Opuscula medica

141쪽

male asse stis proueniunt, scilicet seu por menitis, deliria, surditas, doIor, horrores et frigoris ac aestus sensatio. Alia denique sym-Ptoinata mixtum morbi genus sistunt, et utrius- 'ue principii vitae asse litonem testantur. amquam vis enim altera ab altera satis di- sincta sit, thoc tamen .negare non cupio, unam assici posse, altera illaesa. Eadem itaque materies morbida et sbras musculorum et neruorum simul assicere solet, ut simul ab eadem caussa et dolor et spasmus irae coiiuulsio possit oriri. Eadem quoque medicina utriusque vitae principii affectiones

simul tollit, nec dantur cardiaca, nerui Na, roborantia, antispasmodica et similia remedia, quae non simul mutent vires musculorum et Meruorum, quod etiam de alimentis et vene- Ois constat. In abstruso latent primae rerum caussae, et datebunt forte in omne aeuum, nec ad primas uesque rerum caussas demonstratio medica ascendit.

Quum itaque in physiologicis nonnisi pro- habilibus argumentis demonstrare possimus

Tationes phaenomenorum, vix sperandum est, fore unquam, ut innotescat vera malignita tis ratio.

Quod cum veteres sapientissime perspexi Lisent, nec vellent sucum facere, contenti fuere

142쪽

solertiori studio phaenomena obseruare, et quae singulis morborum generibus propria symptinmata et remedia. Sapientissime Cic Esto de Diu. L. I. Cap. X. ait: i quid flavimoneas FadiX ad purgandum, quid. ari soloclia od, ,m0rsus serpsutum possit; quae nomen ex iu- ,,ufutore reperit, rem ipsam ex somnio, vide0, qttod satis es; cur possit, nescio; et paulo ante, sc. l. c. C. 7. mirari licet, quoe sat

,,unimaduersa si medicis herbarum genera, quae, radicum ad morsus hestiarum, at oculorum, morb0I, Gd ΓΠIuerar quortim Nim atque na- , , turam ratio nunquam explicauit: utilitate et ,, 'rs est , et iuuentor probatus. 'Suffcere itaque credo cognitionem illam,

in imorbo maligno quocunque principium illud vitae, quod laodie venit nomine irritabilitatis et sensibilitatis laedi potissimum, et hoc ipsum est nihil aliud, quam phaenomenon

quod lana, constanti obseruatione confirmatum , atque adeo lex naturae. Motus leges ex corporum grauitate, et quam vocant, inpenetrabilitate, Physici solent explicare. Nos medici ex phaenomeno irritabilitatis et sensibilitatis iure eodem, nunc quidem plui in rum morborum rationes tuto satis explicare ausi

CC inprimis: DE MAGNI, Praesidis et DR LANO Ti E, dis s. an Omnis morbus ex irritabilitate aucta aut imminuta, Paris. Ei.

143쪽

Ets ne unquam diuus senex HIPPOCRA- es audiuerit vocabula illa, quibus . nunci uidem solemne est insignire vim vitae, ma-Ἀimus tanaen et princeps Omnium fuit obserivator in febribus symptomatum, ex quibus solis vim vitae tuto ac certe satis diiudicare 3 osumus, et quae desumuntur potissimum a te usu et motu omnis generis. Quod perm0. tit senem Optimum, ut toties inculcaret dis ei pulis suis et posteris o nauibus, summam attenetionem a d. functiones quascunque animales ditum, decubitum aegroti, manuum gesticulationes, deliria, sopores, vigilias, stuporem mentis, corporis, et quae sunt alia, quae in vere aureis Coaris annotauit. Summani filisse solertiam viri illius, medicorum Omnium et i hodie adhuc principis, cx eo colligere possumus, nullum et ne leuissimum quidem synoploma eum neglexisse. Occurrunt saepius monita grauissma, quae a te uillimis, ut primo videntur intuitu symptomatibus desumst, et

ex quibus maligni stimum seuere praedixit

euentum.

Li. ergo a vasorum aucta aut diminitia i ritabilitate

omnis ni urbus.

