Chronographia regum Francorum

31쪽

Eodem tempore rex Francie Philippus proposuit

2SSUmere crucem transmarinam'. Ideo fecit predicari auctoritate apostolica de eadem cruce transmarina per

omnes villas bonas regni Sui. Et quamvis ipse cum aliquibus baronibus et consobrin Philippo, rege Nava pre in Prato Clericorum Parisius', ibidem magistro Petro Rogerii, archiepiscopo Rothoniagensi, de

eadem cruce predicante, per manu cujuSdam cardinalis, a Papa hujus causa instantia regis in Franciam misSi, Se cruce signasset et predicari faceret per regnum auctoritate qua supra pauci tamen sibi crucis Signum affixerunt, quoniam hesitabant de pede postero

et videbatur eis sermonem cruciS, caudam gerere argenteam'.

Misit itaque rex Radulphum, comitem Augi, qui

conestabularius Franci stabilitus fuerat post mortem

l . Co projo sit surgi uno certain quantit d 'ouvrages. Joanda Vigna tradui sit puri 33 cla Di rectoire, 'est-a-dire t 'esdroia temerit ou voto droituriere a faire te passage de la Torre ain te dodio on 832 a Philippe VI par uti rere precheur; 'est Sans dolite our donne u modele a Philippo VI quo te meme Joande Nigna traduisit labi donain Louis par Primat es P. Meyer, B sor fur, ne missiori litteruire en Anyteterre, archines des missioris scienti ques et litteruires 2 serie t. III, 866, p. 26 et 3lcti. Jo signatera encoro te e Texaurus regis Franci aequisicionis Terre Sancte de ultra mare. . . o compose en 33 par Gui de Vigovano sedeci de la reine Bibl. nat. land latin libis, fol. 32 a bi . f. Froissari, d. ervyn de LettentioVe t. II, p. 23.2. ter octobre 333 3. Ce para graph manque utieremoni dans les Inoierine Chronique de Flandre Istore et eronique de Hori res t. I, p. 85llitandis quo les Crun es Chroniques it V, p. 36l out reproduit laroslexion qui te tormine.

32쪽

conestabulari Gulcher de Castellione . et episcopum

Bel vacensem in Angliam. Qui personaliter pergentes ad regem Anglie rogaverunt eum, ex Parte regiSFrancie, quatinus asSumeret Secum iugium tranS- marinum et quod fidelem societatem sibi per omnia

teneret.

ovibus rex Anglie respondit quod multum mirabile esset sibi dictum vi agium facere juxta equestam regi SFrancie, nisi ipse teneret concorditer promi SSa apud Ambianis, in quibus jam defectuosus extiterat apud eum c Dicite, inquit, e domino veStro regi quod, e quando compleverit que promisit michi tenere, promptior inveniar ad dictum viagium faciendum e quam ipse Coui, audita responsione, valefacto rege, remearunt ad regem, in Franciam referentes responSum prefati regis Anglie'. Preterea vero accidit quod regina Franci dies purgationis sue implevit de filio suo juniore, videlicet Philippo qui fuit dux Aurelianensis Unde rex pre nimio gaudio fecit fieri unum magnum festum in nemore Vicenarum quod cum deberet incipi et jam omniaeSSent optata, subito orta est tempesta maxima tentoria disrumpens cum immixtis fulgoribus atque cunctaeciam ourdicia que erant erecta, ut per inde domines Stum prospicerent, subvertit ac fonditus in terram proStravit, irruentibus Imbribus cum tonitruis vali-

l. Gaucher de Chatillo eui ou successour en 32 Rasu de Prienno, conite d'Eu et de Guine s. 2. Les Inoiennes chronique de Flandre Istore et cronique de Flun res t. I, p. 852 Saulentians transition de ce potui a la mortdo dea XXII.

33쪽

dis, tantasque et tam excelSas arbores emulsit quod omnibus magno miraculo fuit et dicebant trementer unus ad alium quod decederent et quod mundus perisseti clerici vero dicebant quod cujusdam magne rei significatio erat. Rex autem nimio pavore solutus, illico festum dissolvit, cogitans quod Deus irasceretur, eo quod tantum tardabat ad suum iter transmarinum arripiendum : quamobrem incontinenti precepit, ut

undequaque marina vaSa quererentur ac in certis portibus congregarentur, Pro Pa SSagio Suo transmarino

faciendo, fecitque biScoctum coqui pro garnisione navigii sui.

