장음표시 사용
221쪽
223쪽
DIIputationem a fudisso scribi, Dromio D. L. mirum tibi Mn Didebitur, se
modo plane non ignorat eris academicos mores: a me scribi diu uationeni.s tibi sum notus , fortasse mirabere. Durum me dices suscepisse provinciam, longe si pra hinnerorum meorum dires postam, multorum illa rem naufraelis: in qua denique, nisi excellas, gloria partim es, turpitudinis siquando multam. Vera quidem illa sponte fateor, nec me etiam fugertiui scripturieutem. Verumetim per aliquot avnos jam in Academia essem Terfatus, nec ullam adhuc publice dedissem dilige utiae profectuumque meorum spectam, puduit me in adeo celebri scientiarum emporio tam diu inanem otiosum luderi; satiusque duxi periculis quibusctinque me committere quam, silentio Lugiori, occasionem illis dare. ex Dorrim arbitrio Peudeo, demiae ac inertiae reum me suciendi. Ad scribendum igitur (quae sola mihi erat tau animum opstuli; eo quidem conssio, ut, s nihil scriberem, quod admodum esset reprehendentium, bene merum agi exsimarem: s quid, quod laudari posset, eaque censeri eloria dignum. quae Tithosset judenilibus albis cohedi, id totum ponerem in lucro. sit od ait materiam attinet, ea ni sedulo ditaDi, qua ad aliquem titulum Punisecturum directe pertianeret : cum enim tot extera ad Evi Dra scripta, quid in materia adeo exhancta
fractura Didiosiis posset ' Eam ergo malui seligere, qua per totum fere jus dissica, s non rerum metarum (quod in sudioso di esse es) salum collectionis
ordinis mihi laudem utiquam posset conciliare Ut eam digne tractarem, varia in hunc sum undiquaque corrasi: nulli auctori peperci, qui usum aliquem mihi postset hac in re praebere : Doctorum, qui ad hauc materiam scripserunt. scrinia, s nou iutegra, saltem (quid enim judat ultro suspicantem celare' iu
multis compilare me non piguit. Ne ideo tamen exHimes, solus me descriptoris partes egisse: mea quoque sunt adlatia, eaque non ita tuum: meas animadiae foves, mim aliquando judicium aliorum subrinxi opinionibus. Utrum recte, Tuum, D. L. arbitrium, Tua erit existimatio. uadam forte vitas ariducia, quaedam minus Dalida reperies: sed utraque tironem me es judevem dum a3 guunt, fatis mihi demam a Te Fugitant, ut Te patiaris exorari. Si mini DLrum quemlibet errare humanum est, quanto humanius erretre intolescentem s
224쪽
NuLLA unquam res majori curae fuit sapientissimis cujusque Reip. Gubernatoribus, quam liberorum, quibus repleatur civitas, procreatio & educatio: hac etenim ratione humanum genus, alioqui breve interiturum, immortalit te quali donari , perpetuaque successione idem semper remanere videtur. I inc est quod matrimonium tot tantisque auctum privilegiis videmus a prudentissimis inter alios legislatores Iuris Romani conditoribus, ut qui maxime persuasum haberent, matrimonium esse principium urbis, Reique publicae s minarium, ut ait CICE Ro i. de adeoque civitatem salvam esse, absque ipsisus sitequentatione, non posse. Ex his jam facile apparet, quanta sele nobis offerat privilegiorum mulieribus concessorum seges. Cum enim ingenii imbecillitas, aut innatus sexui pudor illas, ab omni publicorum ossiciorum administratione, penitus arceret, nullamque sui in repub. praeterquam in liberorum procreatione, utilitatem praestare possent, quaecunque in matrimonii favorem sunt introducta, in ipsas maxime, iacta quadam veluti compensatione. recidunt ac redundant. Haec est, quam in argumentum hujusce nostrae exercitationis selegimus, materia. Valla illa quidem & intricata, non ideo tamen minus amoena ac jucunda. Tripartita illam divisione complecti ac persequi conabimur, ita ut primo quid in Constititendo matrimonio, deinde quid Conclaute . quid tandem Soluto peculiariter mulieribus concessum sit juris, inquiramus et adeo status illius pars nulla privilegiorum vaciva ac inanis re .licta est.
