장음표시 사용
151쪽
Hisce omnibus praegressis , tandem delapsus
ipse soliorum contingit. UO Vero modUS, quo fit, tanto clarius animo concipiatur , structuram basinque petioli neXumque eius cum ramis Considerare oportet. Conflatur iste copia vasorum succosorum et aereorum , Celluloi teXto inter sese
iunctorum, quae vero ob mollitiem et sexilitatem robur modo exiguum illi impertiunt iMedia autem eius parte decurrunt fibrae ligneae in plures fasci- Culos r) collectae , quarum quaedam figuram se gmenti circuli habent, aliae integrum circulum, aliae angulum, aliae tres quinque Vel plures diuersos fascichilos, firmant. Et ab hisce quidem fibris haud mediocri tenacitate instructis praecipuam suana firmitatem petioli repetunt, cui ipsa fasciculorum in petiolo descripta distributio insigniter faueti Accedit tamen huic cuticula petiolum eXtrinsecus Ob- Vestiens, quae, quousque solium Vigeat, satis te
nax est. In plerisque foliis basis petioli crassior est reliqua eiusdem parte, et in quibusdam geniculum format succosae magis substantiae colorisque diuersi. Rami ipsius illa pars, cui adnectitur petiolus, gibber quoddam format, quo petiolus suffulcitur. Dum viget planta, ramus et petioli basis tam arcte Coadunantur, ut ViX limites appareant, et petiolus inflexus alio loco facilius, quam eo, quo postea sponte soluitur, frangatur. Laxior tamen sensia1
O Omnium optime eos descripsit cis Ev v in Anatomie des plante3, p. 12S. sqq. n. 33
152쪽
fit ille nexus, adeo Vt, instante lapsu, leuiori vellicatione, quin Venti mitioris impetu, dirimi possit. Extremum diuulsi petioli Variam figuram habet, nec haec ipsa reliqui petioli figurae semper respondet. In plerisque petiolis plana est, etsi non nihil scabra,
et triangularis fere, in aliis angulum format, iis nimirum, quorum basis ampleXicaulis e. c. in Salicibus ; in aliis multis foueam eXiguam; sunt et petioli , quorum basii fouea conica eX inclusa gemma impressu est, ut in Robinia Pseudo- acacia, platano occidentali, Ρhiladelpho coronario , Acere Negundo, videre est.
Differt casus foliorum sumplicium ratio ab ista
compositorum et connatorum. Cadunt simplicia una cum petiolo suo, nisi articulum habent, ut in Citro et Aurantio, qui ipse, certe hisce e Xemplis, diutius superstes reliquo solio manere solet. In compositis quibusdam pariter contingit, ut simul folium et petiolus cadant, docentibus id Fraxino excelssiori et Rhoe glabro. Verum et alia exempla exstant; quorum pinnae primum decidunt, superstite adhuc per tempus petiolo et rachi intermedia, ut in Gleditsia triacantha, Rosa canina, Sambuco nigra, Colutea arborea, cognoui. Si filia pinnata cum impari: pinnae laterales citius cadunt, impar serius, e. c. in Juglande regia. Ordinem hunc turbat sor-ssitan aliquando magnitudo foliorum, vel ventorum
ferociq; nam in Hippocallano pinnas partini sigillatim
153쪽
DE ARBORIBUS CADENTIUM. I 27tim partini iunctim in consortio petioli delapsas
In Lonicera Caprifolio, cuius folia suprema
caule perforantur, Vidi haec ipsa media parte sensim angustiora fieri, et conitringi, donec eX Vno hocce duo euaderent, quorum sangulum seorsim nexu 1uo diremtum est. Nec dubium, eodem modo in reliquis arboribus connata folia solui.
