Collectaneae quaedam ... / Per Gerardum Dorn ... latine reddita

51쪽

PHILOSOPH. MAGNA. V

ut si quis nasceretur sub astrorum cursu seli ci, bonisque signis, talis etiam euaderet, quod falsum est: nam homo domus est GDeriem plum, ac ad regnum Dei constitutus coelum

autem se omnia praeterierunt: propterea non est filius coeli, quamuis habeat animam, doctrinam, sapientiam, S c ex Deo, de non ex aliqua creatura, sine diabolo sine i coelo habet. exemplum est Salomon, c. Deus dicit nostram sapientiam esse stulticiam coram Deo, intelligit no diuinam, sed eam quam ex astris homo se habere putat: quod habet ex astris est brutale. Nihil aliud igitur est homo talis quam brutum inde fit, ut etiam brutorum sapientiam derideat, quanto nostram aequius Deus irridet Verum ultra hanc & veram habemus sapientiam, quae non ex nobis, sed ex Deo est brutum suam habet sapientiam exastris musicalia tame instrumenta minimestangere nouit, quod nos callemus, ab altiori didicimus igitur: nam ex brutali sapieti tale quid homo discere non potest quod etiam de caeteris mechanicis artibus&donis intelligedum est. Quapropter ex Deo procedunt omnia: plantat enim in nobis secudum coelum suum. De caeli musica fit aliquoties mentio,vel harmonia potius, quae nullis instrumentis utitur musicalibus, sed est ex reflexionibus concauitatis eius ad supersi

ciem terrae com

posita.

52쪽

Tra se atus primus.

Sus omnia subiecit homini, qua remeace Iarium fuit, ut gratiam 5 intellectum adderet illi, quibus eis omnibus 'teretur: nam uti mundus Se homo sunt ex Deo, pariterae hominis sapientia Spiritus etiam omnia norunt hoc est artes omnes callent, quas homines scire nossunt , verum non deducunt eas in actum, ab eis tantum no sunt

absconsae hinc fit, ut aliqui velint eas nos aspiritibus addiscere tribus modis Vt harum rerum discrimen intelligas, qui hominibus non fauet bonique nihil fore cupit, nec facit, qui potest boni quidpiam eis dare sic spiritus erga nos affecti sunt Sc si multa norint igitur, quid ad hominem attinet. Secundd, quὀd nos cum illis omnibus nascamur, non est verisimile quia nemo nascitur, qui non unum donum a Deo habeat, ac thesaurum secum non adserat, quem infodere non debet quὀd nobis tamen is in haereditatem contingat, non est quod arbitremur , sed penes Deum est tantum, quid 'uantum unicuique dare velit quoniam erga nos obligatio nulla est mi iseros peccatores a sola ineraque Dei misericordia. Hoc solum a Deo datum est ho . minibus in haereditatem , quod illis omnes thesauri manifesti fient in his quae homo cognoscere debet ex prouidentia Dei tamen,

iam hoc, nunc illud, quousque reuelata sint

omnia

53쪽

PHILOSOPIT MAGNA. i

omnia prae suis oculis ultimo tetrapores nam Deus unica vice non emittit singul a sed iuccessiuὸ quare tamen id faciat, est apud eum. non apud homines quos de his etiam parcius loqui decet. 'mam itaque Deus quicquid sit in aliquem influit, absque necessitate non facit at quum ipsa necessitas hominum id exigit, hoc etiam seminat in hominem, qui nascitur alias quod nascitur: scuti corpus hominis ilius crescit, ac fortificatur, sic cum eo donum, quod suomens tempore postmodum erumpit, sine quouis auxilio, sed per solum semen. acci

tione peruenerunt artes ad nos mechanicae, tum aliae quaevis inuentiones in primos rerum utilium inuentores honorare nos oportet quoniam ver sancti sunt nam id in essectum deduxerunt, quod dedit eis

Deus optimus maximus, qui per eos demonstrare voluit , omnes homines de huiuscemodi fructibus edere potirique Tales homines Deo optimo maximo singulariter placere debent, ipsique singularem in eo spem

reponere : nam quo mam donum, eo spes

otiam firmior es e videtur ut quum Ioseph Mariam virginem ion alteri fisus fuerit, de

caetera sic de caeteris omnibus. Hoc tempore successerunt omnia sensim num post aliud , quo ad ex eis concordantia quaedam sit, uti quod ad ferrum attinet ferro sit coniunctum, ut serri fabroruin genus

54쪽

si THEOPHR PARA C.

omne stanno a genarum4 campanarum sa-sores, dic. sic de reliquis. Sunt praeterea huius.