T N Constituendo matrimonio prima naturaliter inspectio nobis occurrit, qua aetate pollit contralii: hanc autem aetatem Puhertatem elle nos docet Justinianus pr. I. de Ni pt. Biennio igitur citius nuptias contrahere foeminis licet quam maribus, ut quae pubertatem totidem amiis maturius assequantur: anno scilicet aetatis suae duodecimo : cum mares non ante decimum quartum. pr. I ibi. qu. moiae tui. Fn. l. . d. R. N. l. L sita tes. fac. f . In natione
225쪽
hujus differentiae investiganda, non minus antiqui Philosophi laboravere, quam
Jurisconsulti. Varias utrorumque conjecturas hic reserre & refellere nec lubet, nec per tempus licet: mihi sic videtur, Civilem hujus constitutionis rationem ex eo repetenchim, quod biennio maturius tutela foeminae, quam masculi, liberarentur: huic enim consequens fuit ipsis quoque Jus contraliendi matrim nil permittere, quae in tutelam suam pervenerant, liberamque bonorum tuorum erant consecutae administrationem; accedente scilicet experientia, quae illas tunc temporis maturas viro nubilesque satis esse docebat. Si iterum requiras, unde promptior ipsarum tutelae finis impositus sit, quam tutelae marium: respondere non dubitabo, Romanos Legislatores existimavisse acumen ingenii, civilisque prudentiae indicia promptius in foeminis, quam in maribus, deprehendi, easque adeo celerius suo permittendas arbitrio. I inc eli quod veniam aetatis biennio citius mulieribus indulterint, quam masculis. l. 2. C. situ veli. M. imp. Fig. Ηinc quoque singularis illa legis i . s. i. D. Alim. L. constitutio, qua alimenta ad pubertatem usque relicta, puellis ultra annum decimum quartum non debentur , pueris vero usque ad I S. Quorum omnium alia ratio reddi non potest, nisi quod apud veteres id semper fuerit in confesso, requisitani ad sese tuendas, suasque res administrandas prudentiam celerius in mulieribus oriri, quam in masculis. Forte an ita rectius & probabilius dici possit, quam quod placere video Viris quibusdam eruditis,
quibusque plurimum semper tribui; tutelam scilicet anno duodecimo in sceminis ideo terminatam, quod cum tunc puella posset nubere, matrimonia autem olim plerumque per conventionem in manum celebrarentur, mariti in illam potestas, ut quae patriae similis foret, potestatem tutoris ipso jure e X- cluderet. Cur enim in impetratione veniae aetatis alia ratio, eadem nempe quam nos supra, alia in termino tutelae uiuueniet, cum utrobique eadem plane sit constitutio 3 Et praeterea cur ex eo, quod, ut probabile est, raro tantum seri solebat, ut anno flatim duodecimo exeunte, puella nuptum collocaretur , generalem deducemus regulam, contra Jurisconsultorum consuetudia nem Z uet. I. seqq. d. legib. Ut praetermittam (quod pace tantorum Vir rum dictum velim locum Bogruit ad Topica Ciceronis, quo nituntur, vim deri ad sexus magis, quam ad aetatis tutelam pertinere, ut infra videbimus, in capite ultimo partis secundae. Ut autem observatum semper sere est, celerius occidere festinatam maturitatem , ita cum mulieribus biennio citius, quam viris, fieret matrimonii
contrahendi copia, decennio quoque maturius eratae judicabantur. Lex qui' pe
226쪽
