장음표시 사용
71쪽
so INSTIΤ. LIB. III. TIT. VII.
alioqui pater quidem mater ut supra quoque tradidimus
primum gradum cognati mi obtineant , frater vero secundum, pronepos autem tertio gradu sit cognationis, abnepos quarto Nec interest in potestate morientis suerit, an non, quod vel emancipatus, Vel ex emancipato, aut ex tamineo sexu propagatus est. Amotis quoque uis haeredibus, quos inter suos haeredes vocari diximus, adgnatus, qui integrum jus habet adgnationis, etiamsi longi imo gradu sit, plerumque potior habetur, quam proximio cognatus. Nam patrui nepos vel pronepos avunculo vel materterae praesertur. Toties igitur dicimus aut potiorem haberi eum,qui proximiorem gradum cognationis obtinet,aut pariter vocari eos,qui cognati sunt, quoties neque suorum haeredum, quique inter suos haeredes sunt, neque adgnationis jure aliquis praeserridebeat, secundum ea, quς tradidimus exceptis fratre α - rore emancipatis, qui ad successionem fratrum vel sororum vocantus qui etsi capite deminuti sunt, tamen praeseruntur caeteris ulterioris gradus adgnatis.
Icet Hottomannus, Ne inbecius aliique hunc titulum in praecedentem vesint rejectum, adeoque eum qui est de successione libertorum, septimum faciant; quia tamen Graeciqifidam scriptores hie aliter sentiunt, pleraque exemplaria quae studioserum mani
bus teriantur,titudo T. servilem ponunt cognavonem, consuetum ordinem scrvare malui.
I. Servorum nomen cognatio, vel in. Iure Canonum tSuccesso. Ι
IL/μ certum eu.J Alii legunt, illud verum est, ut in re nihil intersi Ceriatum enim est servos jure civili pro nullis haberi l. 31 D. detegul juris. adeoque cum ris jus connubii non esse, ut eorum conjuncti contube nil veniat appellatione. l. ancillos Cod de incest nupt. Cumque agnatio
72쪽
non agnatio quae ratione paterni sanguinis est, non sit sine nuptiis N serviles cognationes ad leges non pertineant, id cst, cinccultat cognationis non gaudeant de jure civili,licet etiam cognatorum n minibus utamur in servis, neque sine cognatione locus si succcssoni, recie inscrtur partem edicti, a proximitatis nomine bonorum possessio permittitur ad cos qui ex servis pros nati sunt non crimere ut sensus si servilis cognationis nullam haberi rationem, attento succedendi jure Secus quam obtinet in ecta materia nuptiarum, in qua etiam servilis cognationis& communis sanguinis habenda ratio. g. illud. Initit de nupt. l. Iq. I. serviles D se Ritu nupt. In tantum vero servia successionibus excludebantur, ut qui dum erant servi, cognati naturaliter sunt facti, postiirodum cum liberi facti erant, invicem ut cognati non succederent, exclusi per patronos. Verum ex Iustiniani constitutione, qua hodie desideratur, talis cognatio servilis, seu in servitute contracta, soluta servitute ad successionem prodest, sopito jure patronatus. Et habetur temporis ratio, quo desertur luccessito, non ejus quo primum cognatio fuit contracta. Ut hi omnes. Intellige parentes liberos ad successionem mutuam admitti, eaque in parte sopitum elle jus patronatus, non vero in quantum sorte fratres invicem succedunt. Ne aliter obstare videatur s. sed nostra. v. sin autem. tit. seq.
