M. Hier. Vidae ... Dialogi de rei publicae dignitate

201쪽

res rivitatis meres esse fremis, er tempora ista ealamiatos mihi obiectas, quibus funditus euersa est reipub.

gerendae ratio, atq; ι restone me pene cogis descen dere, quo minime volebam, ad eam ratιonem, in viatia etatis, π mala, Virtutum, bonorumq- compensa

tione lenienda defendam, o Ionge plura a tumenta, crinque praefluiasiubductis rationib. suppedituta esse hum me vitae ex hominum conciliatione , quam detrimenta , mustoca plus boni bominibus inde inuectum, quum ma 9. Nam si in discrimen , Cr eontentionem veniant utraeqi mundi aetates, praesens scilicet, in qua lapsorum morum ruinam perpetua timentatione complora- 'mus, atq, ista, in qua nulli erant mores, sed homines vi, algi impetu omnia agebant, neq, multum aberant

. bellais, nemo erit suae mentis compos, qui non longe malit bis temporibus, quam istis se natum fuisse, ' dein pravata res quantum libet, dilapsa, deformata , do lambuta, demessa iaceat. Centies dicam, nihil in robus humanis esse ita absolutum, ita syncerum, ut nustis plane intercurrentibus malis sit omnino eunctu bonus ramulatum . nibit tamen obstat, quin res gu dici pose fit bona, expetenda, atq; eligenda. Etenim in homi num convictu quaedum adeo praecedentia bona existere intuemur, vis qxae sunt mala, ex altera parte pona rer, ne appareant. Qitis quaesio, si fertilfimi eampi segetem picis crebris, atque uberibus Letifimam vi derit, non laudet agri gius nobilis fertilitatem, tam

es interdum avenam raro uspiam Abortam inspexe rie t neq; demet iccirco mercatura e se quaestuosa, quod

202쪽

inaximis in lucris interdum aliquid damni eontrabat .

Sane est comparatum natura cunctκ rebus , Ut semper ex maxima parte de tota re iudicetur, Cr isti, reocte loquendι rationem tenent, totam rem nomisaut ex eo , quod titιus funditur, ex maiores partes continet. Ponantur igitur ιn v na librae lance bona, cr commo da , quae ad nos perueniunt ex bominum aequo iure βο-riatorum conuictu , in altera contra, mala, Cr incommoda, procul dubio lanx bonorum terram, er maria deprimet omnia. sed nunquam effcies, ut ad bane eoulationem, concursationemqdeuenis . nolo tantam iniseriam facere deo quidem primum butus v niuersitatis quasi parenti, cuius prouidentia eluilis vitae induxit exordium, tum naturae, cuius instinctu, atq; impulsu coeptι sunt primum homines congregari. Curis quaeso ferat , mst fortasse ad ostentationem ingenii , conferri

hanc magnificentiam tot rerum idustrium, uitri,dorem cum squalida ista, agresti. atq- immani uita, queesse poterat communis cum bestuis , j somni, er pla ne mortua s nollem nimis creber inculcare, nullam esse

posse hominis vitam fine hominum adiumentis propter artes victui pernecessarias, ns unusquissur sibi esto posset Hestaeus Hippias, ut omittam solitarios nullis bu manis prae dijs septos, multis iniuri expositos fore ,

cauendas eis plurima, tum ab hominibus ipsis, tum a besti s. Porro humana vita multarum rerum indi get, quae haberi nequeunt, ns multorum hominum in communione Viventium opes accedant. Qime per deum immortalem in vita ista ruri, er agressi existere po-

203쪽

erat valetudinis euratio, elim nulla adbut adinventa esset medicina s quae trauigatae s quae mercatura s quoqmodo fruges, fractust codigi, ac causeeruari poterant, eum nondum via inducta esset avri coleuri ratio. nihil inter β homines contraherent, nihil transigerent, nulla esset, quam alter alteri haberet, fides, nuda spes, quam ponerent in mutuis praesidijs, nulla charitas. bo ipitalitati quoq locus Vbi esse ρoterat, quae tantoperea Theubruste laudatur s aberat benefeentia, aberat, liberalitas, bonitas, maximaeq; batusimodi virtutes non agnosicebantur . nulla erat gratιa , osticiorums rem neratio, ac Uissitudo studiorum, quae sunt vincula

cordie . nondu auditu erat inter mortales dulce nomeamicιtiae, quae conflatur cossuetudine mutua, moruml,

