장음표시 사용
71쪽
opera sortior . nam cibi in uentriculo concoquuntur, quoniam caloris natus plurimus est 4 in somnis longioribus superfluitates expurgantur quae quidem exquisite
extenuantur per cutima quae uero in uapores conuertuntur, per expirationem quae uero sum cientem habent crassitudinem , per urinas. paulo supra de natiuo calore loquens ait. v ia uero plurimus est hiberno tempore, idcirco cibi appetentiam intendit, coctiones auget , .phis sanguinis cumulat cras Tuscissicit corpus , , ut superfluitates excernantur , prouidentiam habet. Quippe, ut uapores melius excernantur, pluris ualere putat caloris natiui ad terna collectionem , celerioremq. magis ad intra tum expirationem , tum arteriarum contractionem , quam ualeat ad exhalationem uaporum prohibendam foraminum cutis aliqualis obtura tio. Vt uero nos paribus argumentis paria respondeamus, dicimus , ad pauciores uapores gignendos in ad potiorem ipsorum expurgationem pluris esse per somnum caloris ad interna natiui congregationem, expirationis magis internam celeritatem, contractionis arteriaruna plus intus uelocitatem quam uigiliam, foraminum cutis maior reseratio . licet enim aestate cutis meatus apertiores , quam hyeme sint, non tamen melius uapore , quam hyenae, perpurgantur Pari modo quamuis in uigilia pori cutis magis aperti sint, non tamen exquisite magis uapores , quam in dormientibus excernuntur: pauciores quoque ac meliores gigni vapores seruata cibi potusq. paritate hquando calor innatus intus colle eius potiorem facit concoctionem , iam diximus.
Alterum sic instituunt argumentum . In libello de somno uigilia uoluit Aristoteles homines neque statim a cibos Onmiare, neque pueros, cum in prim iam in lucem egre diuntur, ut infante. quia multa tum agitati , moti Oq. cst, propter phirimos alimeti uapores ad caput ascendentes . quamobrem , quemadmodum , comota uehementer aqua,
72쪽
aqua, nulla rerum erigies redditur, quae appareat, aut redditur quidem aliqua, sed lacessita, tortuosa, usque adeo ut alia omnino uideatur esse, quam sit aqua uero quiescente, res in ea simili colore in incolumi sormire spondent; ita a dormientibus phantasmata, seu visa, quadoque comprehendi non posituat, quod multo suxuia Porum obruuntur, quandoque distorte praepostere, monstro se redduntur eadem ratione nec in prima somni parte somnia contingunt. Voluit quoque Arist. aliquos essse, qui numquam quidquam somniarunt in uita, alios
ad multam aetatem non somnias , propter eandem certe causam, quae facit, utvi infantes quoque no somnient, neque ceteri statim a cibo, siue in prima somni parte. quorum enim ita constat temperamentum, ut ad superiorem locum plurimus ex cibis uaporum fluxus succedat, necesse est, ut cum uaporum uel humoris descensu multae motiones citentur, nullum his phantasma, aut uisum appareat. Voluit insuper Arist. nos in somniis non numquam errare, ut simulacra tanquam ipsas res uere intueri, tractare credamus si uero modica astitientia sit, quae prae sua copia obruere totam aciem mentis no pol st, sed iudicium ei incolume relinquat tunc nullo erro re trahimur visis, tum solemus dormiendo dicere, uidetur quidem hoc Socrates, non tamen Socrates est, sed Socratis idolum. Multis itaque uaporibus in capite collectis, imagines, tamquam res ipsas, uere intueri credimus sum uero pauci uapores existant, phantasmata ipsa, non res uidere, tractare putamus. Quare si in somno uapores alimenti in capite redundantes insomnia feri prohibeant, mos in somniis errare quandoque cogant; necesse est, in somno plurimos ad caput uapores ascendere . Mirari satis hominis amentiam non queam, quod argumentatione pro se induxerit aduersus eum manifestissime concludentem. Nihil enim aliud uoluit Aristi diligentius consideremus, nisi quod multis uaporibus in capite collectis, imagines reruri simulacra delentibus, insomnia