NANirii. de idio syncrasia ex diuersa solidorum C. I H. irritabilitate optime diiudicanda ibi nec non libellos viroi. Cl. VERS Hvi R- GR BF. h. V EI SE, et aliorum, qitor nn catalogum in Pathologia tiostra propediem communicabimus.

144쪽

Eius generis sunt v. c. spastili leniores, vul- plus paulisper meditabundus, taciturnitas insolita, quies ipsa aegroti, citra consuetudinem, iquae a medicis in arte non exercitatis et

nunc saepius negligi solent, at maximi sunt

momenti.

Etenim praevidit e longinquo quasi prudens

HIPPOCRATEs tempestatem imminentem,

nec a serena alias te: pestate se decipi passus est, cum longo rerum usu didicisset, a paruis initiis oriri phrenitidem et omnia malignitatis symptomata, quibus quantocius obuiam elandum est. Omnia vero illa malignissima syna-Ptomata ab HIPPOCRATE annotata, mature fatis annuncia iit summum periculum, et indicant, metuendam esse virium vitae summam et irreparabilem destructionem. Si quis unquam elegantissimum illud CD CERod is L. II. Oratore, elogium meretur: medico diligenti, priusquam c0netur ,,agro adhibere medicinam, non solunt morbus,,firss, cui mederi vult, sed etiam consuetudo,,Valgutis et natura corporis cognoscen a s sane illo exornandus est diuus parens, qui diis minorum gentium Aquax videtur, Vt re latum audiui de irris 're quodam antiquae medicinae, sed amore plus quam paterno inculcauit quaevis memorabilia praecepta in arte nostra.

145쪽

13 iosita. Videant igitur, qui priscam sapieba

uam contemnunt, et loco studii obseruatio cium veterum, ridiculas super morbis demon 'rationes nobis obtrudere cupiunt, quam onge nouaturiens illa medicina aliena sit

ho docti thae genere , quod per tu secula audarunt, qui de rebus hisce iudieares potetant.

Vel inuitus hic' pedem sigere cogor.

146쪽

A: PRO GRAMMA,

IN VETERUM MONIMEN Tl S, NMPER OMISSA

., Illa potius explicetur incredibilis fabrica naturae. ci c. de Nat. Deor. L. II. cap. IV.

Ego quidem A. 17 3. vestigia irritabilitatis in

veterum monimentis reperiunda, recensui.

Sed fieri non potuit, ut uniuersam eam doctri. nam exhaurirem statim. Sed illo itaque ab eo tempore collegi bene multa, fidae tunc a me praeter uisa sensi, et data nune occasione opportuna, nullus dubitaui, spicilegium quoddam prioribus illis a me collectis, addere. Quum vero in posterum GA LENI aliquo ties sit mentio facienda, moneo, me allegasse versionem illam latinam , quae prodiit Basi leae I 6 a. fol. quinque Voll. Antiquissimam vero esse irritabilitatis do ctrinam defendit, et ibi Cap. l I. p. m. I 2O. t G A L E

147쪽

3ALE Nus ait: -Calorem inesse nobis, in

aperto apud Omnes est, utrum autem ex cor Adis atque arteriarum motu generetur is, an vero quemadmodum connatus motus est, ad

eundem etiam modum se J1abeat calor, dibbversa de his sensure medici. Neminem fugit, temperamentorum. discrimen omne b. iapstrum HALLERUM explituisse ex irritabilitate, quae in singulis h00 ῖ-nibus admodum diuersa, ut eam ob caussam et caloris ratio in singulis hominibus non

est eadem.

Cum ea vero do strina recentiori non inepte zona parantur veterum de Temperamentis pla-zita, quae quidem vel ex HALLERIANA apsa Physiologia censeo notissima.

