장음표시 사용
181쪽
' Dὸ Iudiatis. 776 Iam ubi et petitor , et reus postulata impetrassent , dein ille hunc padabatur i 'vades nimirum petebat, queis sibi caVeretur eum certo die Plerumque perendino se stiturum : is vero. Vadimonium Promittebat. Hine omanat omne hoaeiusdem Tullii pro Quirit. 6. Ait . . . . . saἐam neque padari amρlius , neque padimonium Promittere. Si quid agere secum pelit Θintius, non recusare. Hic cum rem Gallicanam cuρeret Deoisere, hominem in Praesentia non pudatur. Da sine Madimonio diseeditur.
De Iulentione Accion F, Postulatione Iudicii, Et Satisdationibus.
Postquam praestituta dies advenerat, actor T. Nsque jussu Praetoris Per accensum citabantur. E quibus si alteruter sine causa sontica adesse omisisset . eausa cadebat ': ae si quidem reus Hesset , Madimoniam desertiis;e dicebatur. Quo respieit illud Horatii I. Sat. 9.
Debebat ; quod ni feeissct ,, peruere litem. Ea autem vadimonium deserenti proposita poena erat, ut actor in bona eius immitteretur. Adi Ciceronem pro Quint. 6.
182쪽
actor : ET EGO QvoQvε sPONDEO 6a . His peractis, postulabat petitor pro diversiSi causarum generibus vel Ludicem, vel Arbi-ιrum , Vel Ree-eratores , Vel Centumviros , qui Musam cognoscerent, decidereritque s lique sta
6a Haec pecunia, quam ad pontificem depositam
fuisse assirmat Varro IV. L. L. 36. dicta Sacrame/itum Rit. De quo Festus et Sacnamentum , inquit, aes significat, quod poenae nomine yenditur , sise eo quis in serrogatur, sise conmendit. Id in aliis quinquaginea α - sium est, in aliis quingentoriam inter eos , qui in iv. dicio inter se contenderent. De vocabuli vero ratione ita mox idem aucior : Sacramenti nomines id aes dici eost.
tum ost, quod et μνπter aerarii in iam, et sacrorum A licorum mulgitudinem consumebatiar an rebus di inis. Quam autem pro sponsione summam definitam asserit Festus, . ut modo quinquaginta, modo quingentorum as ωum essEt , eam non' his semper terminis fuisse conclu
sam, non temere inlligas exHillo Tullii ΙII. Verr. 58. Faeta es4 syomio N. S. V. videlicet, ut ipse postea
mam seste declarat, sestertium quinque millium. Fide., quam grandioris pecuniae sponsi Otie certatum hete sit. Itaque non iniuria quis arbitretur, elai quos sponsionum modulos indicavit Festus , ubitatiores sextasse fuerint, saepe tamen eos ad litium rationem fuisse accommodatos. 63ὶ Qui ad iudieaudum dabantur ex eorum numeris exant, qui in iudicu in album praetoria auctoritate relati uerant. Fuisse enim hanc legendorum rudicum Potesta-Nm penes praetores liquet a lege Cornelia , quam memorat Sigonius II. de Iussic: G. ubi ita scriptum fuisseisit : Praetores urbani, qui innutos optamum quem e
183쪽
De Itidietis. 181 Inter eos hoc discrimen intercessit. Itideae quidem iis causis praeficiebatur, quue essent, ut dicitur , stricti iuris r isque ita ex formula
Gellius XIV. a. cum de se ipso dicat : Quo primum
rem Oso a praetorsius Iectus in iudicam sum. Eos autem iudices, pro eo ac varia rei Romanae em. Porae tulerunt , allegere mos fuit ex ordine, vel senatorio.
vel equestri, vel utroque , vel simul etiam de plebe: de qua re iudicavimus ante, quod satis esset , p. 82. Ac Pro suorum ordinum diversitate erant illi quidem in diversas Decurias distributi . nimirum diversis in tabuit. , et in peculiari quique seorsum albo descripti. Profecto stante republica tres ad suminum fuere huiusmodi Decuriae, una senatorum , altera equitum , tertia tribu- Dorum aerariorum : qui postremi e multitudine ad iudi, Candum delecti, ex eo hominum genere erant , quibus ut assirmat Varro IV- L. I 36. Pecunia ex aerario AEttribuebatur , quam milui utiqua inturbe manenti PerSolverent: homines propterea prohatae fidei, quali maxi
me ad exercenda iudicia opus esset. r o
Postremam hanc Decuriam sustulit Caesar: de quo Sue tonius in eius vii. 4ι. Itidiata, inquit, ad duo Reneraiumcum redagit, equestris ordinis , et senatorii. Tribu nos aerarii, quod erat tertium , sustulit. Quod ipεum reserens Dio p. 359. tu hanc sententiam, loquitur: Iudiacia solis senatoribus atque equitibus permisit . . . Pria emm nonnulli etiam de H ba prosteio tribuni aerarii Ga fas una cum illis cognoseebant. Verum tertiam dei. de decuriam ex centurionibus Autonius addidit: de quadunt verba Tullii I. Philipp. 8. Promulgata est lex de tertia Decuria iudicum. Tum paullo infra: Aς quo. e ι luci tertia Deciaria 7 Centurioniam, in a. Sed ηι quartam deinde Diacenαrio,tim adiecit Augustias, eoru videlicet, quibuν ducena millia H. S. census esset. Suet
in Aug. 32. in. Quintam denique apposuit Caligula, te te
sedem scriptore in eius vit. r6. Hinc in Iscrip iisne'- pud Rei nes. Cl: V . n. i6. legitur. - .
