장음표시 사용
31쪽
quam e suo μῆ sve manifesti sive suspecti , per vulgi ora sunt traducit. Multorum sane illius notae pietas haud
Tecania. fucata etiam toti orbi innotuit. Sed & Martinus Beca- pr nus, vehcmcns Politicorum istorum quos notari volunt, ι di acris reprehensor , ac cuiate quidem recenici Omnia
' quae ab illis disputari solent, negatae tamen vel etiam iii I 8 dubium vocatae providentiae divinae accusat illorum'ra minem. quae ab g urantur , ait, haec fere se milia
sunt. ἔ. x An quiliber msua fide salvari tomit. a. An aliqaando liceat negare sim Chrsis, praesertim ad virandam mortem 's. An ati quando licear tacere aut dis mulare cim Christ iob eandem ea iam Θ . An a quando liceat smulare alienam stimes religionem Θ ct seciatim s. An per simulationem iti ear cum gentili lin idola colere e C An cum haereticis publiee orare Z r.
concione si 'ram auaerest S. An sacramenta cum tis part ripare 's. An Ugos au tuburam com rarie ιν. An cararis cum
istas comedere dieius ab Eccclesia pro Arti ε υ An eum latas deside di arare Z ia. An tilros utaram legere' u. An marrimonia cum Hssis coutrahere Θ I.. An in alim rebus cum Agis pacisi' G. Aos paciscaris cum ianae, es servanda sit Θ 11. An Pri ceps Catholicus p tr tolerare έ aereticos in sua Arovincia' II. An posse ιβodpoena capitis assicere propter haeres P 1s. i. rup tr Iudaeos tolerare υ. AO Reges Mus Principes habeant primatum Ecclesiae 3 ao. An in aliquo casu liceat mentiri Θ ai. An aquivocatione uri 3 aa. qumaravisse permansurum in Lur veram o, renea urpraestare' Haetenus Decanus. Qui simul ingenue fatetur, non ab omnibus in universum ita dictis
Politicis etiam haec affrinari, sed ab alijs haec ab alijs illa. Recte autem quaedam horum asseri,& secundum Christi placita, jam tum alibi coepimus probare, majori id ipsum industria iterum alias fac uri. Etiam sic vcro patet, P quanta
32쪽
cA 'ντ υ. σquanta cum injuria Politici illi atheismi insimulentur, cum nemo hujus criminis notam mereatur, nisi qui aut Deum negat este, aut quod in actibus rei publicae est perinde, praemiss & supplicijs, bonis item ac malis, promerito hominem a Deo negat assci. Inepte sane &contra vim atq, usum vocabuli alios illi atheos fingere, ac in varijs horum ordinibnsextam eos qui symbolum fidei Christianae Apostolicum animo omni amplexantur,
Quid de secunda illa Politicorum specie sit sentiendum,aeque facile est dictu. Scilicet perperam illos e iam Politicos haberi, & summa injuria fraudulentam
versutiam Civilis prudentiae titulum consequutam esse. Neretur tamen res acccuratiorem nonnihil explicationem , ne sine ratione ita pronunciame videamur. Initio vero exponendum est πολυκυ Mῆον illud Raris statur,cuo omnia ab isthoc hominum genere tanquam cynosura
dirigi audivimus, quem habeas significatum. Est enim Latinis auribus, priscis quidem, in solens haec loquutio,
nec adeo pridem demum ex Italico verbolenus translata. In ea vero definienda multum reperire est dissensionis, etiam inter cruditos. Videntur vero primum illi omnes longe a vi vocabulorum nativa diicedere , quibus Rario satus prudentiae aut peritis alicujus nomine definitur. ut enim objectum sive materiam aliquam ceti loquuntur scholae) circa quam occupetur prudentia ac peritia quaedam , Gitonem satus esse merito concesseris, peritia tamen ipsa aut prudentia isthac voce non indicatur. Iniq; etiam interpretantur hanc vocem,quot quot illam non accipiunt nisi de re ab honesti limi-xibus λbeume. Ceste si vim & originem ejus apud B Italos
33쪽
1s DE CIVILI P ENTIA Italos ipsos quaeras, est illa- ac nec virtutis quic . quam nec vitii indicat . quamvis abuti illa vulgus soleat in pejus. Optime cxpresseris illam Latine per Reipublicae rationem, aut per commodum publicum civitatis verrei publicae cumprimis qualis ea in praesenti est. Quicquid enim usus reipublicae alicujus exigit, id ipsam est quod rario salus postulat et neque aliud est ad rationem satus dirigere consita quam pro scopo actuum habere salutem illam publicam. Adeoque hactenus quidem nihil in illa voce latet culpae: quod vero hujus praetexta
flaoitia dominarionis exerceantur , extra vocis innoxiam
est significationem. Hinc vero conseqdens est, eum non una sed multi WpIex admodum reipublicae sit natura, rationem quoquc flatus per esse variam. Adeoque cum in alijs perindu omnium, tu atris dominantium praecipue sive ille unus sit, sive pauci, sive piarriqne de vulgo) utilitas quaeratur etiam rationem status stagitare, ut nunc quidem omnibus ex aequo sit bene, nunc vero maxime ut dominantium commodis sit prospectum. Nec tamen id ulla ratione asmitti debet quod video nonnullis persuasum esse, omnem rationem dominantium status injustam esse. Si