Hos enim liberos. Itaque hac in parte melior cognationis servilis, quali, liberae conditio. Naturalis enim in servitute nati, postmodum i ii secti
utrique parent una succedunt, etiamsi cum iis concurrant qui ex justis nuptiis postmodum sunt procreati. in sin tit hic. Naturales ingenui non item, ut qui a legitime natis excluduntur Ratio discriminis haec esse videtur, quod servis nihil si imputandum, selibcros legitimos non habeant,cum metu dominorum matrii nonium contrahere impediantur. Secus quam obtinet in ingenuis, in quibus odio illegitimae conjunctionis haec poena est constituta , ne liberi naturales tantum , una cum legitimis admitterentur. Atque ita limnerito plerique textum in fine principii hujus tituli immutatum, aut verbum, mιI tus, clerum cupiunt, cum adhibita nostra explicatione nihil absurdi contineat. JuRE CANONICO.Iure Canonum inter servos recte contrahitur matrimonium adeoque 2. servilis cognationis legales sunt effectus. Nec tante propterea jussuum amittit dominus, si consueta&debita spectemus servitia. c. I de conj servor Ritteret de diis jur. civit.&canon libr. I. c. I9. Sicuti de moribus
quae in hoc titulo proponuntur usum non habent, nisi sorte ad argumentandum. LI-
73쪽
N Unc de libertorum bonis videamus olim itaque licebat
liberto patronum suum impune testamento praeterire. Nam ita demum ex duodecim Tabularum ad haereditatem liberti vocabat patronum si intestatus mortuus esset libertus, haerede suo nullo relicto. Itaque intestato mortuo liberto, si is suum haeredem reliquisset, patrono nihil in bonis ejus juris erat. Et si quidem ex naturalibus liberis aliquem suum haeredem reliquislet, nulla videbatur quaerela si vero adoptivus filius fuisset, aperte iniquum erat, nihil juris patrono superesse. I. Qua de causa postea Praetoris edicto haec juris iniquitas emendata est Si e enim faciebat testamentum libertus jubebatur ita testari, ut patrono partem dimidiam bonorum suorum relinqueret, si aut nihil aut minus parte dimidia
reliquerat. dabatur patrono contra tabulas testamenti partis
dimidiae bonorum possessio. Sive intestatus moriebatur, suo herede relicto filio adoptivo dabatur aeque patrono, conrra hunc suum liae redem, partis dimidiae bonorum possessio. Prodesse autem liberto solibant ad excludendum patronum n turales liberi, non solum quos in potestate mortis tempore liabebat sed etiam emancipati,i in adoptionem dati essi in do ex aliqua parte scripti haeredes erant aut praeterit con tra tabulas bonorum possessionem ex edicto praetorio petierant. Nam ex haeredati nullo modo repellebant patronum. 1. Postea vero lege Papia adaucta sunt jura patronorum, qui locupletior libertos habebant. Cautum est enim, ut ex bonis ejus, qui sestertium centum millium patrimonium reliquerat, pauciores, quam tres liberos habebat, stadiis testa-
74쪽
mento facto, sive intestatus mortuus erat,virilis pars patrono deberetur. Itaque cum unum quidem filium filiamve haeredem reliquerat libertus, perinde pars dimidia debebatur patrono, ac si is sine ullo filio filiave intestatus decessisset. Cum
vero duos duasve haeredes reliquerat, tertia pars debebatur patrono ii tres reliquerat, repellebatur patronus. 3. Sed nostra Constitutio,quam pro omni natione, Graec1 lingua compendioso tractatu habito composuimus,lta hujusmodi causam definivit ut si quidem libertus vel libertamino
res centenariis sint, id est, minus centum aureis habeant substantiam sic enim legis Papiae summam interpretati sumus, ut pro mille sestertiis unus aureus computetur,nullum locum habeat patronus in eorum successione .si tamen testamentum secerint. Sin autem intestati decesserint, nullo liberorum relicto, tunc patronatus jus quod erat ex lege duodecim Tabularum) integrum reservavit. Cum vero majores centenariis
sint, si haeredes vel bonorum posse res liberos habeant,sive unum , sue plures , cujuscumque sexus vel gradus , ad eos successiones parentum deduximus , patronis omnibus modis una cum sua progenie semotis. Sin autem sine liberis decesserint, siquidem intestati, ad omnem haereditatem patrono patronasque vocavimus. Si vero testamentum quidem secerint, patronos autem aut patronas praeterierint, cum nullos liberos haberent, vel habentes eos exhaeredaverint, Vel mater sive avus maternus eos praeterierint, ita quod non possint argutinossiciosa eorum testamenta tunc ex nostra Constitutione per bonorum possessionem contra tabulas, non diamidiam ut antea,sed tertiam partem bonorum liberti consequantur vel quod deest eis ex Constitutione nostra repleatur, si quando minus tertia parte bonorum suorum libertus vel liberta eis reliquerita ita sine onere, ut nec liberis liberti libertaeve ex ea parte legata vel fideicommissa praestentur,sed ad cohaeredes eorum hoc onus retundet multis aliis casibus a nobis in praefata Constitutione congregatis, quos necessa- rios
75쪽
ε INSTIT. LIB. III. TIT. VIII. rios esse ad hujusmodi dispositionem juris perspeximus, ut tam patroni patronaeque, qu1m liberi eorum, nec non qui in transverso latere veniunt, usque ad quintum gradum aia successionem libertorum libertatumve vocentur , sicut ex ea Constitutione intelligendum est si ejusdem patroni vel patroive, vel duorum duarumque pluriumve liberi sint, qui proximior est, ad liberti vel libertae vocetur successionem, &in capita, non in stirpes dividatur succensio eodem modori in iis, qui ex transverso latere veniunt, servando Pene enim consonantia jura ingenuitatisvi libertinitatis in successionibus secimUS.
