장음표시 사용
51쪽
seatur id quod absonum, absurdum, atque prorsus est
incredibile. Quod uero cena nec omni tempore diurna, nec in omni uita nocturna sit, uerum hyeme nocturna, aritate diurna, monstrat Galenus 6. de tuen. ualetudine, cia
ait Ergo primu propositus sermoni is esto, qui corporis statu in latitudine inculpatu habet, qui l. alteri uiuens tota die ministrat aut maximo magistratui, aut monarchae, ceterii ad extremum diei liber a domino discedit. Quo loco rursus definiendii nobis est, quem finem diei dicimus, quado alias lectori sermo noster imponat, nisi certa limitatione sequetur . Si enim dixero dissolui tu primum hominem ad corporis sui curam, cum sol occidit, nec adiecero quo die id uelim, circa ne solstitium, aut brumam , an circa aequinoctia, an alio quopia tempore, quod dictis interuenit, non possimi comoda praecepta tradi Romae enim maximi dies ac noctes, paulo maiores quindecim aequinoctialibus horis sunt, contra minimi paulo intra noue . in magna uero Alexῆdria maximus dies quattuordecim horaru est, minimus decem . ergo qui in breuissimis diebus,&longissimis noctibus a ministerio occidente sole redit, huic fricari per otiti, et lauari, et modice dormire licet.Porro nem o est , cui nec in maximis, nec etiam his licet aliquid mediocriter agere, nec ipse prosecto quenqua noua tam infelici uitae sorte Antoninus enim qui Imperatoruquos ipsi videmus, promptismi us ad cura corpori' enit, breuissimis diebus sole occidente in palastra ingreditur; longissimis autem hora nona, aut ad somnum decima.
Quare licet illis , qui in diurnis ossiciis assistunt, ubi discesseres, reliquo diei tempore corporis curam agere, ita ut sole occidente ad somnum se conuertant nam cum minima nox nouem horas aequinoctiales aequet, abunde his fuerit si id totimi tempus in somno sumpserint. Hic Galenus non inaequalibus, sed aequinoctialibus uti inri Tas, aperteq. docet, iis, qui Antonino Imperatori in diurnis assistunt ossiciis, licere breuissimis diebus occidente sole
52쪽
1M c IIcdri, per otium lauari, quiescere subinde neque enim consellima frictionibus M balneo palaestra egredi ψportet, nec mox cibum capere, postea cenare, ac cena duas horas uigilare, tum ad somnum se conuertere, modiceq. dormire cum nox tunc longissima xv. horas sequet. aequinoctiales, etenim pro frictionibus, balneis, cena, uigilia poti cena, sex horae fatis erunt iis ipsis, Antonin . Imp. cena me dubio tunc suit nocturna: longissimis uero diebus eisde licebat hora diei nona, quae nobis est decima-oetaua uel ad summum decima, quae nobis est decimanona curationem corporis habere, ita ut occidente sole ad somnuleio uertant etenim quinque uel sex horae pro frictionibus, exercitationibus, balneis, cena , uigiliaq. poli cenam satis erunt. Cenam igitur ii, quemadmodu4 Antoninus imp sine ulla controuersia diurnam capiebant. Aestate itaque cena coueniet diurna, hyeme nocturna. Id ipsum quoque quinto de tuenda sanitate conuincitur, cum Antiochi medici, Telephiq. grammatici uictus rationem uerbis superius adductis Galenus describit quippe circiter horam diei septimam uterque prandebat,4 uterque subinde cenabat Diebus igitur breuissimis, noue horas non
excedentibus, euenire non poterat, ut cena rectam diurnam caperent siquidem prandium duabus horis no concoquitur, neque incoctum super no coctum ingeri debet diebus uero longissimis quindecim aequinoctiales horas aequantibus, aut excedentibus, etsi prandium circiter horam diei septimam capiant, fieri poterit, ut hora diei decim aquarta, quae nobis est vigesima tertia , cena sumant diurnam. Quoniam igitur sumendi prandii tempus non unum, non statum est, aliquibus circiter horam diei uartam, aliis quintam, aliis sextam, uel ultra prandium sumentibus, eueniet in recta uictus ratione, prout lon2iores uel breuiores erunt, ut cena quandoque diurna quandoque nocturna capiatur. illis dumtaxat cena perpetuo
53쪽
Gai uariis in locis in Aphorismis, in de ratione uictus