enim dominium aliquod privatum in mancipiunt,&jure gentium & divino naturalique permissum imo constitutum est; nihil etiam ab aequo discedit si integer populus
aut magna aliqua multitudo serviat,' cumprimis si non serviat mancipij vilitate: id quod per omnem terraru orbem, ex quo belIa cceperunt, usque ad haec tempora, indubitati ae recepti juris semper est visum. Ejusmodi civitatem minus exacte mereri civilis societatis cognomentum, nec omnibus ex voto bene in illa esse, haud diffi-
34쪽
CAPUT , II. Πeteoro at vero hine non efficitur, eandem injustam esse aut omnino nulli hominum ordini convenirie. Imo fieri potest, ut re publica omnium spectans commodum vere injustast, quando nimirum perinjuri in populus in libertatem sese alteruit, novo illo statu condito. In ac vero statuum differentia, necessum est multis quoque modis inter sese differre rationem sum, ut& ea quae adfui tutriam ac salutem isthaec .exigit. Haeterquam enim quod alia ad heril respublicas faciant, alia ad il-ιas magis ex optentur, quae communis Commodi ergo in stituuntur: singulae rerumpublicarum spccies seorsim suis quaeque principijs ac remedijs nitunuir. Horum vero cum Jonestate assinitatem qu0d atti-Met, primum no n profecto probare possumis quae, praeclarissimum illud par eruditorum, Septatius & Claromontius docuerunt,ianquam ratiosta omnis herilis, sive eius qui regentium usui maxime est destinatus, mala sit & iniqua. Si enim ipsa ejusmodi respublica ex sese & semper iniqua non est non esse autem, jam ante dixi as necessum est nec media quibus conservari debet iniquitate semper laborare. Sane ut dominatum in subdito populo in te
grum serves, quod utiq; licet, imo par est, si quando populus ille jure subditus est id fieri non potest nisi rationem herilis status t nquam. cynosuram consilioruni regendae rς publicae Observes unice. Alienum autem a
veri est similitudine, justum scopum numquam nisi injustis ausit ijs obtineri posse. . Deinde haud injuria a firmaveris, nihil vere conducere statui alicui justo, quod non etiam honestum sit. Vere inquam conducere. Quoniam multa nobis imponunt specie utilitatis, cum utilia non sint,&paulo post majore
35쪽
damno laesam ad breve tempus honestatem quasi viri dicent. Honestu in autem appello nunc id omne quod nihil haber in sese inhonesti, non autem quod ipsa hone- satis vi est praeditum , etsi hoc maxime dignum sit ho-ncsti nomine. Quo sensu si Stoici olini dixi sient, nihil utile esse nisi quod di honestum, probanda merito eorum oratio fuisset. At vero illi quidem aliud volucrunt. quasi videlicet id solum utile sit quod honesti rationem intime
continet: quemadmodum ijdem , quod solum bonum honestum , pronunciaverunt. Ac proinde hanc illorum sententiam, antiquiorum Peripatcticorum exemplo, nequaquam excusaverimus: utpote cum in humani r hus usum aliquem plurima prastent, atq, ad vitam commode agendam sint necessaria, quae honesti naturam non participant: cuiusmodi sum praeter alia opes omnes cum quas naturales tum quas artificiales nuncupamus. Nihil flautem esse vere utile reip. justae quod turpe est atque inhonestum, non fert institutum uti hoc loco probemus. Est a uictu hoc alias probatu facillimum, utpote cum jam tum a viris praeclarissimis ostensum etiam sit, in universum nihil in vita omni esse utilius atque inopinione esse vidi
tui . . Hanc autem nemo temere adsequitur nisi is sit qua-Ge. La. Iis haberi velit. Recte enim Tullus: Esto squisimulatione
de Uf. inani ostentationes Honon modo sermone sed etiam vultu sin bilem se gloriam consequi posse remum, vehementer errore is ra gloria radices agis, ars etiam propagatur: si omnia celseriter tanquam flosculi decidunt, nees mularum quidquamperiar esse diuturnum. Taceo nunc in omnem injustitiam,etiam ipsarummet rerum pubi icarum, Deum acriter , etsi non
GH - ipi statim delicti momento, animadvertere: es νη- F ferra regna Agente ingentem propter injustitiam. Haud - η saxei im
36쪽
Ap UT II gaverim, nonnia unquam etiam turpe acinus praestare civitati emolumenti aliquid posse Si probo tamen rem
aestimes, momentaneum est commodum illud, de majore malo statim nocet, non dicam nunc de naturae huma- nae instrina labe, aut comitante divina poena, sed bonae famae saltem detrimento. in omni vita. etiam re.