73쪽
insomnia non fiant, rideo infantes humidi admodum ac uaporosi,& in prima somni parte ceteri somniant nunquam , uaporibus uero in somni processu paucioribus factis, ita ut non omnino imagines delere ualeant, somniamus quidem, sed decipimur, cidola, tanquam res ipsas, uerem tueri credimus multo uero paucioribus factis in ultima omni parte4 somniamus, non erramus, sed idola, ac phantasmata , non res ipsas, intueri uiden tur,4n OS p. os somniare deprehendimus Mens itaque fuit AriRotelis' in somni principio plurimos adesse capitis uaporeS, quos necesse est a cena, duruigilamus ad caput ascendisse,&m somni processu assidite pauciores reddi. id quod heri non potest, nisi continuo pauciores ascendant,&qui nobis uigilantibus ascenderunt, discutiantur. Unde illud clare sequitur, Malimenti uapores a cena in uigilia caput maxrine replere, cin processu somni pauciores assidue reddi quo nihil ipsis magis potest esse contrarium . siquicem ali euerant, a cena in somno caput semper uaporibus magis oppleri, atque fatigari, a prandio uero in die minus ampleti, ac infestari. Tertio loco sic argumentationemducunt. Experientia docet, in nocte hum i das cerebri superuiritates per palatum, per neruos, per uena S, acari
mas descendere, atque ad pectus, ad fauces, ad stomachii, partes cerebro subiectas defluere nihil igitur impediet, quin uapores itidem perea idem uias ascendant rursus nutrimetum in somno per uenas ad cerebrum transit quid ing, tr , quin uapore inde per uenas transeant Ad hoc iam diximus sanguinem per uenas ad capitis summitatem in torculari ascendere, postea ad cerebrum nutriendum deorsum serri. de natura autem uaporum non
esse , deorsum tendere. Ad aliud autem dici tuus. Cui erpalatum ues alias uias excrementa descendunt, rasiti sreplent, tum non est lacile uapores per eas de uias obstructas transire si uero per palatum superfluitates ita descenderent, ut uiae late patentes remanerent; tum facilis uaporibus eas per uias transitus eskt uerum , donec soninus perseuerat
74쪽
Perseuerat, palati uia semper obstruitur . idcirco uaporum ad caput in somnis transitus facilis est numquam , nec per palatum, nec per uenas , nec per arterias, minime Per neruos, ut supra satis dictum est. Insuper aduersus nos locum Galent . seci Aphor. 6 . citant, ubi de conuulsion timoreq. contingentibus in somno loquens ait. Hoc autem uidetur contingere, quando in somnis ad cerebrum humor insessus peruenerit, tum magis intra, quam extra natura moti equidem scuti a cibo ad somnum conuersis impletur caput, sic in pletoricis dispositionibus somni ipsum replentes , aggravant c rebrum Paulo poli in calce eiusdem commenti, Non solum autem in cerebro ipso mali humores aceruati tales ast imi casus, sed&in ipso ore uentriculi . Quare, insomnis magis uaporant, cum incoisti permaneant Ἀ-cuti coetitiones utiles somnos inducunt. Hanc Galeni auctoritatem plurimum cotra nos ponderis habere putant et quae si recte perspiciatur , ac intelligatur, aduersus eos ni anifeste procedit. Scire nos oportet, dupliciter dici caput per somnum repleri, uno modo, cum in somnis ad cerebrum humor malus peruenerit, tunc magis intra, quam extra natura mota nam cum in somnis spiritus sanguis ad intra mouentur, mali quoque humores simul ad inter na secedentes, cerebrum uiscera l. replent: altero, cum e sumptis alimentis, calore natiuo concoquente uapores plurunt sursum moti caput implent. Hoc in loco nihil aliud Gai uoluit, nisi quod, quemadmodum a cibis, potibus sumptis, nobis uigilantibus, Mad somuum conuersis, caput uaporibus impletur, ita in pletoricis dispositionibus, in somnis praui humores tu in ad caput, tum ad alia interna moti uiscera, cerebrum aggravant, timores aut conuulsiones, pro uariis humorum naturas, parientes . quia Gal. i. de arte cur ad Glauc cap. pen.&4 de med com .le cunctum locos cap. de cephalea, capitis ex uapori bus plenitudine sine grauitate, eam uero, quae ex humoribus eli cu grauitate uoluit esse, cum hoc in loco dicit, cerebrum