4. Sed haec de iis libertinis hodie dicenda sunt, qui inclin citatem Romanam pervenerunt: cum nec sint alii liberti, simul Dedititiis MLatinis sublatis,cum Latinorum legitimae successiones nullae penitus erant quia licet ut liberi vitam stra:Tiperagebant, attamen ipso ultimo spiritu simul animam atque libertatem amittebant, quasi ervorum , bona e rum ut quodammodo peculii ex lege Iulia Norbanam numisseres detinebant. Postea vero Senatusconsulto Largiano cautum erat ut liberi manumissoris non nominatim exhaeredati secti, extraneis haeredibus eorum in bonis Latinorum Praeponerentur Quibus etiam supervenit divi Tr jani edictum, quod eundem hominem, si invito vel ignorante patrono ad civitatem Romanam venire ex beneficio Principis festinarat, faciebat quidem vivum civem Romanum,L tinum vero morientem Sed nostra Constitutione, propter hujusmodi condirionum vices, alias dissicultates, cum ipsis Latinis etiam legem Iuniam, SenatusconsultumLargianum Medietum diviar ani in perpetuum deleri censuimus ut omnes liberti civitate Romana fruantur, mirabili modo quibusdam abjectionibus ipsas vivas, quae in Latinitatem ducebant, ad civitatem Romanam capiendam transposuimus.
76쪽
77쪽
Si is suum haredem reliquisset. J Vocabulum suus, si paulo laxius accipi
tur, non tantum si turn continet naturalem, sed etiam adoptivum, quin a plius uxorem, quae jure antiquo in manum viri convenerat ea enim patro num excludebat Licet Ulpianus in Fragmentis suo haeredi, uxori nari adoptivum filium opponat tit. 29. in princ Verum etsi jure 2. tabularum nulla esset quaerelas superstites essent praenominatae personae, refertur tamen id visum suilla iniquum Patronum enim naturali cedere durum non erat quod non indignum sit naturae cedere. Verum ut ab adoptivo patronus excluderetur aperi iniquum erat. Et tamen iniquum non erat ipsum
patrem liberti ab adoptivo excludi. An igitur plus juris erat patrono in liberti bona, quam patri libertia Q iid ni,cum libertus beneficium inaestimabile a patrono acceperit, id est, alteram vitam, naturali vita longe dignu
r. Iure Praetoris succedi Libertus. h. Quibusdam casubus excluditur. QUAE de causa. Dixi, aliter atque ex I r. tabulis, jure Praetorio patronum liberto succedere Sequitur ergo edictum Praetoris, propolitum honoris, quem libertus patrono exhibere debet, moderandi gratia. l. I. D. d. n. libere. Quod edictum locum habet, si libertus discedat vel testatus, vel intestatus. Et si testatus decesserit,extraneo scripto haerede, nec quicquam reliquerit patrono, vel minus parte dimidia, contra tabulas bonorum possessio data sui patrono patrona ve ad portionem di trudiam obtinendam. . i. hic. l. 6. D. dehon poss. l. 6. Cod. dehon poss. conir tabul. Nec tam tum patrono haec bonorum possessio suit accommodata, verum ctiam liberis marentibus patroni patronaeve dein vires uxori mox cognatis natroni patronaeve, Ic deinceps. Quod in tantum locum inveniebat, ut liberti adoptivi liberi, uxor quae in manum viri convenisset,liberi naturales, si modo sint ex haeredati, quod eo casu pro mortuis habeantur, patronum non repellant. g. I. in fin hic. l. I. A. sed & si patruus D dcconjung. cum
Ut tamen quibusdam in casibus patronus ab haereditate liberti fuerit exclusus Puta, si naturales liberi, sive sui, sive emancipati, sive in adoptionem dati, ex quacumque causa haeredes essent instituti. g. r. in med hic Siliberi liberti essent praeteriti, quod bonorum possessionem contra tabulas petendi jus haberent. l. 6. D. debon libert. Si libertus a Principe liberam testamenti fictionem fuerit nactus. l. 3. M. I. r. D. debon. liberi. Siquid fecerit patronus quo sese jure succedendi indignum reddat. l. I . pen. D.