pe Julia de Maritandis Ordinibus ab Augusto in eum finem lata, ut exhaustam bellis civilibus civitatem ibbole repleret, prohibuit, ne mulier quinquagenaria major viro sexagenario minori posset nubere, cum viro infra sexagesim uni aetatis suae annum polito liceret, cujuscunque aetatis vellet uxorem sibi eligere. U L p. stagna. tit. t C. pr. Quod tamen Legis Juliae caput prorsus a Justiniano noltro exulare jussum est l. a . C. de Nupt. Quanadiu autem lex illa viguit. illud ex eo mulieres consequebantur privilegii, quod decennio citius orborum poenis liberarentur. quam viri, id est, si supra quinquagesimum aetatis suae annum mulier in matrimonio perstiterat, solidum a viro vel ab aliis poterat capere, perinde ac si liberos suscepistet; cum viri id Juris non ante annum sexage limum adipisci possent. Ibid. tit. IC. E contrario poenis legis Papiae . sive orbitatis citius mulieres subjiciebantur, quam viri; illae nimirum anno vigelimo, cum illi vigesimo quinto tantum. Ibid. Vacatio tamen ab istis poenis nulla videtur viris fuisse concessa. cum Lex Julis de IIaritalidis Ordinibiis staminis a morte viri tribueret anni vac tionem a poenis coelibatus ; post divortium autem, sex mensium. Lex autem Papia Popaea a morte viri, biennii: a repudio, anni & sex mensium tempus ab orbitatis poenis vacuum concederet. U L P. frag. t. i . in quo biennii, ut vulgo, legendum potius mihi videtur, quam, cum Cul AC Io, triennii. Licet enim SUETON ius in Aug. c. 3 . relerat triennii vacationem ab Augusto concessam fuit se, eundem tamen Augultum terminum hunc deinde ad biennium coarctasse, auctor est Dio initio lib. Unde pro more surisconsultorum factum est, ut legi Papiae biennium illud adscriberet UL-PIANus, quod non illa lege erat itatutum, sed ab Augulio pollea introductum. at T. S. . es s. I. de milie Ad. Cui mori, ni admodum fallor, parum attendit C a s x u g o N u s, ubi relato Dionis loco ad dictum locum Suetonii, Cujacii nihilominus emendationi acquiescit. Poena autem coelibatus lege Julia (ne aliunde, quae fuerit, sit requirendum haec erat, quod nillil ex tellamentis aliorum, tibi non proxime conjunctorum, coelebs poterat capere. U L P. tit. 22. S. 3. Orborum vero ex lege Papia, quod non nisi dimidiam partem relictorum consequerentur: parte altera, veluti Caduca, fisco cedente. l. I. 3. S. I. d. An Ffe Unde illud JuvENALIS Stit. P. T. 8 6.
A Jam pater es, dedimus quod famae opponere postis:
227쪽
is Jura parentis habes, propter me scriberis heres: se Legatum onme capis, nec non & dulce caducum. Ea tamen omnia ab usu tandem recesserunt, post infirmatas a Iustiniano &valere jullas coelibatus orbitatisve poenas omnes. l. 2. C. de In m. pom. -lla te orbit.
Tx Tis inspectionem sequitur Juris Connubii consideratio. Non enim / Romanis civibus cum peregrinis tantum non erat Connubium . pr. Dist. l. Nupt. verum etiam inter tele cuilibet non promiscue licebat, quamcunque vellet ducere. & vicissim. Singularia in hac parte rei pectu mulierum congia tuta haec sunLI. Cum AIagistratibus, iisve qui ossicium aliquod gerebant in aliqua provincia, non liceret mulieres, sive ex ea provincia oriundas, sive in illa domici lium habentes, sibi, filiisve suis, & comitibus uxores jungere, filiabus tamen
aliisque foeminini sexus personis conditionem quaerere, easque in matrimonium collocare nunquain fuerunt prohibiti. l. 3 v. d. R. Nupt. 1 F. C. Si rere proo. I. 38. S. I. d. R. N. Prohibitionis quidem erga mares ratio non est obscura: eadem scilicet qua leges illos eosdem ab omni emptione removerunti L s. d. Contr. Empt. Qitia nempe ereptio potius quam emptio Didetur esse, cum ivenditori urbitratu sim Dei dere non licet , ut ait VI c E R o in Verr. de fiere. Ita quoque metuendum fuit, ne potentia sua ad vim abutentes, traherent potius ac raperent, quam ducerenti Licentiae vero, & in sexu foeminino di ferentiae ratio est obscurior, Se minus in promptu. BARAEBRIS SONIUS.
