장음표시 사용
361쪽
tima, primis media misceantur, ut eas non χno tantum , sed & visia. noverit.,, Quum ergo coeperit tremente manuis stpum in cera ducere, vel alterius simis perposita manu teneri, regantur articuisse Ii ves in tabella sculpantur elementa , ,, ut per eosdem sulcos inclusa imaginibus M trahantur vestigia, ut soras non queantis eVagari. ,, Hucusque . Hieronymu
Purpurato huic Patri adiungo Imperatoria dignitate fulgentem Carolum M. qui non stium patrio sermone Grammaticam sobpsit teste Crangio cu , linguamque Teintonicam abstersa barbarie regulis ac pro ceptis cultiorem, aemulamque Graecae ac Romanae reddere studuit, verum etiam
publico decreto sanxit, ut sacri emendarentur Codices ab erroribus librariorum oscitantia &. interpretum inscitia invectis, ne in divinis lectionibus templisque inter saera officia inconditi solaecismi, & imeoneinni barbarismi praesentium auribus obstreperent cx . Silens praetereo alios disciplinae huius cultores aestimatoresque eximios, quorum nomina partim jam prodidi , partim prodam deinceps. Tibi autem O nobilistima Grammatices disciplina cano Virgilianum illud epinicium t
362쪽
saver bonos, nomenque reum , loris que manuunt. Haec tum de laudibus, tum de vindicta Grammaticae satis.
4,tus, Prorressis, eae ocessus lis e
VII. Id modo agendum mihi esse vIdeo , ut
ad interiora istius artis & adyta ipsa penetrem. Prius autem quam hoc fiat, operae pretium erit, ortum, progressum,mccasum, ac instaurationem latinae hmguae, cujus magistram se profitetur Grammatica, breviter & quasi aliud agendo imspicere. Hoc ut rite ac ordine fiat, inquatuor aetates eam dispescere lubet, quemadmodum hominis vitam, Infantiam nempe, Adolescentiam, Virilem, & S nilem. Iniantia repeti potest a primis cmnis, quas nacta est in Latio, angusto It
tiae angulo, qui nomen illud traxisse is
363쪽
tur a latibulo , in quo Saturnus a regno Cretae a filiis suis Jove, Neptuno ac plutone pulsus latuit y . Dicta quoque es Latium terra latente
Reipsa olim Latina gens cum lingua sita in
hoc paucorum milliarium agro , a Roma versus Campaniam se porrigente , al, quamdi. delituit. Tum vero victricibus armis late dominans , & Imperio potita , una cum iugo linguam hanc multis impinsuit populis. Nam ut D. Augustinus obis servat cet), Romani a Legatis & Praesidi hus ac iudicibus in provincias missis quae cunque negotia nonnisi latio sermone comici praeceperunt, ut hac ratione subditis necessariam redderent eam linguam , qua apli utebantur, eosque Romano Imperio sermonis quoque Vinculo arctius conjun gerent. Quin etiam velut lege cautum erat apud Romanos, ne alio quam latinae uterentur locutionis genere, si quae ipsis negotia cum Graecis intercederent, utivaerius Maximus prodit a). Illud magna, cum perseverantia custodiebant, ne Gracis unquam , nisi lative responsa δε-
364쪽
. Irammatis. rent. . . . Quo scilicet latina vocis bono,
per omnes gentes venerabilior dimender tur. Qua in re veterum Romanorum morem imitari voluisse videtur S. Mater Ecclesia Catholica, in qua nulla alia praeterkomanam lingua toto terrarum orbe coma
munis est, quum in ea Sacram Bibliam via gari praeceperit, quae sola Canoniea-Di vinique verbi auctoritatem nanciscitur; ato ue in hoc, nec alio, idiomate Religionis no rae sanctissima mysteria pertractari debere decrevit, ita ut lingua haec latina immorta. Istatem quodam modo participet ab Eoclesia Catholica, quae secundum Christi promissionem in aeternum- duratura est. verum ista, de qua loquor, lingua pri mis temporibus, ut fieri amat, latis in. firma fuit & cruda per quingentos & amplius annos post Romam conditam usque ad Livium Andronicum; & quamvis Viri docti non defuerint, pauca tamen literis manclata fuerunt, quum uti ait de primis Romanis Sallustius b): Optimus quisquefacerest om dicere malebat. Plus etiam tunc nonoris adhuc deserebant Romani Graecae, quam Latinae seu propriae linguae, nescio qua seu verecundia, seu reverentia ta- quoniam & leges de bonas artes e Graecia recens in Latium, ipsamque Ur- bem H D G urat. Catil.
