Chronographia regum Francorum

61쪽

Ferunt quidam exaltationem illius Jacobi de Arte-vella cepisse per alium modum, scilicet quod eodem tempore quo iiij' artificia landri cessabant, ut dictum est, ipse dixit quibusdam de communitate ville Gundaverisium quod si crederent ei bene apponeret remedium quod marcimonte Sicut prius, venirent in Flandriam et quod Flamingi mendicantes in terra aliena reveri erientur in Flandriam et quod si vellent eum juvare, hoc in brevi ad effectum reduceret. Qui

statim, hoc audito, rogitabant eum ut Se expediret, promitentes ei auxilium pro viribus conferre. Audiens itaque ballivus ville dictam commotionem, congregavit consilium ville 'a quibus missus est unus cliens qui clamaret cunctis audientibus quod die crastina, certa hora, convenirent omnia hospiciorum capita, sine armis et baculis ad edendum aptis, ad quemdam locum qui dicitur Diloque'. Cumque ita convenirent, inter quos erat acobus de Artevella et ceSSaret murmur populi, ballivus existens in fenestra turris, declaravit eis qualiter essent subjecti comiti Flandri et quod rex Franci esset eorum dominuSSupremuS. e Nam, inquit, e Si rex Anglie non pere mitit marcimonias huc advenire, ut nos secum inire e pactum compellat, hoc diu permanere non poterit. Firmi igitur et stabiles simus in fidelitate qua debee u incedere, ne in posterum redundet in detrimen

62쪽

Flum ingi quoque, hoc audito, clamare ceperunt quod nichil possent lucrari, dicentes Jacob de Arthe vella quatinus eo adjuvaret. Videns autem baillivus eos obstinatos, descendit et capere nisus est Jacobum de Arthevella Flamingi vero dessenderunt eum, ita ut ballivum et scabinos ad domo suas properare Compellerent, Jacobusque de Arthevella exoriatus est la- mingo quatinus se armarent, ne ballivus et majoresburgenSe eum a Perent.

Interim vero baillivus cum multis burgensibus abierunt ad domum Jacobi, hostiisque fractis, minime eum reppererunt et Jacobus advocans Flamingos, duxit eos in forum, ubi baillivus et burgenses erant Congregati et irruens in eos, de hasta seu securi Sua PeΓCUS- sit unum et divisit ei caput usque ad dentes Pugnaverunt itaque minores contra majores, ita ut ballivus et qui secum potuerunt evadere, fugerent extra villam. Jacobus quoque de Arthevella cepit bona eorum mobilia et immobilia et possedit ea; mandavit quoque exulatos a villa et ex eis elegit septingentos et quibu Septingenta capiacia alba, modo librate, tradidit injungens ei quatinus Semper eum comitarent ac bene obServarenti.

Porro comes Flandri hec audiens, de rugis venit Gandavum cum cognato suo Morello, domino de Fien-

63쪽

nes et suis militibus J, ac locatus est in suo castello; et Jacobus de Arihevella sciens adventum ejuS, Cum Sui septingentis congregatis Gandaverisibus injunxit ei quatinus eum Sequerentur, eo quod iturus esset ad comitem ad sciendum voluntatem ejus Et veniens ad Comitem, repperit eum cum suis militibus in mensa Sedentem accedensque a cohus, dixit ei quod non dubitaret me Num, , inquit, e Flamingi mirantur quide proponitis facere eo quod per o fame pereunt. Comes autem ei respondit quod super hoc mulium dolebat e Si velletis, , inquit Jacobus, c de facillic remedium apponeretis; nam si reges Anglie et Frane cie eque bene unus sicut alter liberum transitum haberent per Flandriam ad faciendum guerram UDUS e alteri, cum Anglicis pacem haberemus Sicut prius; e et marcimonie, sine quibus Flamingi vivere none Valent, iterum adiacerentur in Flandriam Nisi enim ii feceritis, patriam vestram amittetiS 3 Cui comes indignatus ait Amodo eritis supra me dominus Flandrie, secundum verba vestra Senescallus

quoque Flandri qui prope comitem erat, dixit Jacobo quod iret ad conficiendum ies et quod motivo fatuitatis de hoc se interponebat moxque ad hec Verba, JacobUS, PreSente comite, fecit amputari caput dicti

Senescalli Tuncque accesserunt capucia alba habentes et vaSa comitis acceperunt. Comes autem pavefactuSet ceteri milites caute exierunt et sugerunt extra villam; cumque esset extra, familie eorum duxerunt eis equo Suo ac inde recta via profecti sunt Parisius.

