장음표시 사용
71쪽
De Psilosophia ut aliquid proferam,
M'ses primus erat, qui eam i Maioribus Receptam, tum Naturalem tum Mor Iem , latius explicavit in suo Pentateucho.QuamVis enim AEgyptii ab Abrahamo Peregrinante non modicam illius notitiam hauserint, maximis tamen eam mysteriis S hieroglyphicis involverunt, inter rei, gionis arcana custodientes, usque dum Pleniorem apertioremque doctrinam istam e libris Mosiaicis ad se delatis hauserunt. Hanc ipsam magis nonnihil excultam &a superstitionibus purgatam Graeci ex l. AEgypto laeti domum asportarunt, ac maiori a Sapientibus suis studio elaboratam CXornatamque palam professi sunt. Et sane iam a Thalete usque ad Platonem plurimae veritates prius absconditae tum in Philosephia naturali, tum morali su runt detectae. Tres erant tunc temporiSPhilosophiae celebres r Ionica Mileti a Thaleter Italica a, Pythagora in Cala-hriar Eleatiea in Elea magnae Graeciae urbe a Xenophonte instituta. Postmo- dum in varias distracta fuit sectast in Academicam duce Socrate, e cujus schola divinus ille Plato prodiit: in Cynicam auctore Λnthistene ac Diogener in Sto,
72쪽
Cana , cui Zeno initium dedit: in Seepiscam Pyrrhone magistro et in Peripateticam ab Aristotele Platonis discipulo' conaditam , cui longo post intervallo ante tempora M. Antonini Imp. successit Eclectica a Potamone Alexandrino erecta, quae singulis e sectis saniora dogmata elegit. Caetera Plato, dum sapientiae suae thesauros omnes in Philosophiam effudit,
ampliores ei fines constituit, arctiores contra Aristoteles, qui primus eam in a gumentandi ac rite concludendi methodum redegit, quam etiamnum hodie imnent scholae bene moratae, ac docti omnes mirantur. Ita graecae Philosophiae fama ubique se dilatante excitata juvemtus Romana magnis passibus properavit Athenas ad hanc disciplinam e puris fomtibus hauriendam, probeque imbuta domum rediit; a quo tempore Romae quinque magno in pretio haberi coepit, Pra, Cipue ea, quae de moribus agit, uti e Tullii & Senecae libris luculenter conetat. Non minus post Christi adventum, de promulgatam legem Evangelicam, qUam do Christianis aeontra ethnicos Philosophos continuo pugnandum erat, us suam morum doctrinam vanae illorum Philosephorum doctrinae opponerenti eouxumquc errores de mundi aeternitate, da ,
73쪽
casti & fato, de animae mortalitate, demetempsychosi seu animarum transmigratione, deque corporum interitione &c. lrefellerent, maximi quique inter eos Viri Philosophiae operam navarunt. Haec po- 'stea magnam stragem passa est harbaris gentibus Italiam inundantibus, ac pene sepulta iacuit. Resuscitata tamen fuit seculo XII. in Hispania Arabum quorundam ope, praesertim Averrois & Avicemnae, qui tamen nimiis eam subtilitatibus, argutiis, quin & superstitionibus cumu- llarunt potius quam eXornarunt. Secuti sunt meliores Aristotelis interpretes, imter quos eminuit D. Thomas , tenuitque
diu haec philosophandi ratio, donec sub lfinem seculi XVII. & initium XVIII. in lGallia, Italia & Germania, nova & rnul- 'itiplici experimentorum ac systematum iaccessione novam quoque formam indue- i
Mathesin, maxime partem illam, quae ad siderum ac temporum notitiam perti- , net, Adam in familiam suam, haec in Chaldaeam, Abraham autem in Chanainnaeam, tum in AEgyptum quoque illatam felicibus auspiciis propagavir. Prae reli- ' quis autem Moses illam excoluit, quem l Arithmeticae, Geometriae, ArchitecLon,
Mae, & Astronomiae peritum fuisse Philo
74쪽
Scientiarum N Arnumi. ψ mbraeus testatur, & istis id ipsum relict
in Pentateucho operum eiuS monumenta demonstrant. Verum apud AEgyptios post plurium annorum culturam tota demum in Astrologiam quandam stuperstitiosiam degeneravit. Feliciores in Graecia progressiones fecit a ThaletiS tempo.
