Opuscula medica

121쪽

quidem, ut credamus, res ipsa iubet, et non repugnat sanae rationi. Deus, qui voluit ut unusculi ellent motu pila animalium instrumenta, hanc legem condidit, ut iis inesset vis quae idam, quae durat. quamdiu vivit animal, quod fine dubio intellexit LucRΕΥius L. III.

-lisur calor, ac ventus vitalis su ipso se Corpore, qui nobis moribundis deserit aratis. Lubentissime orationem meam continuaarem, sed vel inuitus silum nunc abrumpere, et quae reliqua supersunt dicenda, uti aliud tempus differre cogor. T

122쪽

PRO GRAMMA,

MALIGNIT AS IN MORBIS, EX

MENTE HIPPOCRATIS, PER RECENTIORUM IRRITABILITATEM' SENSIBILITATEM ILLUSTRATA.

Igεγα-ηγεομαι τῆς τεχνηρ' εἶναι, τὰ δ etsi Θαι κωτα σκῖπεεγΘαι περι τῶν γεγραμ αε ν- ο γα e γνους κα ι χρεο- μενος τουτοισιν, - οι δοκρει μ γα σφαλ- λεο Θαι κατὰ τη- τεχνην. ΙΠΠΟΚΡ. περιI e P o C A T sis ille, princeps omnium indefiniendis diiudicandisque morborum symptomatibus, accurate satis et dilucide nobiscum communicauit malignitatis in morbis, et febribus potissimum , notas, ut saepe mecum mi ratus sim, qui seri potuerit, ut non pauci hodie a vero tramite aberrarent, et in desinienda malignitate dissentirent. Res mira est profecto, nonnullos hodie dubitare, an dentur febres malignae, et alios in ea versari opinione,

123쪽

opinione, si quae sint febres malignae, illau

con esse a putridis diuersas. Legi attente satis recentiorum libros, ut intelligerem, quae st vera mens horum, atque sic demum cognouieti perspexi, alios putare, nullum esse discri-rnen inter putridam et malignam febrim. alios vero docere, Omnem malignitatem, qui-ltiscunque febrium generibus supc ruenire ii terdum, ceu symptoma quoddam ex complietatione aliqua natum, ideoque non pertinere ud morbi naturam et indolem, sed tamquam ciccidens considerandam esse. Quum vero aego ab omni contradi condi sudio inanianaxime alienus sim, nihilque magisimilii sit

Curae cordique, quam ut qua uis occasono doceam, in veterum monimentis latere thesaurum veritatum ad artis usum utilissimarum. xt mirum in modum recentiorum dogmataxum veterum doctrina conuenire, aut saltini facili negotio recentiores conciliari posse cum vetustis monimentis medicorum Graeciae prin-

cipum, nunc quidem decreui mecum, paucis repetere ea, quae de malignitate in febribus edixit HIPPOCRAae Es sparsim, atque illius idogmata ex nostratium theoria irritabilitatis, et sensibilitatis subinde illustrare. Quod quidem sat sine felle et amaritie, quoties strenuum vindicem veterum me profitear, liramo fatear lubentissime, quorundam recentiorum, dogmata non posse mihi placere. Eandem

124쪽

ob caussam paucos nominabo,ba quibus dic sentio, quo videat quisque, non rixandi caussa me scripsisse, sed ut candide aperiam

menteni nisam.

Illud vero mihi concedant et permittantii inprimis, qui nunc quidem impense laudant philosophandi libertatem, et praecipuam seculi nostri felicitatem putant, cuilibet licere , animo sincero prosteri, doctrinam. quam quisque veram putat, aut vero tametas milem, quam summus ille noster Antistes et Antecςstar, b. BREN DEI Ius olim expertus esi, cuius vestigia e longinquo saltim sequi laus est, et cui licuit in hac uniuersitate literaria profiteri antiquam medicinam,

summum exemplum omnium temporum et aetatum. Sed mittam ea omnia, quae ab

aliis olim et ante me super malignitatis signis et symptomatibus dicta fuere, sussiciat enim Diuus senex ipse, insitar omnium, 'Uem malim centies legere, quam semel turbam

commentatorum inanem, quibus nunc fere, sincere fateor, valedixi; cum sero cognouerim, paucos fregis e nuces, plurimos vero apposuisse nobis putamina. Illud vero monendum esse duco, eximium Fo Esi v Μ sio iam tempore notiones HIPPOCRATIs de malignis morbis breuiter et strictim explicuisse in libro utilissimo, cui titulum fecit:

