장음표시 사용
41쪽
. tur autem idipsum haud esse liberalis aut penetosi an Le. -ι que non laudem sed vituperium merito mereri Com
eaque violantes ne erubescunt quidem, sed & saepe glori-'antur. Leges quoqu civitatis tantum abest eos siem nec Observare, ut & frequenter eas mutent, & G Saris novas instituant, non sine civilium rerum iu ne. Privatorum quoquecivium non bona tantum sed χ
datum esse, ut rempublicam si iam
opus firmam , S gloria amplam reddanti quo
aliis vicinis multum p aerumquσ detrahitur, aliae ad id
moris apud omne, ' β'.' IMIm recepti sint directo vitilitas, 'UR;- tamen ab honesto
multum abeant,lalcant vero non nisi V te commodi
42쪽
modi publici excusari, videntur utique sine discrimine Politici omnes malarum a tium magistri, quique jus & sim ratione satus metiuntur merito haberi , qui ab ijs autem studiis sese temperant in Politicorum censum ad mittendos
Verum enimvero haud negaverim ita comparatum esse cum rebus civilibus , ut haec di similia committenda Politico subinde veniant, quamvis optimo. Omnino etiam fateor, absque ejusmodi facinoribus nullam rerum publicarum sive institui sive teneri posse. Horum vexb quidquam omni ex parte esse injustum, id vero pernego. Imo iniquum fore pronuncio, si cum exigit salus publica horum aliquid negligatur. Eleganter I cinius: midentur quae G l. Eumhone quae honestanonsura: multa quae natur inhoe viden-- α rur esse a remporibus f nr non forsa : saepe tempore si quod piarumque rurpe Lberi soleat inveniatur non se rurpe . Ejus generis autem esse illa quae sunt in medium adducta, haud difficile adeo fuerit es rationibus & consentiente optimorum divini humanique juris interpretum testimq-nio comprobare: modo id ab argumento atq; instituto no- stro nimis alienum non esset, neque interea dum in eo i horamus videremur actψm agere. Et vero qui non sit liberalis animi consilia quaedam occultare, quum ipsemet Deus non nisi sensim sua de salute humani generis arcana decreta orbi patefecerit,ec aeternae vitae etiam num
abscondat Z Omnia sane sine discrimine omnibus pro dere, non liberalitas fuerit sed quaedam prodigalitas ; quo niam & inutile id esset, cum non ab omnibus omnia capiantur, & summe noxium ut nunc quidem est humanum ingenium. Pari stultitia incusaveris omnem dissi
43쪽
dem de cauta tolli nequeat. Quod usque adeo liquet utri Gntra Augustino rigido veritatis exactori, eopse loco quo men--η .c.io dacium omne damnavit, expressum sit . licer vertrarenta
occultare prudenter ab aliqua iussimulatione . Et vero ci- iam hic praeeuntem sequimur ipsum met Deum,qui sutura raro aliterquam verbis suspensis & obscuris per vates suos 3- solet praedivere. Idem benefacit etiam tu probis, nec animadvertit hodie in omnia delicta. Vt solo hoc exemplo pateat, posse tolerari nonnunquam mala, & conniveri ad scelera; non probando quidem aut iuvando, sed quod tolli aut puniti illa nequeant sine magno incommodo, adeoque duorum malorum id quod est minimum permittendum necessario veniat. Dolum porto omnem promi G t. scue nemo sapiens unquam damnavit . sed aliquem ceu licitum non duntaxat admiserunt omnes, sed etiam land b-. verunt. Fictionem quae in sermone committitur nemo
itidem fortassis ante Augustinum promiscue reprehendit. Certe non philosophi tantum sed & sancti E lesio Pa tres falsiloquium aliquod omni culpa absolverunt. Muy- to minus crediderunt, omnem ambigui significatus se monem in vitio ponendum; cum vix alio populum suum a arcana venturi Clitisti ossicia per Prophetas ipsem et Deus doceri fecerit. Satis est scilicet ne quem sive si mulatis' actionibus, sive suspenso sermone, sive deniq; falsiloquio injuria assicias. Igitur & in hostem licet tale quid Politico ,
mrpote quem laedere sine iniuria possis. Vacant quoq; culpa iurauem quae dicuntur , αλιιακρίσεις & simulachra iiii ver ij ; modo utatur ijs Politicus ad continendum populum in illo ossicio ita quo optimo jure debebat contineri Neque vero his ipsis aliqua populo fit injuria, quum in ' emolumentum ejus cedant: eoque si sapit malit utiquς sic. decipi
44쪽
decipi, quam perire non deccptus, imo amabit decepto- . rem: perinde ut medici decipulis aegrotus recuperata V -- letudine solet gaudere. Et vero haec est illa πιιλη ἐ-4ὴ πανωργία S. Blasi j , qua sitne humana haec vita constare ibi non potest. Non aliud autem mendacium Deus odit quam quod cum injuria est coniunctum : nec alias quam Dalas & in perniciem innocentum excogitatas fraudesiversatur: eoq; in sacris literis mendacium quando pro hi etur solet addi adversus proximum. Contractus&scedera r. ustissimis de causis rescindi interdum, cum nemo dubi- et prudentiam juris, inique profecto accusantur hoc no- nine Politici, si nonnunquam idem agi velint. Ne quidem d temere probaveris Iomnem in integrum restitutionemure civili niti. Accurate certe xem illam omnem intro- icienti liquet, jura quaedam civilia Romana in hoc n. . octo ex allexius aeterni juris sonte profluxisse et atque ita 'tiam inter illos quos jura Romana non obli ni quandami integrum restitutionem lege naturae constitutam esse.