in elegantistimo, quem scripsit de stire Connubioritis libro singulari, dupli- .cem futile conjectati Prima quod praesumptum fuerit patrem impensiore allectu in conditione filio quaerenda, quam in filia nuptum collocanda laboraturum; cum filiae quidem fanailiae suae finem afferant. L ivs. g. vlt ad VS. filii vero cum nomine paternam quoque familiam propagent. Altera ratio , ipsi videtur esse dissicilis virginalis pudicitiae custodiae Cavendum scilicet, nec dum paternae administrationis expectatur exitus, interim filia, viro jam matura, aetatis lubrico, sexusve infirmitate, aut amoris facibus lapsa, patris dele Arismae Int. Tom. II. E e tum,
228쪽
ium, administi attonisque finem intempestive antevertat. diibus & haec addi potest, quod filia deposito ossicio sic relinquitur in provincia, ut eaui
maritus suo arbitratu, vel male ob patris injuriam multare possit, vel repudiare , & ignominiose ad suos remittere. Quae tamen rationes, sive illae sint, sive aliae quaelibet, non visae sunt tanti Leoni Philosopho, quonturus proliutationem ad filias quoque extendereL NOD. Lem. 23. IL Propter easdem rationes Tutori vel Curatori licuit filiam suam pupillo minorive suo elocare. l. 6 . s. nix L R. Nupt. Cum severissime & sub infamiae poena, tam ipsis, quam eorum filiis heredibusve, a pupillarum sit rum matrimonio esset interdictum. L,So. 62. Lod. Ne pupillae hi re lamiliari circiuuscribantur ab iis, qui rationes eis Vitae tutelae reddere compellum tur, ut est in ae L G . S. I. d. Ait Nitri.
IIL Cum libero cuilibet ancillae sese jungere absque ulla dignitatis libertatisve inuninutione liceret L 6 . d. I. D. milieribus hac in re fraenum impossierat severior constitutio. Nimirum si libera mulier femili amore hareharsalieno servo sese applicuerat, domino servi una cum omnibus bonis, post trinam ipsi ab illo testato factam denunciationem, secutamque Praetoris Praesidi ve sententiam addicebatur, Ur. p. tit. II. g. Io. ubi Cijat Jus illud Senatusconsulto Claudiano introductum nos docet Justinianus S. I. I. de Suce subi & ULPiANus d. l. Quo tempore autem latum fuerit, obscurum inciunt T A c IT V s hs. I a. Amat ili SUETONI Us in Vespas c. II. quorum ille sub Claudio, hic sub Vespasiano latum fuisse testatur. Alterutrum erravisse, disti nimis insolens & temerarium. Vel osimilius dices primum hujus aucto- em misse Chiudium, a quo, forte tum Consule, nomen sortitum fuerit: sub Vespasiano autem repetitum. Factum enim aliquando esse. ut vel senatuscon- lalia, vel rescripta sub variis Imperatoribus repeterentur, propter singulares circumflantias , arguit L I . d. v. Praef. Iunct. I S. nit. ad i. Pomp. d. Prem & demonstrat CL MEN Loius Galliae nostrae decus & ornamentum in aen. Iur. Cis. c. 31. Addi potest exemplum Schi Macedoniani, quod sub Claudio latum T A cITus II. Ann. c. I S. sub Vespasiano autem SUETO-Fius in ejus vita c. II. testatur. Vide Ch & quaevis praeclara de Jure
nostro meritum CORNEL. v AN EcΚ, praecept. nostrum in Prisc. ad tite Sen. IIuce l. Illud vero a Justiniano sublutum est. Infirmitati sexus cepsuit ignoscendum, permisitque, imo & jussit domino talis servi, eum . sive per se. sive per Praesidem provinciae, pro meritis castigatum a ianitiere uve lare 1 M. C. d. MI. claus tia. Cum ancilla, quae libero late adjunxerat.
