장음표시 사용
151쪽
runt; licet multis in locis Rhetorica &'Poesis, tanquam artes liberales majorum gentium, Academiis veluti pars corpori adhaereant, vel certe antiquum aliquod cum ea foedus retineant. Gymnasia, V ro, ut nunc sunt, in varias classes & sch fias distribuuntur , in scholas quidem Rhetorices& Poeseos, in classes autem Supr mae, Mediae, ac Infimae Grammaticae. Schola literarius ludus est a graeco Verbo quod est vaco, quia Caeteris reis. hus omissis vacare liberalibus studiis i ventus debet. Alii derivant scholae nomen a Vacatione, quam tanquam hon stum animi laxamentum pueris interdum esse dandum canit Ausonius.
Grase sobola nomine dicta est,
. labor, feris tribuantur ut otia, Musis. Utraque haec adpellatio apud Grammat,
eos controversa in concordiam Vocari potest, 'dicendo scholam Graecis & a vacam do literis, & a vacatione a literis nunc palam fuisse, quoniam utrumque hoc tu ueterarum studioso necessarium est, motus ει quies, certis uterque limitibus circumscriptus. Olim in porticibus scholae meis runt iuventuti apertae teste Plinior Agmaeandrum inquit γ Philippum eum Minem
152쪽
dmentiara . . Iasus, qvisunt in Iebola in Octauia portis e is, O Ailippi. Iam vero harum,
ubi humaniores literae docentur, schol rum usum antiquitas, utilitas, & necessitas satis commendante antiquitas quidem, dum tam apud Hebraeos, Chaldaeos, ISFyptios, Graecos & Romanos nihil antiquius fuerit, quam scholas ejusmodi erigere ac ludos aperire pro tenera aetate, in quibus tum primis artium S scientiarum rudimentis ad graviores postea disciplinas cum fructu addiscendas iuventus imbu
retur, tum moribus ad honestatem compositis veluti praepararetur Reipublicae
muniis cum dignitate ac emolumento Obeundis r Utilitas vero, dum otio malorum omnium fonte obstructo prima statim aetas honestissime occupatur amoeniorum miniarum deliciis, ingenia puerorum abste sa nativa caligine expoliuntur seu ad scierutiarum sublimiorum , si horum capaces inventantur, seu ad mechanicarum a tium prosessionem , quoniam & istae culis tura A mentis acie indigent: animi v ro teneri christiana quadam ethica, &morum civilitate imbuuntur. Demum necessitas, quum nemo repente doctus fiat, sed per multos gradus eundo ad Sapientiae templum aditus pateat. Non licet heic Rhodum saltu superare, nec no-
153쪽
dum gordium uno ictu solverer & tempore, & discendi ordine, & ingenii ad maturitatem perducendi industria opus esti Verum de gymnasiis & scholis disserendi Commodior, ampliorque campus sequesbii libro de Grammatica se se aperiet.
Critice supra scholas publicas.
XVIII. Quietas atque securas se stare sub umbra
Academiarum & Gymnasiorum a hitrabantur honae artes ac scientiae, quum eccet fuerunt iam olim, & sunt vel maxime hisce temporibus nostris, qui jucundisi1-mam hanc quietem conquisitis undique speciosis & cothurnatis argumentis turbare non dubitant. Fuerunt inquam iam
olim, nimirum M. Fabii Quinctiliani tempore, id est, primo post Christum natum seculo, qui publicis scholis damnatis, vel
saltem fama illorum imminuta, priVatos intra parietes artium & scientiarum studia constringere adlaborarunt. Nunc autem nostro quod vivimus seculo quis est, quem lateat, quantae quamque multiplices queis
relae premant Academias & publicas scholas , ct quot sint paedagogiarum fautores , qui juventutem, praesertim nobilem, procul
154쪽
cul a literarum palaestris aere publico er αἴs arcere totis viribus Contendunt, vel stimulante quadam invidia, vel lucri caussa, vel ideis de recta studiorum tractatione parum sinceris in transversum acti Z Duo igitur praecipua hoc in negotio capita discutienda mihi sumo, quae sane magni momenti esse videntur ad Reipublicae literariae tum existimationem , tum uti- litatem tuendam. Primum erit, an m