modi artes inter se concatenatae sic, Ut 'naca

rere minimo posuit altera, prout ignarius faber ferrario non 8 econtra riuum una deficit artium, altera claudicat: ius quidem simul ita conueniunt, perfectu efficiunt artificium. In plerisque rudioribus subiectis praeclarum est, ut ex eis hoc vel illud subtilius elaboratum cernere liceat,vel ex rudi metallo, lignbue temporis successu mechanicae non solium artes prodijise , verum etiam ad supremum subtilitatis perfectionisque suae gradum peruenille. Figulam n exemplum adducamus, i Spost vasorum in ionis e coctionis inuentione ira, vitriationem, colorationem, liquefactionea 3c pictura addidit arti,&c Pariter ita sole M luna e paratio fusorio vase faeta, malleatio extenso super alia obductio, separatio per se vel ab alijs metallis caementatio, purgatio fossio, 3 per chrysocolla fusio, S c quodq; post aliud uentum est. In cannabe lignoque

nere, texere, Proscindere, tum ex abiecto lino conficere papyrum, in primere, Sic Item lamina cudere metallicas, fundere metalla mixta, musica,&c componere, lanam animalium in fila producere, nec non ut linum texe re pannum fit ra conficere, colores illis inferre &c Deus primo semen dedit pro subie dio scuti sinapis minimo producit frutice in ut arbusculam, in qua nidos conficiunt uicu

55쪽

Ρ HILOSOPH. MAGNA.

lae Plantauit etiam Deus in hominibus semen paruulum, quo species uniuscuiusque discernere queat, earum semina serere magnas in arbores crescentia magnum est hoc artificium ex his postmodum aluntur homines, in eis i morantur, ut aues in sinapis frutice. Tractatussicundus.

SLminum, arborum4 artificiorum, quae

superius dicta sunt, a Deo talis habetur ordo, ut in illic ex eis unus alterum a tem suam docere progressi utpotest: pater filium, hic rursus suum filium,&postremus quὰ bene callet arte atq; primus. Praeter istas artes' reditarias, sunt, alia dona, quae maiori sapientia indigent non habent ordinem, Scin singularibus arboribus plantatur, accidentibus plena sunt Madmirandis operibus, quae fixum ordinem vastant sicut pater medicus non potest filium suum ad artis sus perfectionem adducere nomine quidem poterit, similibus autem operibus non ob accidentia multa, quippe quod eaedem utrique non occurrunt infirmitate, vel instruineta licet etiam unus existat morbus in eo tamen praeter nomen ipsum reperit nihil causa Messentia eius, quae Patri prae manibus occurrerunt, longo filio diuersae iam offertitur. Non solum in donis,sed

in ath plurimis id ipsum euenire solet fructus quos ferunt arbores istae, hyeme decidunt, arbore sq; pereunt: postmodum aestate

56쪽

sua Deus Malias plantat, quius itidem acci dit. Nec est quod angatur quispiam in istis,

si unus, alius non sit nam non solum num Deus medicum fieri peritiittit, sed plures sic de iuristis. Philosophis, Scc. hunc mori finit, alio tempore post alium oriri. Nullum Eusit

g lium penes Deum, quo melius Mapud p um non existat nam aliud ino est quam scruptura, quae nullo modo potest opprimi, nouumi vetus Testamentum Medicu fit vina

sibi milem efficere nequit, sed meliorem,

aux peiorem, S hoc multo , propter occurrencia pro tempore cum natura hominis ita cum Iuristis . nam hominu in vita mutatur,

sic R iuriunt statuta Penes Adamum in 'suauit filias cum sitis fratribus matrimonio iungere: nunc vero sub ignis multa vetitum existit: item plures uxores ducere iam non amplius licet quod ad id redire tempora non possint, nemini certum est sed expectamus omnia quaecunq; sunt expectanda iecundum ipsos magistratus, obteruato prius omni qσpraecepit&prohibuit nobis Deus, ut matrimoni foedus seruetur illa sum no via vel plures uxores no propinquae sanguine vel remotae necessitati lege ponunt, nec et a numerus, aut unica, no alia via, quisi no obseruetur. propterea non euringitur mandatu si Deo lamen&magistratui praestetur obedientia. Siculi quu Caesari tributii, quod tempus ipsa necenitas exigunt,contribuitur, obseruatu in

57쪽

eit in eo mandatu Dei, siue paru aut multum sit, quod tributu in ii nam ista penes litic Caelarem tempora, cti praeteritis aliorum Caesa rum temporibus necessitatu aequalitate non obteruant nec etiam tributorum, ut plus minusque dando, Dei mandatum eisiungatur: praecepta si quidem, ita sunt rigo rosa, quin multa pati queant, quae recta fili protensio non admittit. Vt Iuristarum lupum nunc relinquam, dico ver Iuristas veros, quouis tenapore suam a Deo sapientiam sumere nihil lide et psis commenti somniare , ut voluntas Dei non infringatur. Homo ex seipso iudicareno potest, nec etiam me cla anicus, Utrum ex

ordine rem suam bene calleat, quapropter ad eum, ac id ipsum quod huiusmodi rerum Martium inuento primus profestius fuit, se remittere debet. Quis itidem alius mandata Dei potest explicar qua ille qui ex Deo didice

quapropter quoties personarum de regiminis peculiare tempus incidit, petriter, peculia rosemen sc regiminis origine ex Deo his omnibus ad ei se necessariu est. Non alias cum ipsis