125쪽

praenotionum HIPPOCRATIS, morbos ma

lignos esse dubii seinper euentus, spem valetudinis recuperandae esse xiguam, summum vitae imminere periculum, iudicatibnem esse dissicilem, et incerti temporis, vix Vn'Uam vero crisin perfectam expediari posse, si e-quentius autem abscessiis speciem et meta fla- sin quandam ad varia loca, liberare segro

tum a vitae periculo, et mortem auertere in

malignis illis febribus. Ego vero nullus dubito, sed firmiter sum persuasus, Hippo CRATEM in Coacis praenotionibus, ab sphorismo i ad 36a fere nihil aliud egisse, quam malignarum febrium symptomata varii generis recensuisse, atque eam maxime ob caussam in iis recensendis admodum sollicitum fuisse, cum obseruasset ille, malignarum familiam multitudine symptomatum longe superare quodcunque aliud febrium genus, et inter ipsa malignitatis symptomata, alia magis esse periculi plena, alia denique mortis certissima indicia. Illud vero patet ex dictione Hippocratica,

quae recentiorum arti, quam vocant, determinandi, nullo modo cedit, scd cum siducia, minime vero dubitanter, proponit, quid

a Vior editione Frst. 1388. sol. Vbi p. 3OI. exst. l. e.

126쪽

sperandum sit ab aliquo symptomate. Etenim aliud appellat κακον , aliud κάκις ον , alituddenique πονηρον, o λεΘριον aut Θανασιμον, ut exinde colligere possimus, malignitatein gradu admodum esse diuersam. Quae κα- ille appellat symptomata, semper in- dicant 'dubium fore morbi euentum, et in magno versari aegrotum periculo, ita ut exigua supersit spes vitae ac sanitatis. Praecipua illa et memorabilia malignitatis signa su nt HIPPOCRA ΤΙ- περὶ υξις.παχ υξις et quidem μεταὶ σκληρυσμοῦ frigus, perfrictio, cum dolore, tensione, rigiditate Corporis, artuum, spinae, ceruicis; Pἰγoc, summa corporis rigiditas, tetani instar eiusque specierum, maxime si tenuis sinui sudor sdsit, parcus et inutilis, superiorum partium

subinde tantum, graece una cum

sitis simul symptomatibus ad quae pertinent maxime, Eφωνία vocis priuatio; χηλον, ceruicis dolor; δυο φοξὶα molestia quaevis; φοβος, metus; άΘυμ et, animi tristitia et moeror; αλογος maxime, id est, citra rationem aut occasionem; δυσρυξίοι, difficultas mingendi , aut negata prorsus facultas ex rigore inprimis ; ἄγνοια, stupor mentis, ut non agnoscant familiares aegroti; obliuio eorum, quae gesta sunt; γὼ et et :ιαταφορὰ et κάρος, sopores, iique

profundi ac graues; άγρυπνία, somni ab-

127쪽

119 sentia, peior illa, quae cum dilirio est,

δονωΘεα, cum inepta delirant aegroti, et vigilantes et somniantes); virium exolutio, summa prostratio, sine caussa tamen externa, notabili, aut citra manifestam euacuationem quanda D, quae motum inprimis spectat musculorum, sue ex rigore aut spasmo quocunque orta sit; πονος, dolor et labor, artuum, manuum ac pedum, femorum, genuum, furatum; ἀλγήματα, molestae variarum partium sensationes. Maligno enim laborat morbo, qui ἄναυδος, voce et sermone priuatus es, aut quem afficit oculorum caligo, aut κοπος, lassitudo, aut

torio febris, cum horrore tamen, angore et iactatione corporis.

