Antiquitatum Romanarum epitome ad usum Seminari Neapolitani auctore Salvatore Aula 1

191쪽

Is. -CUMι UILPars Altria. Iudieiis Viablicis. Νon immerito publiea iudicia diei ea si fit , quibus quaestio da criminibus instituebatur , quippe cum a s publica vindicanda iura essent eomparata : unde et sactum , ut tu eo iudicio. rum genere cuilibet accusatoris Partes agere fas

esset.

Iis autem exercendis reges ipὀos antiquitus Na--sse , inde favis colligi potest, quod Romulus, teste Dionysio p. 8 . in reliqua per regem obeuH-da munia id re iniecit , ut , levioribus delictis patrum disquisitioni permissis , graVior . Per belPse cognosceret. Et certe Livius Ι. η9. Tarquinium Superbum narra. cognitιoneε ωρitauia rerum sine consitiis par se solum 6xe MISSe. Quod et superioris aetatis. alios iactitasse credibile est. Post reges vero eiusmodi ratio illata est, ut si oties quaesito de aliquo lacinore habenda es .et , quaesitores parricidii de quibus actum p 3 57. ad hoc fungendum munus sui vagiis po-Puli , nonnunquam autem senatus Consulto, area rentur. Exempla praesto sunt apud Livium IV. 5 i. IX. 26. et ni ibi. Id vero instituti genus obtinuit usque umeonstitutae sunt quaestiones perpetuaei quarum metalionem secimus p. 133. et seq. Tunc elaim, num renuntiarentur in singulos annos praetores , qui eisdem praeossent , stabili per eos illae per-Petuoque ordiue exercebantur. erum etiam post haed statuta , yd dicendoaqu e t0re. , ut ait lea , ye tum ς i

192쪽

est , 'um novum sui licet aliquod crimen dela. tum seret, quod ad con uetarum quaestionum rationem attinere non videretur. Ita in causa Alitonas , tanquam ob atrocitatem facinoris vix eo inmane quidui iam cara aliis habente , creatussu Trogiis populi suit ad iudicium exercendum Domitius Ahenobarbus vir consularis : ut 'pa et ex Milon an e Argumento . quod enarrat As uiris. I. I. De Crinisa. bia . Postquam expensum est , quinam iudiciis pn-blicis praefuerint, uou ab, re erit pauca' Stutim de criminibus, circa quae versata illa sunt , expedire : at de iis so ummodo , quae aliquid animadversione dignius prae se serarit. I. RMetura iuria in crimen magis aluum provincialium fuit , qui sociorum iacultates diripuissent ; sed Vero etiam mJgistratuum urba-uorum , atque iudicum , qui suarum curatio. num , aut iudiciorum causa pecuniam a civibus accepissent. Uude iam noscas licet rationem

Dominis , ex eo facti , quod pecuniae per iniuriam acceptae , serent GPetendae. Huius autem generis caulae olim privatis iudiciis agebantur. Ita apud Livium XLIII. a. L. Canuleio ρraetori , qui Hispaniam sortiterat , negotium datum e t , ut in Singulos , a

quibus μιραni PECUNIAS PETERENT, qu/nos RE V VPER. TORES ex ordine sena

torio daret, .

Postea Voro ad coercendam frmiore repagulo avaritiam , in capitalia crimina relatum id etiam

hiit , et publicis iudicii. quaeri de eo coeptum.

193쪽

II. Iam porro pecuniae publicae surtum Feculatus fuit : quo crimine , facta Proserendo, Verrem accusat Cicero I. Verr. 4. ludicii autem de . eo flagitio cum non adhuc constitutae essent quaestiones perpetuae ) per quaesitorem redditi exemplum proponit Livius XXXVIII. 54. ubi significat Scipionem damnatum , quod mutato maiorem pecuniam ab Antiocho , quo commodior pax ei daretur, accepisset, quam ira

aerarium retulisset.