Peculiarem attentionem tempus, quo folia dimittunt arborescentes stirpes, sibi vindicat. Obtinet ratione eiuSdem eadem leX, quae in relia quis, quas subeunt plantae, mutationibus, gemmarum prolusione , filiorum eruptione, florum explicatione, seminum fructuumque maturatione. Qila lege obseruata , quantum adiumenti capi posit ad tempora definienda, quibus liortenses Varii ac agrestes labores ineundi, ut satio stirpium frumentique, messis, foenisecium, collectio plantarum in usum medicum et fructuum horaeorum, tonssio arborum, transplantatio varia et ex hiber naculis stirpium translatio, vel in eadem reductio,ill. A LINNE neruose inculcauit. Ρrout in hisce non ad dies natura sese restringit, ita nec in frondium lapsu ; sed hic pro varia aeris temperie in
diuersis speciebus citius Ocyus contingit, semper Vero eadem quoad species sese concomitantes Vel mutuo excipientes serie. Ita nunquam videmus Cotoneastrum, Loniceras, Robiniam Caraganam
154쪽
et fruticosani, versus finem autumni folia deiicere, et platialium occidentaleila, Vitem, Morum albam, Persicam et Armeniacam initio, quum contrario ordine id fieri natura Vtriusque arborum generis requirat. Sunt tamen quaedam, quae hunc Ordinem in soliorum lapsu recondunt et turbare videntur. Variat nempe tempus in Una eademque
arborum specie; pro diuersitate plagae, cui obvertuntur, quarum Orientalis et septentrionalis latapsum praecipitant; nec non pro statione liberiori vel magis clausa: nam statio clausa in causa est, ut diutius folia seruent, siue quod humiditati colligendae faueat, siue quod Ventorum vim ini in gat. Iunioribus quoque arboribus plerumque diutius frondes adhaerere obseruaui, quam aetate provectioribus, quod et in pomiferis, quibus nouissime ramuli insiti fuerant, uti et in surculis Titiae e rata dice pro pullulantibus constitit. EXcipi tamen de
bent arbores, prae natura sua frigoris impatientio reS, C. C. MOTUS alba, cuius eXempla vetustiora
serius folia deiecerunt. An ideo ceteroquin in iunioribus longiorem moram trahunt, quod hae succo ditiores sunt 3 Visumque mihi pariter est diu tius frondes superstites manere in arboribus, quae nondum fructus tulerunt, quam in aliis. Soli quoque indoles hic sine dubio consideranda venit, de qua autem nihil habeo, quod eX propria observatione pronuntiem. Ait in omnibus et singulis arboribus folia inferiorum ramorum prius decidere, quam superiorum, et prius ad basin rami, quam apicem versus nisi ob procellam vehementiorem aliter
155쪽
ter contingat , Larice non eXenata, animaduerti, praegressa eadem serie decoloratione eorum et petiolorum infirmitate. Ei lenit hoc inde procul dubio, quod sensim hiemem Versus ascensus succiper radicem languescat, quo torpore sere et nato succius semel haustiis largiori copia in superiori arboris parte, quam in inferiori, colligitur. Jd ita esse cortice ciuercus patet, qui secundum testimonium HALESII s) initio Veris facilius prope bassin trunci deglubi se patitur, tenacius autem ramis adhaeret, eXeunte autem Vere facilius in ramis scit. ob succum copiosius tum ibidem stagnantem)quam ad trunci basim siluitur. Ila arboribus, quae subitaneo gelu corripiuntur, contraria ratione
se res habet; in hisce enim prima labes in foliis
extremis ramis insidentibuS, Vtpote maxime tenellis , sese manifestat. Ob descriptam autem ante diuturniorem, insuperioribus ramis et eX tremis, foliorum moram, aegrius tempus, quo singulae arbores Dondes deiicere dicendae sunt, definitur, qutim in quibusdam intra hebdomadis, quin maiuS adhuc, temporis spatium, lapsus foliorum ViX omnino absoluatur. Determinandus igitur iste est secundum tempus, quo pleraeque frondes eaeque superioribus
ramis adhaerescentes soluuntur.
f. a Ios) Statique des vegetavx, .
156쪽
Avidius fui pernoscendi, pia lapsus soliorum
in diuerssis illis arborum speciebus eadem series esset, ac eruptionis florum vel frondium. Quod ad florum eruptionem attinet, discrimen haud egi-guum mihi obviam venit. Etenim licet e. c. COrylus Avellana, Populus tremula et alba Salicesque ex praecocissimis arboribus sint, quae vere florent, idque ante frondium eruptionem, s erissime tamen frondes deiiciunt. Contra ea Cotoneaster et Ro-binia Caragana multis aliis serius florent, sed inter primas sunt, quae foliis Orbantur. Differunt igitur, Ut supra iam monui q. f. , et hac in re stirpes arborescentes ab herbaceis, atque paullo post florum eruptionem marcescunt; Vnde et serotinae, ut plantae Americae septentrionalis, viriditate per totam aestatem perdurante placent. Longe maiorem confirmitatem cum serie, qua folia erumpunt, in arboribus obseruaui; etsi et hic exceptioni locus est. Nam SambuCUS race-naos a primo vere solia eXcludit , sero autem autumno amittit; Salix viminalis vernat aliquot dies ante Cotoneastrum, sed ad serum usque autumnum folia retinet; Robiniae dictae sero frondes e Xplicant, sed mature easdem deiiciunt. Nihilominus tamen in plerisque respondet sibi mutuo tempus eruptionis et iacturae frondium. Ita Nitraria, quae Omnium prima, et adhuc in hibernaculo seruata, folia protrudit, eadem et prima perdit. Sequuntur Lonicera Talarica, coerulea, Xylost eum e. s. p.
157쪽
Vt Ordo, quo notiores arborum species foliis denudantur, quodammodo cognoscatur, tabulam earum secundum Obseruationes praeterito autumno a me factas inseram. Haec quoque comparationicum ili. Equitis A LINNE t) Obseruationibus de arborum vernatione inseruiet Mensis Septembris initium. M. Nouembris initium. Νitraria Schoberi. Nitrariae affinis. Vid. Destign. measi1 p. Gotting. p. l 9 6. M. eiusdem medium. Mespilus Cotoneaster. M. Octobris, inde ad. 22., praecedente procella. Lonicera TatariCa. Xylosteum.