huspublicis do potentissimis regibus, ad res augendas, imo de firmandas, nihil est utilius .: quoniam haec maxime conciliat animos hominum & ad usus nostros adjungit. absque benevolentia vero nihil in vita praeclarum aut sta bile potest effici. Alia est ratio rerum publicarum inique de per vim
institutarum, cujuscunque etiam fuerint formata Quemadmodum enim origo earum injusta est, ita non est ut solis bonis artibus eas tuearis; quamdiu quidem nondum m illas a populo sit consensum, tum enim naturam iustarum sibi jam comparaverunt. Et vero in hisce habet mutare&llocum illud Iasonis: ως άγαγκαιον αδκῶν--τους-μPob μνου τοι μεγαλα δικασααγεῖν. Nec de alio regno dictum
est illud ab Euripide in Phoenissis, quod in ore semper
habuit Iulius Caelar, Cicero autem non incondite ver tit ex Giaecor imm s violandum eaer jus regnandi tratis
Non alibi etiam locum quem inveniunt dominationis, ' φ ῖ quae Tacito dicuntur, flagitia, aut scelera regnandi. Par 'ratio vero est & aliarum rerumpublicarum violenter ac per iniuriam exortarum. Nec enim malae artes soli unius tyrannidi conveniunt 3 ceu multi perperam arbitrantur. Etiam in hisce tamen rebuspublicis honesta de moderata
quam maximo sum usui, di longe praeserenda illis turpis
37쪽
Ft . DE CIVILI PRUDENTIAbus; imo ab his abstinendum est omni studio, si sal ,as
ejusmodi etiam respublicas velis. Et vero cum duo sint quae populum in officio continent , caritas ac metus:
cicero t. a. constat utique malum custodem diuturnitatis metum, contrarius , beri lentiam elem esse vel adperpetuitatem. Injustis vero & turpibus consilijs metum quidem , amorem autem
populi nunquam comparaveris. Hinc & Aristoteles sapienter ostendit, tyrannidis illam administrationem quae regiam moderationem imitatur, lon peesse sicci '' ' xiorem, illa altera violenta. idemque & in stigarch ijs di ochlocratijs usu venire praeclare observavit. Confir- mant idiplum omnium gentium seculorumq; historiae. Quanquam possit pro exemplis omnibus susscere solum
illud diversum Augusti & Tiberii unius ejusdemquepe rvim parti imperij regimen: felix illius de securum de
que cum populo tum ipsi suave hujus vero plane contru - - xia omnia quo de ne dubitemus vetat Tiberij ad Senatum. ni. LA. Cpistola, & illud Taciti: Tiberium non fortuna non soli. u- e. o. clines proferabant, quin Urmenta lectori a que ipse poena fateretur. Vsq; adeo sane illud eventu omnium temporum e Mach. manifestum est, ut ipsemet Machiavellus eos qui scelere Primi , ad Principatum sunt evecti non nisi semel saevitia defungi velit, inde vero milia in populi utilitatem v ertenda esse. Porro usu rei publicae, adeoque ratione, status,
. metienda esse civilium actuum momenta , non ex omni. parte reprehensionem meretur. Certe quae sunt mere positiva adeoque ςx consti tuto arbitrario valent, non aliunde sive laudem sive vituperium commerentur. Sunt tutem ejus generis civilia plaeraque. Praeter haec tamen sunt fateor & alia, quae honesta nuncupamus, iti-- dem quidem pro sine ac scopo habenti utilitatem sut
38쪽
ν-ἔnde etianti ita sit verum illud : mrilitas sesti prope minor es qui non civilis tamen societatis, scd simplici.