Tenuit insuper partamentum cum oblimatibus suis et consilio suo, ubi ordinatum est quod episcopus Bel- vacensis pergeret Egiptum, ad portandum, ex parte

ejus soldan Babiloni litteras dissidencie'.

l. Philippo, socon sit de Philippe de Valois, a qui a Vincontios, te 2 uillet 386 Grun es Chroniques t. V, p. 365 . Lori avrit 3 si Philippo VI lui donua Capanago te comi de

Valsis et te ductio 'Orleans. - Les rurices Chroniques Ibi ., p. 366 fixent la dato de ceti tempete auri astitas 386 leur relation, plus breve, concorde ave celle de la Chronostr hi pour lolaud mais non our a forme ello Sti'ailleur motus completo eucore dans a Chronique du continuato ur de Guillaum do Nangis it II, p. 5 j. La Chronique des uetire premier Latois p. 3 se orne a dire Et comme elle gessit, it in uno tempeste audit Bois oti it avolt malignes SperiS. 2. Charios VI Bel avait es sayo 'abordi'entretem avo luidos relation diplomatique et tui avait enuoy un certa in Bonnes- Maius Il est probabio quo ceraernier tali meme portour de cadeaux, cur, Sant et pille en route, it Stima se pertes a 6,odo iures pari sis Lot Projetsi eroisuile ous hortes leve et sotis Philippe ce Vulsis, Bibliotheque de rLeolesces chortes, anno, 8bs, t. XX, p. 5θ8j. En 33l lo cardinal patriarche de dorusalem revint 'uno mission infructuous stupro di Solidan : auriposvivante, des lottres de de tui furent portees par exeque de

34쪽

Eodem tempore mortuus est Papa Johannes XXII 'AE: ac post duos mense a fratribus electus est in Papam

quidam cardinalis de ordine Cisterciensi, magister in theologia, natus in terra Bierne, in comitatu uxi, qui tunc tenebatur de rege Anglie, et de monacho Barboni abbas Fontisprigidi effectus', et demum ad cardinatatuS', poStmodum ad Summum Pontificatus apicem est promotus. Qui post eleccionem Suam delatus Stad Nostram Dominam Avinionen Sem, ubi Con Secratus est a cardinali Ilostiensi, decano cardinalium; et alterato nomine, Benedictus, hujus nominis XII ' est

Igitur Edowardus, rex Anglie, habuit consilium, hortamento comitis anoni et domini Roberti de Arthesio, quod mitteret ad Philippum, regem Francie, ad sciendum si vellet tractare'. Dicebat enim quod, post X aroli cognomento Pulcri, bone memori regis

christio , t. IX, col. bo. - Cf. Chronique normaride p. 2 2, note ). Vers te meme temps, Pierrere ASnieres fiat nvoye par

Philippo VI a Chypre et en Armenio u pro acto Sancti Passa gii. Je eugeignomen est emprunt ata Cordinarium the- sauri di ternae ora Chando leur et de Ascension 888, chapitre a redditus ad hereditatem v co document sera publio par M. Viard dans es otii nutiae illi resor de Philippe VI de Vulose l. Joan XXII mouru lora decembro 38 . Son successe ur ut oli dos lario decembre. 2. Donoi XII, do somnom Jaequos Novelli dit Fournior, d'abordino in a Tabbaye de Pol bono at dioces de tropolae, devini abbedo Foutfroide a dioces de Narbonuo. 3. En 32 . . ensit XII ut cou rouno lora janvier 88 a vignon. 5. Les cron es Chroniques t. V, p. 3bi et les Inciennes chronique de Flandre Istore et cronique de Flandres. t. I, p. 352 et

35 donuont exactomentata me me relatiou.

35쪽

Francie, avunculi sui decessum, ejusdem regni hereditas sibi jure propinquitati obvenerat, et non PI EDO-

minato Philippo, consobrino prefati,aroli regis Pedicti, regni invasori ac fortionariter in sui prejudicium detentori. Misit ergo archiepiscopum Cantuariensem dominum Philippum de Monteaculo et dominum Gausspidum Scorp. Qui venientes Parisius, invenerunt curiam

multum extraneam Tandem vero come Aiagi, coneStabularius, magister Petrus Rogeri, archiepiScopus Rothoniagensis et marescallus de Tria, ordinati sunt ad tractandum cum ipSiS. Taliter res deducta est quod ab utraque parte Paces ederata, venerunt ante regem et tunc inter duo reges, Franci videlicet et Anglie, eadem pax confirmata est. Deinde exierunt Anglici de camineraisio regis multum jocundi et eos conducebant omne consiliarii regis et clamabatur pax per totam civitatem. Sed non multum Post aliud Secutum est 'quoniam nundum erant in hospiciis, quando ex remandavit eos et dixit quod intencio sua esset quod David, ex colle, et omnes Scoti complecterentur in pace facta Cui Anglici responderunt quod nulla mentio facta fuerat de Scotis et quod tali modo non auderent pacem concordare et videntes quod non valerent aliter procurare, reverSi sunt in Angliam et narraverunt regi et ejus consilio totum modum ei geste ovo audito, rex Anglie juravit quod nunquam cessaret, donec coliam sibi subiceret.