365쪽
bem Rornam transvexere, quemadmindum canit Horatius cor Gracia capta ferum victorem cepit,
Intulit agresti Latio. Idcirco infantilis haec aetas, qua Latini halbutire coeperunt, parum utilitatis af seri, nec usui esse potest nobis, quum praeter dictionis quaedam rudera in ant, quissimis scriptoribus S columnis exsta tia fere nihil sermonis istius ad nos pere
Insantiam excisit iuveniss latinitatis circa annum U. C. DXIV. Coss. C. Clodio, S M. Tuditano, atque a tempore Luvii, de quo dicebam, Andronici, qui primus Romae latinas literas docuit, adusque Ciceronis aevum centum sere annorum finibus circumscribitur, quo sevo clam ruerunt Oratores , quidem Cethegus, M. Cato, C. Laelius, P. Scipio, L. CraGius, M. Antonius Sc. Poetae vero Q. Ennius, M. Accius, Plautus, Pacuvius Se cd . Haec tamen aetas multa comminniter usurpabat verba, quae sequens omnino repudiavit, aut ad limam vocavit, quemadmodum quod est, sine dolo apud Ennium. Alteras, pro alias apud Festum t Futuat illic, pro saepius fuit rco D a. Diff. r. iacm in μια
366쪽
bit ti-mareitom , saum maritum fisussit ivssiit et omneis , Maneis, OmneS, i Manes: Bucundus jucundus ' Porporea, Sop, purpura, super e Turbalisitur, pro turbatur t Endo restato pro intestato, Imd cinito pro imponito, As , Hos pro pons , frons , , postea, Poplicius' pro publicus, Mebe pro me, Mereto Ormoet, pro merito OrnaVit, Desutus, pro inclytus, & sexcenta id genus, ex quibus iistegras quoque inconditas formabantlantentias, qualis illa est apud Scaligerum
lex Tribunitia i siuei aliuta Dest, cum 's*unia familiaque Iacer sod. Sei quis em oest , paricida nec e d. Id est i Qui
aliter fecerit, cum pecunia S: familia sacer esto. Si quis eum occiderit, parricio cla ne esto, Plura ejusmodi fragmenta passim exstant apud Gellium, Festum, Pompeium, ac Priscianum. Quare in Iocundae huius aetatis auctoribus legendis delectum habere oportui ac iudicium, ne
Ennii , Accii , Plauti, & Pacuvii verbis
temere utamur, licet quandoque cum eruditionis laude adhibeantur in Inlcriptionibus, & Epitaphiis, in legibus conden dis , in tragoediis & comoediis, ubi vel iaci ostendendam vetustatis peritiam, vel ad auctoritatem conciliandam , vel ad ex citandos , tristitiae Iaetitiaeve assectus non
367쪽
ineleganter servire possunt. Haec de I
Sequitur virilis aetas, quam etiam LM tinisimum adpellant, cuius initium a CD ceronis aevo ducunt, finem vero ad Augusti & Τiberii mortem extendunt, ita ut florentissimum hoc latinitatis regnum nota multo plures quam octoginta annos complectatur, & Vix tertium Imperatorem Conspexerit. Angusti profecto limites, si temporis ratio habeaturr non item si conia templemur ubertatem ac faecunditatem stli, dum maxima protulit ingenia in arte Oratoria, Poetica, &Ηistorica, dignaque quibus assurgant sequentium aetatum scriptores omnes, quosque posteri ad imit tionem simul dc admirationem sibi proponant. Inter hos numerari solent I. Caesar, T. Livius, Sallustius, Cornelius Nepos, Vitruvius, Virgilius, Horatius, Ovidius, Catullus, Terentius Sc.' Primum vero locum merito sibi vendicat, de familiam ducit M. T. Cicero, quem ipsam eloque tiae Vocem, atque coelestem in dicendo Virum nuncupat Quinctilianus. Haec igitur aetas est Procerum latinitatis, quorum ,
omnium libri & scripta inoffenso pede si
Poetarum quorumdam spurcitias sustul