Medicis, quoties noua quaedam infirmitas oritur, toties m nouari debet eoru theorica Sepractica, no semper uni tutu est adhaerere, I Flicet etiam excellentissimu fuerit illi stant uin praeterlapsis temporibus. Itidem in regi ira in matrimo inj, quum noua gens Oritur.

non est alias quam de nouis morbis dictumiuit mulieres eo tempore quaerere coguntur a

58쪽

ic THEOPHR PARA C.

aliquod remedium, quo centum viri tantum milleque mulieres existunt, si quaevis earum virum cupiat, centum ex eis duntaxat prouisum erit, noningetis vacuisae solutis manentibus. Decens utique nec honestum foret unicum virum uxores habere decem, aut unam.&nouem cocubinas. Deus obseruari matri monium init nullo numero magno vel pauco, tamen praescripto, solum immaculatam: plures etiam viris mulieres creauit semper, ac

mortE in eos dominari magis permisit, ut illae superabundent inaequali copia. Qui foret igiatur ad scortationem euitandam possibile res ante dictas in ordine disponere matrimonij Si regentes alias ex Deo docti sunt, etiam meo mandatum eius obseruare norunt, matrimonia i sic instituunt, ut nulla scortatio fiat, siue sit inter duos aut plures, non tamen partialiter ut quod ego abs te cuperem, id ipsum tibi faciam aequo quidem animo. Quapropter nihil est in separaxis praeceptis e statutis omnibus perpetui Sola Dei praecepta manent in aeternum: quare nullam aliam legem ut perpetuam ponere decet, verum e temporibus. secundum quae quum duci te sinis eaq; sequeris, ut supra dictu est, ex Deo doctus existis: antiqui ritus e consuetudines hic niliu efficiunt, ludd nemo supra temporast, at illa iuper omnes Caesar post Deum est pro Xunus. qui mandata statuere possit. Id iste perpetuo istatuere valet certa nihi in infinito solum

59쪽

PHILOSOPH. MAGNA.

Dei mandato si manserit, Meius obseruabuntur praecepta, quoniam ex illo profluunt ista, ex seius nihil pro suis successoribus statuere potest na Deus tempora solus regit, ac in eis quodcunq; vult disponit.Discat igitur omnis regens a Deo tantia: postremo quippe no minus quam primo gratiae tribuit: quum ex Deo fuerit,potestate id habet exequendi,non magis, neq; minus, quavis ab antecesibribus suis etiam sapientius ordinatum foret Multi

Ciceronis eloquentiam optant, quamuis contra Christiani sit naturam Paganorum sermones Gentilium expetere:quid enim eorum

hoc tempore prodest eloquentia 'qui potest quis bene loqui,si mandata Dei prorsus ignoret nunquid primi lingua qui loquutus est omnium altissimὸ, in quo ae ex quo cedit omnis bene loquendi sapientia,hor Laperauit eloquatiam, qua eis tribuerat Christus se Apostoli praecepta huius eloquentiae Quintiliani,&e. de struxeriit quia perpetui nihil est, praeter vectu Dei tempus nunc long diuerasum, quo magis lacutius indies a Deo docemur, de quanto propinquius extremu Dei iudicium. lato doctius, acutius ad nos sapientia ratioq; diuinitus accedit, ut nouissimi quibusvis in donis optimi primiq; fiant. Quan- qua ego Dauidem, Salomonem,&c. sub hunc ordine minime concludo, sed eos tantu, qui extra scripturas existunt,illi praecepta statuere non possunt, sicut Salomon, &c Etsi nunc

60쪽

THEOPHR PARA C.

meliora non habeamus, ut in iure, Sec bui ipsi nos causa sumus ac nobis psis impedimeto, quaproter id etia permittit Deus. Verum enim uero Christus locutus es , Vos estis lux naudi, quare ex Deo pro manare debet omnis sapientia ars,ut Rhetorica, Logica,Astronomia, Philosophia,&c. Quid nuc Plato, Aristoteles Iandecta prosunt &c quorum uxnaturae, quae hucusq; fluxit, imperfectione' tefecit tam in noua generationec tempore. magis in dies quae falsa, manifesta sunt futura, quaeq; vera, persectiora: nam tempus domeliora ei plantatio homines attrahunt. 7 pactatus tertius.

EStr diuinu ordine est talius donoru

ordo pertransuersum,hoc modo. i. Saepius ante constellatione constituta, aliquid erumpit hoc retrorsum potius graditur. qua procedat,magis nocet quasi utile quoad pr sente necessitate hoc est, homo serpentem exuit no vi oportuit, sed ante suum tempus, id est,no adestit constellatus nihilominus Deus etia id respicit nam qualecunq; donum fuerit, siue in prouidentia, regimine, doctrina,vel in alia quavis arte, no emergit praeter necessitate illius temporis, sed quia mundus eo deficit. Et quamuis id ante tempus perfect formatum prorumpat, O propterea Deus permittit omnino retrocedere sed

in ah mitilitate aptat, hominem se sapierem influit,