75쪽
brum aggravant, manifeste indicat se non de uaporum, sed de humorum plenitudine loqui quare subiungit, Et somni semper nocerent, quatenus ad profundum in uiscera materia fluit , nisi coctionis ratione plus asterrent utilitatis , quam sit damnum, quod ex motu ad interiora consequitur Non hic de uaporibus, sed de materia concoquenda loquitur Gal. proinde in morbis per somnum
nainio calore, Materia ad interiora mota, quando calor naturalis materiam concoquere non ualet, noXae sequuntur, quae morbum indicant esse mortalem. Qui uaque contra nos hanc Galeni citant auctoritatem 'alluci nantur, credentes ipsum de cerebri redundantia ex anori biis per somnum facta loqui, cum tamen de cerebri ex malis humoribus plenitudine grauante, concoctionem M. desiderante loquatur. Posteaquam uero Galenus malos humores in cerebro collectos, timorem, conuulsionem facere docuit, subiungit Non solum autem in cere bro ipso mali humores collecti, tales asterunt casus, sed in ipso ore uentriculi quare& in somnis magis uaporant, cum incocti permaneant, sicuti coctiones utiles somnos inducunt Arbitrantur aduersarii, mentem hic esse Galeni, humores in ore uentriculi collectos, magis euaporare per somnum, quam inuigilia cum tamen humores in ore uentriculi colle tos, incoctos l. permanentes ad eos, qui concoquuntur, Galenus comparet ut haec sit sententia Mali humores in ore uentriculi colledii, incocti permanentes, magis in somnis evaporant iis qui
concoquuntur, quonia coctiones utiles somnos faciunt:
cuni in uigilia minus bona fiat cocoetio, tum maior qui in somno set evaporatio, seruata in ceteris paritate, ut supra plane declarauimus Athis Galeni locus contra nos adduci potest, ubi ad capitis dolorem ex uaporibus ait De remed paratu facilibus. Quibus caput ex uaporibus dolet, iis subducenda aluus est, prospiciendum q. de domo undiquet perspirabili, aeris q. clari, ac purici cienda sternutamenta, praesertim si ebre uacent, attracto per nareε
76쪽
nares trito aut struthio, aut pipere lacuatis enim ratione hac uaporibus, facile discutietur dolor. fouendum praeter
haec oleo caput est, cui adiectum sit aceti non nihil sic enim reprimetur immodica ad caput uaporu sublatio quodq. nunc cerebri uentriculis insedit, discutietur . non sinatur autem talis dormire, potissimu interdiu. Ex eo quod hac in curatione somnum prohibet, apertisi i me colligi uidetur in somno caput amplius, quam in uigilia, uapori bus impleri facile, uerum l. responsum dare licet, quod ibi Galenus loquitur de uaporibus ab extrinseco per inmspirationem attra tisci qui adeo mali quandoq. sunt, ut calor innatus eos discutere non ualeat: sicut qui a calces, uela carbonibus eleuantur, iroinde iis, qui sternuere faciunt , sunt excernendi. domusque undiq. perspirabilis, aeris clari in puri este debet somnusque in curatione uitandus est quoniam talem eorum excretione prohiberet. De uaporibus aut uini uel cibi non ita dicendum est . napaulo poli loquens Galenus de dolore capitis ex uino,