gis expediat privatim & domi sub Magistro aliquo literis addiscendis operam dare, an vero in Academiis &Gymnasiis Alterum num obsit potius bono literario, quam prosit scholarum multitudo. Ad primam quaestionem quod adtinet, quamque Quinctilianus magna cum accuratiinne ac eloquentia pertractaVit cc , quo clam quae in partem contrariam obiiciuntur , profectum in literis, alia Vero morum honestatem tangunt e utrumque siquid damni pateretur, grande profecto piaculum i Aiunt igitur longe maioris prinfectus spem imminere, ubi unum dunt xat discipulum informandum habeat Praeceptor, cui omne tempus, omnem peritiam suam, omnem industriam, verbo, se totum indulgere potest, quando Comtra in scholis Magistri laborem & curam
155쪽
quantumvis magnam, in plures, & non raro plurimos divisam esse oportet, ita ut dum omnibus satisfacere cupit, nulli ex integro fiat satis. Porro nequit tanta esse attentio, lainque seria ad praefixum sibi studium adplicatio in scholis, ubi multos inter discipulos uno alterum saepius interpellante vel omnino turbante prona
est animi ad alia quaevis distrahendi occasio, quae domi discipulo sub vigili oculo
Praeceptoris ac Parentum quotidie constituto, sibique soli & rebus sivis intento p nitus sublata est. Praeter haec paucis illis hooris, quibus juvenes in scholis detinentur, Blum ea, quae ad doctrinam, & quidem uno in genere, necessaria sunt, iis tradi pol sunt, dum privatos intra parietes discipulus S paedagogus semper praesto sint, ita
ut vix ulla pretiosi temporis particula inanis elabatur, variaque ad multiplicem
eruditionem spectantia praeter Certae cuiusdam disciplinae studium colligi queant.
Demum, quod gravissimum, periclitatur publicis in scholis, praesertim inΑcademiis , morum & vitae honestas, praecipuus imventutis thesaurus. Quippe ubi magnus studiosorum numerus, oc quasi campus stat apertus, plus semper gigantae quam honi frumenti est reperire. Sufficit una ovis scabiosa ad totum gregem inficiendum z
156쪽
. . N Scisntiaret . Iay .r quid si inter plures hujusmodi veris
seris libertas, otium, mala icietas sunt totidem sirenes, quae in periculoso aca demiarum pelago plurimis iam exitio fu,runt, qui si domi sub oculis parentum de procul a pravis sociis operam studiis do. dissent, Metello innocentiores honestatis ac ingenui pudoris naufragium nunquam fecissent. Non ausim ego inficiari, esse quaedam incommoda, quibus laborant Academiae ac scholae publicae ; fortassis autem non suo, sed eas frequentantium vel his prinsidentium vitio, id tamen quod contem do, est, longe plura maioraque comminda in his reperiri, quam in privatis &domesticis paedagogiis, ita, ut nulla .ra tione in comparationem venire possint cum Athenaeis, seu doctrinam seu mores spe ctemus. Primo quidem educatio publica iuvenes mirum quantum excitat, reddit alacres, animos ipsis inspirat, & innocem tem quandam audaciam suggerit, sive pMhlice sit aliquid proponendum, siVe privato etiam labore quidquam conficiendum occurrit; absque tristi languore illo ac frigore animi, quod suapte natura in 'spirare solet solitaria vita, atque intra parietes perpetuo conclusa, sub oculis forte morosi cujusdam Aristarchi, aut .
157쪽
plagosi Orbilii. Ante omnia, inquit Quwαilianus d r Futurus Orator, cui in m xima relebritate , in media 'Reipublica luce vivendum es, assisescat jam a tenero non reformidare homines , neque tua
solitaria Er velut umbratili vitaprigescere. Excitanda mens ae attollenda semper es, in ejusmodi secretis aut languescit, quemdam velut in opaco situm ducier aut contra intumescit inani persua one.
