Meteorologia curiosa ad illustrissimum ac reverendissimum dominum D. Boguslaum comitem de Leszno Leszczynski, ... Authore R.P. Adalberto Tylkowski, Societatis Iesu ..

31쪽

ao Meteorologia camphora, & sarina pyrii respergat, ex altoque aeceriasas deiiciat, videbit tortuositatem, de scintillas defiammam de sibilium audiet.

De Mella eadente .r . Stella eadens est exhalatio pinguis accensa, arq, decidua, talem disermat indita pyrobolo materia eoque exusto, cum igni deorsum descenderis. Pro ea sumunt salnitri libram semis, suis unc. a. Suecini pul verisiti unam, antimoni j crudi unam, pulueris triti, tres. Alij sulfuris unc. semis salnitri unc. 6. pulueris subtilissime triti f. se Vis olibani, Masticis, crystalli, mercurij sublimati. singui. unc. 4. ambrae albae,vnam: Camphorae, antimoriij, auripigmenti, sing. vnc. semis. Omnes materias terunt miscent,atque gummi Arabico subigunt, formantque globulos sabae quantitate, atque exsicc=nt 3 de stuppa inuolutos, pyrobolo imponunt. Facissime cadentem stellam exprimes, si flum puluere pyrio contrito incrustatum, accenderis.

De Capris Saltantibus.

s. Castra saltantes sunt, ignis per exbalationem in longum inaequaliter extensam procedens, quae cum motu quodam de quasi transultu ignitur. taliter flamma procedet, si colliculos pulueris nitrii copules filo sui furato, atque succendas. imo globum saltantem ignivomum habebis, ligneum cura fieri cauum & t hos plurimos intrude, qui omnes centrum respiciant, vosque caetera puluere, hi enim quoties explodent, e ties

32쪽

Curiosia Elles globum iactabunt. vel fac sphaeram eguam charisiceam, hoc modo: globum ligneum, aut alterius lateriae, circumline cςra & super eam conglutinaiultipliciter papirum, deinde ubi opus resiccatum .. inde per medium atque igni admoue, ut resoluamurra, habebisque duo hemisphaeria, intra hunc glo-um concluder duas rochettas perforatas, sed sne a Disione pulueris vivi, easque ita dispone, ut orificiumnius cum alterius caudice concurrat, de pro unius intum accensione foramen relinque curret globus innam partem, quamdiu prior ardebitrochetta, curreti alteram, ubi altera a priore flammam hauserit, dei ultiplicatis pyrobolis, cursus & reditus multiplic

untur.

De Stipulis ardentisain. I s. Stipulae ardentes, seu siciniista, sunt ignis in di

ontinua materia qualem pyrotechnici in hunc moisum efformant apud Equitem Lituanum. accipiuntii nitri unc. I. materiae liquefame unc. semis, tantumem pulueris triti, camphorae dr. a. singula seorsim

uluerisant & siluunt, cum spiritu vini, in quo solu am fuit gummi Arabicum: huic solutioni imponunt ossypium concisum minutatim, sed quod suit prius

I aceto, aut vino adusto decoctum, ac post reuccaam, fiuntque particulae mole pisorum, quas sarina uiuerum aspergunt, resiccant, atque in auras explo-unt, istae enim stipulas ardentes proxime assequun-

33쪽

De Lampad a. II. Lampas, licenum, assub ascendens, qui, &, igni albus dicitur. estque in materia pauca & conglobata. illi aequaliter subtili, quae ob paucitatem extendi nequeat, sed dum extendit se in unam partem, contra hitur in alteram. Talis olim deciderat Romie, dum Germanicus Gladiatorum spectaculum ederet. Confirmat hanc speculationem experientia pyrorechnica quam cum doctissimis mutuari non dedecet, data illius Magistris fide in arte sua. Sic autem habet. Accipiuntur antimonii crudi lib. a. salnitri lib. 4. scillaxis lib. 6. Colophoniae lib. 4. carbonum lib. 4. BDe globus, qui elicitur mortario, hie enim in suo cursu ardet & Iucet. Alij si unt Antimoni, libram semis, sinitri libram a. Carbonum lib. t. Sessuris lib. semis. lophoniae lib. I, picis nigrae lib. semis, miscentur, Min fictili supra carbones, cum cautela, liquantur,tum stuppae tantum inijcitur, ut materiam ebibat, forman-' turque globi, qui eodem modo, ut priores iq altum

mittuntur.

ve minutioribus Meteoris igneis.

ag. Minutiora sunt ignea Meteora& quae formantur iuxta figuram exhalationis, trabes, e mei, hastae, sa- s. c. quae ita fieri experientia nobis pyrotechnica probabit, quae similia exhibet, aut sormando in ean figuram materiam, aut materiae QIam eam partemde: legendo. Scatum igneum ita pyrotechnici formant.