o studiorum simιlitudine inter homines, quorum con spiratione, ari conste su efficitur, quod innuit Pγlba goras , ut e pluribuη Vnum fiat ex beneficiys vltro, ei tros datis, atq; acceptis . nihil profecto siuauius coniu-ctione bonorum. er bomo sine amicis, etiam si omnibus rebos affluat, vitam sibi ingratam putet . Quae enim

quaeso ista esset vita s quam parsi abesset a pecudu natu

ras nemo alteri eo uteret. indigeti,aut vim patienti ne mo opitularetur . nucta esset liberalis educatio. abesset sipientia omnis, quae est in cultu bominis occupata, da ta, Vt esset naturae comes, er adiutrix. nulla vigerent studia ingenuarum artium, nutiq; plane essent artes. num existeret ratio, cr institutio vitae. nusta rerum nes coelestium, nes humanarum scientia, neq; Sophia Graecum nomen unquam introductum fuisset. caren-

204쪽

dum nimirum omnino nobis fuerat, in sempiternim o natrice uniuerse Vitae, omniumq- recte factorum, atq; dictorum parente philosiophia. caruissemus penitus lite ris , quae guam sint hominum Viis nec arixi nemo ne mi , inuentae, ut subsidio obliuioni esse possent, existerenti cuiusci, hominis voluntatis notae, Cro poste νιtatιs cavs scriberentur. Non , non igni, nouaere, ut aiunt, pluribus locis utimur, quam literis. nullus esset ingenio, nusi io, industriae, virtuti locus . cogitate animis uestris duos bomines, alterum agre fieri , ferum, immanem, inculto, Cr volo, ac torri do corpore. birio, aspero, ex incondito capilla, me tisas buccis, Vultu. ac facie plane rustica, atq; illiberali , habitu obsiolato ,fentum , qualidum, pannis ob rem, neglectum, multa s ιPulite, Cr incuria scabrum , σου, immundum, quales fuisse necesse est rudes itis ut timae antiquitatis homines. qui neq, ius, neq, bonum , atq; aequum sciebant, melius, peius, prodesset, obesebet, nihil videbis . contra v ero animo, Volutate alte ram cultu digno bomine libero, honore, dignitate, gratia spectabilem, in omnis iudicio elegantem, νι vel imo oris babitu, ac specie praeseserat omnia signa libe-νalis animi, facilitatis, mUuetudinis, comitatis, digηπ.ut aiκnt, cui regina matrimonio ultro copulari velit, qualis plerosqi nane bubmi bonestae ciuitates. utrius

'aeso istorum unusquisq; Vestrum mailet esse fimilis fNecesse erat profecto errare in multis rudem istumanti quitato ad id nanq; folin, quod aderat quodq praesens ante oculos habebant ,se quis, accommodabant parum

205쪽

admodum in posterum constulentes. ometia fortuitu, πvt flensus ferebat, agebant, nihil consulto, nitit mature. nihil prudenter. nondum artes Ulla erant, que natu ram adiuuarent, quae sine istis plane iners existeret, ut que otiosa, ut quae siemper expectat humanae industriae adminicula. Porro sepius audiui bominum ingenium

esse ,sicut ferrum, quod quitem alio ferro, Vsius Οι-

duo aeuitur, ita consuetudo bominum inter ipsios excistat, acutis intelligendi prudeutiam , alters alterius cogitata adiuuat colloquendo, conferendo, commenta-do, rilputando, σ alij alia usquequaq, adinveniunt , semperque aliquid iam olim alimentis additur a po-sto laribus , δε qua forte ratione vitae bene , beate.

degendae in bac mortalitate omnium eommodita tum , ac bonorum expletioia, ac cumulo addi postit fastigium. Principio credendam est, ut probauimus. vivendi nec itatem acuisse mortales ad eastudia, quae eo oris, vitaes fustentandae conroditates pariunt. In telligimus sane aedificallis urbibus genus humanu man fuetudine animorum, ac verecundia paulatim mitig

tum fuisse. ετ bomines quidem primum coepilse eo templari, tum facere, deinde agere, atq; ita gradatim optimarum artium vias fuisse traditas..tine omnes opscum exercitationes, qui in bumili arte Versa tur . profectae fiunt. bine quoq; omnis vitae liberaliter, et a virtutem degendae cultio. binc de i ii omnis veri inue figandi consideratio, rerum , cognitio per suas culini hcausas. Nempe natura sola innixi prisci mortales isem artibus Vix vitam tuebantur , quam q'videra natisq