priuatorii, in secundo,&tertioderatione uictus, e mni temporum diuersitate, ex aetatum imparitate diiii nulem esse rectam uictus rationem docent: ex eo tamens Quod interdiu uel noctu cibus capiatur cittinctam uictus rationem posuere numquam . itidem Avicennam alios
medicos facere perspicuum est Quod uero ad usum nominum spectat, si cui, posteaquam mane lecto surre erit, cibus bis die dandus sit; diem dico uiginti quattuor horarum irim iis prandiu, secundus cena nuncupabitur; an abu citius aut tardius cena dabitur,quanto uel Ocyus, uo scrius prandium sumetur et quamuis cibus primo loco sumi tu exiguus sit, prandium tamen dicitur ut supra ex Celio l)b L. cap.; scriptum est Si prandet aliquis, utilius et exii Irum aliquid, ipsium lacumine carne, sine potione sumere. Quare si quis hora diei non cibum capiat, coo concocto cenet, prandium hora diei non sumpsille dicetur si uero quid exiguum hora diei tertia, integram q. cibationem hora nona capiat, tum cenam cepisse dicitur .: ita ut eadem hora nonacibus ingestus quandoque prancium , quandoque cena dici possit communis tamen est assuetudo, ut ante meridiem prandium, post meridiem cena capiatur. Si cui uero ter die cibus dandus sit, uti nibus contingit imbecillis primu circiter horam diei te tiam existium quid datur, subinde circiter horam septimaraulo psus ostertur, potiremo cena plenior exhibetur. Secundam cibationem, quavis in diebus breuioribus postmeridiem hora scilicet diei septima sumpta sit, prandium tamen Galenus appellat quinto de sanitate tuenda, cu de Antiocho medico in Ucpho grammatico, ut supra script in eit, loquitur tertiam uero cenam uocati primam in nominatam res inquit eis Linacer in sua uersione ientaculii nominet cibus, qui inter prandium 'enam iere in meridie sumitur in grammaticis merenda qui ueropo it cenam,comestatio dicitur. At de his quoniam inter rectas uictus rationes non habentur apud medicos, mentionem tionem
54쪽
tione uix inuenies. Ex his distinctionem illam cenae diurnae, ac nocturnae nihil ad rem facere,luce clarius esse reor. Alii Galeni litteram in consilio pueri comitiali morbo laborantis in hunc modum legunt. Quibus ita curatis , ad prandium abire debet ante illud uero aliquid subducentium uentrem iterum aut iurium , aut tisanae, aut
Olivarum cum tertia parte panis ei apponatur reliquae autem duae partes m ipso prandio cum cibis solidioribus praeneantur. Atqui sermonis Galeni series hanc ex praeco uersionem prorsus esse deprauatam ostendit, eam ipsam, tanquam manifeste falsam, relinquo. Superest, u si quid aliud hac in concordia uere dici possit, afferatur. Plura sunt profecto, quae Galenum in uicennam hac in re penitus esse concordes mihi persuadent, cum dicat Auicenna, Et ille qui non tolerat, ut semel reficiatur, diuidat cibum suum, qui sit minor saturitate sua, in tres partes innuens eum , cuius assuetudo, istas tolerant semel die cibum capere debere; ipsum quidem hora ceriae, prout supra dictum est quo fit, ut Avicenna pleni
rem dare cenam non uereatur quod si inteora diurna pletio, en elua cena data, probe concoqui non ualeat, diuidutir, maior pars eo dabitur tempore, quo tota dari debere si concoqui probe pos et id autem cenae tempus est tum uel maxime, quod in capitulo curationis poplexiae parcius, ac solo pane prandere, plenius cenare iubet hinc enim iecessario sequitur, itidem in morbi comitialis curatione faciendum esse quandoquidem eadem uictus ratio utrique conueniet in o. bo, paulo tamen subtiliora poplexiae, suae magnitudinis ratione consimilem namque materiam in capite peccantem utro Sque parere morbos Galenus in commen. s. r. partiata
Aphor his uerbis dicebat Morbus comitialis proaemii quodam modo est morbo, quem poplex iam appe n
in causa sit. Dices sorte, Animaduerte, quod in apople-
xi curatione de iis agit Avicenna , ur ex poplexu
55쪽