34쪽

Curiosae a utrx duos ageres reducitur canalis spiraliter ductus nateria pyrobolari impletus, multaque ad eum, persserem ducuntur foramella, quibus singuli pyrobolidduntur, ut eo successive flagrante etiam ipsi non λnul accendantur. Clauam igneam formant hoc modo. ccipiunt libram unam picis, stilaris unc. 4. Carbo-xum vnc. a. miscent, dc pinguedine vel cremato a- pergunt, ac globum sermant, eique addunt manubri- , atque accendunt. Gladium igneum hoc modo onstruunt. Intra tabellas ligneas oblongas ad imit, ionem gladij canalem includunt. Soepiusque lignum,erforant, de singulis foramellis apponunt rochettam. alicem igneum, ita constituunt. fit calix e ligno tornaisus, habetque canalem, qui hac vel simili repleturnateria, quae obsturam producit flammam. ηρ. pulueis unc. q. Sullaris Unc. 2. Carbonum vnc. I. Antimoisaij crvd. vnc. a. salis communis unc. I. tum infundo

onitur aliquid pulueris granulati, de pyroboli inst-;untur, qui orbe ligneo teguntur, dc tandem pice induruntur, hic calix inserne accenditur. Alias figuras sierssormant, excindunt intra asserem quod volunt v, 3eri, dc ignem intus pyrobolarem recondunt, ita,. Neaonnisi per ea, quae volunt foramina refulgeae accenoli materia. O

Fulmen, putauit ex astris, vi e vasis depromi Para zelsus cap 8. Meteor. nam astra credidit esse vasa o. austa sulfure, Mercurio, salpetra. Plin. lib. 2. c. 2inpenset astra viuer vaporibus nasci, fulmina excern

35쪽

a MeteorologIare. Bodinus lib. 2. theatri, nonnisi a daemonibus sedimari. Sed sepositis sabulis, fulmen nobis est exhalaris

mixta metallari materiae, quae conglutinatur instar farina lanis O fiuca de conatur in secundam regionem euadeo te, sed ab obstante nube repellitur, de hic agitatur de tandem accenditur. Quodsi diutius retineatur intra nubem, calore solis 3c nubium frigore cogente durescit in lapidem, quem materia fulguris, ut cognatum ambit, de cum. illo iactatur, & deijcituri erudite &Philosophice Maro ulmen descripsit. Tres imbris torti radiosi tres nubis aquosae. Addiderunt, rutili tres ignis, Sc alitis Austri Fulgores, nunc terrificum sonitumque metumq3Miscebant operi, flammisque sequacibus iras. accenditur fulmen anti peristasi vel aquis, vel ventis.sundus enim nubium scepe ad densitatem aquarum accedit, ideoque rupto eo passim fluit inter fulminariones. Iam causas praecipuarum eius proprietatum reddamus. Fertur deorsum, facit hoc materiae proprieras eo rapientis ignem, nam de aurum quod vocant Fulminans, ima petit eum fragore, conficitur apud Rrcher in mundo subterr. hoc modo. Accipe aquae sortis ex duabus partibus vitrioli de una parte nitri distillatae lib. i. & haec erit aqua regia. in hac aurum in sustula concisum leui calore, cum nonnulla abulli-rione dissolve. Solutioni huic guttatim instilla lixivi,

vin ex Tartaro: Sc vehementi ebullitione peracta auarrum instar limi in fundo subsidet. hoc peracto, salsedo tamdiu eluatur, donec nihil amplius acrimoniae appareat, sedimentum postea auri leuissimo calore