G A L E N V s equidem illius doctrinae auctorctaabendus non est, veruntamen sparsa illa. v rerum fragmenta eleganter satis disposuit, in ordinem redegit, et dilucide satis explicuit. In libro iamiam citato GALENUS, HIPPO, CRATIs doctrinam illustrans: dicere pergit :docuimus in libris de Elem. sec. HIPP, tet sede Tem fraturis quaenam corpora maiorum sicalidi clementi portionem, quaeue minorem, Madepta lint, ut quae hanc ipsam ob caussam. calidiora - frigidiora natura facta sint. - DNam cum uniuersis nobis calidum insit ele

mentum,

148쪽

Mmentum, a prima satim origide innatum, sequam sortiti ex semine et sanguine menstruo sesumus, distamus tamen inuicem, quod ma-Dgis minusque alius, alio calidior. reperiatur. Sunt tamen latitudini huic quidem tanquam ,,termini praefixi, quos ultra si temper ,,mentum praegrediatur, aut aegrotare nos, aut iam interire necesse sit, ut enim plus iusto refrigerati morbo 'contrahi.,,mus frigidos , sic cum ' extra sanitatis campum excalefacti fuerimus, febrim inci.,,dimus etc. Praeclare hic GALE Nus a. calido innato,

seu quod nobis idem est, ab irritabili natura

hominis, a conceptionis inde momento, discrimen omne temperamentorum e Xplicam dum esse docet, et GALENO recentiorum

iraelius sciuit nemo, cordis et vasorum simuli suo excessum siue deiectum, morborum.gi P

aere genera Varia.

In febribus certe plerisque vis cordis et v sorum exstimulata, fere omnem morbi ideam absoluit. Spasmi denique, conuulsiones, dilores, deliria, et haemorrhagiae, quae vulgo esti enatae appellantur, soli debentur stimulo vasorum concitatiori, quem moderari artis praecepta iubent. Id nuperrime quoque Cl. CALLis EN docuit, qui in libro Instituti

149쪽

um chirurgicarum genus quoddam summum iorborum stabiliuit, qui omnes ab irrita

nento quodam nascuntur. . o.

Stimuli innati exstinctio illustrat doctrinam

te torpore, paralysi, immo aliis morbis non aucis, e genere chronicorum, qui vulgo rigidi appellantur. Irritabilitatem esse sumnam in iuniori aetate, eanaque a conceptio. is momento in dies minui magis magisnue,sALENus eleganter dixit l. c. cap. VII. p. 126. um ait quo magis magisque crescit foetus, eo minus redditur calidum illi innatum , -

t paullo post addit: sequare colligitur, et iis, , qui plurimum crescunt, plurimum inesso .calidi innati, et iis, qui consenuere, mi-

onimum. V

GAL Nus L. VIII. de Hipp. et Ρ L Α- PON. decret. cap. T. utriusque sententiam de annato calore T. I. p. 656. recensuit: -GA-ς No auctore HIPPOCRATEs semper ca- lorem innatum Omnium naturalium operum auctorem esse ait,' et paulo postr ab Hipp. sedicitur, quae augentur corpora, plurimum, insitum calorem habent - senibus vero riparum inest caloris cum frigidum cor- . opus habeant senes, non ita acutis libribus, infestantur. Hic et in libro de Nat. lium. Hin prima aetate h0minem ait esse calidii si

rimum,

150쪽

I42simum, sicut frigidissimum in extrema, quae

senectutis. - insito colore calidissimum esse substantia nuper genitum infantem dixi- simus. Propterea in Aph. quae augentiar, in- ,,quit, corpora, plurimum calorem insitum silia bent. VAlibi . scit. Comment. IV. in L. VI. HIPP. de morb. vulg. G A L E N v si e plicuit, cutiis hominibus, quibus multum inest caloris natiui, pectus amplum et vox sonora.-Quoniam, ait ille, p. m. 264. cor statim sb initio, cum formatur in utero, amplisi., catur, increscitque illis, in quibus insitus ca selor plurimus inest, ad cordis vero portionem siet pectus plerumque magnum efficitur, et laoc iterum pulmonum magnitudo consequi. tur , nec non et istis asperae arteriae se magnitudo respondet, et huic plerumque

gutturis etc. VPoenitebit neminem unquam legisse ea quae GALE Nus paulo post l. c. de calore ventriculi docuit. Eius vero functionem recentiores ab irritabili natura pendere docent. Quam veritatem GALEN Vs p. 36'. aliis verbis se exposuit:. illud etiam constat, in ven- triculo ciborum concoctiones ab hoc instoricalore eXUberante, Optimas fieri. ' Athleta