Verum deinde , quemadmodum Repetundarum , ita et Deculatus quaeStioni suus fuit attributus praetor. III. Praeterea de Ambitu rei erant, qui ut honores assequerentur , nimis impense petendo rogandoque ambibant, et maxime Iargitionibus populi favorem captare connittebantur ; quique in Primis ad ernenda suffragia sequestribus, qui rem conficerent, ac dioisoribus , qui pecuniam distri-huerent , utebantur. Ad id autem genus pertinuit quoque Sodalitium , in eo positum , Ut tribules ad corrum- Penda. suffragia conscriberentur: quod propterea eum vim etiam factionibus paratam contineret, non paullo gravius habebatur. IV. Maiestatis crimen dictum id fuit, quo quis maiestatem populi imminueret: cuiusmodi praeter alia erat, magistratui Suum munus sun genti obsistere 3 seditionem in exercitu excitare ;duces hostiam accepta pecunia liberare ; aut eosdem domi suae servare incolumes : quae duo postrema crimini dat Verri Cicero Ι. Verr. 5. Ab hoc autem longe diversum erat Perduellianis crimen , eorum proprium , qui libertatem civium oppugnassent , remque publicana

hostili animo laesisseut. Cic. ibid. ὶ Proinde

194쪽

De Iudieiis. 193

audietum de his ausibus . quibus summa rerum appe huiur , semper unius pupuli fuit, prout declaratum in de Comitiis est p. Ioo. 'V. Crimen Falsi admisisse dicebantur illi qui aliqua fraude testamenta , aliasve cuius is generis tabulas, aut pecuniam depravassem. Hinc Cicero I. Verr. 42. legem Corneliam contra id malencii genus in tam quales aliae Plures exstiterunt ) a re ipsa testame 3lariam, NMmmari iam appellavit. . . VI. Parricidae dicti olim suerunt, quolibet ca Pitali crimine obstricti. Quare apud Festurus Voc. Parisi quaes/ores ) haec lex occurrit , ab ipso qui tum Numae , a Plutarcho autem Romulo attributa : SI Q VIS HOMINUM LA

BER UM DOL O S CIEAS MOR TI D VIT,

PARRICIDA ESTO. Et apud Tullium II. Me Legg. D. SACRUM, SACROVE COU

MENDATVM QVI CLEPSERI TRAPSIDQUE, PAMICIDA ESTO

Singularis vero quaestio de Parricidis proprie Bd Paretitum interfectorses pertinuit. Quam deit - - lego sua Pompeius ad aliorum plurium , quDS declaravit , vel cognatione, vel . assinitate Iut- ci interxemptoxes protulit. ΤΠ A parricidis seiungenti non sunt Si nosci , quos simul omnes una I XCornelia compreliendit. Ex his certe alteri fu 'unt , tum qui homiciem oeciderant, vim quis aliudve telum parato ad icaedem anini seri Verania Alinei vero erant , non solum qui Isti et Q ahquem peremerant , sed etiam qui il-μd lacerant vendiderant, emerant, habuerant ,

euerant euequae universa ex memorata modis

μ' ii profert Cicero pro Cluent. 54. V1 4. De m denique rei habebantur , qui 'R

Disitire

195쪽

rempublicam coniurassent i qui arma domi , autia villa, praeterquam ad Venationis , aut itine-xIs usum ; collecta habuissent ; qui possessorem armata mana e fando eiecisseuti aut quid simile perpetrasSent.

De Iudiciorum Publicorum. Ordine. ε Dicendum iam est , quo pacto iudicia publica

ordinorentur. Qua in re ita agemus, ut ea collectim omnia in hunc locum conseramus , quaecumque ab ipsa in ius vocatione ad sentenillae 'usque lationem agebantur.

I. Primum quidem omnium qui aliquem iacere reum vellet, in ius vocabat. De qao nihil laeto animadverti opus est , cum satis in de Iu diciis privatis huiusce rei ratio expressa sit , quae eadem plane in publicis obtinuit. II. Vbi vero in ius ventum erat , postulabat ille a praetore, ut sibi deferendi nominis potestas fieret. noo pacto apud TulIium Divinat. Io. Numr cum iu P. Gabinium . . . . L. Pi-

RET, eto. Quod si duo pluresve quod nbn ivsolens fuit ) eiusdem nominis delationem sibi deposcerent , tunc instituendum. ante iudicium erat icuinam potissi sum daretur. Quod iudicii genus Disinatio dicebatur , ea , uti videtur , de causa, quam affert Ascotaus Praefat. in Divinat. Cic. quia Non de facto quaerebatur , sed de fusuro , rater Heberet accusare; ita ut quasi divinandum . iudicibus esset , quis illorum foret maiore fide ,

196쪽

ι Do Iudiciis. I i5 autem iodicio illud consequebatur , ut uni deserendi munus tribueretur , ceteri porro , si vellent, subseriptores essent 3 qui scilicet , pro i

psorum minore , vel maiore numero, secundas, tertias , quartas in accusatione agerent partes.