184쪽
noemaque sabi a P etore praenuita agere de-hebat ut ab ea nullo modo posset abscedere.
Exemplo id esto : Si Titius Η. S. Idididi sibi a Fulvio deberi apud praetorem contendit , inque
eam rem iudicem postulavit , praetor dato iussi. ce ita pronuntiavit '. SI APPARET H. S. Ididi: A FULvio DARI OPORTERR TITI' , EVM TANTAaPEcvNIAE coND8MNATO. Iudicis tunc igitur munus hoc unice fuit, decernere , deberentur ne Titio a Fulvio, necne ἡ Η. S. Indidi ita ut nisi petitor Probasset, totam eam Summam ad asissem sibi deberi, causam perderet, Cie. Prostosc. Com. 4
Arbstro autem , nuIIa praetoria prescriptione adstricto , permittebatur , ut Pro eo ac bo. ni in aequumque videreiar , de re statueret ;ouippe cum ei committerentur causae bonae
sideι dictae , in quibus non summum ius , sed aequitas speclari deberet. Hi ac Cicero ibid. Quid est , inquit , in arbitrio Τ i. e. ludiato virbi. rt mite , moderatum , QUANTUM AEQUA US MELLUS , ID DARI. Itaque sibi PetItor . postulaverat , at Partem
a te poterat obtinere. Quod ita eodem Tullii Io M aperitur: Ad arbitrium hos modo adimias , ut neque nihri, neque tremum , quantum postu- ωoimus , consequam Ad Meveratores. porro controversiae delicto , atque iniuriarum aestimatio' pertinuerunt. Hinc apud Liviam XXVI. 48 Scipio trest Reeuperatores cum se daturum Pronuntiat et , qui, cognita causa , testibusque auditis , tu acarent , uter μrior in onidum transcend sset , C. Laelis , et M. Sen non o ad catis Partis utriusque P. Corneliivm Caudinum de medio adi est. Adhaec Gellius. XX. I. Praetores, ra-
185쪽
quit . . . . iniuriis aestimandis Remperatoresse aerituros edixerunt. Ex quo uiroque loco de-elarata satis Recuperatorum exhibentur munia. Centum pirorum certe quaedam erant Causae , ut tutelarum , usucapionum , testamentorum , aliarumque rerum quas enumerat Cicero I. de
orat. 38. Eratit hi autem centum et quinque iudices e singulis XXXV. tribubus terni delecti , qui, iubente praetore, una coacti causas ad se Pθrtinentes cognoscebant. Verum de his non
nulla alia , quae huc nihil conducant, in ima Ora apponentur 64).
64 aetate imperium Augusti eonsecuta aucti Ceu. tum viri ad centum octoginta suerunt. 4 uare de ipsis Plinius VI. Epist. 33. Sedebant , iuquit, tussices cen-3um el octoginta ; tot enim quatuor consitiis consere. brantur: ingens utrinque adμoc tis , et numerosa su3- aestia : raeterea densa circumstansium corona Iaussi.
iam itidiotam multipliei ericulo ambibat. E quibus ueris Lia illisci etiam dissitur , in quatuor consilia tam ingen. Em iud leum multιtudinem fuisse divi bam. Quo smutat Iocus Valem: Max. VII. I. r. Cum improbissimis here- aeutis da paternis bonis astud CentumMiros contendiι ;Omnisusque non actum Consiliis, 3ed etiam sentenιλε verior discessit. Quatuor autem ilIa consilia ita erant hine , et illine disposita . ut praetor in medio utrorumque sedens duo ad dexteram , totidemque ad sinistram locata haberet. Vtrique autem parti suam praefigi hastam consueviris satis aperte indieat Quintilianus v. a. ubi inter reliqua
praeiudicia . quae ad causam conducant, hoc etiam nu. meiat : Si de eadem causa Pr utaratiatum est , ut . . .