euaserunt,&iam morbus inclinat, quibus exercitationes conueniunt,& proinde minus in prandio com dere debent. Nescire puto neminem, quando Gal. Avicenna comitiali in morbo atque poplexia prandi cenaeq. rationem constituunt, no de uictu in eorum accestionibus idoneo, in quibus uix quippiana absorbere, uel bibere possent, uerum de ratione uictus eos intelligendos esse, qui iam remittentibus accessionibus, aut quiescentibus acommodus siti. Etenim utroque in morbo post accessionum uigorem reliquiae humorum remanent, tum concoquendae , tum educendae: quae cum simile sint, at oue eodem in loco peccantes, eandem omnino uictus ration 'm postulant. Quod uero ad exercitationes attinet, Dari ratione similes proderunt: quemadmodum Avicenna in popleticis leue exercitium, ut aliquo motu membra moueant laxata, priusquam cenent, instituit, ita Galenus puero comitiali fatigato morbo leues ante cenam deambulationes ordinat. si apopleticis uehementiores ex usu essent exercitationes, eas ante prandrum subire conueniret: nam Gai quoque puerum comitiali pressum morbo paloeliram ingredi, fricari, exerceri, bameari ante pradium praecepit. Cum igitur eadem uictus ratio comitialibus morbis, Lapopleticis utilis sit, atque apopleticis pleniorem cenam, prandium parcius instituat Avicenna utiqtie comitiali pressis morbo copiosiorem prandio cenam necessario constituit. Atqui mox dicet Avicenna scribit duas in prandio partes, tertiam in cena dandam esse. Arbitror ego litteram fuisse deprauatam inclinatq. an mitis id ita contigisse. Vetus fuit consuetudo pristinus l. impressorum mos, aliquem prae sicere, qui libris excudendis erroribus i corrigendis praeesset hunc arbitror sata, firme credidisse, praecipue comitialibus in morbis cenam p n-dio parciorem dandam esse quoniam iam diu suit haec opinio recepta, ac fere ab omnibus firmidinae iecita. Et proinde, cum Avicenna excudendus ita haberet, Et sumat tertiam partem in prandio, duas partes in
56쪽
cena, post exercitium sibille praesectus ille medicus a
bitratus Avicennae litteram fuisse deprauata, communiq.
omnium sententi e contrariam, ut eam corrigeret, scripsit, Et sumat duas tertias in prandio, & tertiam eius in cena post exercitium subtile id quod etiam sermonis Atticenae series plane demostrat quidquid enim Galenus in suo consilio dixit, Avicenna in epilepsiae curatione posuit sed plura addit , quoniam ne dum morbum illum in puero, uerum in omnibus quoque aliis curare intendit. Approbat autem omnia Galeni dicta de exercitationibus, Trictionibus, de quiete in palaestra, donec anhelitus resederit δε exercitationis conturbatio cessauerit, de leui ante cenam deambulatione, de purgatione , de Oxymellite, ac scillitici oxymellitis iis, in ratione uero ut tus non nulla mutare uidetur, cum dicit, Alienet se ab oleribus in proprie apio , quoniam commouet epilepsiam, cuius tamenti sum Gai non damnat Paulo post subiungit. Et eis quidem coceditur lactuca ego uero non plurimum eam laudo. Galenus modicu eius usum concedebat. Cum itaque Gai aperte dicat 'tertiam parte cibi in prandio &duas partes in cena dandas esse, si id Avicennae non placuis.set, utique dixisset Et eis quidem datur tertia cibi pars in prandio,& duae partes in cena ego aute duas partes in prandio, intertiam in cena dari iubeo . solet enim Avicena, quando contra Galenum dicere intendit, eius asterre sententiam , subinde rationes aduersus eam ponere. Cum itaque uel Avicennam contra seipsum, contra Galenum dicere, uel eius litteram deprauatam fuisse, iudicandum sit inui litteram falsam non iudicet, inuenies neminem, dicente Galeno 6. seel. Aph.ῖ . quando in uiri fa-pientis libro sermo inuenitur aliquis manifestum habens mendacium, suspicandum est, ne quid falsum suerit interiectum siquis tamen adeo pertinax, atque obstinatu siit, ut Avicennam omnino contra Galenum dixisse contendat sentiamus nos cum Galeno, cuius Avicenna se fecit
interpretem . Ex his manifestum est, comitiali in morbo,
57쪽
atqlieapoplexi a pleniorem piandi cenam utilem esse: itidemq. de reliqius in capite morbis conuincitur, cui ulla possit esse ratio diuersitatis quod si in morbis capitis,