229쪽
ars nedum ita severe ageretur, quin imo si apud virum ad libertatem pervenisset. conciliabatur, convales debatque matrimonium, are. t et . d. Rit. Nun. Antea vero nulla ipsi a Lege poena metuenda erat, ira domini sola reformidanda.Ratio differentiae ita cuilibet est in promptu, ut in ea inquirenda non sit
IV. Adlcriptitio cum libera muliere connubium, domino licet conse tiente, non erat: cum adscriptitiae tamen Iiceret homini libero legitime nuberet L IG. 1 nit. C. de agric. Et clas. Qita in conjunctione illud singulare ivit receptem, quod liberi ex ea nati ventrem sequerentur, fierentque alscriptitii Ud. si. Cum tamen conjunctio ibret legitima, adeoque in ea locum habere debuisset regula. In Mitimis comunctionibus liberi parris . non matrix conditionem sequuntur. L iv. d. Stat hom. Sed videntur ista nuptiae magis toleratae quam probatae, a quibus illa veluti poena liberos homines deterrere voluerint Imperatores. V. Cum Lex Julia de sImitandis Oi dinibus histiiones, omnesque alios. qui ludicram artem profitebantur. a nuptiis Senatoriis in perpetuum prohibuisseti l. d. R. N. nec ullius Imperatoris clementia hunc veteris juris riagorem erga mares unquam dignata est i mitigare, Justinianus noster, cujus in sexum muliebrem benignitatis infinita propemodum sunt exempla, huic quoque hac in parte non defuit. Mulieribus nempe quae pudorem suum ludo aut scoena polluillent, concellit, sit ad honestiorem sese vitam revocas.sent, priorisque vitae deposuissent infimiam , cuilibet personae, quacumque dignitate prae, tae, impetrato rescripto Principali, nubere. l. 2 . C. de NuptCujus constitutiosus ipse (si modo maledicentiae Procopii credulas aures praebere volumus primus in sese dedit exemplum: Cum insignem impudicitia secenicaeque vitae turpitudine Theodoram, e medio, ut ita dicam. theatro deductam, Imperialis thori consortem sece
T Ti s ita praemissis, matrimonii constitutio nobis est propius inspicienda:& primo quidem nobis investigandum, utrum in consensu patris, qui omnimodo praecedere debet pr. I. d. Nupt. singulare quid mulierum respectu sit receptum. In filiorum quidem nuptiis necessario parentis consensus debet E e a inter-
230쪽
intercedere; sed nonnisi eorum qui sunt in potestate: eimsicipatis licet prolabitu sibi uxorem incolatuito patre deligere. l. 2 . e R. Nupt. Qitamquam quod lex expresse non jubet, satis natura, debitaque parentibus reverentia
suadet. In nuptiis autem filiarum, non tantum honeitatis, verum etiam necessitatis est patris adhibere consensum, etiamsi non amplius in paternis fucris cohibrantur. Filiae scilicet emancipatae, intra annum a s. positae, non omnino liberum, in eligenda sibi conditione, arbitrium eli relictum. Patre enim superstite, non modo primas, sed ne secundas quidem nuptias sine ipsius arbitrio contraliit. Ita tamen ut, si filia patris voluntati repugnet, filiae potius, quam patris, voluntatem Judex sequi teneatur, ii nulla gravis caula patri fuerit ab ea dissentiendi l. i8. C. d. Nupt. Defuncto autem patre. etiam matris, & propinquorum, judicium adhibere, eorumque ex elare con-l ensum , adhibita tamen eadem diiunctione, tenetur. L ao. C. eod. Quorum
alioquin authoritas in nuptiis olim nusquam censebatur necessaria. l. 8. C. eod. Imo vero sexus pudori adeo conVenire Legislatores existimaverunt, voluntati
sese paternae filiam hac in re subjicere, ut ipsi, dum in potestate et , tunc tantum dissentiendi a patre licentiam concellerint, ii indignum moribus vel turpem sponsum ei pater eligat. l. I a. d. Spinis cum lex ig. ipsi immediate subjecta, indistincte affirmet, filiolam. dii sentiente, spontalia nomine ejus fieri non posse.
Jam vero accedente patriS consensu nou flatim nuptiae regulariter fiebant. Antequam enim nupturae mulieres uXOris aut inatrisfamilias nomen assequerelatur, multi erant gradus percurrendi, multa ipsis usuveniebant nomina.Primo siquidem S enitae, deinde , tandem dicebantur. Ilo Tom. de I t. Ait. Nupt. c. I. Ita nimirum AR Non Ius se AdD. ent. se Habentis speratas, habent pastis, habent interpolitis itipulationibus sponsas. Penuae scilicet dicebantur, quae in niatri illionium petitae, nondum erant promissae : tunc enim disceptabatur cujus quis elici juris , conditionis, gentis, & (quod in matrimonio non nunc demum imprimis conssiderari coepit de honis erat quaestio. Eo sensu dicuntur in I. s. C. d. Spons. Vbi autem conditio utrimque placebat, pacta quaedam nuda intervenire solebant, & puella tunc piactu dicebatur. l. a. C. de Spons. I. T. C. d.
Anat. ant. Ni t. Ilis autem pactis suu nudis conventionibus deinde si ibjicie-hantur itipulationes Sc sponsiones, pro more Romanorum, qui non tantum pactis nudis, ad ea confirmanda, stipulationes addere soliti erant. l. o 3. d. IVict. l. 3. C. de Permi t. sed etiam iptis contractibus, ad efficaciorein caepeditiorem actionem consequendam. l. 3. S. I. d. AZI. et t. l. I. pro S . Ex iis