somnum,is quietem conuenire uoluit, ut infra in fauo rem nostrum certius ostendetur licet hic de curatione doloris capitis a uaporibus malis per inspirationem attractis agatur Diuuat tamen uentrem subducere,in capiti oleum cum aceto admouere pro diuersione, repulsione, quo dolor ex reliquis uaporibus non increscat . Rursus aduersus nos locum citant Avicennae dicentis prima parte cant. tex. III. Si autem somnus nihil tum pro lungatur, repletur caput humoribus: ipse etiam humectat corpora, Screlaxat, extinguitq. calorem uiuificantem ipsa iraeter id, quod Avicennae sermo de humoribus est, non de uaporibus . loquitur etiam de prolixiore somno , quam conueniat, in quo nativus calor extinguitur in eo imbecillo o mnia redundant excrementa, ut dilucide uidere licet a Galeno a. de causis pulsuum, cum uarietatem pullus ex somno contingentem declarat Citatur item alter uicen nae loclis . part cant. text. 4O. dicentis. Nec est somnus
prolongandus in ieiuno,in tempote amis: nam repletur caput
77쪽
caput fumo,&uaporibus alacibus,, supersultatibus eleuatis . Hoc in loco nil aliud uoluit Avicenna, nisi quod
Inieiuno dormiendum non sit, quoniam uapores ad somnum causandum sursum moti erunt ex faecibus, aliis superfluitatibus, non ex cibo, unde suaviores,is magis grati uapores ascendere solent. In nostra determinationis confirmationem, illud supra deduximus experimentum quod mane, cum a naturali excitamur somno, plurimum ingenio memoria ualeamus, rectis q. studiis potissimum proficiamus. Ad haec aduersarii respondent Cerebrum mane somno iunctiones omnes perseeliores habere, non quia per somnum plurimi uapores ad caput non ascendant, sed quia uel in somnis amplius discutiuntur, uel quia spiritus animales tum persectius instaurantur ac renouantlir. Sed hoc nostra confirmat determinatione licet enim plurimi uapores ad caput a cena tenderet, modo
facillime resolueretur, siminus qua in die laederent, omnino cena copiosior danda foret hoc aute indicat, spiritus animales m uigilia desiccatos, atque pauciores redditos, ex suauibus uaporibus, a cibis ascendentibus, persectius i staurari, ac renouari &propterea dandam esse cena pleniorem . Etenim si prandium plenius detur, no tamen erunt uesperi spiritus animales resecti, atque recreati, nec aeque persectae cerebri functiones. Ex aliis Galentis Avicennae locis, opinionem nostram sine ulla dubitatione confirmare possumus Gai in a. dec6p. med. secundum locos, ubi curationem docet ebrietatis, ait. Nam calidiora temperamento uina, capitis dolorem generantia, uaporibus Omnino caput, interim humoribus etiam iis, qui temperamenti calidi sunt, replere iudicantur etenim sine uini potu et ana tales ad caput prompte seruntur. Vsus igitur curationis est, quae habeat scopum generalem quidem primum,
omnium comunem uacuatione indigentiumci quonia uero uapores qui caput replerunt, calidi existunt, usus est
auxilii, quod ipsos refrigeret: itaque simum crudum intus, idest in uentriculo permanet, iubere prius conuenit
78쪽
eis, qui capite dolent, iit aqua tepida epota vomant. quod si etiam potest concoctionem doleant, refrigerantibus uti in repellentibus oportet postea dicit , quod aliquando ex uaporibus , humoribus q. ad caput tendentibus reliquiae aliquae tenuibus impactae meatibus restent, eo l. aliquid doloris perseueret a rosaceo desistendun est utendum uero prinium amemellino moderate a lido, post hoc irino . nam huiusmodi dispositiones uehementer adiuuat, in balneo caput aqua perfundendum , non solum ut aliquid eorum , quae intra ipsum habentur discutiatur, uerum somni etiam conciliandi gratia . Paulo post inquit Post haec ea otii caput magis calefaciunt,
applicabuntur , miscendo irino unguento nunc amaracinum nunc nardinum, nunc pretiosa, quibus opulen tae mulieres, etsi nihil mali habeant , uti consueuerunt.
