장음표시 사용
491쪽
ne reconciliatus , ut ipse quidem dicebat. Plerique omnes fremebant & indignabantur : alii vero etiam ridebant, in collocuti Dem venisse regem cum suo cliente &ben liciario: qui interiecto sepimento, non esset veritus in tui Principis conspectum venireariaratus, & equitum circumclusus cohorib. bus, qui quidem omnes & regis essentimperio lubiecti, & alerentur ab ipso. Qila rem tellecita,rex cum & ipse apud se diligenter
omnia reputaret, qui iam ante inimico in eum animo fusiet, multo grauis hoc d lore exarsit. Et quanquam institutum istud regis incusari sortasse potest: no absq ; caussa tamen factum ab eo fuir. Arbitror enim Carolum, no habita ratione eorum,de qui bus antea conuenerat, libenter fuisse cum illo rediturum in gratiam, si modo potuisset ab eo recuperare Sanctoquiminum. Sed quantum ad Conne stabitum pertinet, tam etsi ingenio valebat, minus prudenter tamen egit, quod ad eum modum,ut diximus,
prodiit in conspectum sui Principis: quanquam sane, quum prope & coram constitas
sc tante regem, videbatur esse attonitus. Se
timentis praebebat speciem : sed neque diu
moratus, ad regem traiiit.erat enim in magno discrimine. Puto equidem αillum, Sci
492쪽
co MME M T. LIB. V. 46' eius familiares credidisse, hoc ad laudem sitam pertinere, quod rex visus esset ipsu in metuere. Erat quidem aliquanto rex timidior sed iusta & necessaria de caussamoii ita pride explicauerat se ab eo bello, quod cumi Galliae Principib. ei intercesserat, quos mus neribus Sc pollicitationibus paci,cauerat. is Pleriq; credebant eum timiditate quadam α animi consternatione ita sese demittere. quae caussa fuit etiam, ut quidam non dubi- tarent ipsum bello deinde lacellere, sed iat feliciter eis accidit. Noverat enim exactissinae temporum momenta, sic, ut ausim affiri mare, me non alium vidille rebus aduersis ,prutatiorem. Verit , ut adicistitutum red- cam, credibile est . ut dixi, Connestat, hum; hoc spectasse ut metueretur a rege. Affirmai te quidem nihil velim,& eo lum ista comi memoro, ut illos, qui Principum negociat tractant,ossicii comonefaciam. Mihi u quis esset apud aliquem principem amicus auti propinquus:buic suaserim , ita se comparet, i , t diligatur, non autem ut metuatur. Nacta qui diuersam rationem ingrediuntur, ut periculum tandem & calamitatem evadant,l fieri non potest, eiusque rei multa proferrei liceat documenta, non ex Gallus modo,
tumetiam ex Hispaniis & Anglia. Fere a
493쪽
stiterunt , arbitrentur sibi aliquanto plus suam aliis licere. Principes contra longe a liter sentiunt, & aequius esse ducunt, ut qui se ipsorum clientelae & ministerio tradidemur, officio tangantur. Memini, quotempore in hanc sententiam rex mecum loqueretur, & suum nominabat author a firmans fieri aliquando, ut egregiae operae minus liberaliter remunerentur, idque non tam ingratitudine Principii, quam eorum, qui praestiterunt operam , vitio: dum elati quadam confidentia, propter rem bene ad-m ini st ratam, insolenter & proterire multa faciunto Aiebat praeterea, feliciter agi, sua quidem sententia cum eo,cui nullo suo magno merito Princeps benefacit : es ut quis beneficio sit obstrictus Principi, id multo
praestare, quam ut Princeps clieti aut famulo alicui suo multu debeat, eoq; se.ingen io
esse dicebat. Vt qui sibi ob aliqua beneucen tiam deberet,eos plus diligeret, quam aliari quib. debere se aliquid ipse putaret. Tam est
difficile in omni genere vitet. accommodare se & ita gerere, ne quid erres. Magnu igitur est Dei beneficium. valere sensu comu ni. Eciudicio naturali. Sub hoc sere tempus colloquii interregem dc Conestabitum . Carolus
494쪽
prosectus erat, ut G beldriae possessione occuparet, quam ad se pertinere dicebat. Et quoniam memorabilis admodum est cause,non grauabor eam recitare, ut potentia Mopera Dei contemplemur. Erat id temporis Gheldriae dux Adolphus, adolesces, qui uxorem duxerat ex familia Borboniorum. Is
horribili & inaudita quada a lacu patrem suum. de nocte, cum esset quieti se daturus. acerrima byeme ceperat,& per quinq; milliaria deductu absq; calceis, in deterrimum carcere&obscurissimum detruserat,in eoqi per sex menses eu detinuit, & hac demit o easione graue suit excitatum bellum a Duce Cliue si lotorio senis captiui aduersus Ado phum. Intercedebat quidem Carolus, ut eos pacificaret, sed frustra. Cumq: Pontifex etia