accerebri ueritatem habet, longe magis in uniuersis aliis morbis ueritatem habere deprelaendetur. Quare cu Hippocrate atque Galeno concludamus, in omna, tam secunda, quam aduersa ualetudine, quando bis die cibum dare conuenit, cenam prandi copiosiorem dandani esse, nisi morborum , uel syniplomatum uigor, aut accessio, ite asi uetudo contraria prohibeat. Superest, utco tradicentium rationes refellamus. Duo sunt argumenta, quae grauissima Sc firmissiua contradicentes putant, unum ex indicationibus in morbi materiati curatione, tum a morbo, tum a uirtute sumptis alterum ex cibi uaporibus caput implentibus acceptu plurimis itaque sumptionibus praepositis, in hunc modum
sermo em texunt. Cum duae sint principales in morbis curandis indicationes , una ex morbo, altera ex uiribus sumpta, princeps alteram l. superans est, qua sumitur a morbo id quod uariis Galeni sententiis probare contendunt quae uero sumitur a morbo, cibum monstrat esse dandum numquam, ut morbi materiam uires melius concoquant: si uires ad usque morbi remisionem inediam ferre possitiat, utique donec morbus inclinabit, cibus non dabitur,&praesertim tempore cenae, quo calor innatus morbi materiam melius concoquere ualet facultas autem quando praecipue longis in morbis inediam ferre non ualet, cibum indicat omnino dandum es e, eo potissimum tempore, quo melius concoqiii ac laborari possit . idcirco, cum morbus de parciori indicet cena uires de pleniori praestat autem indicatio, quae sumitur a morbo concluditur, materialibus in morbis perpetuo leuiorem exhibenda fore cena Sed ut omni luce clarius ostendam, ut ex supradictis, uereq. intellectis in uicationi bils, conclusionem nostra iam standata &satis firme probata,
firmis inae concitidi, uidenda sunt, quae Galenus I. de a- tione
58쪽
tione uict. in actit. comm. dicit, cum ait. Sic sane α cibandi scopum unum communem prorsus cum sanis , tum lanuuentibus esse demo nitrauimus is autem facultata uatalis cullodia eii quam mani se ite explicuit, cum t. Si ualidus fuerit, ob eandem sane facultatem fani edinuis, bibimus, alia l. omnia uitae munia exequimur, propter hanc eandem aegri ad cibos, potusq. procedimus nempe morbus suae affectionis indicat auxilia, phlebotomiam uidelicet, chlysma, cataplasma , purgationem, O Xymelli, aquam mulsam, atque aliorum unumquodque uirtutis uero cullodia solam indicat alimoniam . Si igitur Orbosam astectionem nullo pacto ostenderet alimonia , OS
uirtuti soli attendentes , aegros ut Linos aleremus sed cus depillonoxiam, ut ollendimus , assert, ob id morbi ste-ctionem, non tamquam cibi indicatricem, sed tamquam prohibitricem contemplamur ubi ergo non prohibuerit, facult is i praeceperit, tunc nutrimus neque enii cibus
morbi a C ctionem sua ratione iuvabit c Clare dicitur, duas esse indicationes , alteram a uiribus, ali eram a morbo: quae a morbo eli, alimoniam prohibere, quae a uiri, bus, alimoniam iudicares id quod Dco tradicentes assumpserunt,in nos plane concedimus cum uero dicunt, indicationem a morbo sumptam superare , ac uincere indicatione a uiribus , hallucinantur maxime dicebat enim Gal. nono de morbis curandis. Ergo uirtus quoque unam rem semper indicabit, utique sui custodia. Quibus ergo roget quis, rationibus seruanitur Nempe potissima ratione ex eo, quod de substanti aeuis uel imminutum , uel alteratum es , corrigendo . Secundo loco ex prohibendis iis, quae substantiam ius uacuare, alterare ue possunt, coprehensa uero inter ea, ouae alterant, breuitati causa sint, quae eius unitatem distrahunt. Haec itaque cum uirtus
perpetuo indicet in ualentibus, sicut dictum est, consen itis gendorum onanium ad eius perennitatem est, ingrotantibus non semper . Quo tempore aestimari debebit, quod uel magnitudine, uel dignitate, ut prius ei dictum I
59쪽
