Opuscula medica

151쪽

in robur deberi calido innato, neque Hi P. O C R A T E S neque G A L E N v s ignorauit. Cor secum et lares ingeniti caloris appella. st GALEΝvs l. c. p. 364. nec ausi sunt re- uitiores Omnes, aliam caloris caussam in nobis aluminare, quam cordis motum perennem. Or enim, quam primum quiescit, frigus oriar et motu cordis frictionis ope restituto, in- ilescere quoque incipit rursus homo, mortuo aulo ante similis, ut non desint exempla, pro

tortuis fuisse habitos, qui asphyxia correpti,iniat calore priuati esent. Redeo ad do strinam, quam de morbis se. di uiui pro potuit. Et si vero primo intuitueterum doctrina super his rebus a recenti O-um toto caelo diuersa videatur, exactius ta- Qen comparata, non adeo ab ista distat, ut ulgo quidem credidere multi. Qui sanguine alido multo abundant, temperamento gauere valde irritabili, notissima res est. G A- EN v s vero eleganter satis docuit, cognoscere inperamenta hominum varia, cum ex succo-cim abundantia vel penuria, tum ex ipsa so-

dorum partium qualitate. Sciuit ille saga- issimus vir et eruditissimus, si quis unquam, elatibus singulis aliud temperamenti genus

roprium esse. Corb

152쪽

Cor, siue praexistere dicas, siue formar

momento conceptionis . certe primum motae tur, ac deinceps animaduertimus pulsare arte. Darum truncos, et vltimo demum ramos, et

con denique in moribundis hominibus vltimc mori, notissima nunc quidem res est. Incidit nuper in manus SCH. ALVE, dialeati et acido, quo in libro legitur p. 229 j originale est vita cordi - pullat et agitatus,,ante Uerllos, VenaS - originalis vis mosetrix. ' Non inepte vero haec dicta sunt, nan verissima sunt, et testantur, ab omni fer aetate retro, non pro us ignorasse antecessi res nostros veram principii vitae rationem.

Aliis partibus alium irritabilitatis graduninesse, sagacissimus noster et experienti simu HALLERVS primus Omnium recte docuit ut adeo diuersa stinctio diuersarum partiunomnino irritabilitati, quae in singusiis partibupost mortem adhuc reses, per eXperiment: cognoscitur, tribuenda. Istud vero phaenomenon non ignorauit seculo XVII. auctor libri Satyrici. perstitia gens puellarum lasciuiam, cum scribit: ,,v., cor hominibus, sic seminis cunnum viven primum, et mori ultimum. Non meliuautem rem potuisset verbis exprimere, s

153쪽

egisset recentiorum dogmata physiologica.

on immerito etiam vetustissimus Philoso. hus suo iam tempore uterum appellauit animal, quod in animali altero muliebri, vitam oeculiarem vivit, quam ob caussam mulier omnem morbum bis patitur, cum nullo fere Ἀossit laborare morbo, in quo non adsit uteri

iam caeteris partibus consensius. Sed recensendae veniunt recentiorum tem- ' orum obseruationes nonnullae. Occurrit memorabilis ille iocus in Insi. BOERHΑ vix Λph. i8 ., quo ille ait: mirifica et occulta est in corde fabricato procliuitas in recipro candas systoles et diastoles vices, etiam a morte, immo et in corde exsecto, denique et in segmentis cordis disiecti.' Est mirum amnino, BOERHAAVIvM hanc cordis vim ingularem bene cognitam habuisse, nec tamen deinceps ex ea vi sola eXplicuisse cor-lis motum. Eum locum commentariis suis eruditissim s lustrauit H A L LE R v s. Ex LowERo aliis-lue iamiam allegauit Obseruationes de cordis

ieeiproca palpitatione, evulsi etiam, post obi- una hominis diu superstite, quae in frigidis animalibus, rana scilicet, anguilla, salmone, serpente, longe maior est, quam in hominis

et brutorum corde.

