

damacerualem vocant, resistere, neue fasiamur Vnqua falsa probabilitate, res prius Graecorum literis tradi 4as , mox a nostris auctas, atq exornatas. Hinc ad nos manavit omnis doctrinae Iiberalis cognitio , omnis Φistoria , omnis ferino elegans. binc ars, quae traditalementa loquendi, binc rhetorica, er dialectica; bine poetarum , oratorumcl , Cr totius ingenij monimen la, quorum orcamentorum, potius decorum, ac luminum ne auram quidem olfecerat ista rudis antiquitas plane infans , CI elinguis. Q vis non miretur quam nunc niteat oratio puri, dilucidis fermonis ornamentis, optimorums , cr grausimorum Verborum flumine , que nullis udbuc existentibus ciuitatibus erat radis,

assera , qualida, atque absiurda, quam varia item di fertorum hominum tum loquentium, tum scribentium copia s quam proprie , quam ficienter de Una quaq re dicunt s quanta Ubertas, quanta facultas, quanta fuauitas, quantus lepor, quantus splendor, quanta ver horum magni centia, Cr gloria s ut grandia orna de s ut enucleate humilia s quanta cum diligentia, e animaduersione omnia s Ut res oratione, ut Verba βω- tentijs illustrentur es quam cuncta apta, quam coactus, quam rotuuda, Cr inter se conuenientia, seu conten tione sermonis agatur, Ut in disceptationibuς iudicio

rum, senatus , aut curiae, sicu cum sedati, gllictis

220쪽

LIBER

loquuntur homines in circulis, congregionibus, cretiavi in conuiui s s Quid memorem eloquentium

hominum laudatic nes, consolationes, cobortatιones , monita, Cr consilia ad reges, ad imperatores , erflummos utros s binc magni, er clari in rerum publicarum administratione principes, quorum nobilita tu nomina nihil hic attinet enumerare. bine iuris con

fuit imi νινι, hinc in bera praestantistini duces, ut

que imperatores. Quis non admiretur, eum in oratoribus, tum in caeteris scriptorιbus quaedam. Verborum , ac sententiarum fulgura , quasdam quasi faces, ac fulmina s quis non ordinem, scientiams re rum suo loco collocandarum maxima cum admiratione eontempletur squam subtili, quam recondita, quam multiplici ratione tractent omnia , quantas Verborum, cr sententiarum varietate es Hinc magni at que praeclari cum apud Graeeos, tum apud nostros Vi ri moere , quorum fama diffusa est ubi , tranavit maria, montesa: alti fimos transcendit, quiq- Vniver sum orbem terrarum implerunt nominis si gloria. Qine ars obbecro est in vita, aut esse potest, quam biron magnifice , splendides tractarint, instituerint, explicuerint, docuerint s Nunquam finiam viri uni pisimi , si omnia tangere voluero, quotquot ciuilis societas bumanae vitae attulit ac menta, praesidiacῖ,

ex ornamenta . admoneor enim Vela trahere praeci

siti iam in occasium soli , profligata praesertim, Crad extremsim perducta quaestione. Quid porro