장음표시 사용
51쪽
rent, qui decrescente semper primo m. I turae florentis vigore magis ea opus habbi turi erant. Id ego facile crediderim, ille: aevo necdum medicorum turbam occidi me homines. Quid de Iuris scientia dicam: Neminem latet, illis temporibus celerr mo passu genus humanum fuisse propagD' tum, henedicente immo mandante Deor
Crescite es multiplicamini ci . Et licet
cuivis praeceptum fuerit, ut actariae uxori suae, necdum tamen consanguini tis aut assinitatis impedimentum aliqaoderat lege constitutum. Ita factum, ut brevissimo tempore a primo stipite Ad mo in plurimos ramos, & generationes diffusum fuerit genus humanum, e quis 'hus integrae surrexerunt familiari Familia
cois, familia Seth, familia Cainas, familia Maialeel , familia Pared, familia
Henoch, semiuia Mathusalem , quas Omnes adhuc superstes Adamus viderat, utpotπmortuus anno Mundi nongentesimo trigesimo. Jam vero in tam numerosa repu-bIica ex tot familiis veluti composita opus erat Rectore ac Gubernatore, potestate quadam &. legibus fallem .ceconomiciS, atque statutis,i ut omnia, quantum fieri
posset, tranquille sine litibus, iurgiis de malefactis agerentur, cuique suum tri- Q Genes. X.
52쪽
hueretur, custodireturque morum disci lina & culius Dei. Frustra sunt, qui soro naturae ductu, aut providentiae divinae miraculo socialis vitae vinculum tot inter homines & familias disiparis omnino indo iis, qualis erat in Caini & Sethi progenie, integrum atque illaesium fuisse conservatum contendunt. Hahemus itaque etiam
Primos inter homines Iuris politici & sacri
quaedam saltem tenuia vestigia. Denseque ut reliquas artes & scientias pret teream, nec primis Theologiae cujusdam seu sacrae doctrinae rudimentis ea tempora fuerunt destituta. Non enim est credi hile, Adamum Dei, suique adeo oblitum fuisse, ut filios ac nepotes in iis, quae ad unius ac veri Dei cognitionem & cultum pertinerent, quae ad vitam salutemque Iempiternam necessaria serent, quae ad morum probitatem honestatemque fac rent, ut inquam Adamus filios ac neportes suos in hisce rebus non erudiverit, ut divinas perfectiones, quae Attributa voca mus, maxime sapientiam, potentiam, ac providentiam in condendo mundo, se mandoque homine, bonitatem in conse,
renda originis iustitia, hujusque dinnis, iustitiam in vindicandis Iegibus . misericordiam in venia indulgenda &c. ipse nimium vicinus horum omnium
53쪽
testis non explanaverit, ut peccati or Lhalis remedium, & virtutum praecipuae Theologicarum exercitationem eos non timcuerit, atque Christi in carne adventum ac gratiam Servatoris non praedicaverit. Erat profecto Religio vera ipsi mundo deprimis hominibus coaeva, quae tamen absque istarum, de quibus dixi, rerum notitia & doctrina consistere nequaquam poterat. Quis jam non videt, artium &scientiarum semina, primaque elementa a primo quoque mundi aevo, ab Adamodi proxima illius posteritate petenda esse, eaque nunc magis nunc minus diversis seculis, & in diversis regionibus custodita & exculta demum ad nos pervenisse, ut adeo nulla fides adhibenda sit AEgyptiis, ac Graecis malxime, genti tam ambitiosiae quam sit perstitioni & fabulis declitae, 'dum modn hunc modo illum civem suum hujus istiusve artis ac scientiae prumum inventorem celebrant; quamvis imficiari non velim, fuisse inter illos popu- llos praestantia, quaedam ingenia, quae diu abdita haec naturae cimelia, adhuc aspera
ct impolita, primi in lucem produxere, atque ingenti labore ac pertinaci studio probe expolita & ornata quasi merces palam venales in foro literario expo
54쪽
III. Nunc stabilita prima sede ac velut arce Omnis generis Disciplinarum, instituta