in pati bus Canimoir illiam , quae in DUAS D. STAS MMisae aiant. Quibus satie dieiis id omnino vel
videtur, caui alteia Centum irorum hasta, sive paraoeotentiam tulisset , id maximo futurum causae. prae. diis , ne altera pars . si quando eandem Causum aecura tius reoos a ret, aliter , ac prior illa , iudicaret. cvi te
186쪽
Satis hactenus de variis iudicum generibus dii im est. Sed illud praeterea proderit animad-' tere , iudices praeter centumviros ) a praei e claus ab utroque litigatore probari debuisse. od Om fieret, conoenire illi dicebantur. Qua- Licero pro Cluent. 43. Neminem , inquit , lueriani maiores nostri non modo de eaeistima-ine cuiusquam , sed ne Pecuniaria quidem de e minima esse iudicem , nisi qui inter a Gerarios CONVENISSET Improbandi autem tormula ea serme erat: HINC EivRO , INIQUUS Esae. Atque hinc illud eiusdem Tullii III. Verr.tio. Scanditius postulare de conseentia reci eratores. Tum iste negat se de existimatione Sua .uiquam , nisi suis , commrbsurum. Nemitatores
Putant esse .urpe id forum sibi IRIQVPMEIURARE , tibi negotientur. Praetor ProMιnciam suam totam sibi INIQUAM EIURAT. III. Iam postqvtim qui rem iudicaturus eSSet, datus a praetore fuerat , ad satisdationes illico gradus fiebat.
Itaque reus satisdare debebat iudicatum soloe .
Hoc pacto apud Tulli iam pro Quint- 8. A Cn. Dolabella praetore Postulat , ut sibi Quintius
ActorisPVero procurator , quando pro illo is ageret , satisdare cogebatnr , ratum haberii quae- eumque scilicet acta serent, rata habiturum eum, cuius ipse negotium gerebat.
enim ita fieri solebat , ut causis levioribus , non ut, gla- ioribus Omnia , sed bina tantum consilia adhiberontur. Ex quo etiam lacile fuisse noscitur hoc aliud , quoatraditum occurrit, ut duae musae uno eodumque te-pore apud bina Consilia agitarentur. Pitu. L.
187쪽
De Forma Iudieii. Quae ad id usque loci commemorata sunt, ea sane omnia in Iure , videlicet apud praetorem , fiebant. Videnda nunc supersunt, quae in G-iaicio, nimirum apud iudices, . agebatitur. Heleiautem suo scias , quae mox de Iudice Proserentur , eadam et de Arbitro , sed vero etiam s. si modo unum , quod mox patebit , excipias de Becuperatoribus esse intelligenda. I. Iudex a praetore datus, postquam in locum iudicii, tu sorum sellicet, comitiumve ad dictam diem Venerat , iam iam causam cogniturus iusubsellio sedebat 653. Is , utpote solus , ne in iudicando erraret, duos , aut tres iurisconsultos amicos habere secuin solebat, qui et ipsi in sub- solliis sedentes sibi adessent, de quorum dein ille consilio sententiam serret. Gel I. XII. 13. Hinc Tullius Pro Quint. 6. ubi iudicem alloquitur , ut ne assessores tacitos praeteriret , in hunc modum inquit : Obsecro, C. Aquilli, pos-
qtie , QUI ADESTIS IN CONSILIO , ue
dilis enter attendatis. Id Vero hominum genus ,.qui assiderent, necesse recuperatoribus non fuisse , quippe qui se iuvicem' eonsilio iuvare possent , incile uoscitur.