l. Lora mars 88i, Edouard III designa Ioan Stratford, arche-veque de Canterbury, Guillaum de Montagia, Guillatam Clynton, Geogro Sero et dea de ho redit cli, our se plenipotentiaires au pres ducto de France Bymor, sed de s 82s t. II, partie, p. 888 .

36쪽

Priusquam vero hec acciderent, quidam maximus baro Scotie, qui dicebatur comes de omen defunctus esti, nec expectabant Scoti aliquam uerram ab Anglicis, propter consederationem inter eos factam. et elegerunt Scoti communi assensu dominum Johannem Dugias ad portandum ultra mare coe Roberti, regis Scotie , ac magnum thesaurum tradiderunt ei.

Qui disposito apparatu appulit ad portum cluge et

inde abiit versus curiam romanam, ubi dictum est ei quod rex Ilispanie haberet guerram contra regem

Causa autem hujus guerre fuit quoniam extispanie qui adhuc juvenis erat, acceperat in uxorem filiam unius magni baronis demispania, qui vocabatur domp-nus Johannes Manuelis, cui non tenuit bonam fidem, sed tenebat quamdam domicellam filiam cujusdam militis qui vocabatur dompnus Johannes Pegosmara et cum

hac etiam tenebat unam Judeam valde Speciosam: omninoque reliquerat reginam uxorem suam. ac de causa pater ejusdem regine in tantum contristatus est

l. Illa'agit dia comi de Murray.2. est dacque Dougias u 'il aut ire. 3. Eu Terro ainte. . Robortirus, mortale iesuiu 3 s. f. ymor, ed. 82l, t. II, 2 partie, Sciatis quod cum nobilis vir, Jacobus, domi-ujus de Dougia in Scotia, versu Terram Sanctam tu auxilium Christianorum contra Saracenos, cum corde domini R. regis Scotiae, nuper defuncti, sit profecturus. . . Cli' septembre 32s. 5. Lo roire Castillo Allatis XI. 6. Les frondes Chroniques t. V, p. 338 et les Inciennes chronique de Flori reri store et eroniques de Flan res t. I, p. 858

37쪽

quod dedit licenciam Sarracenis transire per terram

suum,

Porro dominus Johannes Dugias veniens inruispaniam invenit guerram patentem infe regem IIispanie et Sarracenos fuitque honorifice susceptus a rege. Dies autem bellandi assignata est, ad quam, aptatiSaciebus, venerunt una pars contra alteram, initoque certamine gravi, rex IIispanie qui valde strenue ibidem se habuit, unum digitum de manu sua amisit atque dominus Johannes Dugias percussus est de uno baculo, gallice dicto urchipale per medium corpori et cumque

sentiret ictum mortalem, non plus curan de Vita, intravit pressuram Sarracenorum, a quibus Subito interemptus St'.

Postmodum extispani fecit pacem cum domino Johanne Manuelis et recepit filiam ejus, mediante Papa Benedicto Deinde rex IIispanie, predicta uxore ejUS mortua, desponsavit filiam regis Portu galle'. ii temporibus quidam miles de Bayona commodaverat regi Anglie tringinta milia florenorum, de quo habebat litteras sigillo regali dicti regis impres- Sas. Elapso namque die de quo idem miles solvi deberet, pluries requisivit regi Anglie quatinus solveretum: Cumque idem rex nosset solvere quod debebat eidem militi, ipse miles venit ad regem Pancte, conquerenS de rege Anglie et requirens regi Franci ut in hoc

opponeret remedium'.

s. Jaequos Dougias perit en osset dans uno roncontro on 88θ. 2. Alfons XI epousa eu 328 Mario, filiora'Alfons IV, o de Portiagal. est a ce potui que 'arretent, pota te moment, legressemblances entro es cruri es Chronique et a notro. 3. M. A. et E Molinior ut consacro uno longue et interes-

38쪽

Rex vero Philippus, justicia motus, misit clientes

suos Vasconiam, ad Salsiendum castrum de Pisme-

rolo'. quod rex Anglie obligaverat pro solutione dicte

Summe Ca Stellanus vero noluit ipsis obedire, Sed vituperiose expulsit eos de castro: qui remeantes PariSi US, retulerunt quid acciderat eis.