ctum , praeualeat maxima igitur dignitas ipsarum est uirium , quando uiuere ipsium nobis ex harum culto dia constat cum , uitam aut ipsas esse uires, aut earum actioneS,st necesse . at uita ipsa nihil se prius in animantis corpo re potest propterea quod nec sanos est citra uitam licet. uirtus ergo omnium prima custodienda hominibus est Paulo post subiungit. A uirium indicatione proxima est, quae ab affectibus , quos curare proponimus , dat lir: Ο-stea deinceps reliquae. Quidquid igitur indicationi, quamili res praebent , aduersatur id secundi est loci, ac posterioris iis, quae illae praecipiunt: quae uero cum iis, quae uiribus conducunt, in idem competunt, haec utrumque calculum reserunt,4 eorum quae primae, ni ita dixerim, sunt notae in eorum, quae secundae . itaque haec citra omnem contentionem sunt obeunda . quae uero aduersantur, aliquando administranda prorsus non sunt, aliquando paulatim. quippe sit quem curare studes astectum, is uacua tionem requirit uires autem extrema imbecillitate laborant toto illo tempore, quo uires reficimus, eorum, quae astectus sanent, nihil plane aegrotanti exhibebimus ubi uero eo roboris peruenisse eas coniicimus , ut nihil parumue ex euacuando sint laedendae, tum est ad flectus quoque curationem accedendum. Prima igitur omnium indi catio est , quae a uirtute sumitur, uerum non sic prima, ut
quae curationem doceat, cum ex numero cura tricium in
dicationum non sit, uerum, ut ita dixerim, uitalium, siue quae ad uitae custodiam pertinet. nam neque ut ualeamuS, nec ut a morbis liberemur, ab ea quidquam primum desumimus Galenus 9 de morb. curan. cap. i . hic diuidit indicationes in cura trices, cinias, quae ad uitae cuso diam pertinent. Hae a uiribus, illae morbo, a naturali
corporis temperie, ab aere nos continente desumuntur. Omnes enim cura trices indicationes ad eas tres reducit, primam, quae a morbo, alteram quae a naturali temperamento, tertiam , quae ab aere nosco tinente capitur quae quonia curare docent, cura trices appellantur quae uero a
60쪽
uiribus accipiunt iij, noli cura trices , sed , ut ita dixerim uitales , ad uitae scilicet custodiam pertinentes , nuncupantur. Quod autem a uiribus sumpta indicatio ceteris omnibus praeualeat, at que prius sit exequenda, clarius dicere non potuisset dixit enim maxima igitur dignitas ipsa rumili uirium in paulo poli , Virtis ergo omnium prina a custodienda hominibus est: paulo infra, Prima igitur omnium indicatio est, quae a uirtute sumitur a uiri uindicatione proximaelia quae a morbo sumitur postea deinceps reliquae sunt, a naturali scilicet temperamento, ab aere nos continente desumptae. Quidquid igitur indicationi, quam uires praebent, aduersatur, id secundi est loci, ac posterioris iis quae illae praecipiunt, id quod o
nanes assequuntur ubi namque morbus misi ionem sanguinis indicet, uires autem imbecillo non tolerent; qui janguinem mittat, inuenies neminem, cum in faciendis euacuationibus consensus semper uirtutis requiratur ideo Hippocrates . de ratione uictus in acut tex. Is dixit. In acutis morbis sanguine detrahes sit uehemens morbus uideaturi florueritq aegrotanti aetas,in uirium astu erit robur Innumerae sere similes extant sententia, quas breuitatis causa praetere . Contra me dicentibus imposuit, quod Galenus quam plurimis in locis , uel ab ipsis me citatis, dixit , primam indicationem esse, quae a morbo sumitur . uerum ibidem de indicationibus curatricibus aperte loquitur inter quas eam, quae a morbo sumitur, primam esse, ceteris q. praeualere nos etiam plane conceo imus . At dicimus aliam dari indicationem non curatricem, sed ad uitae custodiam pertinentem, a uiribus sumptam Quam principem, ceteris omnibus praeualere dicinata S, ac in primis eXequendana. Si pugnantes inuicem in indicationes , ut uero argumentum reflectatur sum mihi id, quod ipsi quoque ibi sumebant, morbum indicare destia edia, uel de leuiori cena uires uero de pleniore. Subiungebant ipsi indicatio a morbo dicatio.. ne tu a uicibus superat, ac uincit igitur leuior cena danda est.