riccetur, & fiet materia, quae vel odore ignis ardescit Simb

36쪽

Curiosa. assimilem habet Osualdus Crollius in sua Basilica, MCasimirus in Arielleria descriprionem. Eadem de ealce Martis a Chymicis asseruntur: tacitur &haec deorsum; proinde qui fulmen volet imitari, pyrobolo eiusmodi pulverem loco explosionis infundat. g t. De Colore flammarum . Flamma ignis fulminei sio e colorata. hoc prouenit ab alimonia, a qua ignis. colorem assiimit. Nam si certas portiones camphorae ad materiam exurendam adieceris, flamma dabitur alba, pallida, Sc lactea. Si picem graecalii, spectabis flammam rubeam vel aeneam, si sulfur, caeruleam, Si sal ammoniacum, viridem. si antimoniumcrudum, rusam, mellinam, aut buxeam. scobs eburnea, argenteam de candidam iacit flamis mam, sed paul0 ubliuidam: scobs succini flavam,vel citrinam. pix naualis dura, atram, suscam. Exhibuit flammam viridem Sc hoc modo P. Balthasar Conradi. aeris viridis flores, siue aeruginem imposuit in aquam vitae omni phlegmate liberam Sc imbibi per aliquoedies sivit, ac tandem accendit. I a. De Viribus flammarum . Fumma ignis fulminei partinaciter aquis resistit. pro. venit hoc a mixtum materiae istis, vel huius similibus,

quae etiam ubi Incendium conceperint, aquis non cedunt. Prima haec mixtura vulgaris apud Κircherum Ruscelli. Accipe calcis vivae, Tutiae non praeparatae, sal nitri saepius clarificati, magnetis, sing. partem risulfuris vivi camphorae, sing. partes a. terantur optime &ponamur in olla fictili noua, quae immittatur. Bs in

37쪽

etus Meteorologia in crueibulum, quod altero simili claudatur: sertetis

filis colligentur mutuo, atque commissurae ne materia

perspiret, luto muniantur: hoc ubi suerit siccatum, deser ad calcariam vel laterariam sornacem, ut ibi igni vehementi torreatur, dc postea simul cum calce vel lareribus prole excoctis exime, & ruptis extrahe vasis, materia intus contenta, proposita satisfaciet. Alia compositio Alexandro M. adseribitur, de sic hahet. v. olei benedicti lib. I. olei lini lib. 3. olei de vitellis ovorum lib. r. fiat mixtura. Tertia est Filii Amram, celebris de illa, quae etiam serrum exurit. raliter vero instituitur. P. Picis liquidae, eummi lumiperi, olei o lacryma terebinthi, olei ex bitumine, olei ex fulsere, olei de nitro, olei ex ouorum vitellis, olei laurini, sing. partes senas, pulueris lauri siccae, Cae. Pies utriusque in aquae vitae macerati sing. partes I talispetrae ad pondus omnium. imponantur haec vasivitreo oris angusti bene obturato atque lutato: dc defodiantur in ventre equino per menses seX, quarto quoque die agitando, deinde distillentur in Seraphino.Quarta Florauaniij hoc modo habet. v. Vernicis qua coria inaurantur lib. Io. sulfuris vivi lib. s. olei resinae lib. a. salnitri lib. semis. olibani, lib. r. Camphorae Iib. 6, aquae vitae optimae vnc. I . misce ad lentum agnem & stuppas incinge. Quinto, Usanus hoc modo componit. N. Pulveris, sulfuris, salnitri, salis ammoniaci. ana lib. semis. Camphorae unc. 2. haec teran-

gur, Se cribrentur, addatur pugillus salis communis, a mundatur olei q. s. plura eiusmodi inuenies apud Rircherum, Schorum,. Portam, dc alios eXPeriment

liter philosophanteλ

38쪽

Curiosa. 27ς 3. De effectibus flammarum per accidens. Ignis sulmineus subinde excarat. Ob admixtum exohalationi venenum. Obscurum inducit sumam ob antimonium crudum. nam picis naualis durae lib. 4,

picis liquidae quae Bettulolen: dicitur lib. 2. Colophoniae lib. 6. 1ulsuris lib. 8. salnitri lib. 36. liquescant sipra carbones x & ubi fuerint soluta, adde carb num lib. io. Serraginis pineae vel abiegnae lib. 6, Anti monij crudi lib. a. misceantur, Ze hoc liquore stuppa imbuta incendatur obscurrissimum ac plenum c

liginis dabit. ignem. Foetoνem excitat aliquando 'I-men potissimum id oritur ab assae scelidae, aut spatulae foetidae admixtis spiritibus. nam P. picis nigrae lib. Io, picis liquidae lib. 6, salisnitri lib. ao. Sinuris lib. 8. Colophoniae lib. lento igne in vase soluantur. Solutioni adijciantur carbonum lib. a, scobis ungulae quorum lib. 6. assae scelidae lib. sagapeni lib. r. 1patulae scelidae lib. semis. his stuppa imbuatur, dc v-ratur. Non omnibuι aeque nocet halitus fulmineus, eadem ratio quae redditur cur non omnibus aeque noc