Denique, ut quidam asserunt, rex Philippus iterum misit ad regem Edowardum, utrum sie inobedientia sui castellani proveniret ex sui imperio et ut solveret dictam summam prefati militi Rex autem Anglie remandavit regi Franci quod nichil saceret, eo quod male informatus esset a dicto Roberto de Arthesio.

Quo audito, rex Franci convocavit pares uos in

suo Partamento Parisiensi ac requisivit judicium ac susticiam de suo homine donardo, rege Anglierum, qui

2. Un document publio par MM. A. et E Molinier en appendico dans la Chronique normando p. 2lsi ny IV mouire quo loseignoti de Navaillo sontra e possession id anxior id o n. t. do chateaia de Penno et do Puymiro De qui litvolent est ven- dus par nostro euechal 'Agonois politate pris de vini mille livres par execution salsant contro lecto d'Angleterre . . . muremarquera que Dotro chroni quo ait allusion a n pigneu de Bayonnen cecita elimine a Thypotheso 'apros aquolle ili agi-rait duraeigueur de Navailles, car Navailles et Dayonne Son totis

39쪽

Sibi domino suo causa Aquitani et Pontivi, inobediens fuerat et conclusum est ab omnibus quod dictus rex Anglie forefecerat quecumque tenebat de rege Francie, et quod rex Franci aprehenderet sibi omnia que rex Anglie tenebat sub ipSO. Tunc rex Philippus misit in Vasconiam magnam multitudinem hominum armorum, quos conduxit Gualesius de alma magister balistariorum Francie, Symon 'orqueri et Radulphus de Robaisten insuper dux Athenarum, de quo infra dicetur, Johannes de Cabilone, Ludovicus de Novocastro, Gerardus de Montisfalcone, loton de Revelo, filius cancellarii Francie et plures alii milites fuerunt cum eis 'quibus rex jussit ut salsirent castra regis Anglie, qui ita fecerunt. Nam

ceperunt e Smerium', Pesmerolum, laviam et Bur-

de angis it II, p. 5T donno comme premio acto 'hostilitulo illage par es Anglais de Paraco en Salutongam ce chateau appartenait en esset a rotta 'Angle terro, uisque, ori uin 88 , Arnaud de Marmando, cuyer, donnait vittanc aratior de Magnae, sene chal de Salutonge, our e montant de Ses ago Scommetardio dia chatoau de Paraco Bibl. nati,si tres colles do Clairambauit, vol io, fol. 5 8 l .

l. f. Chronique normstride, note i co texto De donne quo es trois premier nom citos par Dotre tironi IUP. 2. Liro Simon 'Arqueri. 3. Ce nom est assurement uno erretaret ii 'agit de Penne, qui, Sou la formo Pennes, petat, a lavigiastur, se ire Pesmer MM. A. et E. Molinier ut donno urbes prises totas te re Seignomoni S

40쪽

gum Eciam cum Supradicti pro rege Francie, erant comes Armoniaci ac Senescallu Carcasson et Tholose

ad juvandum eos. Et tantum fecerunt iidem homines regis Francie, volentibus aut nolentibus Anglicis, quod dictus miles plenarie solutus fuit.

Interim vero multociens pugnaverunt contra se invicem Franci et Anglici, quamquam Anglici valde pauci

essent. Nam rex Anglie miserat in Vasconiam multos barones et sagitarios de Anglie cum domino Bernardo de Arbreto et aliis Vasconibus i. Tunc temporibus nova currebant in regno Franciequod rex Anglie, suadente Roberto de Arthesio, disponebat se ad movendum uerram contra Philippum regem, Propter Coronam regni acquirendam. Cum autem dicta guerra fieret in Vasconia multi Gallici congregati sunt in Normannia, ut intrarent mare; qUOS conduxit comes uisnensis et Robertus Bertrandi,

marescassus Francie otii, tam Franci quam Normanni erant in numero sex milium hominum armorum. Isti

impugnaverunt insulam de Grenesis, ubi feroci certamine contra Anglicos inito, victi Anglicis, captus est comes levensis, admiraldus de Valencia, necnon multi Anglici usque ad numerum duodecim milium, trucidati ac poStmodum inSula cum caStro capta St .