earundem per orbem perefrinationis curatius Cognoscendae nos accingamus. Pomquam per mille sexcentos annos & amplius intra fines Armeniae,Mesopotamiae, ac Cha daeae, 'regionum intra Tigrim & Euphratem sitarum, per quas se primarum hominum familiae dilatarunt, postquam diu inquam artes & scientiae velut quietae substiterunt, tamque longo temporis spatio utique m gis excultae fuerunt, deleto ultricibus dbluvii aquis fere toto genere humano nomnisi reliquiae illarum angustissimos intra fines unius familiae Noemi conclusiae supererant. Pace reddita, ictoque cum Deo foedere Noe Patriarcha, uti genus humanum per multiplices generationes, ita &disciplinas qua sermonibus qua exemplis ante oculos positis inter suos instaurare Caepit. ' His vero ad turrim Babel inter se divisis, &. per omnes orbis partes disperis artes & scientiae tanquam lpolia quaedam eos secutae sunt, cruda tamen & inculta',
quum homines illi aliis aliisque regionibus
i& terris occupandis, & familiarum nece statibus magis, quam bonarum artium culturae intenti fuerint, quoque longiuS
a prima sede disciplinarum progressi erant,
55쪽
eo plus barbariei contraxerint. Abraham pater ille multarum gentium oriund ostirpe Seni, qui Japheto in Europam, Chamo in Asiam exteriorem dc Africam migrantibus ipse in interioribus Asiae r manserat, Abraham inquam fuit, qui in Chaldaea patria sua felicius illas excoluit 3 unde Chaldaeorum atque AEgyptiorum, ad quos postmodum peregrinatus Abraham, σο*ιοι seu sapientia & eruditio ita SS. Literis ch magnopere celebratur. Prima igitur artium dc scientiarum nobilis peregrinatio a Chaldaea in AEgyptum su- Icepta fuit, ubi tam insignes brevi tem- tempore progressus fecerunt, ut teste Diogene Laertio ci , quamvis Chaldaei priores AEsyptiis ingeniorum culturae se dederint, illi tamen his rursus usi fuerint magistris. Atque horum literatura imbutus Moses, de quo testatur S. Scriptura
k , quod fuerit eruditus in omni sapiemtia 2EDptiora , magis hujus quam AEgypti ipoliis .nustus cum populo sibi
commisso longam illam per desertum peregrinationem suscepit. Hac durante v xiis artium & scientiarum monumentis &ipse inclaruit, & Hebraeos instruxit: Phi. Iosophia tum naturali, tum morali, M
56쪽
hematica , Geneologia, Arithmetica , Historia, Architectonica civili & milit ei, Iuri rudentia, & Theologia; quae
omnia ex ipsius Pentateucho luculenter adparent in describenda coeli di terrae fabrica, in designando siderum cursu, in t xenda Patriarcharum historia, in numero populi ineundo, in constructione Tabedimaculi, in castris metandis, in oppugnatione urbium, in praeliis, in sudiciis exe Cendis, in sacris & sacrificiis ordinandis, in praeceptis divinae legis promulgandis explicandisque, quas disciplinas a Mose pleno velut alveo haustas Hebraei secum ἔn Terram Sanctam intulerunt, dc adusinque tempora excidii Hierosolymitani muleis audias incrementis conservarunt, quemadmodum e libris Regum & Macha. haeorum clarissime adparet. Interea dum in AEgypto bonarum aditium studium ad sublimem quemdam grarium ascendere videbatur, excitae fama exterae nationes, praesertim Graeci, ma na requentia illuc se contulerunt, ut ibiisdem in vario literarum genere seu inso marent se, seu perficerent. Eo certe
consilio grandes illi Graeciae Sophi Pyth, goras, Thales, Democritus, Plato ali, que in AEgyptum proficiscebantur , max, me Alexandriam, civitatem Regiam, ubi
57쪽
sub Ptolomaeorum patrocinio Velut mori polium scientiarum exercebatur et neque etiam sine isnore in patriam sunt reverita Nam post reditum suum diversas Scholas& Lycea erexerunt, in quibus Graeca iuventus , etiam nobilissima, in literis dehonis artibus institueretur a praestantissa-mis quibusque magistris, quorum fere singuli in id erant intenti, ut continuo studio & profunda meditatione vagam illam & latissime patentem AEygptiorum sapientiam ad prima principia Certam methodum reducerent, atque ad scientiae proprie dictae dignitatem eveherontis Ita factum, ut brevi tempore non soluin AEgyptiis ipsis, e quorum sontibus literas . in regiones suas derivarunt, superiores evaserint, Verum etiam disciplinarum fere omnium inventoreS esse Crederentiar.
