장음표시 사용
121쪽
sΕCΤ. IV. VSVS OECONOMICUS. I. a.
Quos Nicotianae fumum haurire delectat, habent, cur Americanis gratias agant, quod, quum plantam illis dederint, ad fallendas molestas temporis moras adeo eXimiam , aliam quoque, qua gratius iucundiusque fallerent, deteXerunti Nam ante et O , et quod eXcedit, annos, herba quaedam sub nomine Iahathapucli Londinum ex septentrionali Americes plaga translata fuit, quae Nicotianae admista, sapidiorem et delicatiorem eam reddere dicebatur, Vsu laudem eius apud Anglos
quoque comprobante. LINNEVS tam barbara voce
percitus, moX illam eX Anglia si1bi mittendam curabat, qua aspecta, Vuae ursi filia es e statim apta paruiti Odorem foliorum et saporem haud ingratum esse, si1 Tabaco miscetur, ipse ili. Vir eXpertus est. Et quam adstringendi vi eXcellat, ductus sataliuales nonnihil roborari, si diu adhibetur, et saliuae fluXum minui, existimat o . Quam Americanorum Uuam Vrsi cum Tabaco commiscendi consuetudinem KALMIVS deinceps confirmauit.
Inter plantas tinctorias pariter locum non infimum, saltina in Suecia, obtinuit. Alumine enim coctam gris eo colore, Vitrioli vero Ope, nigro, laneas merces illam imbuere, compertum est. Quid di
122쪽
ad polieriorem valeat, es. ΗARALDvs VRLANDER d inprimis abunde declarauit, qui incommodis, quae in vulgari modo lanae nigredinem delicatiorem. Haematogyli campechiani auxilio, inducendi occurrunt, descriptis, 1blam Vuae ursi herbam, oin istis suintuosis isto et eXotico ligno , praestantissimum colorem nigrum, Castoreum ab arte peritis dictum. impertire. consilio patriae beneuolo, Oitendit. g. -- Maiori tamen longe me iudice laude digna est ob emolumentum , quod cerdones in subigendis et parandis coriis inde petunt. Multum omnino regionis interest, ut sylvarum merita habeatur cura, ne in tanta ligni consumtione, quam quotidiana indigentia sibi vindicat, pretioso illo naturae munere vel nosmet ipsi vel posteri nostri destituantur.
Vnde vix ullam rem ardentius ciuibus suis, quam sylvarum culturam commendare solet, quae Stock-holmiae floret, R. scientiarum academia, non tam suae, quam Venturae aetatis e) commodis, intenta. Haud exiguum arborum numerum, earundemque
pretiosistimarum fere, Quercus nempe praesertim et Betulae, ars coriaria eXitirpat f , quum tamen
H For Uterhomniande: academiae huius illustris symbolum. Haud mediocris igitur momenti erat quaestio, a societate R. stient. Gott. a. 1733. et sq. propolita. an non in hunc finem arborum corticibus alia quaedam substitui possent.
123쪽
biter herbas vulgatissimas, et ViX in alios usus VO- catas, larga seges prostet, quae corticis harum arborum vices apte supplere posset. Multus in hisce stirpibus colligendis et designandis fuit ili. GLED1Τ-sCRIvs go, qui et nobis harum characteres tam e perimentis chemicis, quam leui domestico superstructos, indicauit. Igne enim eaedem partes, quae ex arbore Rhus Coriaria dicta, gallis variisque corticibus, euoluuntur, siXae nimirum, terreae, Gmmosae, aut resinoso - gummosae, quibus interdum aliquid volatilis se adiungit. Ρuluis vero, vel decoctuna earum in misceta soluti aqua martis vitrioli colorem vel rubrum, Vel coeruleum, vel plane nigrum creat. Secundum haec criteria, nemo erit, qui Vuae ursi coriariam vim, Ut eXperimenta superius allata testantur, denegabit. Plurimae explantarum bicornium classe, cui ista adscripta est, eadem Virtute pollere videntur, quarum Ledum palustre eminet. Praeter hoc ex eadem classe Myrtillum et Vitem idaeam in tabula sua GLE-DITSCHIVS recenset. Et in actis academiae scient. Parisiensis Erica vulgaris eodem fine valde la
datur. possent. V. Gliti. Anzeig. I 753. p. 725I. et I75 . p. 8 q. Idem argumentum pars quaestioliis est, quam Academia scient. Suec. in annuo I766. denuo exhibuit, quum d Esiderio eius nondum plane satisfactum suisset. V.