Et rex Francie, dubitans ne Flamingi pactum ini

64쪽

rent cum rege Anglie, ordinavit magistrum Radimondum Sacheti, episcopum Morinensem, ut iret Gandaviam, Brugi et Yppram, ut requireret eis quod sibi alligarentur et quod uitaret eis omnia vincula, quibus ipsi et tota Flandria ligati erant versus eum et

SUCCESSOPES SUOS, EXCEPta Sentencia oui cum venissent in Flandriam, Flamingi assignaverunt diem ad essiunes ut responderent requeSi regiS. Jacobus autem de Artevella cum Suis albis capticiis abiit Brugis, ut Sataque campana, Brugen Sibusque in falla congregatis, hortatus est eos suo fini contendere: omnesque juraverunt sibi obedire in omnibus, dummodo marcimoni possent adduci in Flandriam Receptis itaque juramentis et donis multis, rediit Gandavum et inde ad Bereniet supra Mare', qui erat sortis valde. Quoniam ergo illi de villa noluerunt sibi obedire, congregatis quindecim milibus viris de Gandavo et totidem de rugis, adduxit eos ante villam et illi de villa exeuntes contra eos ad Pelium, omnes mortui vel capti sunt. Deinde Flamingi intraverunt villam, ubi inventis ducentis soldariis ex parte comitis, dimi serunt eos abire tantummodo cum amisit suis; occideruntque illos de villa, et ea incendi vaStata, redierunt omnes ad propria. Postmodum da cobus de Arthevella misit ad Berghes fratrem suum cum mullis andavensibus ad cust diendam villam hec villa pertinebat Edonardo, comiti

65쪽

Barri, Causa uxoris sue, domine casselli tali videlicet Roberti, domini de Casse nuper defuncti, de quo supra dictum est. Qui dowardus cum tanta potestate venit in villam quod omnes Gandaverises occidit, fratremque Jacobi de Arthevella decapitari fecit'. Quo audito Jacobus juravit quod eum debite vindicaret, mandavit quoque illis de Yppra quatinus sibi,

ut BPugen Ses et Gundavenses, obedirent illi vero mandaverunt ei quod hoc non facerent sine ussu comitis. Congregatis ergo xxx viris, Jacobus venit ante Vppram et obsedit eam. Ippren Se vero, Cum ab eo impetrassent unam diem pro induciis, sic quod, Si

come non veniret, redderent se sibi videntes quod comes non veniret nec aliquis pro eo, uniformite Congregati, reddiderunt villam Jacob de Artevella Sic igitur idem Jacobus factus est dominus trium villarum, nec episcopus Morinensis aliquo modo potuit secum tractare Deinde illi de Franco et cetere castellante reddiderunt se eidem, ita ut totius Flandri dominus

fieret. Cum autem esset reversus Gandaviam, ex qualibet

trium villarum elegit iiij' 'urgenses quos transmisit Londoniam ad regem Anglie, ad intimandum ei la- mingo eSSe paratos ad obediendum sibi et quod hujus

cauSa permitteret marcimonias venire in Flandriam

66쪽

more solito rei rex Anglie tanquam nil aliud gestiens, annuit quod poscebant'. Misit etiam Jacobus Parisius

ad regem Francte', ut permitteret de regno Suo marcimonias venire in Flandriam 'quod si non faceret, cum rege Anglie essent contra eum. Rex quoque Philippus annuit ei requeStam Suam, unde Postmodum deceptus est. Cumque marcimoni affluenter ducerentur in Flandriam Flamingi qui mendicabant extra

Patriam Suam confestim eversi sunt. Dicebatur enim

pro tunc in Flandria de Jacob de Arthevella quod

ipse esset Deus qui descenderat ad Salvandum eos. Sic itaque regnans, idem Jacobus posuit in Flandriam scabinos et juratos ad acienda judicia : sic enim fertura quibusdam, et quod rex Anglie, concordatus cum Flamingis, ut dictum est, tunc juSSit navigium Suum aptari. Porro comes Flandri venit Gandavum' ad viden

mathourou semen pastorigine, mais qui parat se rapportor audaitque relate notro chroniqU Item, da iere requeste des lainos, ure 'est assavoir quo nullos lai nos ne iussient traitos hors duu royaume, aliumu'ibenduStamieux pueples et est la reponso loe o leur fera ceste gracem an commant quo la traite desdites lainos valli auto par an dix mille livres xenviron, et selonc leurbonpori, lotonio porra eslongior pota tale temps avenir v2. II Nout de ux ambas sades enuoyees a Philippeio Valois Lla promiore decide te si ars s 88, se composuit de deuae echevius de Gand de an utentiove et Simon Parys baron Nervyn de Lettentiove, istoire de Flandre, t. III, p. s8): a seconde, partie domand lora uin, tali formo dia momo ea Uuteuhove et de Thomas do Vaernowycli Ibid. p. 268j. - Cf. un Sauli conduit quilour ut dolivro lora juiu 388 Irehiees des missions scientiliques et litteruires 2 serie et II, 865, p. 28T . d. e paragraph a etsi repro luit parrae Grandes Chroniques

67쪽

dum si posset Flamingos revocare ab errore Silo Sed cum venisset Ganda Tim, retentus est ibi a Fla mingis videns quoque quod evadere non poSSet, finxit se esse de parte ipsorum et ipsi autem induerunt eum Sui paramenti que portavit per unam diem rogavit quoque domina de villa, ut Panderent Secum, nam Paraverat magnum convivium.