ris legi possunt & merentur. Et quamvis cruditione, stylo, dc ingenio multum
368쪽
dispares sint, sermonis tamen sinceritate ac elegantia, Velut sanguinis communi ne, pares existunt, ita ut forma & exemis plar verae Latinitatis iure haberi debeant. Superest, ut de ultima dc quarta aeta. te, devexa nimirum, dc ad senium paulinlatim inclinante pauca in medium pros ram. Post Augusti mortem imperante Tiberio mascula Romani eloquii virtus cum moribus sensim coepit emolliri ac enervari, dc lingua Oratorum ac Poet rum, quae prius nonnisi reipublicae commodis, justitiae ac virtuti servire, modo privatorum fortunae adulationique 'inc, pum venalis fieri consuevit. Numeratnaec aetas Velleium Paterculum, Curtium, Senecam utrumque, Celsum Medicum, Valerium Maximum, Pomponium M Iam, atrumque Plinium, Statium, Luc num , Apuleium, aliosque, apud quos
novas quasdam voces a primis fontibus recedentes est reperire, quemadmodum
conversatio pro vitae societate, Excessus pro delicto, Taxo pro reprehendo, μμ vilegiam pro beneficio , Iub meo nomise Iro meo nomine, dc his plura similia.
ateri tamen oportet, sermonem latinum, quo usi sunt hujus aevi vcriptores, nequo Contemnendum neque negligendum esse
ab co , qui eruditioni politaeuue dictioni
369쪽
operam navare cupit. Ut enim aurei iutius seculi scriptores, ait Andreas Scho rus ce , ad imitandum proponendi, sic hujus ad rerum cognitionem parandam legendi sunt aliquando, formato iam stylo Ciceroniano. Haec latinitatis facies eratusque ad Antoninos Impp. spatio fere centum &. quinquaginta annorum , post quod magnis passibus in peius ruere, ac turba tis fontibus lutulenta fluere occepit. Fuin runt tamen & isto tempore, quorum hagin re Conatus non omnino spernendi sunt a Palladius, Gellius, Arnobius, Tertulli nus, Minutius Felix, Lactantius , Ausonius, Prudentius, Macrobius &c. qui se dulo studio dc imitatione priorum laudem aliquam sunt conssecuti. At subsequenti, bus annis, dc maxime ad finem Seculi IV. diuub in Honorium, & Arcadium Impe rio, quum ab utroque sole locustarum inis star advolantes innumeri Barbari, Gothi, Vandali, Hunni &c. omnia late Vastarent, ietiam bonas artes & literas barbaris moribus & vocibus foedum in modum corruinperunt. Tunc primum insuetas aures per in Ierunt vocabula illa horridum quid sonantiae Totaliter, ex integro, Banuire, id est, proscribere, Gocca campana, Fusca,
lagena, Basardus, Nohhus, Hostagius,
370쪽
obses Miteri Equites, Morgenge a dos , Tornare , hasta certare, viaimare reco gnoscere, & sexcenta alia. . Quare vix ullus scriptor, pauculis exceptis, qui ocommuni naufragio tabulas aliquas subintraXere, vix inquam ullus scriptorum fuit, qui non ferrum & lignum loqueretur, a. lutum spueret, eoque chartas ac libroa
VIII. 'Uquidem seculo iam octavo de latinitate
instauranda cogitatum fuisse non levis est coniectura ex Diplomate Caroli M. cinius meminit Baronius. In hoc Imperator Paulinum, postea Aquileiensem Patriadi cham, Virum non minus pietatis quam eruditionis fama celebrem, nuncupat aditis Grammatica MagiWrum. Quin Monachus quidam Engoli linensis iα vita eiu dem Caroli a se conscripta f prodit ingens illius studium, quo ad re aurandas in regnis sibi stabiectis latinas literas fermbatur , his verbis r Domnus Rex Carolus iterum a Roma artis Grammatica di com- f Aνικἐ ἀπ cieatum Tin. α