AEgypto haustam eo secum transhulit quamque Eudoxus ordinato lunae cursu' elementorum, Ar chimedes sphaera &sipeculis causticis, alibque praesaris aliis inventis & demonstras dum porsectionis gradum perduxere. His non contenta finibus nimium angustis e Graecia in It liam, Arabiam, Persiam, aliosque ponulos Orienta adiacentes Matheiis eiusque studium siesie mlatavit: quin etiam in zgnum illud vastissimum, quod Sinense vocant. Et vero apud nationem hanc acutiaeque ac politi ingenii stabilem veluti seriem, nec seculorum longissimo tractu in terruptam fixisse visa est haec disiciplina utpote quae Sinensibus praecipuo in amore
qui primi animarum lucro incitati ad
75쪽
Instrum, Schadius, Verbiestus, Nodi
lius &c. non sine admiratione hujus culturam, variam supellectilem, ephemerides, aliaqne documenta antiquissimis iam temporibus collecta ibidem invenerunt. Nec mirum, quum prae Caeteris omnibus huic studio. maximus semper honor exhibitus fuerit. Nam qui eo excellunt, Mandarinis seu Nobilibus accensientur, & inter alia regni Tribunalia illud quoque con LCuum est, quod Mathematicum adpellant. In Europa vero Mathesis Romae aliquamis diu culta mox in Barbarorum manus deis lapsa est, nec nisi post Carolum M. denuo inclarescere coepit, diversis Principibus, Regibus, Imperatoribus, maxime summis Pontificibus operam suam & opes ad scientiam ram utilem quam necessariam instaurandam contribuentibus. In Germania hunc laborem in se susceperunt Pelthachius, Mulierus, Copernicus, Ty-.cho Brahe, Kepplerus, Hevelius, &H. genius, ac Scholius S. I. in Italia Galb us, Clavius, Kircherus, Ricciolus, Omnes tres e Societate Jesu: in Galliis Dechalius S. I. & duo Cassini. Nostris vero temporibus apicem perfectionis attigisse videtur per Societates, ut Vocant egias, Parisiensem, Anglicanam, Bero- . ensem, Petropolitanam, perque Insti-
76쪽
ratum Bononiense, Lipsiense, Viennente,' quorum opera Matheseos arcana auaeque in lucem protrahuntur, & orbi literato in publicis Actis communicantur. Medicina auctorem S. Scriptura celebrat ipsum Deum, utpote de quo, licet omnium aliarum artium & scientiarum
fons & origo sit, singulari tamen quasi
titulo memorate Vere a Deo es omnis medela , & Altismus creavit de terra medicamenta oc , atque ab hoc inter alias indita fuit primo Parenti medicae artis. cognitio, ut qui per peccatum suum posteritatem totam omni morborum di imfirmitatum generi, ipsique morti obnoxiam fecit, etiam medendi rationem ali, quam ac modum subministrare posset. Varia exstant huius artis vestigia in SS.
Literis. Nam in libro Genesis b leg, mus, Josephum, Jacobi Patriarchae filium, AEgypti Pro - Regem mmdasse Medicis suis,
ut defuncti patris cadaver aromatibus condirent, quorum mira ViS. erat in ea regione ad corpora a putredine immunia servanda, quae Coromomia adpellamus,
ει ipsa serviunt vel maxime ad pharmaca praeparanda. Rursus c) mandante Deo Moses legem promulgavit, ut Vir, qui
77쪽
graviter percussisset alterum , si hic more tuus non fuerit, operas ejus γ impensas in Medisos ille restitueret. Non minus Salomonem perfectissima omnium herba Tum, plantarum, ac mactuum, e quibus medicamenta fiunt, cognitione praeditum fuisse testatur liber tertius Resum cri). Hinc dubium esse non potest, Iam apud Hebraeos & AEgyptios medicinae artem dc cognitam fuisse, & exercitam. Graecia tamen prae caeteris illam sibi vendicavit in Apolline suo, quem inventorem medici
nae de humano genere optime meritum in Deorum numerum retulit: eodem ho nore filium AEsculapium affecit, quem medica arte sua etiam mortuos ad vitam ex inferis revocasse fabulabatur. Atquo
in huius familia scientiae istius arcana V Iut sedem fixisse memorant historiae, ita ut nulli alteri extra eam Medici munus obire licuerit. Ex hac A sculapiorum stir pe descendit Hippocrates, Numen illuclMedicorum, qui dispersa medicinae dogmata primus in artem collegit, & certa methodo complexus est, relictis posteritati libris doctissimis. Brevi autem in sectas abiit haec scientia, quarum tres prae-- Cipuae fuerunt: Empirica, quae sola eXp . . 'nentia in medendo nitebatur: Methodica,
78쪽
quae rejectis experimentis triplicem moris horum fontem, atque ita triplicem quoque curandi methodum constituite & Rationalis quae utrique parti aliquid tribuehat, ac eXperientiae methodum Coniunxit. Magnum erat apud Graecos Medicorum nomen, non item apud Romanos. Nam
post breve tempus, quo e Graecia Romam adpulsis est haec disiciplina, Medici ex ur-he vel ob avaritiam vel ob inscientiam ejecti fuerunt. Restituit tamen rem Galenus ex Asia advectus, qui Hippocratis placita, quae admodum corrupta inVen rat , tum integritati suae reddidit, tum meliorem in ordinem distribuit, multaque de suis principiis dc arcanis adjecit.