66 Nonnunquam etiam a stante iudicatum di at ineatisis tamen , quod Credere par est , sane quam levi hus. Itaque Ciceror in Brut. 8έ, Si, inquit , anguste, et exιtiter dicere est .Atticorum, sine sane Attici e se in comitium oeniant , ad STANTEM IUDICEMἀcaret. Subsutia gnatissiorem , et pleniorem Mocem --
188쪽
II. Iam si, cum venissili iudex , alter litiga lorum , non e cusato morbo , Bb'SSet , tuna instante adversario per edictum a praetore citabatur. Ac si quidem ille non pareret, alterum , ac tertium per intervalla edebantur edieta , do, nec veniretur ad Pere tor uva, ita dictum , quod peri eret disceμtastoclem , hoc est , ultra non pateretiar a persariram Iemiseersari. In Perem 'torio mim commino ur is , qui edictum dedit , etiam absente' d persa Poerte cogniturum Se , et Pronuntiaturum', ut dicitur ι. 68. D. de iudi c. Nonnunquam vero , quod ibidem legitur , nonicit adhibita edicta sunt ; sed vel iribus, vel duobus , vel etiam uno statim peremptorio, proutri qui ius diceret videbatur , pera la res est. III. Cum autem ambo litigatores adessent , primum omnium index iurabat, fore se ad legis normam iudicaturum. Tunc ipsi actor reusque cogebantur iussu iudicis iurare calumniam , quo se ad ineundam litem uua veritatis causa adduci profiterentur. Exinde, antequam causa ageretur si fides habeatur Asconio sie narranti ad I. Verr. 9. qua-ώi Per indicem rem exponebant. Ouod ipsum
dicebatur CAUSAE CONIECI IO , quasi
cauSae suae in breoe coactio. IV. His actis , patroni causam agere institue hant. Ne autem eorum Orationes nimium evagarentur , solebat more per Pompeii Iogstminueelo libera dicendi licentia certo tempore
clepsydra menso coereeri. Non tamen , cum ad
clepsydram 66 dicerent , eadem omnibus spa
Clepsydrae eiusdem erant generis, euius apud uos at horologia Meualia , nisi quod essiciebat in illis a
189쪽
lia sunt praesinita , sed singulis maior minorve Clepsydrarum numerus pro iudicum arbitrio con- Cessus. Mirifice rem hanc os laendit locus is Plinii II. Epis l. ai. Dixi horis Paene quinque. Nam decem ci PsYdris, quas S aliosissimas acceρ ram , Stini additae quatuor. Vnde et illud apparet , non imum omnium fuisse clepsydrarum modulum. Itior luiec autem et audiebantur testes, et producebutitur tabulae , e quibus rerum veritas tu. diei nuta fieret. V. Iam quae apud iudices , arbitros , ac re. cuperatores , eadem serme apud centumviros seris
vata est indicii ratio: nisi quod his in tribuna. li et quidem , indicante Plinio V. Epist. et T. IuBasilica plerumque Iulia , postquam ostructa haec suit ) iudicatibus et praeerat praetor ipse ,
et aderant decemviri 3 quorum proprium erat testimonia excipere , ac tabulas observare , ut dictum P. 149- .
I. Post peroratam utrinque causam , sententiam statim dici rerum ordo iubebat i quam
qua , quod iti liis praestat arenula: Eas propterea Men. furias ex aqua vocat Caesar V. Beli. Gall. I 3, dum aio narrat: Nos nihil de eo percontationibus reμeriebamus, n, si eortis EX AQUA MENS IS breolores esse MDC es , quiam in continenti, Midebamus. Singularis earum in castris ad metietidas vigilias usua fuit. De qua re Ueotius III 8. scripsit : In quatuor artes in Ctem ruram sunt di isag Migiliae , ut Nora am-ρlitas quam tribur horis nocturnis necesse sit Vigilare. Et quoniam vigiliarum spatia pro noctium varietate vel longiora , vel breviora merum ; ideirco clepsydrae etiam diverso modulo essent oportuit.
190쪽
ut a praetore fieret reo retractandae causae Po testas, ubi is probasset se Sive metu , sive calliditate , sive alio Paelo fuisse ab adversario ci cum ventum. I. I. D. de in integr. restitu D )Itidieitim denique calumniae intendi in aeto rein poterat , qui reum Per calumniam in tu vocasset. Ad quam culpam Vindicandam ea Constituta poena erat, ut ita impensas ille dam
Haretur. I. 79 D. de iudio. III. Quod si nihil esset, quo reus se tueretur , debebat iudicatum facere idque , si quidem pecunia reddenda soret, intra triginta dies , per quos scilicet conquiri illa posset , si minus praesto esset. Geli. XX. I. Quod Di secisset ,
iterum ad praetorem Vocatus, ab hoc addice. batur' creditori , qui vinctum Privato in carcere detinebat , usque dum aut opera , aut pecu-Dia satis sibi factum pem illum esset. Ad id totum uniue spectat , q=d Prosertur a Cicerone pro Flac. 2o. Recveratores contra istum rem minime diabam Prima actione iudicaoerunt.
Ciam IVDICATUM NON FACERET, ADDIC TVS Hermino , et ab hoo DUCTUS
HACTENus autem de Iudiciis privatis. Ad publica nunc sermonem Convertamus. 6 Iluius generis .homines in servitutem ad tempus dati, peculiari vocabulo Nexi sunt dicti. Itaque scripsit Varro vI. L. L. 3. Liber, qui suas operas in semisuta Pro pecunia diabat, dum soloeret , NEXUS Mocabatur. Iidem Nexu Dincti etiain vocati. Quare apud Livium II.