Malignum audit apud HIPPOCRATEM symptoma singultus; subitanea summitatum corporis in utraque extrema permutatio; ferox et audax responsio, acuta VOX, g

ficulatio, quae fit studio intonsiori, torpor, si angulatus, et quidem faucibus gracilescentibus, inter potandum strepitus, maxime di L sicilis deglutitio, taciturnitas, oculi distorti, lingua et vox tremula, pauores, spirandi molestia, et quae sunt reliqua in Coacis elegantistinae enarrata, quae testantur satis superque, sebrim illam, in qua haec animaduertimus,

128쪽

Iaosymptomata, ad malignarum pertiitare familiam. Quam phrenitidem vocant Graeci febrim,

quamque BREN DELI vs ex horum monimentis concinne satis delineauit, nobis sistit exemplum malignae febris, in qua malignitatis signa quam plurima, ea ine pessima simul adsunt, ideoque vix unquam sanationem admittit, sed fere semper vitam adimere solet. Paraphrevitis huic perfecte similis est, eo tamen discrimine, quod symptomata gradu

mitiora. Haec vero neminem fugere arbitror, qui adsidue legerit Coaca illa, quae credo suiscere ad malignarum cognitionem, ut nullum mihi sit dubium, post Hie Po- CRATE A1 vix maligni morbi sympi afuisse obseruatum quod ille non suo iam

tempore in aduersariis suis annotauerit. Ea vero symptomata adeo constanter morbum malignum constituunt, ut iure affirmare possim,

distinctum genus quoddam morbi atque ab loliis febrium generibus diuersum constituere. Genus enim morbi, ex usu loquendi appellare consuevimus, cui constanter symptomata quaedam inesse deprehendimus, quae in genere insta in inatoriarum sunt dolor, pulsus durus, cum febre acuta , calore, reliquis quast nemo gnorat, symptomatibus. Quod si is itur ne. sare vellemus, malignas singulare morbi gemas constituere, iure eodem negarem fere

sisSula morborum sener . Nullum enim nil

129쪽

niuersa pathologia morborum genus mihiotum est, quod non aliquando tanquam mi toma aliis morbis superuenire visum sit, i iod de inllammatoriis et exarathematicis po-issmiana morbis notissima res est. Qiii ha-aunt itaque malignitatem singulis febrium eueribus ceu symptoma et accidens quoddam peruenire, hi cogitent velim, nullum esse enus exanthematum, quod non aliquando uius vel illius febris typo inuadere soleat ho-

at homines. Pectis, ut exemplo utar, nonne

ira per pessis dici meretur, licet indoles sebris on eadem sit semper. Complicationem tunc inanes adesse dicunt, si duo morborum genera studia simul aegrotum ius est ant. Negare

ebemus aut uniuersam doctrinam de com- icatione morborum, aut eoncedere coactiomus, si odii praeter malignitatis sympto. nata alius morbi simul adsunt signa, veram unc adesse complicationem, et morbum illum on necessario pertinere ad malignitatem , nec b illo malignitatem esse deducendam, cumi omnes morbi saepist me soli sine omnioalignitate adoriri soleant homines. Saepicinae autem, quod praecipue monendum erat, amplicissimum genus morbi constituunt febres malignae, ut maligni talem illam certe nec ab instam matione, sue manifesta, siue occulta, nec a bilis colluvie, aut a putrido quodam iucco derivare ausim. Ex mea sententia vali-

H ue dum

130쪽

a et ad nna satis argumentum est, ab omni retro antiquitate malignam febrim omnes fere considerasse ceu peculiare genus morbi, et quod nemo ignorabit in historia pathologiae probversatus, nuper demum anglis nonnullis placuisse primum, vocabulis morbi maligni ei promiscue uti. Sed nolim ego assentiri illis, aut caecum praeconem anglorunogere, cum certo certius edo fius sim; est

quidem symptomata putridarum et malign Tum febrium sibi nonnunquam' simillima, spectemus inprimis subitaneam illam viri una acturam, stuporem et alia virisque communia, sed ideo omnem malignitatem a putredine, ceu vera et unica causta velle derivare

hoc est, quod mihi quidem incredibile videtui illudque propter graues rationes, mox seorsiLex ordine exponendas. Conuenientia enim, arit res ius, tanta similitudo, ut stare non possit discrimen, si qua

unquam est morborum . haec concernit vcsymptomata ipsa, vel morbi euentum, v denique caussas eius. Quis quaeso docuit viquam, aut demonstratum dedit, phreniti densum nam tam genus malignarum, a vera putr dine humorum ortam fuisse. Veritatem pitridi morbi agnosco equidem, sed nisi omnine fallunt, non adeo frequenter quidem o currunt putridi morbi, ac vulgo nonnulputan