luidni liceat praeterea mutare leges eas dico quae non iii ex constituto summae potestatis valent in qualibet si :publica P sit ita exigat usus publicus , quum uno hoc con- ciet legum illarum justitiai Nec prosecto Politicus teme- .
triam Sc facilem quamque legum mutationem laudabit, rid eam duntaxat quam exigit lex suprema, salus publica
tultum vero fuerit rempublicam a d. leges semper com- .
nere,& non potius leges ad rempublicam. Est autem aec non unius semper vultus sed mobilis huc illuc, ut hu-ianae res omnes. Praeclare Cicero e Dare omnes delemis Cis. stat.
nquam in orόe aliquo re allica: qui quoniam versatur, eam prρ Cn. figere partem , ad quam nos is lius utilitas saluουιά. converrariis. PM cis ilibi item non minus pulchre : Nunquum praesantibus in Mem ι c
45쪽
δε- republ. gubernanda viris la data ea in una sententia perpet ' '. mansio. Sed ut in navigando te sati obsequi artis eis , etiamsi
porrum tenere non queas et cum oro tas is mutata veti canone assequi ultum eis eam senere cum periculo cursum quem cara peris,portub quam, eo commutato, velis fauedem per nise ,
τ. Quoniam porro in civili societate, quae omnium utiqus est absolutissima, commodo publico unusquisque civium sese ac sua obstrinxerit, servi itidem salutem dominorum tueri teneantur, nihil utique vitii habet, si privati non- nulli , flagitante id extrema necessitate , cogantur opesic sanguinem suum reipublica ergo profundere. Nec ulla fit injuria alteri populo, si quis rerum suarum magis solito satagens lucrum ab aliis hactenus praeceptum ipse Cicero vertat in rem suam. Scite ex Chrysippo Tullius : AH G ic. sudium, inquit, curris eniti se contendere debet, quam ,-xime po sit M vincar ,supplantare eum qui cum certar aus manua pellirenui modo debet: sc in vita si quemque perere quod . pertinear ad usum non iniquum eis, alacri surriperae jus no e P. O. Denique propria rerum possessio non ita excludit commeGrol. munionem omnem, ut non, exigente id summa necessit L. ac iure te, aliqua parte debeant illae a horunt usibus cedere. Desci. belli c. at ente cibo in commune conserendum esse quod singulis v si σς- supernitum est , & aedificium . vicini recte a me dirui quo tuear mea ab incendio certissimo, recepti utique in vulgus est juris. Jnevitabile itaque periculum quidni liceat Politico, civitate avertere alienae rei non magnae tamen damno multo minore Θ quis vitio vertet merito, si non nisi ad tempus, quamdiu durat justus periculi metus, et-
iam in alieno solo sibi caveat, de caetero nihil sibi potens e
Non est, quemadmodum ante diximus, hujus argu-
46쪽
stensi, ab hisce& quae sunt hujus notae alia abstergere prilixa quadam opera maculam iniquitatis, tillacibus vulgo judiciis contractam. Nec diciteri tamen animus est, praeabusu & facili & frequente turpia haec videri quidem lusque adeo ut ab hoc cognomenio ne ipsi quidem auctores abstineant. Licet enim fortassis in benignum hunc ensum trahere illud Iasonis ως ἀναγκαῖον αδικῶν τί μικροῶrῖς βουλομένους - μεγαλαλκο-προγῶν, ui & illud OUj: habιν iliquid ex iniquo omne magnam exemplum quod contra fingulos Tacit. Visi istare publica rependit r. Possevero ejusmodi multa agi πιπηι