Prae aliis autem discendi docendique stu dium floruit in Attica regione, ubi Athenae, quas omnium doctrinarem inventricem vocat Cicero cl). Nec mirum: erant enim in Graeciae Rebuspublicis ii, qui caeteris eruditione praestabant, maximo in pretio. Eloquentiam & Philosophiam sequebantur honores , potentia, quin dc statuae in foris erectae. Hinc NobLlium quoque liberi Rhetorum scholas
58쪽
potissimum frequentarunt, in quibus etiam omne genus literarum simul addisce- :hant. Nec suis iam contenta finibus Graecorum literatura post suf)ugatam Asiam in huius quoque provincias se se extendit. Constat enim multas Asiae gentes cum lingua graeca reliquarum quoque artium disciplinas recepisse, cuius rei testes habemus Ciceronem & Str honem e prior Antiochiam Syriae urbem
eruditissimis hominibus, liberali isque Audiis inuentem appellat m . Alter
Tharsiensium stholas plurimum laudat. Non minus apud Pergamenos, Rhodios, S Ephesinos literas floruisse aevo illo idonei scriptores reserunt: quin & ad SinasuSque penetravit prae reliquis Matheseos disciplina, quam ab ipsio mundi exordio, cui coaevum volunt esse regnum suum, Jam penes majores suos cultam fuisse amishitiosius quam verius gens ista caeteroqui politissima iactat & credit. Quemadmodum vero Graeci in AEgyptum, ita dc Romani in Graeciam literarum S studiorum caussa peregrinati , laeti. que ac divites cum mercibus istis in Laistium reversi sunt. Fatentur hoc ipsimet.
Quippe Livius ait n)r Artes multas aut
animarum corporumque cultum nobis eru-
59쪽
sa Cap. L En clopaedraditissima gens scilicet Graecorum inve
nit. Non minus Tullius et a Grincis imquit o 'ilosophiam omnes ingenuas disciplinas habemur. Nam populus Romanus primus e pastoribus, mox latroniis hus, demum e militibuS Coaluit ac propagatus est , neque ullos doctrina praestantes civitate donavit, antequam cum exteriS,ac Graecis maxime, rem habere coepit. Tum vero quum Graeci in Romanorum arma & leges iurarunt, Romani vicissim Graecorum scientias & disciplinas utraque manu sunt complexi. Primus, qui literas inde Romam detulit, Ennius fuisse perhi-hetur, quemadmodnm prodit Cornelius
Ennius ut noster cecinit, qui primus
Detulit ex Helicone perenni fronde co
Quanto postmodum quamque incredihili studio & ardore bonas artes excoludirint Romani, satis demonstrant tot moninmenta S libri, atque scriptores aurei adigentesve seculit Gin & ex urbe Roma
60쪽
tanquam Centro in provincias armis sub
iugum missas in Galliam, Hispaniam, dc adjacentes insulas, ipsam denique in Germaniam felicissimis auspiciis literarum
Commercium inVexere, quamvis harum aliquae citius, aliquae serius illud admittere ac eXercere caeperint. Plurimum quoque ad scientiarum incrementum 6c
splendorem contulit Christiana Religio..um enim haec sine literis & bonis a tibus nec satis contra hostes suos se tueri, nec barbarie populis dominante doctrinam suam latius propagare potuisset, Christiani Principes & supremi Ecclesiae Praesules ubique scholas, hibliothecas,
ει academias communi velut consilio, magnisque sumtibus erexerunt, ac mainioribus dotarunt, in quibus postmodum omnes omnino arteS atque scientiae domicilium fixere. Ex hic hactenus in medium allatis facile patet selix peregrinatio artium & scientiarum per orbem; qua scilicet ratione e primorum parentum patria sede in vicinas Asiae regioneS, eXnis in AEgyptum, ex AEgypto in Graeciam, e Graecia in Italiam, ex hac in Teliquam Europam grandi sane circuitu Commigraverint. Quod si vero universum qua late patet iter illud unum veluti sub Aspectum ponere Velimus, sequente3