154쪽

Extat vero locus memorabilis apud Lovo -R v Μ de corde Cap. II. p. 69. et similes obses. occurrunt in obss colleg. Amsielo d. p. 29. Nolo

hic repetere obseruationes circa irritabilitatem cordis in animalibus variis ab aliis annotatas. Eorum enim summam ipse HALLE Rus in Elem. Phys. nobiscum communicauit, et

nuper Cl. van GEVNs in diss de eo, quod vitam constituit in corpore animali, Gro- ningae 1 38 habita, et nuper ab Ill. SANDI.sollae Tom. III. Thesauri denuo publicata, qui pag. 338 et 39. sedulo enumerauit obseria

vata WEPFERI, D REI IN CURTII et alio- frum, et quae concernunt irritabilitatem ventriculi et intestinorum. Id vero breuiter hic annotasse, non erit se perfluum, CICERONEM, de Nat. Dcor. L. II. Cap. LIV. et LU. eleganter iamiam descripsisse motum perissalticum intestinorum. Is vero loco priori ait: se in altio multa sunt mirabiliter effecta, quae constant sesere e neruis. Est autem multiplex, et tor tuosa, arcetque, et continet, siue illud ari--dum est, siue humidum, quod recipit, ut seid mutari, et concoqui possit: eaque tumseadstringitur, tum retexatur, atque omne, ,,qUod accipit, cogit, et confundit: ut facile s et calore, quem multum habet, exterendo hsecibo, et praeterea spiritu omnia cocta, atque consecta in reliquum corpus diuidan; tur. 'L0co

155쪽

Loco posteriori dicit: sequemadmodum rea ,aliquiae cibi depellantur, tum adstringen tibus se intestinis, tum relaxantibus, haud,sane dissicile dictu eli. Auriculam cordis dextram ultimo mori

L. Ull. Cap. XII. ipse docuit in experim. de

ordis motu a stimulo nato, in Comment Soett. T. II. p. 263. Sed supersunt et alia loca ex G A L E N o alleo anda. Olina a me omissa, iam vero indi-etanda, cum Velim, ut nil quidquam desit in historia mea irritabilitatis, e veterum moniis mentis collecta. Sanguis, G A L E Ν v s ait L. I. de Temper. Cap. 9. h. 29. a corderi,suum accipit calorem, quippe id viscus no- ura sua - calidis limum est Typo

graphi culpa error irrepsit olim in thesi mea Lllite corrigendus. Exstat scit. L. II. non Ill. lGALE Ni, Cap. VIII. p. 48I. locus ille, ubi

ait: se Cor primum ante alia omnia animalisi membra formari dicunt. - Coc sicut Momnium aliorUm membrorum moueri pri-.omum incipit, ita ultimum desinere V Ptolixe ibi disputat, utrum cordis motus a seipso, an vero a cerebro, et num in corde

alimenti principium sit. K a Cor

156쪽

Cor eulsum adhuc inoueri, bene sciuit GALE Nus de anat. administi . L. VI l. cap. q. p. Ι9 o. quanquam in eo errorem commiserit, quod acrius disputaret, cor musculuna non esse.

Longe plura loca ex GALE No meo, aliisque veteribus allegare quidem posse in , quibus constat, veteres in doctrina de irritabili natura partium C. H. non rudes fuisse sed spieilegii loco haec quidem nunc sufficiant. BRONχERII librum, de calido innato

a me omissum, quemque nunquam vidi, MANGE Tvs nominauit in Bibl. med. Alia sorsan occasione HELΜONTII Archaeum cum doctrina de irritabilitate compa rare non erit abs re. G A v B I v s, vir magni nominis, in Epist. ad HALLERvM datis, T. VI. bene monuit, Archaeum HELMoΝΥii non adeo mereri ludibrio exponi, ut

multi quidem credidere.

157쪽

PRO GRAMMA,

STORICA, DE MAGNETIS VIRIBUS AD MORBOS SANANDOS.

D. XI. IAN. MDCCLXXVIII.

Quum nollem Candidatum, qui nuper fuit

doctis unus Scholae nostrae medicae Gottingeniis discipulus, dimittere sine publica aliqua commendatione, placuit praefationis loco Gonnulla praemittere, quae spectant fata virium magnetis ad morbos sanandos. Magnes apis integer externe admotus peruetustum remedii genus est. Etenim nunc quidem nemo ere ignorat locum Aetii, collect. Stephan. o. 68. Cap. 23. quo scribit: Ρ tradunt defen- iuvi manu chirogricorum ac Podagricorum do- ores jsdare et conuulyas opitulari et quem mutuauit quoque Is cherus, in compilationeaua secretorum L. V. p. IOT. ed. Basl. I 613. Sed plura apud veteres loca occurrunt, qUae docent abunde, iam dudum ad varios dolor Compescendos magnetis usum fuisse cognitum.