ibsque honestatis omni Iarsione vel ex ijs paucis, quae a no-γis sunt allata, patere arbitramuri Hinc vero conseque' dist, summa cum injuria Politicis vulgo omnibus animum n justum exprobrari, propterea quod, reliqua licet pij, lualia commemoravimus , in commodum reipublicae
turisperitiae ficies atas mustum, qui indam propius ab s
a prudenti a cim , nullam tamen idem quid cum hac foque perperam Iurisco/r ustos credi Politicos-
A Ntiquior quidem prioro, tamen nonnis proxisti is A aliquo seculis ottos est mos alius, solis iis qui urisant consulti Politices scientiam attribuendi di quasi illi , ii vere Isint Politici, & tanquam juris peritia sit illa ab mnibus commendata civilis prudentia. Hinc sane fatum est aliquamdiu , cum alibi passim tum per Germa- iram maSime , ut vel scium consultis juris vel ijs potises a simum
47쪽
simum reipubl. curatio fuerit commissa, perinde atque vlius nemo huic negotio sit aptior, α is qui in foro valet, Idem in senatu etiam aut consilio reliquis praestet omnibus. Is mos quando & qua coeperit occasone, deinceps apparebit. Vt autem initio constet, num isthaec persu sio sit veritati consentanea nec ne , necessum est ante invinia definiamus Iurisconsultum jurisque peritiam; quo niam & illa vocabula I varijs varie accipiuntur. i. Primum itaque vulgo a quamplurimis usque seculis, juris peritia dicta fuit quaelibet cogestio juris illius, quod uni alicui est civitati proprium. Ita Romae periti & consulti juris audierunt, qui civile Romanum jus calluere. &Iudaeis νομοδιδάσκαλοι,& νηλικοὶ fuerunt olim, quiduntaxat circa leges Hebraeorum occupabantur. Sed de ejusmodi iuris peritos quaelibet civitas proprios aliquos habet. Et vero quantumvis peritia isthaec minus operoci sit & dissicilis, ubicunque sunt leges planae & paucae; ali-hi tamen in immensum tape adolescit, cum per numerum Ais,.ι s.. tum per rep* oris bilegκm d idia, ut scite loquitur Ain. mianus Marcellinus.
Porro cum jus civile cujuslibos civitatis aliud publicum aliud privatum sit, Romae quidem olim ICti dicti, non tam qui illius quam qui hujus sibi peritiam comparaverant. Hinc Antonius apud Ciceronem lib. I. de oratore t Si quaerere ur , inquit, quisnam Iurisconsultus vere nominaretur , eum iacerem, qui legum es con eminis ejus, quae privari in ciet τυμ μ rem ur , adresondendum o ad agen umes ad eavendum peri μή est. Finem quoq; juris civilis ponit ibidem ipsemet Crassus Scaevolae ICti mente : legitima j oe in arae iis rebur cauo i que civium aequalitaris conservarionem. Antonius vero eodem loci non dubitat assirmare.
48쪽
mmo acutum, praeconem istare is, caurorem formusarum, au'
Eabarum. Cicero ipsemet lib. i. deI. L. dicit, ι' tamin civile populo interprerari re sodere a solist ,summos viros, met professos in parvis esse versarati ideoque Fratri ad juris civilis scriptionem se adhortanti respondet: Euo me vocasPaur quid hortos'sar Bristis consciam desit radiorum ac de parietum jure 2 aut ursipulationam es justiorum formulas componam ξ Nec vero Ciceronis tantum aevo intra hosce limites continuit sese Romae civilis juris professio, sed multis etiam seculis sequentibus. Quamvis enim in ICtorum ordine etiam tum quaedam erectiores animae fu- etint circa ius ipsum publicum occupatae, quemadmo dum Ait ejus Capito Gellio audit piaticin maris bris peri- NOct. --ν imus : attamen nunquam non plerique illius familiae adlcar l.