Ibidem quoque dicit Galenus, Habenda autem cura est somni, quietis. Et paulo post subiungit . At si neque his remediis commode possint obdormire, in balneum postridie quamcitis i me ducendi sunt,in aqua calida frequenter in eo superfundendi . deinde, somno conciliato ,
aut omnino quiete interna, rursus ad balneum secundo deducere oportet deinde sic nutrire, ut die praecedenti. Hac in curatione complures habemus indicatione . una est, uapores, tumores in capite collectos euacuare altera est, uinum, si quod in uentriculo crudum re-nlanet, euomere tertio loco refrigerare, ac uapores ad
caput tendentes repellereri postremo, si qui uapores tenuibus impacti meatibus restent, eos resoluere. Et quia qualibet in curatione, cum plures simul habentur indita cationes, ab ea, si nihil urgeat, principium capiendum est, quae causa rationem possidet ride Galenus curationem a uomitu uini permanentis in uentriculo cepit,
subinde refrigerantibus, repellentibus , uel puris, uel discutientibus mistis usus est, nouissime discutientibus. Avicenna cum de dolore capitis agit ab ebrietate, eandem habet sententiam in Galenum , cum iuuet aqua
79쪽
tepida epota tomere, in terpretatur. Si aeger uomere notitialeat, ut uinum in uentriculo crudum permanens, per
secessiim educatur quod si neutrum fieri possit , iubet ut
Hormiat, donec digeratur quod in eorum stomachi Scontinetur de uino . paulo post subiungit. Deinde accos dormire. paucis intcrieetis ait . Administra cis somnum in
uaniunx potes . Hac in curatione tuo, quantum ad rem
pectat, dilucide uidere licet, unum, quod si,mnus in xime conueniat, nedum cum uinum incoctum in fom cho permanet, sed iostridie terendies, quando discittientibus oleis utendum est alterum , quod prina .secundo die, non prandium , sed cena dumtaxat exhibetur. Cum itaque principalis scopus sit uapore in capite col-dectos minuere, ac eorum causas amouere; si pauciores in uigilia, persim num plures ad caput uapores ascenderent, ut uigilia iuuaret, ita somnus noxius esset si a ceMa plures, prandio pauciores ad caput uapores erren- ur , prandendum potius, quam cenandum suisset perpe Tam itaque Galenus Avicenna mnum , tamquam
fructuosum , commodum, itilem , praecepis cnt, χ Mam, neglecto prandio, consuluissent. Respondent aduersarii , non ideo somnum laudari, quod uapores capitis dolorem efficientes, in somno reddantur pauciores,in hoc pacto mitior fiat affectusci sed hanc ob causam somnum conferre dicunt, quoniam melior scilicet fiat uini concoctio quod Avicennae uerba manifeste declarant dixi nim . Quousque digeratur quod in eorum stomachis continetur de uino . Respondent quoque, non propteream speri tantum cibum dari, quod ita pauciores gignantur in capite uapores, sed quoniam mane, ob ingestam maximam uini quantitate, dolor intensius uigeat concocto uero iam ad uesperas uino, dolore minus amigente, cibum dare comodum est. Prima responsio dupliciter refellitur uno modo , quod non tantu primo die somnus commendatur Quando uinum tum crudum est concoquendum
80쪽
sed&secundo die, .ceteris deinceps diebus si morbus amplius perdurauerit . altero, cum principalis hac in curatione scopus sit uapores in capite collectos minuere,&uinum in stomacho crudum permanens, si per somnum concoqui debeat, plures ad caput serantur uapores, si uero peruigiliam, pauciores: quis erit, qui pro uini crudi concoctione facienda,non potius uigiliam quam somnum eligat' quamuis enim per uigiliam minus proba fiat concoctio Japores tamen, ut ipsi plane concedunt, pauciores quam in somnis ad caput feruntur Altera sua responsio clarissime consulatur propterea quod non primo tatum die, cum dolor maxime premit, omittatur prandiu, sed altero quoque die uespere tantu cibus offeratur. Quispiam fortasse melius respondens dixerit: Somnum liat in re tantopere commendari, ut dolor infestans amoueatur, cuius ratione uapores & humores ad caput attrahi solent: unde somnus dolorem intestantem remouens, maius aia fert hoc nomine praesidium quam caput uaporibus opplendo nocumentum. Verum quia non solum premente dolore, sed eo quoque leni, iamque ualde remissis, somnus p cipitur, quando pro recta curationis ratione dolo
dicemus, hac in curatione somnum ualde laudari, non solum doloris mitigandi ratione, sed ad eius etiam causas penitus mouendas. ad capitis halitus, quantum fieri potest minuendos. Ex alio rursus Galeni&Avicennae loco potest opinio mea satis corroborari. Galenus curatione docere intendens, hunc in modum scribit in a.de o med
secundum locos cap. de iis qui stomachi uitio capite do-ent. Nonnulli enim etiam si exiguus quidam in uentriculo, praesertim si in eius orificio humor acris sit collectus 1llico capite dolent, eoque diutius a cibo abstinetes offenduntur auges u enim ipsis propter inediam talium humorum prauitas Curari igitur eos, qui sic infestantur, ob itet, nil capiti admouentes siquidem neque ullum necu