Polybi, De diaeta salubri, siue De victu priuatorum, libellus, ex Graeco translatus, & breuibus scholijs illustratus, per Ioannem Placotomum Murstadium. Item Doctrina, de tuenda sanitate, & Disputationes quaedam scholasticae & philosophicae, eiusdem

81쪽

turis sunt communia hominibus cum reliquis rebus genitis. Partex vero hominis sunt, humores,mea

CAP. III.

Humores simi partes corporis liquidae, ex alimetis in hepate nustritionis gratia genitae. Quatuor sunt humores naturales. Sangui , pituita,flaua&atrabilis. Sanguis est calidus &humidus,consistenstia mediocri ,ruber,dulcis. Pituista est frigida Schumida, colore Scconsistetia similis albuminis ovi, insipidavi aqua. Bilis flava est castida Sc sicca,tenuis, amara. Bilis atra est frigida & sicca, crassa acis da,&quasi sex sanguinis. Hilius

mores simul iuncti in venis contis Dentur, &communi voce sanguis dicuntur. Sunt ergo humores &sanguis absolute synonyma.

Est & alius sanguis ab hoc diuersus,qui in corde gignitur, & in ars

terijs continetur, vocatur arteriastis,est calidior,tenuior, &sauloe languine Venarum. - . Qua

82쪽

DOCTUNA Quaestio. Quomodo ex uno alimento, estiam simplici,ut lacte,tam diuersi humores gigni possunt R. Omaene alimentum quantumuis sim, plex,quadruplici constat materia, siue quatuor elementis, Ex ignea igitur parte bilis,ex aerea sanguis, ex aquea pituita,eX terrea atra bis lis generatur. Ad quare non paruetia teperatura hepatis cofert: nacalidi' hepar calidiores,frigidi' frigidiores, humidius tenuiores,sicacius crassiores generat humores.

DE MEMBRIS.

Solidiores corporis partes membra diculur. Membrorualia sunt ' simplicia,aliaco posita. Simplicia, siue ouoγενερο , quoru partes eandecu toto appellatione obtinet, ut ossa,caro, nerui,arteriae,Venae,cho dar,ligamenta: nam quaelibet pars carnis,ca ro,ossis os dicitur. Comisposita , siue τηλογενi sunt reliqua, quoru partes non idem quod tota nomen habent,pars capitis non dicitur caput, pars manus non dicis

tur manus.

83쪽

DE sANIT. TVENDA Cona positorum alia, quia prin cipales edunt actiones: principalia dicuntur,non quod sine ijs homo

vivere nequeat, Vt cerebrum,cor,

hepar : alia minus principalia, ut nucha, siue spinalis medul la, putimo, Ventriculus. Horum rursus alia sunt canales,per quos res tras mittuntur, Ut aspera arteria, gula, arterie ,vens,intestina, alij meastus talia sunt receptacula, Vt lien, vesicula fellis,Vesica. . ἐώ

Facultates sunt qualitates meabris adactiones edendas insitae. Fatuitatum aliae sunt naturales, aliae vitales,aliae animales. Facultates naturales sunt triplisces. Generatrix,nutrix & auctrix. Generatrix est vis procreandi sibi simile. Nutrix cst vis,qu alimens tu ex hepate per venas in corpus distribuit, Se in membroru sub stantiam conuertit. Auctrix est facultas extendendi corpus in lon gum,latu,&profundum. Nutris cialiae quatuor facultates singulis

p membris innatae , quasi famulae

84쪽

A I DOCTRINA. quaedam ,seruiunt. Vt attractrix, retentriX,alteratrix,&expultrix. Attractrix est facultas , quae attras hil membro familia re nutrimensium. Sicut enim plantae diuersae, ex terra per sua organa, nDo proamistue omne, sed sibi idoneu exstrahunt alimentum: ita & partes corporis id attrahunt, quod sibi

maxime congruit. Retentrixata tractum nutrimentum, donec alsteretur,retinet. Alteratrix alimentum alterat , & alendis partibus idoneum reddit. Expultrix,quod membris nutriendis minime idos neum est areliquo separat, &exa ,

cernit. Ῥ

Facultas vitalis est,qus uniuerσso corpori calorem,in quo vita cossistit, per arterias suppeditat. Husi' sedes est cor, ut naturalis hepata' Animalis , est vis intelligendi, sentiediti mouendi, cuiu domis cilium est cerebrum. Motus volutarius est Vis mouendi corpus, vel partes eius, secundum voluntate ex uno loco in aliunx. Sensus, est vis percipiendi obiecta sensuum

exteriorum,Vt Vncant.busus exteriores sunt quinq;. Vis

85쪽

S AN tr. T V END Asus, auditus gustus, odoratus,t ctus. Obiecta visus sunt,colo es, auditus soni gustus sapores, odox ratus odores, tactus primae qualistates& reliquae, quae tactiles vocatur,Vt duru,molle,leue,graue,desum raru ,glabru,asperu . Intelligε di facultas est triplex. Imaginatis Ua,cogitatiua ,δc memoratiua,Vulgo sensusinteriores Vocant. l

Tot sunt genera actionu quot

facultatum a quibus proficiscun tur: ut natural es , Vitales ,& an is

males. . . . De coctioili . . . . .