ant venena ac pestis. Non omnia inflammat. quia quuhusdam parcit ignis, parcit asbesto, & carbaso, dc pyragmostyrpi Mamianto, ut docet Nieremb in hist.& Strabo refert: ad Caristum nasci lapidem qui d Eitur in fila, ex quibus mappae ac lintea, si forte comtrahant. sordes, igni purganturi. Parcit & illis ignis quae generantur e igni, si quae sund eiusmodi. Famosa est Aristotelis Musea grandior in fornacibus nata cuprariis in Cypro, diista Plinio Pyraulis aut Pyrausta. Solinus etiam narrat aues Ca stias in igne vive,

39쪽

18 Meteorologiare, sed Alber. Mag, negat fidem. de salamandraru

vita in hoc Elemento affirmasitiam sequitur. Gale nus, in igne vivere, & post Matthiolus etiam Pyraustam negat. Cardanus illam putat ex purgameistis ignis oriri, Scaliger δc Agricol ex ipsa igne Nos cum Aristotele dicimus nasci io igne, sed non ex igne. verum ex halitibus, vaporibusque atque sum0, ex puro igne nihil censemus generari, siccus ille est, generatio requirit humorem terrae ac aeri per benedictionem Creatox imperiij t tacunditatqm, non igni. Di, uus Thomax sala mandram: concipi credidit in igne, sed cum pyrausta conridie. salamandra est lacertae species puninis stella te: inuenitur in sontibus ac main Cerijs, vincitur a magnis ignibus, paruos superat frigore: similis ranae est vivens, sed cauda acuta : est alia palustris, alia terrςstris, ut docet Crevinus Κirin cherus se illam vidisse sceptus, scribit insuAChina,&describit esse mucosam ac plenam nauseae, instar li

macum tardam, carbones accensos sua mucositate e X-

tinguere, hoc ipsum sentit Scalig. exer. 1os. ait Κircher, de limacem in supprimendis ignibus aeque ac Salamandram valere. Sed fabula est hoc, animal inter flammas vivere, nec pyrausta in magno durae

igne: incineretur etiam Salamandra. Uerum non

per hoc negamus inueniri aliquid, cui parcat ignis. de quidem quoad speciem tractabit, hoc modo aliquis fiammam. Sit cylinder caua specularis, in lando ponatur candela, videbitur supra cylindrum flamma, sederit innocua, de hanc digito quisque rimari poterit.' apud plures legimus ; Si aquam fabarum calidam disi solueris cum calce, de maluauisti, atque magranculi

aliquid

40쪽

Curiosa, as aliquid addideris, istaque massa indεeris manumis,

atque reficcauerisi ignem innoxie deserre poteris. Hunc etiam ignem scribunt adeo mitem esse, ut supra manum ardere possit absque noxa Recipe ana aeqv. olei petrolei, terebinthinae, calcis vivae, adipis veriaecum & porci, terantur atque incorporentur, distillenturque in cineribus calidis, aqua illa quae prodierit, si inflammetur, tam mites datura flammas. Fulmen aliquod omnia disicevit. Huic credimus similem inesse compositionem illa. quam Florauantius apud Harsdo-

ferum ponit, qua . si tormentum aeneum oneretur, diis

scerpitur. Recipe sal nitri, inquit, unc. sulfuris unc. 4, Carbonum Sc herbae puluerisite vise la νnc. s. sat puluis . Denique dantur reruta fulmina, sed haea necesse est minus violenta esse, cum etiam pulueri pyrio, quantum demitur de sono tantum de viri' us idem Flonuantius pulueris huius descriptionem reliquit. Recipe lib. 3 sal nitri purificati, unciam . nam cte semis, camphorae purae: sulsdris optimi unc. 4. Carbonum nucis unc. 6, misceantur. fiat puluis sed hunc quidem sono minore, non tamen nullo credru

ι Fulminum diuisio.

io. Tres ab Aristot. de Seneca natur. quaest. lib. 2 e. 4o. Jecies a ilignantur fulminum. Primi est a. graecis, quam Seneca vocat terebrantem: ideo aula cum sit fulmen subtile, materiaeque rarioris pollic sis cilius ire, Ac se insinuare in corpora porosa: huiuς eL sessius est penetrare corpus salua interdum eius substantia, ve, si fregeris nuces saluo sacculo, in quo repO'suisti,