Atque hincVcerte est illud Tullii Divinat. I 5. Quartum accusatorem quem sit HibitiaruS, non Mideo , nisi quem forte eae illo grege moratorum qui S VAS CRIP TIONEM sibi POSTVLARUAT 'otiiotinque Mos DELATIONEM DEDISSETIS. III. Is porro , qui lacta deserendi copia fuerat , Postquam praestituta die venerat ad prae torem , Praesente adversario , eiurata Prius Ca lamnia s uti declaratum in de Iudio. Privat. P. 186. ) nomen eius deferebat. Certae autem quaedam erant sormulae , quihus delatio fieret :qualis surine haec de repetundis , quam Cicerol Divin. in Verr. 5. Domine universae Siciliae ait

oratorio more proseri : QUOD AURI, QUOD

ARGENTI' QVOD ORNAMENTOR VM IN MEIS VRRIBUS, SEDIB VS , DEL VERIS FUIT; QUOD IN UNA QUAQUAR UBENEFICIO SENA TVS PO P VLI Q UEROMANI IURIS HAB UL ID MIHI TU, C. VERRES, ERV UIS TIA TQ UE ABS TVLISTI, QUO NOMINE ABS TE SESTER TIVM MILLIES EX LEGE, REPETO.

Timu si ille , in diem aecusatio iustituta erat isilentio, nut consessione se se obiecti cximinis reum prodidisset, illico in causis repetundarum , seu peculatus lis aestimabatur ; in aliis autem rePetebatur Poena. At si iunctatione, aut alio

quovis pacto u se crimen repulisset, tunc nomen a Praetore recipi batur.

Deinde edicebat praetor diem , quo accura'

197쪽

tot reusque adesse deberent ; qui dies serme de cimus aut tricesimus esse solebat. Atque hinc

perspicitur , quid sibi velint dicta illa Tullii iti

Vatinium 14. Quaero iliud etiam ex te. . Q . edixeritne C. Memmius praetor ex ea lege ni

ADESSES DIE TRICESΙΜΟ λ Uerum in

cri iniuibus repetundarum ad longius Plerumque tempus extracta res est, ut esset' inquirendi spatium per provinciam. Ita in causa Verris centum ei decem dies postulavit Cidero , per quos insiluere B ceu Sationem posset. Ascon. in Arg. Act. I. in . Verr. 3 IV. Per id autem temporis obsoletam vestem induΡbat reus, barbam capillumque promius. bat ; quae ad misericordiam ciendam, concili- . nudosque suffrogatores erant uuice comparata. Atque eius certe miserahitis habitu. vel uno con

plura Oxempla demonstrant. Ita apud Livium VI. 2o. Commo a Plebs est, utique Postquam SORDIDATUM REVM o idemnι. , Nec rseus tantum, sed et eius cognati , asi nes, amici mutara veste sordidati prodibant. Quia- circa Tullius post red. ad Quiri . 3. de eo lem pore loquρuν , quo b legem tu eos, qui ei ves Romanos indemdatos peremissent, iam iam a Clodio serendam ) se tanquam reum imma. turo, consilio assere coeperat: Pro me Praesente, inquit, senatus hominumque Praeterea Miginti

millia VESTEM MUTAVERUNT.

Ad haec reus Patronos, ac Laudatores sibi Parare satagebat. E quibus quidem illos , qu -xuui erat causam agere, qu ternos olim , 3l Post bella civilia usque ad legem Iesiam duci ius tamen praescripto nihil liquet duodet i0. adhiberi potuisse i auctor est Asconius Ari

198쪽

De Iudicos. ιλ- stum. in orat. pro Scauro. Laudatores vero . citi iviri erant maxima auctoritate , ad rei .ii ilaudandam accommodati, decem de more concessos esse signissicat locus Tullii V. Verr. 22 si

iudiciis qui DECEM LAVDATOREM dare

non potest , houestius est ratisium dare , quam. Eum quasi legitimiam numeriam consuetudinis non e tere. De hoc autem laudationum inmere metalionem non raro faciunt scriptores. VV. Iam porro ad dictam diem citabantur

praetoris iussu per praeconem aCcusator , et reus. Qua in re id moris servatum est ut si accusator non adesset , reus e 1 um numero tolleretur. Quapropter Cicero II. Verr. go. Ο - mea sestinatio fuit. . . ncl

iti EX REIS EXIMERERIS, c ego non op

Itiassem ad diem. At si abeSSet reus, ne trie ex Cubatus esset, Primum Per cornicinem ad ipsius aedium fores accedentem clasSico evocabatur ut