Verum haec & similia latius persequi alterius est in- nitriti. Hisce vero probe intelledi iam amplius hauden Himcile pronunciatu , num iIli qui in universum in
inrita CXigunt ad rario re cujuscunque satus, atque adeo qui EX emolumento reipublicae cujuslibet quamvis in
3ustae suspendunt omnem etiam honesti vim , ut illud demum sit justum quod praesenti statui expedit; num in quam illi prae alijs Politici audire, vel num veris Politicis
omnibus ejusmodi sententiae adscribi debeant.Vtique eniim omnium consensu ij maxime nomen illud commerentur/ qui optime eonsulunt, reipublieae, ac humano generi. Ex adverso illi dum enervat i honesti vim, naturae liu manae & communis omnium fiscietatis leges subvertunt. Rebuspublicis quoq; iuste partis non possu ni non illi nocere quam maxime, quando iniquas & turpes artes suggerunt ijs conservandis, h. e. venenum propinant in sal utam. Numquam etiam ab orbe condito, ingentibus moratiori' bus vere prudentes gubernandae reipublicae, aut politici, id genus magistri sunt habitii nec gentes ipsae artem re gendae civitatis in ejusmodi placitis posuerunt. Non defuere quidem & antehac qui ita censuerim. luam & m M a Plato Thrasymachum introducit justitia malefinientem δε υροειὼ Μήδο-, ipsam autem virtutem generosae stul- titiae titulo deridentem : & ante illum Euphemus Ath aiensium legatus non dubitavit publice pronunciarerri si pr*opi ct urbi imperium tenenti Hial incon niens esse Thm Em tue, nihil amicum vis sirim. Quin tales sententiae ist- ' 'hac tempestate Atheniensibus nonuullis familiariores de
39쪽
bito suerer unde & Socrates apud Platonem conqueritur inultis civium suorum injustitiam videri justitia potiorem.Non rectius Epicurum etiam de justitiae natura sensisse merito dixeris, expensis ejus sermonibus quos Diogenes Laertius recitavit , ut qui dixerit ex sola illam conventione venire, neque durare ulterius quam duret utiliatas, abstinendum autem ab injuria solo poenae ne qua quam tamen arteria ς quam homo impius non agnovit metu. Iam vero &mundus hic semper habuit, perinde ut nunc habet & habiturus est semper, non unum suum Callicratem h. e. hominem se callidum se ad fraudem acxtum, sine usta religisne ce P. qualem illum posteritati depinxit Cornelius Nepos. Habenus tamen semper ab optimis& laudatissimis civilis prudentiae magistris, & sententiae ejusmodi sunt damnatae, & earum auctores ex consortio virorum bonorum exclusi. Nec vero repertus est ante Machi avellum . qui ejusmodi malas artes tanquam leges prudentiar, & rationes bene gerendae justae alicujus rei publicae, scriptis tradere & orbi commendare sustinuerit. Ab omni vero est ratione alienissimum, uni illi homini nupero politici aut prudentis nomen tri buere, & omni priscar sapientiae laudem hanc detrahere. Quo merito vero laudaveos a prudentia Machiavellum, qui suis illis artibus & sese disii uincaesarem norgiam, cui lini a consilijs fuit. florentem rebus di potentia, pessum'
Igitur quum justae quidem respublica ad sui salutem nihil exigant quod ab honesto discutiat, sed illa sola ijs pro- snt maxime quae virtuti congruunt, habebit quidem veros Politicus pro scopo consiliorum rationem sa- ,
α tautem publicam supremam legem judicabit, hisce
40쪽
amen civitatibus nihil commendabit quod si turpe aut ab honcsti limitibus discedat. Qui isecus fecerit non sis illo ipso agit Politicum , quam medicinam professus
medicum se praebet dum pro pharmaco miscet toxicut Idem vetus Politicus fraudum & scelerum vias, quae calcandae veniunt ijs qui per injuriam dominatus aliasque re-Ipublicas parant, exacte quidem callet: non laudat tamen in numero bonarum artium, praetextu raronis satus aut pu-hlici emolumenti : quinimo ab ijs quam Ocyssime absti-riendum esse suadet, & quidem cum quoniam honestas ita jubeat tum quia rationi sta in conveniens sit..Quandoquidem porro nihil illum ignorare par est, eorum quae respublicas corrumpunt aut quo minus constituantur im pediunt . accurate idem noverit necessum est quantum omne genus scelerum ad respublicas poscnt labefactandas, quantaque versutia soleant exerceri. Tenet vero perinde atque medicus umena. Vti nempe & cavere illa doceat, & a . jam grassantibus rempublicam tueri, quoad conceditur. Saltim hactenus itaque per injuriam veris Politicis . turpes artςs adscribuntur, aut prudentia omnis civilis in ejusmodi scelerum exercitio collocatur : sicut dc immerito Politici audiunt illi flagitiorum vasti artifices, &Politiciae prudentiae nomen turpis vafrities mentitur. rortassis tamen nec ita quidem fatis quaestioni huic factum est , aut Politicae & veri Politici fama vindicati. Videntur enim etiam optimi quique rerumpublicarum xectores non abstinere a malis artibus, nec rempublicam
ullam absque ijs posse vel haberi vel parari. Primo enim
omnibus commune est, celare consilia,& magna quaeq; vel ardua negotia non nisi arcanis & in vulgus incognitis modis expedire, utq; id praestem summa'i contendere. Vid C tur