158쪽

Sie legitur apud Marcellum Empirictim, col. lest. Stephan. p. 233. locus sequ.: , , Magustes, opis, qui ferrum trahit et obiteit , et magita , es lapis, giti sanguinent emittit, et ferrum ,,ad se trahit, colla alligati aut circa caput, , dolori capitis medentur '' Gilbertus qui dein angius, libri de magnete audior, L. I. Cap. XIV. p. 33. dolores capitis omnes, Vs nonnulli volunt, ait, ' admotus magnes normagis curat A quam ferrea cassis, imposita aut ex calybe pileiam. Sed nuperi contendunt, magnetem artificialem non frigore su dentium doloribus mederi, sed calefaciunprius, antequam admoueas, eundem praestas effectum. lAd capitis dolores item Hollarius magneti vires laudauit.

Plinitus Libro XXXVI. Cap. XVI. postquar

de magnetis generibus scripsisset . addit ,,Omnes autem ii oculorum medicameritis pri,,sunt ad sua ii quisque portionem maximeqξ, est horas si uist.' Pertinet ea vis ad ex si cantem, non proprie ad magneticam, qua sui est prorsus generis. Promiscue autem Viteres lapide haematite et magnete vli sunet utrumque lapidum genus inter emplasti

aliaque externa medicamenta receperunt. II fmoratius talia pharmaca externa varia laud

159쪽

ad curam herniae, ad abortum praecauendum, ammo ut partus facile fiat, in magnetica vulta erum curatione, p. TO6. ed. Valantini ITO T. q. Ad spicula demum ferri ex vulneribus attra-drenda magni fecerunt olim, forma emplastrii agnetem. Res multis ridicula visa est, nu-

per vero delarum Giteriu in libello, Tr. s γ

des malia fies des Vertae Lyon i 69 amrmat, imagnetis ope particulam ferri ex Oculo iterum

suisse cduelam. Sit sides penes audiorem. Uerum enim si fateri licet, admodum fallax videtur auxilium. Potuit enim ferri spicula rigida sponte iterum ex oculo elabi aut faeta puris copia protrudi debuit, Vt dubitare liceati omnino, eum essectum deberi magnetis viribus. Q saeuis enim illapsa oculum irritant, lachrymarum afluxum ossiciunt, et sic peregrina elabuntui . Athan his Lirchfrcis, in

libro, quem inscripsit: magnes, s. de arte

magnetica, opus tripartitum, Colon. 1643 q. L. t II. Cap. Vi I. p. 679 varia narrat ex aliorum relatione, de virtutibus medicis magnetis. Ex collo gestatus magnes, ait, spasmum sanare, ac nemorum dolores compescere, manuque detentus, partum accelerare perhibetur. Omitto lubens reliqua tectimonia veterum de viribus magnetis. Ea enim, quae ali 0gaux, testantur, ab omni retro aetate co itam fuisse magnetis est caciam in medendis morbis. 0n mirum itaque recentiori aetate, qostqu/m

160쪽

per experimenta in dies magis cognitam haberent Physici uim lapidis illius mirabilis, magna

expectasse ab eius efficacia medicos. Quis enim non miratur illud naturae miraculum, quod docet magnes, attrahens incredibile fere pondus. latio teste in diis de

Magnete, possidebat olim Dux Hetruriae maguetem ponderis librarum nouem decim, qui attraheret et sustineret pondus librarum sexaginta quinque. Gmesinus, auctor sidedignus inarrat in itineris parte quarta p. qΙ se vidisse magnetem ponderis librarum tred cim qui auidissime ad se raperet ponderis Rustici libras quadraginta. Miraculum augent, quae physicis innotuere obseruationes de magnete artificiali. Qui scire cupiat, quam ingens pondus magnes artificialis ad se trahere, et suspensum tenere possit, is euoluat summi Physici Mitisthenbroehu introductionem ad Philosophiam naturalem T. I. L. II. IT62. g. 988.

quae docet, mirum in modum vim eam augeri posse, adeo ut similem vim non inuenire

liceat iii uniuersa rerum natura. Non male

itaque magnes a. b. Suis manu in diis Arg. 3648. habita, Herculeus appellatur lapis, nec inepta Physicorum est conte iura, quodcun- 'lae corpUs tamquam magnetem coras derari posse, propter Atmosphaeram quandam, quae quodcviique corpus densum circumdat. Che .