Tres sunt coctiones. Prima inventriculo siτ, cibo & potu ingesseis ,facultate concoctrice ventriculi calorem; tum Vicinorum menas broru hepatis,lienis , omeli, diasph ragmatis adminiculo increm os rem versis,qui χψλοὸ vocatur. Veautem melior coctio in ventriculo fiat,no integri Sc rudes boli,ut raunae a ciconijs devorentur, sed cibi prius delibus probe cofecti degluciatur.Masia siquide bene, cili' a

86쪽

DOCTRINA. 63 ventriculo conco quutur. ex ventriculo in hepar transporta tus in humorem, siue satauinem conuertitur, Haec coctio sanguifiacatio dicitur.Tertia coctio fit insingulis corporis membris, cum e Venarum extremitatibus, quasi ros quidam humor in particularu caestates extillat,qui partibus apponio tur, agglutinatur, & assimulatu Haec coctio,est vera nutritio.

Differt ergo actio ab opere, cosctio in ventriculo est actio dicta.χvλγest opus, & sic de reli

quid . . .

. De Excrementisin Excreta

.: Alimela quantuuis bona notota corpori alii milaripossunt. Quidquid ergo 'in substantiam corpo iris conuerti nequit,excrem entum dicit .'Habet quaelibet coctio sua excrementa'. Primae coctiosnis excrementa sunt stercus , fastus,qui crepitu Sc ructu excernuntur.Secunciae utraque bilis, 3c uri, na. Dum enim sahguis generatur in hepate,quodexcremetitium, M

aledispartibus minime i onei

87쪽

DE sh Ni T iv Eu D a boria massa leo ratur, &in vasa ad id a natura aestiriata seponitur, biliosum in vesiculam fellis hepati adhaerentem, melancholicum in lienem, aquosum perienes ,& meatus urinariosin vesicam. Tertiae coctionis excrementa sunt insensibilis transpiratio, sordes cutis,sia,

dor. Item peculiaria membroruexcrementa,sordes aurium,oculo

guis superfluus excremeticius.Hε materis vel spore excernutur,ctim videlicet corpus quatitate autqualitate molestant,ut in profluo alui, uxu singuinis narium. Tales exscretiones n*turales siue spontasneae dicuntur, Vel arte , aequiabus hoc loco aiserere intempestis

uum est. . -

Pulsus est motus cordis etarteriarum, attrahens& emittens aere, conseruandi natiui caloris gratia. Contractio arteriarum systole lis latatio diastole vocatur.

88쪽

4Pρrtes eius sunt ratio. Inspiratio per asperam arteriam attrahit, exapiratio fuliginosiim aer m a corde Per eandem expellit. Differt respiratio a transpiratione. Transpiratio enim est aeris in sensibilis attractio Scemissio meas tuum cutis uniuersi corporis &est motus naturalis, R espiratio VerGest voluntarius motus, fitpermus culos pectoris. : r

DE SPIRITIBUS. inspiratio.' expr

aerem eXternum C A P. VI I.

Subtilissimae corporis partes spiritus dicuntur. Et sunt spiritus,Vatalis animalis,& naturalis. Naturalis in hepate generatur , & nihil. aliud e si quam vapor sanguinis. Vitalis in corde ex naturali & aiare attracto gignitur. Animalis incerebro ex vitali exacti aboratofit. Sunt autem spiritus organa, sisue vehicula,quib' facultates prinscipalium membroru in partes sinu.

gulas tranferuntur. Quoslio,

Cum Philosophi scribui vita in

89쪽

calido & humido consistere, trahie calidum & humidum lignita

cat R. Humidum utrumque coci plectitur, nutrimentum Sc humi ictu radicate, quod a natiuitate med bris inest. Calidum vero signisia Ca calorem naturalem, siue inna, . tum,ut Hippocrates appellat, qui humido fouetur 3c conseruatur. Huius fons & sedes est cor , qui omnium naturalium actionu eauCca existit,nec vita aliud est, quam iste calor. .

Appendis.

Haec omnia quam diuse habent

secundum naturam homo vivit, valet,& fungi suo munere potest. Cum vero conditiones suas amiserunt,corpus molestatur ,actiones languescunt,morbi creantur,&nisi auxilijs idoneissuccurritur,tade vita extinguitur.

conclusio.

Issactenus, corpus humanumquid, &ex quibus rebus conflatu sit summatim exposuimus: nunc, quo pacto conseruetur,ac ne praespropere senescat intereatue , siue, Vt iustum vitae tePu. expleat,eXe

90쪽

DOCTRINA . Arquemur . Cum autem vita in casIido Sc humido consistat, unice cauendum est , ne calor dissoluatur

extinguaturue , aut humor natis uus,pabulum caloris ante tempus

absumatur, vel alioqui vitietur. Quae duo, si perpetuo integre seruari possent , homines essent

immortales . Verum cum casIorassidue aliquid humoris depasseat, Sc quod in eius locum alimentis reparatur , vilius sit eo quod decessit, calorem languidiorem fieri, minui, ac tandem deficiens te cogruo pabulo naturaliter resolui extinguiq;, quod est mori,oportet. Est enim mors nihil aliud;qua

natiui caloris extinctio. Haec dus pliciter accidit. Naturaliter, id est, lecundum naturae cursium eo quo iam dixi modo,& violenter. Uiolenter vel a caussa externa. Violemta,vigladio ictu,cam,morsu, punctura animalis venenati,vel a morbo aliquo, i ab inteperantia cootrahitur. Hinc enim morbi: ex morbis oppressio vel extinctio caloris: ex hac mors sequitur . Et cum pauci iustum vitae terminum

assequuturinoa mac dictum est,