Romanus & Caesar tandem seue immisceret, Carolus illorii mandato, captiuum Arnoldu P carcere liberauit. Adolphus enim quoniam & authoritatem Pontificis atq; Caesaris,ia Caroli quoq; potentiam vetebatur, noaudebat ei petenti hoc negare. Vidi ipse, quum ambolum causam, non semel, apud Caratum , in coetu & ςoncilio multoru hominum disceptarent. Vidi quum pater filio deserret duellum. Carolus , etfi cupiebat
os compodere: magis tamen erat propen '
495쪽
sus in filium. cui & Burgundiae praefecturam&Glielaciae possessione deserebat, uno tan tum excepto oppido, Grauiam vocat. quod est ad Mosam, Brabantiae vicinum. Illud pa- itri Voluit seruari, &simul tria florenorum millia quotannis. 5c tantundem ex annua pensioue , dc Gheldriae titulum. Vt eas conditiones Adolpho proponeremus, mihi fuit cum at i is me pr ud eliori bus, a Carolo man datum. Verum ille respondit, se malle praeeipitem dare parente in puteum, α seipsum deinde eodem coniicere potius, quam elusi modi conditiones accipere: Patre iam praefuisse per totos quadraginta quatuor annos, aequum e Te, ut tandem & ad se quoque redeat principatus: ferre se posse, ut ille quotannis habeat ad tria florenorum millia, sed unquans eo reuertatur. Haec 3c id genus alia multa nobis, parum quidem prudenter respondit, & accidit istud, quo tempore rex δε mbiansi ademit Carolo, qui xum una cum his duobus, parente & filio, erat D0rlani, dc accepto nuncio de occupato A mbiano, dis-eeptationem hane intermisit, δc Hes linum sese contulit. Adolphus aut: m sumpta veste fCallica, comitatus uno solum famulo. redi-
496쪽
traiiceret flumen ,& pro vectura persolueret, agnitus ab uno & altero. captiuus Namurcum deductus est, & in carcere detentus fuit, nec mortuo Carolo,Gandauenses
ipsum eripereor, eiq; bello quod cum Tornacensibus gerebam, praeficerent: quo quidem in loco miserabiliter fuit trucidatus, ultore & vindice Deo . qui scelus nullum sinit impunitum . Interea dum filius est in
carcere, pater e vita discessit, & moriens Carolum instituit haeredem, propter ingratia tudinem filii. Hoc iure ac titulo fretus ille, Gheldtiam usurpavit: quae tametsi resisteret, non poterat tamen sese tueri , & sub im perio permansi , tam Caroli, qua ipsius haeredum, in hunc usq; diem, quoad visum se xit summo rerum moderatori Deo. Hac per occasionem eo recitaui, ut ostenderem,eius seneris atrocitatem a Deo stauissime puniri. Carolus, occu pata Cheld ria, factus alacrior,domum redierat, di coepit ani mu adiicere ad res Germanicas, praesertim, quum Caesar esset demissiori animo,& ut ne sum p:us faceret, quiduis pateretur, quanquam alioquin absque Germaniae Principum ac- cessione,parum poterat. Producit igitur i ductas cum rege Carolus, ut ea quae moliebatur, seisic.ex. Dehortabantur nonnulli
497쪽
regem, ne pacisceretur longiores in lacia nec sineret illii ita progredi & amplificari. Recte quidem isti & fideliter, sed quod non haberent satis magnum usum, loquebantur parum provide. Verum alius quispiam ex regis familiaribus, maiori cognitione praeditus, &rerum Germanicarum non ita periis tus, suadebat, ut om nino pacisceretur, eumque sineret in Germaniam impingere. ius maximum esset& incredibile robur : fore, ut ille uno aliquo oppido capto, vel contro uersia aliqua ledata . progressurus sit l6gius.&noua semper moliatur: metem eius me. plebile mino posse una aliqua re satiari: quo pluribus sit inuolutus negaciis, eo semper maiora ipsem velle tentare : non posse resem commodius illum ulcisci, quam ut sinat eum ita progredi, nec significationem ullam praebeat of ensionis : imo certam iu-iiciat spem seruandarum induciarum, & auxilii quoq; nonnihil praebeat potius, quam xt iplum auertat ab instituto:Germaniae tatas esse vires, ut fieri non pol sit, quin eo bello totus atteratur: etiamsi Caesar non commoueat se, Principes tamen Imperii n5 DG suros eum longius grassari.Atq; ita quidem accidit. Q aum enim duo quidam cotenderent de Atabiepiscopacu Coloniensi, Caro-
498쪽
Ius alterius partes voluit tutari, sperans hac ratione se posse qua da in iis locis occupare: ideoq: circumsedit Novesium, quod est op pidum ad Rhenum, quinque milliaribus in-
a Coloniam. Vno eodeinque tempore cogitabat res maximas conficere , ised oneri tandem succubuit. Eduardus Angliae rex,instigatus ab eo, paratum habebat exercitum.