Cumque audisset missam, dixit quod iret ad volandum cum avibuS; aScenden ergo Super equum exiit et non reversus est et sic festum finitum est. Papa quoque cieri diviSionem duorum regum, Franci scilicet et Anglie, celebrato cum cardinalibus consilio, ipse cum illis ordinaverunt quod mitterentur legati dictis regibus, ad tractandum de pace : Uorum legatorum unus fuit IliSpanuS, et erat PreSbyter ea

ditialis tituli Sancti Nerei'. alier vero fuit diaconus cardinalis, filius domini Montissaverit in Vasconia, tituli Sancte Mari in quiro'. Ilii duo venerunt Parisius ad regem Francie, et dixerunt ei quod venerant causa tractandi de pace inter ipsum et regem Anglie, eo quod multum displiceret Pape discordia ipsorum. ovibus rex respondit quod bene placebat ei licet modicum postea curaret. Deinde venerunt Ambianis et inde ad Sanctum Audomarum, ubi aliquandiu expec-

68쪽

taverunt eorum coli luctum, qui de Anglia debebat

venire .

Interim rex Franci misit ad Boloniam supra Mare regem Navarre et comitem Alectionensem, fratrem suum, cum multis hominibus armorum, quoniam dicebatur quod rex Anglie per ibi veniret. Sed videntes quod mendacium esset, reversi sunt in Franciam'. Eo quoque tempore, Tholosani obsederunt Burdo-galam sed videntes quod penam suam amiterent, dimiserunt obsidionem'. Cum itaque venisset conductus cardinalium, ipsi cardinales transfretaverunt in Angliam ad regem, causa tractandi de pace inter ipSum et regem Pan-cie . Sed his laboraverunt pro ui negocii quam de dicta pace' et remanserunt ibidem a festo Sancti Martini hyemulis usque ad festum Nativitatis Sancti Johannis Baptiste proxime sequentis'.

69쪽

Preterea capitane exulum qui regebant patriam, male ducebant nobiles et ignobiles de patria Nam statim quod aliquis ipsorum refutabat eis quidquam, ducebant eos ad hostagia in Gandavo. Et erant quidam nobiles in territorio de Furnis et de Berghes qui hoc tollerare non poterantes qui congregati sunt apud Berghes contra capitaneo et exules ordinatos a Jacobo de Artevella et a tribus villis Flandri sibique commissum est bellum durum nimis inter eos, scilicet in foro ville, in quo devicti sunt qui ex parte trium villarum

erant et ex eis mortui XXV, ac ceteri fugerunt. Deinde mandaverunt omnes bene volentes sibi, ut venirent cum eis, quoniam nisi festinarent, negocium

male accideret eis. Congregatis autem illis qui ex parte comitis erant, abierunt apud Furnes, qui statim se junxerunt sibi Postea verunt ad DiSquemve, qui similiter eisdem se reddiderunt. Deinde mandaverunt comiti, qui erat Curtraci, quod sine mora veniret ad

EOS, quoniam ad Se attraxerant omnem BaSSam lai driam

Come ergo omnibus dispositis, et vocatis omnibus amicis suis seu sibi bene volentibus, venit ad Disquemue, ubi leticia facta est de adventu Sui, quamqUam illi de villa aliud cogitarentes nam mandaverunt Brugis quatinus venirent ad eos festinanter et quod traderenteis villam cum comite Flandri et omnibus hominibus suis. Statim ergo Pugenses exierunt, et venerunt ad unam villam nomine Bersti, prope DiSquemue . Porro illi de isqvemue proposuerant quod dum come et Sui dormirent, portas ille aperirent et Bru

70쪽

genses introducerent; Sed quidam amici comitis, quos ibidem habebat, revelaverunt ei antequam deberet

intrare lectum'. Corne ergo misit Sine mora ad singula hospicia, ut omne Se armarent, Deo Se festinare tantum potuit, quin portam Contra eum lata Sam repperisset; et tunc exierunt homines comiti et ruperunt

flagellum de porta cum violencia. Illi vero qui superius erant, proiciebant lapides inferius et fortiter se dessen

derunt. Tandem enim Porta aperta, come cum magna parte Suorum exierunt. Pe aliam vero portam intraverunt BrugenseS, et omne quos de parte comitis

reperiebant gladio cedebant capti sunt autem ibi

dominus Matheus de Bour et dominu Ingerrannus anelli omnes autem qui cum comite erant, victi fugerunt, retro Se relinquente muliere et pueroS. Comes ergo videns quod totum mi Serat, cum festinatione reversus est ad Sanctum Aiadomarum et cum eo circiter centum homines armorum', ibique emit pannos, quoniam nichil asportaverat, nisi tantum arma sua ac dimiserat sigillum Suum et omnia que habebat Postea abiit ad regem Franci et narravit ei omnia que acciderant et quod cum rex audiSSet, multum perturbatuS St. Et Jacobus de Artevella cum tribus villis miserunt multos homines armorum in partes extremas Flandrie ac comburi fecerunt omnes domus ibi adversancium qui cum comite erant. Rex autem Franci multum irascebatur contra Flamingos, qui subjecti ejus esse