Neresse es enim, Fbi nimium tribuat, eui se nemini comparat. Neque illud veritati conisnum esse ex stimo, obesse in scholis publicis profectui multitudinemr immo vel maxim: prodesse illam censeo. Quippe inprimis prosectum capere potest iuvenis tam extis, quae sibi, quam ex illis , quae a Mais gistro aliis dicuntur, ita ut non in se uno, sed veluti in omnibus praesens eodem tempore discat. Quotidie accidit, hujus errores reprehendi ac corrigi, illius recte dicta factaque adprobari r unius desidiam objurgari, alterius laudari diligentiam, sibiquci dicta putat, quae tot aliis dicuntur in
utramque partem. Ex hac ipsa re necessario nascitur pulchra aemulatio, & amor
gloriae, qui stimulus esse solet laboris e
158쪽
mimirum sicut in silice per attritum m tuum excitantur igniculi & foras prorumpunt, ita inter honestorum juvenum ceditamina & literarias contentiones scintillae se produnt, dum unus opprobrio sibi d. Cit cedere aequali, alter etiam tribulem suum superare conatur, quivis inter suos Eminere, vel omnino primus suae classis esse ac palmam praeripere satagit. Quare pergit Quinctilianus et Accendunt omnia
loquitur de scholis publicis accendunt Omnia animos , γ licet ipsa vitiu-
ambitio, frequenter tamen caussa virtutum es. Haec omnia commoda, sane maxima, cessant domesticis in latebris, ubi discipulum terret difficultas, labor debilitat, nec stimulus adest, neque exempla, quibus ad majores passus faciendos excit tur; nec enim habet, cui, comparare se
possit, nec quem supergredi, sed Qtus vel semper est primus, vel semper ult, mus. Veniamus a discipulis ad Magistros S paedagogos. Fortassis maius emolumentum a privato, quam a publico sp xari potest Ita quidem sibi persuadent nonnulli parentum, ipsi vero Praeceptores ita iactitant, sed perperam. Sit enim, quod hi unum duntaxat informando occupati totum illi tempus indulgere queant, ac in diverso, disciplin
159쪽
mim genere eundem erudire. Quod fieri hoc possit, non dissiteor, sed an fiat, & cum eo fiuctu, quo in scholis zpublicis id fit, vehementer dubito. Nam ad hoc munus non lassicit, paedagogum esse hominem utcumque doctum, sed im super in docendo bene ac diu versatum a deinde ut sepositis aliis negotiis & occupationibus impiger sit in ossicio suo im- ' plendo. At ejusmodi homines sunt rarinantes in gurgite vaso : Non pauci sunt, qui multam eruditionem jactant ad fucum parentibus faciendum, interea praeter si perficiem parum vel nihil solidae doctrinae possident; unde dare tyon possunt, quod non habent: Alii sibi ac rebus suis invi- gilant potius , ouam discipulo curae suae commisso, nec libenter domi ad transtra sedent et hinc eum praescripto literario' penso ad pulpitum haerere cogunt, dum interea foris ipsi. varia quaerunt diverti- cuia r alii non tam fructuosae insormationis , quam pinguis salarii vel ossicii alicujus obtinendi spe in paedagogiam invo- Iant. Demum grande discrimen intercedit inter Magistrum , qui animo ad hoci, munus publice obeundum praeparato aC-' cedit, ac numeroso auditorio praeest, de inter praeceptorem domesticum mercede
constitutum e prior enim ipso numero disci
160쪽
quam lucri studiosus, magnaque Virium contentione in promovendo iuvenum profectu literario versatur, probe animadvertenS, non exiguam boni publici spem in sua , industria collocatam esse : posterior Vero, qui Velut singulos numerando passus cum dilhipulo suo unico progreditur, nemine spectante, nemine adplaudente, quo ferVOre, quove conatu, Vel potius quam Io cum languore, quamque humili voce
pssicii sui partes exequetur Dici non potest, quantum Magistri alacritas , &animi vigor, ac vocis contentio in e 'plicando docendoque conserat ad disicipuloS attentos reddendos,. ad. huscitandam' orexin, & sincerum bonarum artium gustum , ad . nobiles animi sensus de Oinhilueratura inspirandos. Restat, ut & illud, quod mλXimi momenti est hoc in negatio, ad exament Vocemus, scys et . num adeo magnis perl-culis obnoxia sit in Academiis α publicis scholis mo iam lionestas, & recte vivendia alio. , . quae si domi securior foret , extra teli iactum posita potior ut ingenuenisus est Quinctilianus, potior mihi ratio vivendi honeste , quam vel :optime dicendi videretur. Verum si rem probe conside- . TCmus, magna sane in scholis publicis - 3 bene