scriptum reliquit Ρlutarchus in Graceliis uri vero, si nec ita se stilisset, absens damnahatur hi autem ambo nil tribunaI convenissent praetor e iudicum numero eos sortiebatur quim praesenti causa forent iudicaturi. Ex iis vero q m. iacti fuerunt, poterat aliquot , qui minus

idonei viderentur, tum reu S, tum accuSator re

Haere : In quorum delude locum alii sorte ducebantur quo numerus , lege fortasse praescriptus, expleretur. Huiuscemodi sane reiectionis acisubsortitionis meminit' in primis Cicero Act. I. m Verr. 6. et f. Verr. 6 I. Quos' in iudieium sors delegerat, ii proeconis voce citabamur et, nisi qui iusta Di 8xcusatio nem attulissent, iurati prout et in iudieiis pii vatis fieri solitum divinius ) iam jam rem eo uri in subselliis assidebant. Eorum autem

199쪽

nomina , eX testimonio Asconii in Cic. Act. I. in Verr. 6. libellis consignata et apud prastorem servabantur, et in Vulgua emittabantur, ne Proselectis iudicibus per . fraudem alii supponere tur. De.hoc 'libellorum genere Veri, sunt eiusdem Tull. ibid. Libelli nominum pest riam, consiliique huius in manssus erant. Omniam. VI. Inde Aecusatiouis initium fiebat, quae tum testimoniis, tubulis, quaestionibus, tum oratione ad crimen comprobandum exaggeraudumque Composita consciebatur. Accusationem excipiebat vicissim Desensio rei , quam ita patroni ad Orua-hapi, ut Vel iure. laetum, quod crimini datum fuerat', contenderent; vel salso assicium ostenderent , idque maxime rationibus ab illius viri petitis: ad quod non minimi momenti erant Ias datorum , quos antea memoravimus , ossicia Ro

, testimonia. D

UI. Accusatione, ae defensione absoluta, extemplo sententiae latio sequebatur ; nisi itamen Icx , ex qua iudicium illud fiebat , Comperenidinationem iuberet. Fuit haec quidem abera avito , quae plerumque perendis , unde Sortita est nomen instituebatur ; at eo pacto , ut inverso ordine. prior reus , posteriori Verba saceret accusator. De hac loquitur Cicero I. Verr

9.. cum inquii: Adimo COMPEGENDINA. TVM , quod habet leae Cornelia, ex qua tu .gebatur) molestis,imum , BIS UT CAUSA DICATUR : quo sane signi sicarum id voluit ,

se quod ad se ipsum attineret, liberare, adversarium Compereudinationis onero ac molessia , quippe cm satis νuperque una actione conteu-

Quod autem ad sententiam serendam perii- vel , praetor' datis . tabellis quales. et tabo

200쪽

miliis adhibitas fuisse scripsimus P. II 2. et seq. ii dices . in consilium. mittebat. Qui e loco suo Surgentes , atque ad urnam tu medio positam accedentes , quam vellent singuli labellam veΙ absolventem , vel condemnantem , Vel denique ampliantem illusi iniiciebacit. Ammiara autem quod per literas N. L. scilicet Non liquia, sigui sicabant) suit,' rem, utpote nou adhuc bene cognitam , ad aliud tempus a lius coguosce

Eductis porro diremptisque tabellis , praeiqre maiore earum numero sententiam pronunti Bat , aliqua eiusmodi usus sermula : VIDET IURE FEe IssE , aut NON IURE FECIssE , alit --PLIVS EOGNOMENDvΜ. Ita apud Tullium V. Nerris

L.FECISSE ODERI, PRONVN NAVIT.

Atque iii hac re advertendum id est , si Pares iudicum utraque ex parte larent sentealiae, Mum suisse absolutum. Mauisestum lucuIetitissime 'id fit ex illo eiusdem Ciceronis Pro CIuent. 27. Iaconsilium irant ituri iudices. triginta et dias. Fententiis decem et seae absciliato coninici Poterat. Iam demum absolutus reus poterat in adve sarium iudicium calumniae intendere. At co demnato nisi implorati tribuni intercessissent nihil reliqui aliud erat, quam ut poenam Subi-Tet. De cuius vario genere dicendum aliquid a bis postremo restat. em Poenis.

Variae e multiplici criminum genere Poenae exstiterunt. Octo autem ex Tullio numerantur per Isidorum V. orig. 27. DAMNvM, VINCULA, VERBERA , TALio , IGNOMINIA , ExsiLi Μ, b LR

Diuiti se by Cooste