de jure patron aliisque in cassibus antea recensitis.
78쪽
Quod si libertus decedat intestatus, relicto stio adoptivo, in partem dimidiam patronus admittitur. Idem quod obtinc bit si libcitus cliquerit
uxorem, quae in manum convenerat. Sin autem reliquerit filium naturaia
Iem,vel strum, vel emancipatum, vel in adoptionem datum, in totum excludebatur patronus. Unde si sine liberis vel uxore, eo quo dictum est,iodo, libertus decesserit, patronus ad universa liberti bona admittitur. g. I. hic. l. 3. D. dehon lib. vid. l. . Cod eod. Cujac 2 o. obs. q. Aliter ex L. Papia succedit Patronus. Postea verit Papia. J Paulo aliter secundum l. Papiam Poppaeam liberto successit patronus, quam ex jure Praetorio. Nam l. Papia integrum quidem jus praetorium servavit in liberto non locuplete, id est, non relinquente aureos mille, seu testertium c millia Quam vocem postremam ex antiqua consuetudine subaudiendam esse hic monet Hottona annus vid. Eruditiit. Gronov. de Sestertiis. In liberto vero locuplete ita disposuit ut s non pauciores haberet liberos tribus, subaudi naturales, patronus excluderetur. Sin vero pauciores, obtineret partem virilem,id est aequalem, pro numero personarum. Ut si duo sint liberi tertiam, si unus superstes esset,
perinde pars dimidia patrono deberctur,atque si libertuso liberis, subaudinaturalibus intestatvi decessisset. s. r. hic Quod respicit jus praetorium, quos intestatus decedat libertus, non relietis liberis naturalibus, modo supernes si filius adoptivus,tantum haereditatis dimidium patrono desertur Ut hic fiuctra sit Cujacius, Hottomannus aliique, qui loco vocabuli intestatus, reponunt teItatus, quasi liberto discedente sine liberis, non pars dimidia sed intefra haereditas ad patronum pertineret. Non aliter atque s libertus
reliquerit uxorem in manum, nullo relicto filio; quo casu non etiam integra haereditas, sed pars dimidia patrono ex jure praetorio desertur. s. I. hic.
Neque dictis obstabit s. r. hic, ubi per silium & filiam etiam videntur intelligi adoptivi. Nam nonnisi de naturalibus hic agi vel inde colligitur,quod aliter lex Papia, si etiam adoptivos comprehendinet, nihil diversum hac in
parte ab edicto Praetoris constituisset nec etiam patronorum jura auxisset. Hoc igitur amplius, quam edicto Praetoris, i. Papia concessum est, quod cuedicto patrono esset consultum l. Papia etiam patronae ab intestato discedente liberto, si prospectiam, modos tingenua duobus liberis honorata, vel libertina tribus. Quod cum jure Praetorio existentibus naturalibus in totum excluderetur patronus ex L. Papia, in portionem admittatur, si liberisnt pauciores tribus. g. r. hic vid. Ulpian.tit. 20 Cujac. I 7. obs II.