Dieruilla. Robinia Caragana. fruticosa. Ribes.rubrum. Potentilla fruticosa. Sorbus aucuparia.
minori nam a , 1 lio maiori diutius in
tegra persistit)Aesculus Hippo casta
prunus domestica.Ρyrus Malus. Rhamnus catharticus. Spiraea salicisolia. Ribes Vita crispa. Betula albR. Juglans regid.
Salix fragilis. Ρopulus tremula. a Ρinus
158쪽
M. eiusdem mZdium. Gleditssia triacantho S. Robinia Pseudo acacia. Sambucus racemosa Cornus sanguin a. Platanus occidentali S.
Morus alba. Arbor procerior)Vitis vini sera. Vtriusque folia gelu. On- sumta ceciderunt). Vimus campestriS. Salix viminaliS. Babylonica. Ligustrum vulgare. Viburnum opulUS. Syringa Ρersica. Amygdalus Ρersica. Ρrunus Armeniaca. Lonicera Caprifolium. Vsque ad II. Panliarium sequentis anni Atriplex Halimus Viruit. V. S. Ia
Hucusque obseruationibus fere unice indulsi: iam vero in caussas inquiram, quae delapsum foliorum efficiunt; qua in re vereor, Vt Vltra coniecturas progredi possim. Ad istas enim definiendas accuratissima tam structurae stirpium, quam Virium,eXtra stirpes sitarum, quae vegetationem adiuuant vel infringunt, notitia requiritur. Multa in utriusque cognitione sagacitati prae primis celeberrimo-
mus; quam tamen quaestioni oblatae nondum satisfacere, si quis queratur, non succensebunt ei meritissimi hi naturae scrutatores , quum id apertis fere verbis ipsi fateantur.
159쪽
Mirum salie videbitur attentius rem trutinanti, quod, dum cadunt filia, tot Vascula, qude ramis in folia per petiolos sese transferunt, et quae tantum neXus robur Creant, Vt eXtra consuetum tempus nonnisi manifesta fibrarum dilaceratione disiungi possint, iam sponte vel leuissimo tantum accedente impetu dissiliant. Paria tamen solutae firmiter alias condunatarum partium cohaessionis inter ipsa adeo animalia eXistunt eXempla; quorsim Vngues et Unci, plumae et pennae, pili et setae, aculei, squamae, denteS, nec non Ceruorum Cornua pertinent; maXime autem memorabile documentum placentae uterinae sub partu solutio praebet. Qilaedam harum partium nulla anni temporis vel aetatis habita ratione soluuntur; aliae definito tempore vel naturali lege vel morbosa de causa: quod dedentibus sub dentitione secundaria, de placentae Uterinae separatione, de plumis auium et pilis quadrupedum, nec non de cornibus Ceruorum Valet. Proxime ad illam, de qua disquiro, foliorum naturam ceruorum Cornua accedunt, quae quotannis vere deciduntu), et quod de arborum foliis supra innui, in ceruis aetate prouectioribus praecocius, in iunioribus serius. Et, prout folia non propria semper vi, sed venti agitatione adiuta cadunt, ita et cerui lapsum cornuum sevi ad ramos arborum concussione accelerant. Haec cornua in
160쪽
ID NAT UR A FOLIOR VII frontis ossibus animalis sutura quadam coadunantur, nexu initio laxiori, absoluto autem incremento COT- .nuum, tam firmo, Vt Vnum idemque corpuS fron-.tis os et cornu constituere Videatur; nec nisi vio- .
len ta ruptura v) diuelli possit.
Sed redeo ad stirpes meas, in quibus praeter folia aliae quoque partes sese sistunt, quae, licet per tempus Vasorum communione inter sese coalitae eXstiterint, hisce tamen Ocyus tardius oblitteratis vel exsiccatis dirimuntur. Sunt quaedam planta rum partes, in quibus hoc minus constans est, unde ad discalmina specifica consti tuenda eXimium adiumentum afferunt; cuius generis sunt perianthia, Corollae, stipulae quaedam, deciduarum partium nomine ideo a botanicis nuncupatae. In aliis hoc magis perpetuum est, ut in spathis, Calyptris, seminibus, fructibus maturitatem assequutis , bulborum propaginibus, squamiS gemmaceis, aculeis strigisque. In hisce omnibus modus quidem, quo a parte , cui inhaeserunt, disiunguntur, idem est. sed causae pro unius cuiusque conditione multae
In foliorum vero delapsu, ut ex dictis supraelucescit, rumpi oportet epidermidem petiolorum firmam, numerosa vasa succosa et aerea, fibrasqtie tenaces ligneas intermedias, quas ipsas praecipue