Vt autem hune in Galliam ille transiiceret, valde studebat, & simul Novesium circumvallavit : quam urbem si cepissset, relicto ibi
praesidio. Se in quibusdam aliis locis supra
Coloniam, cogitabat aduerso Rheno penetrare in ditionem P birtensem , quam tum adhue possidebat, atque ita per ingens sipa cium in potestate habuisset flumen longe maxjmu,in cuius ripa plurimae sunt insignes urbes de castella munitissima: 3c in Hollaadiam usque ubi in mare influit Rhenus, iter habuisset patefactum. Et quoniam induciarum dies, quae pactae fuerant in sex menses, iam cedebat: Rex vispacium Scocium ha- beret moliendi aliquid in Germania , cupiebat illas extrahi : Carolus autem, quoniam Eduardo regi promiserat auxilia, noluit assentiti. Bellum hoc Nouesianum, non quidem proprie pertinet ad nostrum institutum . neque coram ipse spectaui: sed in
499쪽
men quoniam alia quaedam ex eo dependent, necessario mihi facienda est mentio. Tenebatur oppidum illud firmo prcesidio equitum & peditum. Iis praeerat frater alterius Episcopi, quem Carolus oppugnabat.
Maiorem exercitum Carolus ante id tempus non habuit, equitatum praecipue. Nam Inter alios accersiverat ex Italia circiter mille cata phractos. Cogitabat enim aliquid in Italia moliri. lis praeerat Neapolitanus quidam Comes, Campobachius, vir prauo dcvitioso ingenio. Deinde,prςter copias in sua ditione coactas, habebat circiter tria millia Anglorum, & tormetorum vim maximam,R hunc quidem exercitum instruxerat, ut se eum Anglis coniungeret, qui & ipsi in hoc erant toti, ut primo quoque tempore essent expediti: sed interuenit fere longior aliqua mora. Nam reges Angliae nihil tale, nisi c5- uocatis primis ordinibus, & assentiente populo suscipiunt, quae quidem consuetudo valde mihi laudanda videruta Interuenieme enim populi voluntate & assensu crescit robur & potentia regum,& maior est ipseran authoritas, & feliciores progressiis. Eduardus igitur conuocato concilio exponit quid constituisset facere, simul auxilia petit. -- censuetrudo sertiri extra ordinem sub
500쪽
.sidium nullum dent regibus, nisi quum bel- ,li gerendi causIa, vel in Galliam traiiciunt, vel in Scotiam proficiscuntur. Tunc enim libentissimis animis auxiliantur, & pecunia contribuunt, praesertim, quum in Galliam itur. Reges igitur qui populi naturam & ia-
genium habent exploratum, quoties cogare volunt magnam aliquam vim auri, bellum parant in alterutram gentem, & coli cta nonnunquam pecunia, quatum satis est in annum. post trimestre copias dimittunt, eamque rationem optime callebat Eduardus, & non semel usus est illa. Dum paratur in Anglia exercitus, consumitur fere annus. Eius morae pertae sui Carolus,ad initiuae statis, Nodesium petit, ea spe & consilio, ut intra paucissimos dies eo bello consecto, de captis in ea regione nonnullis oppidis, perueniret quo volebat. Mea sic est sententia. ut putem Deum clementer admodum tunc
respexisse Galliam. Habebat enim Carolus in gentem exercitum δε iam per aliquot annos consueuerat grassari per Gallia, ita quidem , ut praelio nemo cum ipso decertaret. Quanquam hoc prudenter & con sulto rex faciebat, propterea quod suas & Galliae sortunas nollet obiicere periculo no tam meta