124쪽
datur. Quamobrem Suecis iam dudum Vita ursi in pretio fuit, ita vi, StockhOlmiam magna copia missa, a coriariis copiose coemta sit, etiam adhuc in patria ideo usitatissima li0. Sic in Rusiassia, prope Urbem TorOP eZ , mos est coria tenuiora, ut vitulina, foliis eius indurandi, quamuis haec ipsa corio bovino non sufficiant i). Et prope urbem Casan ex pellibus ita praeparandis saccos consuunt, in quos scopo coriario fruticulum cornminutum immittunt fi b. g. s. Vbi uberius crescat, Operae pretium est, herbam pro cineribus comburere , quorum , Ut eXVacciniis, copiosus prouentus est Io.
g. 6. Duo tantum hucusque insecta nota sunt, quae in Vua Vrsi1 alimentum quaerant, quorum Vnun1Ρhalaena est, a scientiae naturalis arbitro, Equ. ΑL1NNE, Arbutella dicta. Haec a cognatis suis alis sanguineis fasciisque argenteis tenuissimis ni dignoscitur
125쪽
scitur; nec ullam ob rem valde inclaruit. Sed alterum insectum tanto dignius est, quod a quouis naturae scrutatore cogsaoscatur. Est Cocci species. Qui in Cactis opuntiis commorantur cocci propter colorem, quem largiuntur, egregie pUrpureum, prae ceteris in magno honore habentur. His di gnitate inferior longe est, quoniam magnitudine illis cedit, Coccus polonicus, qui, licet in polonia et Vcrania inprimis copiose, alibi tamen in eadem stirpe, nempe Scierantho perenni, ParciuS reperitur. In Suecia rarius occurrit. In Germania vero in ducatu Megapolitano et circa Rostochium
largum eius prouentum esse Cl. BVRCΚΗΑR D n) narrat.
Minor adhuc est Pilosellae Coccus, nec Coloris iucunditate ceteris aequiparandus. Inter insecta a solis hisce purpureum colorem obtineri posse, creditum est, donec a. Ips 8. Maio m. aliquis auditorum, qui LINNEVM ad conquirendas stirpes exeuntem, comitabatur, insecta in Vua Vrsi detegeret, quae quum praeceptoris OCuliS subiicerentur, coccos esse constitit, et in papyro Vel linteo contrita amoenisti inum colorem purpureum eXhibuerunt. Detectae serius aliae species, Coloris causa memorabiles, in Fragaria vesica, Potentilla Verna, Polygono auiculari, Hyperico perforato, Nardo stricta aliisque plantis indigenis.
Sed abstinens horum omnium coccorum sollertiori consideratione, coccum Vuae ursi modo,
126쪽
et loca, quae Obsidet o), fusius describam, eo praeprimis fine, ut qui in Cellensi ducatu locis, ubi planta crescit, habitant, ad insecta ista colligenda , augenda et in Vsum tranSserenda, eX- citentur. Cocco Polonico duplo maiora sunt, vel oryzae granum magnitudine aequant. EX-tus rufa apparent, et initio laevia , successu vero
temporis pili albi incurui erumpunt, qui sensim ita inter se implicantur, ut cutem, nivis instar, candidam vel folliculum mentiantur, qui tandem se separat; unde quilibet Vermis intra putamen album delitescere videtur μ). Sub hac forma aliquoties eum ipse , in itineribus botanicis, ili. I 1NNEo duce institutis, legi. Cocci isti caulibus Vuae ursi, radici proximis , et quidem in infima eorum parte inhaerent, ubi sub terra fere vel musco latent; locis praecipue nonnihil humidis. Opus vero est, ut, si eorum copia quaedam collecta fuerit, mox in fumo
eXsiccentur, ne in VolucreS mares mutati aufugiant,
vel foeminae, grauidae factae, inutiles fiant. Vere hoc insectum in ditione Cellensi obuenire, indagine Cel. ΤΑVBE qo iam nouimus , qui illud in infimis
plantae ramis sed Valde eXiguum et parco tantum numero ibidem detexit, attamen et chartam et linteum colore purpureo instar Sue cici tingens. AnneeXigua eius magnitudo et paucitas ibidem in causa
127쪽
suerit, ut subsequelate tempore collectioni, eius nulla cura haberetur, non diXerim, prout et in ipsa Suecia eandem plane negleXerunt. Non despondendus tamen animus est. Propagando stirpem arte videntur ericeta eorum tractuum sterilia, nullique fere utilitati inseruientia, in campos lucrOsos saltim multis in locis commutari posse. Inuitat ad hocce tentamen, quum multipleX eiusdem recenssita hactenus utilitas, tum nominatim insecti, quod nuperrime descripsit, praestantia. In plagas ero, quibus desiit, illud facile eX remotioribus transferri poterit. Pecora autem respuere hanc plantam, eXperimentis constitit ro.