solum jus privatum animum appulerunt, α nihilominus V ICti titulum sunt commeriti. Id quod a nostri quoque temporis moribus alienum non esse, nemini est ignotum. Qua in re nostros praeivit quasi ipsemet Tribonianus ; cum in juris Romani Institutionibus vix semel fecerit publici juris mentionem, Pandectis autem & Codici pauca instaruerit quae juris sunt publici, quae ad privatum vero pertisnent in grande volumen diffuderit. . . Quoniam porro jamdudum inolevit, ut κῶ' ἐξοχὸν ius civile nuncupetur , non id quod in quaque civitate obtinet, sed solum Romanum , 2 quidem illud quod Triboniani cura Iustinianus Caesar quondam digessit, cujus multa tamen pars in iis quae hodie florent rebvsp. l cum non accipit: hinc passim usuuenit hodieque, ut periti juris civilis habeantur & usurpentur, non tam qui jura ac leges suarum civit tum, quam qui jus illud vetus Roma-ia. D num
49쪽
oum percallent. Quae peritia tamen quantum ab illa altera usitati in republica juris sciemia disserat, in aperto est. Potest praeterea esse iuris rere civilis sve publici sive privati peritia quaedam sine concomitante aptitudine cavendi, aut ad factum propositum leges applicandi. Certe quamvis posterius qui potest, verE idem prius valeat agere; tamen reapse aliud esse, peritumssse juris forensis, ct idoneum respondere de factis dc negotijs hominum secundum jura, vel ex eo patet, quod is qui applicat jus adlfactam, legibus utatur tanquam principiis , & pronunciet non tam quid juris quam quid iuri consentaneum secus quam facitis, qui juris peritia tantum est instructus, ignorans modum conserenii leges cum causa. Eo sane discrimi ne differt uterque hic juris peritus, quemadmodum philosophus ab oratore distinguitur in opere illo proble malum, quod Aristoteli vulgo perperam tamen adscribitur 3 ut nempe alter quid j ustitia. alter quis sit just us attendat. Verborum ipsorum mel auctoris illius secti x v i i r. probi. 7. haec fere est interpretatio. Tuonam hominemphi. Iosephum inferre as oratore putemus Θ quod alter quidnam
iustitia sis cogiter, aber qui injustu sis secter : ct Ezer quii
nam 'rannis alter quissis annus docear ρ Observare sane est haud paucos, ita quidem juris peritos, uti quid sit lege constitutum norint optime, non tamen ut ijdem & cavere aut caussas agere sint idonei. Vt proinde manifestum sit. multum utramque hanc juris peritiam a sese invicem
- holio euiuslibet civitatis vel nude tantum
scitur, ignorata omni iuris illius cum utilitate tum ratione e vel ita accurate intelligitur, ut non tantum per. - . noscas
50쪽
noscas legislatae mentem, sed simul etiam quam illa si vel naturali juri atque aequitati consentanea nec ne, vel rei publ. usibus commoda & adversa. QuamVis autem prior , illa cognitio multum altera illa sit rudior, tamen & ill . vulgo jurisperitia appςllatur . . imo posterior a quam multis creditur jurisperitiae limites excedere. In quam sententiam iuisse & Tribonianum dixeris, utpote quo aucta re haec Iuli ani r μη omnium quaea majoribus confiunt a sura, rario redi poreis; & illa Neratij : Meo rationes eorum quae
constituuntur inquiri non oporter, alioquin multa ex iis quae rem
Uunisul errerentur: in legum Pandectas translata sunt. γCertum tamen nec minus in propatulo est, si commoda, Oλδ .incommoda, rationesque legum sive privatarum sive publicarum , una cum earum sensu intelligantur, longe eam notitiam jurisperitiae prudentiaeque titulo esse digni orem , quam est illa rudior ; &huic istam multum anteferendam. . . in
. Si postremo vim vocum spectemus, iuris & peritia& prudentia, eoque ars boni & aequi, divinarum item humanarumque rerum scientia dicenda maximo merito vi- detur non tam legum unius aut alterius civitatis scientia, quam in universum illa, qua tenemus quae leges omni reipublicae speciei conveniant,cu publicae tum privatae,quem admodum illae serendar, aliae autem sint abrogandae. az rcognitio ab omnibus illis quas hactenus enumeravimus jurisperitiae speciebus immane quantum differt. Nec vero quae talis est meretur duntaxat titulum peritiae juris, sed reprae alijs meretur, utpote quae sola mensuram nominis eκ- .pleat: fere etiam ita vulgo comparatum est, ut quae huic uni debetur gloria, illis ante enumeratis speciebus per errorem aquammultis tribuatur.