79쪽
g. 3 r. Aliter succedit Patronus Iure Justinianaeo. r. Disserentia notantur inter Ingei Cid nostra ρη stitutio.J Iustinianus denique sua constitutione,quae serta injuria temporum periit, licet ejus epitomen exhibeat Cujacius, jura
patronorum respectu successionum multum immutavit. Cujac 2 o. Obs.s . Nam si libertus discedat testatus, nec sit locuples , id est, minus centum aureis in bonis habeat, quocumque scripto haerede patronus excluditur l. I. Cod de jure patron. Sin vero intestatus discedat, naturalibus liberis non relictis, verum superstite uxore, vel adoptivo filio, in partem dimidiam succedit libertus,4 his non extantibus in solidum quod etiam secundum a tabulas obtinebat. Quod si libertus centum aureos, id est, centum millia Sestertium vel plus in bonis habeat, discedat intestatus, relictis liberis naturalibus excludebaturi cum adoptivis, aut uxore in partem virilem admittebatur secundum jura anteriora, quod hic subintelligendum. Sin vero discedati status, relictis liberis institutis vel praeteritis, in totum excludebatur, si nullis superstitibus vel exheredatis qui sunt superstites, scriptis haeredibus bonorum trientem non uti olim quandoq; emissem sine ullo onere auseret. s.ls. hic vid Alciat. s. disp. 9. ipsium in Tacitum p. mihi I 62. in 8. 2. Pene enim consonantia. Quoniam per omnia non succeditur libertis atque ingenuis, ea propter Imperator adjicit pene consonantia esse jura successionis. Ingenuis enim succedimus ad Io usque gradum, Multra. Libertis, non ultra gradum quintum. In ingenuorum successione locus est juri reprassentationis, ut nepos ex filio cum patruo admittatur. Ibi quandoque in capita, quandoque in stirpes succedimus illic nonnisi in capita. Ut ibi quandoque remotior excludat proximiorem; hic proximio repellat remotiorem. Ibi locus sit juri reprassentationis, ut nepos ex filio cum patruo admittatur hic patroni filius removeat nepotes ex alteroslio. Si tamen patroni filius sit emancipatus, lepos ex eo praeteritus, uterque per edictum, de conjungemiis cum emancipato libetis, admittetur ille jure civili, hic jure prstorio. l. I. F. hoc. D. de conj cum emanc. lib. l. 2. s. sin. l. libertinus. s. fin D. de bonis libertor. f. q. Summa Largiani Seniatusconsulti proponitur. Sta hac delibertinis. J Non unam olim libertinorum mussie conditionem,ckalios majorem libertatem, alios minorem nactos fuisse, scripsinus
ad y fin Instit de libertin. Quod hic repetitur, explicatur accurate apud
80쪽
apud Ulpian. in Fragm. it. I.&3 Caium tit. i. Verum cum omnis disse rentia inter dedititios, Latinos&cives Romanos sit sublata, in vanum in eorum conditione fatu explicando laboraremus tit Cod de dedit. liberi. Cod de latin liberi toll. Ut illis sublatis etiam frustra semus, si Largiani Senatusconsulti contentum irolixe prosequeremur. Summa ta men ejus haec suit, ut si liberi manumisbris patroni vel non nominatim ex haeredati, vel non mala mente, puta suroris ausi, vel quod impuberes es sent, vel ea lege, ut illis jus in libertum seret salvum, extraneis haeredibus in bonis Latinorum praeponerentur. Per extraneos haeredes cave ne intel ligas, patroni triredes quod perperam hie statuit Bacchoxius post Accur sum, verum haeredes manumistarum: cum de haeredibus extraneis patroni dubium non esset, quiniis liberi patroni jure optimo praeponerentur L Iz-ν 2 ι o. D. debon. liberti Nov. 78. Theoph. hic. Etiam tanquam inutile de jure novo abrogatum reiiciendum est Trajani edictum, quo Lati nusqu invitos ignorante patrono beneficio Principis civitatem Romanam esset adeptus, ut civis quidem viveret, Latini vero exitum faceret, scut ejus bona jure peculii a patroni consensu,ex beneficio Principis,jus Quiritium impetraverit, Ulpian tit. s. s. I. Theophil hic.
I summa quod ad bona libertorum attinet admonendi
lumus, censuisse Senatum, ut, quamvis ad omnes patroni liberos, qtu ejusdem gradus sunt, aequaliter bona libertorum pertineant, tamen liceret parenti, uni ex liberis ad fgnare libertum, ut post mortem ejus solus is patronus habeatur,
cui adsignatus est: caeteri liberi, qui ps quoque ad eadem dona nulla adsignatione interveniente, pariter admitterentur, hi juris in his bonis habeant i sed ita demum pristinum jus recipiant, si is, cui adgsinatus est decesserit, nullis imberis relicti S.I. Nec tantum libertum, sed etiam libertam, non tam