Erumque ars haec tam utilis, quam qua stuosia esset, hrevi per Omnes Europae regiones medica gens colonias duxit. Cele-hris erat olim in Italia schola Salernitanae celebres Medici ParaceIsus in Germania,S Hel montius in Belgio. Posterioribus
seculis atque nostris potissimum frequentiore usa anatomices ex disiectis animalium & hominum corporibus icientia haec ita profecit, ut investiga D s morhorum sedibus, observatis symptomatis, dc n turae crisibus, detectis remediorum arcanis, inspectis herbarum virtutibus, & excussis omnibus membrorum angulis ij
79쪽
mortalitatem hominibus promittere posset, si foret in medico semper, relevetur lxi mer. lVI. Iurisprudentia latissime patet. Primum ejus fundamentum est jus naturae, cujus prima & generalia principia, quam in se
Pauca, tam in iis, quae inde eruuntur, , multiplicia manifestat lumen illud naturale, cuivis hominum- ingenitum. Hoc lumen, quum in Adamo admodum exce, llens fuerit, facile ea, quae ad ius naturae . . . Pertinent, progeniem suam posterosque ille docuit, ac copiose explanavit. Praeter ius hoc, quod omnium aliorum jurium regula est & moderatrix, primorum parentum filiis & filiabus, horumque nepotibus in semilias distributis ius quom dam oeconomicum c civilis species adhuc imperfecta esse coepit, sine quo recta familiae gubernatio subsistere nequit, u Iote quod ossicia uxorIs erga maritum,iberorum erga parentes, semorum erga dominos, & familiae membrorum erga se invicem complectitur. Ubi vero illae m , gis magisque auctae in gentes integras e CreVere, ortum est Ius gentium, circa hella, pacis scedera, & commercia mintuo consensu constitutum. Constructis
80쪽
autem civitatibus natum est Ius civile seu politicum, quo omnia & singula civitatis membra in officio continentur. Caetera
universim Jurisprudentia in sacram & printanam dividitur. Docet enim ipsum ius naturae, Deo quod Dei est, & homini quod hominis est, dandum esse. Utrumque ab Adamo tanquam iuris Doctore a Deo constituto primis hominibus trad, tum est, ita ut in Caini posteris , quos . Iios hominum adpellat S. Scriptura, Jus profanum: in Sethi vero familia, quae Filiorum Dei nomine venit eadem in Scriptura, Jus sacrum maximam partem custoditum S propagatum fuerit. Extimeto per diluvium paucis exceptis humano senere instauratum est a Noemo, & per altius progeniem facta gentium divisione ad alias quoque orbis plagas & regiones,
quas occuparunt, translatum. Praecipue
post Patriarchas viguit in populo Dei, cujus Principes erant Moses de Aaron, quorum ille, quae ad huius regimen devitae felicitatem, iste ad divinum Cultum dc res saeras pertinebant, uterque Dei, Legislatoris supremi, iussu salubere, mis legibus promulgatis ordinabat. Pe severarunt haec iura intacta post occupatam terram sanctam, tum sub Ducibus