206쪽

r potentiorem arte non dis temur, certiorem verri tem existere, nemo est, qui ignoret, elim in Nane cognitis, peni cy perspectis, er in utrum exitum spe

tantιbus, ac nunquam fallentibuου rebuου verbetur, deis rationes certas, Cr praecipuefaciendi quod velis, να babent ordinem, π in faciendo errare non patieutes vias. Primis igitur inferiores artes coetui ciuitatis, minumq- communioni debemuε , me quibus Vita es 'set aut nusta, aut parum abiuncta a caeterorum anunati tium stitu. Etenim uniustulini studia in eongrega tione excitantur praestantium virorum sapientia, Vιωtutes, Cr excellenter factis ad amplificationem, per fectionemo; rerum humanarum, Cr ad eas commodit res augendas, quae ad Vitam bene degendam pertinent Flluc tu primis valeturinis curatio. Mnc tot rerum medicinae , tot remedia, tot fomenta, missalammae

potiones. bιne Cr nauigatio, atq; omnis mercatura, tost

rerum, quibuε bominum Vita indiget, importatio, to fide sufere, quibus interdum contingit afundare, ex portatio. bine agricultura, frugum, fructuumq; perine tis . hinc ferri ustis ad agros colendos, ad caetera bustae munia pernecessari . bine aeris lapidisqi euiuslibet generis fodinae, o sines, tot tabernae, tot rem amotbecae, tam egregie artes multitudine infinita, Vari tate admirabili. QMd dicam tot multifariam opisces, tot fabriles industrias, tot formarum compositiones, compactiones, coagmentationes, commissurasq; , Vmadeo aptas, Cr congruentes, omnias: in Una quas arto ua concinne, perite, as a fabre laborata, ut Ubi v

207쪽

s eum natura certare, eams interdum anteire vide tur s Quid quaeso fabrorum, qui domos aedificant,op ra magis in vita necessarium s eoru nisi esset industria, quomodo bubitaremus s quemadmodum domos, ac cotera aedificia moliremur s nobis hercle redeundum esset denuo ad ungues, quibus olim sibi quisis domos in temra effodiebant, ut frigorum Vim frangerent, calorum sedaretit molestiam, imbres, caeteros coeli tempest

tes arcerent. Nunc efficia eleganter, concinneq ad

aptum Vsum, Cr condecentium arebitem, fabris tum certa ratione describunt, tum manu, operas conscivi, plenas inquam dignitate domos pro cuius s facultate, ejndustria, atq; fortunis. Dis non magna cum admira tione contempletur pictor opera , aut eorum, Pi gna fabricant f quanta eorum solertia, quanta pruindentia ' Quis non admiretur artifices eos, qui argentarium faciunt s coetitores, vascularios, ex qui fusio Nam exercent, qui textrinam, sutrinam, tonstrinam in stituunt f tum subro diues generis, tanta instrumento rum Varietate, tam ferrarios, Pam lignarios, tigna νios, eormentarios, etonarios, Phrygiones , fgulos snolo cum ijs pistores, fartores, coquos , dulciarios , piscatores, venatores, aucuper, er quos iste in scenaevumerat, ne forte arripias ad reprendendum, atq; in

nos id ipsum refectas , istissimodi artes ad delicius fui se ρ excogitatus, luxuriae plane illecebras, gulas irrit meuta, quibus fine tamen quam facile queat uita tam

na consistere, in animis vestris cogitandum relinquo,

208쪽

' alijs, Uset enim opus infinitae dictionis. una pro omnibus tibi agri colendi industria fatis esto. quae q*a

fit vιυ hominum nec ebs irra, nemo non norit . banc a tem Unam ex tot artibus consilio excerpo, quod Vulego patore , facillius, a exposita omnibus et mediocribus ingenijs,er nes multae esse inteξ enim , neq, noegoiij videatur. cedo igitur, putas ne solitarius homo procul ab hominum conuictu, atq; conjectu, priuato Vsu, atque experientia peruenisset Unquam ad tot rerum 'notitias, ais intestentias, quas babere oportet eum, . quem agri colendι studium tenet s Ea ars profecto in finitam prope diligentiam, Cr solertiam requirit, ubi opus est tot, ex tam varijs arationibus, finionibus,

stercorationibus, futionibus, occationibus, runcationibM , farritionibus , segetums purgationibus, antequam frumentum, caeteraq; leguminum femina maluerescant. quanta item cura, labors requiratur in metendis , costigendisq suo tempore spicis, purgandis,c deuriss fructibus, nemo eorum, qui interdum rustis . ti fuerint, ignorat. Quid memorem tot aquarum ductus , amniumq- derivationes , pratorum , segetumsirrigationes s quid dicam de faenisecijs instituendis, pratis item siciliendis, frondibus arborum stringendis, multisq: alijs sim quibus; tempore maturandis s nequienim v nquam fere experienti, nam, ac diligenti agriaeola quies datur . nu c opus fossas tergere, nunc agravepribus sepire, nunc seliget e femina, eademi , ne pau latim fructus degeuerent, melicare, vomeres, Cy far cMM achoro, argira. rutras, cr rauuda, M plostra

209쪽

retractare Jures allones Jecures Julces, stimulas,

fusicinulas, caeteras ruris instrumenta, quorum innume rabilis multitudo, recudere inentio me nim lim-a litto re, et ub instituto itinere abstractum prouebi, non tamineredibili studio rerum rusticarum , quod me semper vilementer sine sitietate delectauit, in quo metuo ne vobis nimius vitiar, quam quod mihi cocedendum si eo in js, quae ad hunc industriam Jectant, paulum in fistere, ne in singulis quibusq; artibus comorari cogar .Qnis nans, satis explicet quae rursus attinent ad uinea rum culturam, cui industris, ac labori, ut inquit ex GPens poeta, nihil unquam exbalisti est satis, in viatiario ipso prius faciendo, deinde fodiendo, pastinando,

repastinando inermentandos sola, Cr uti in vineis no uis ponendis, ita etiam veteribus restitue sis. yuis cre dat eas tot fostionibus repeti, atq; iterari ' quam certa, tr exquisitu Inis ratione iugandae singulae vites, reli ganda capita, quae ordinum coniugatio, quibus opus fit statuminibus, tubulatis ciuis , ex pedamentis s Et

quoniam vites suapte natura multa luxurie circv qua

que in immensium serput multiplici, algi erratico lapsiu, se siluestant, er nimiam Ae effundant in omnes partes, experimur, quot, quibusue opus fit castigationibus .

putationibus, pampinationibus, ablaqueationibus. quid tot sarmentorum ut amplitationes, sta immis senes, ex propagationes s quid dicam de arborm eae terarum tam siluestrium, quam pomiferarum positi nibus enum ordinibus in quincuncem dirigendis ,

des earundem non modo consitione , sed etiam insitione,cc a

210쪽

qua nihil inuenit agricola solertius, des omni circum

eas amputandus , purgandus, collacandas industria squam varia sit ratio , quantaq- siolertia, et cura in po marijs, bonis, oliuetu, castanetis , salictis, Ulmari s. arundinetis faciendis , arbusti sue caeteris excolendis ponenda sit' s quanta coeli, siderum, ac temporum sit ne eessaria obstruatio, tam in arationibus,re femente, facie da, quam in colligendis fructibus, et materie tempestiaue caedenda s quanta deniq; industria requiratur in quae rendis, pascendis, procurandiss gregibM, Parmetis, in apibus item parandis , tenendis , administro dis, in caeteris, omnibus vitalicis pastionibus, ut uinabundet illis rebus, quas dixit cato, bcella, agno, por co , gallina, lacte, caseo, me e s nunquam liniam , flvoluero vel ipsa rerum capita percurrere in hoc uno

duntaxat studio. infinitum prorsus esset 'gulas pasta

artes t agere,quas praestates, ingenios excellentes uiri iucongregatione inuentes aperuere, nouiij indies siempeν adinuenere, ut unius ipsius ciuilis communionis ope humanum genus non folion a glandibus, a casis, heu ρο- tius cauernis recesserit, Verum etiam iam magnifice, et splendide ,summas cum dignitate vitam degere posit . Non immerito rerum maxime necessariaru iuuentores , v t tradunt, ab antiquis relati fuerunt in coelestium nu- , merum,testari volentibus, quantum idis bominum genus se debere profiteretur. ut Libero patri Vini inuesori, frugum cereri , artium Vulcano, medicine Aescula pio, Mi s permultis aliarum artium repertorιbus. quos innamoabιlei nibit attriti bis recensere, cum tam