Chronographia regum Francorum

51쪽

Cum autem post prandium per palacium deambularet cum rege Navarre, duce orboni et Milone de Noteris cum pluribus aliis, dictu epiScopus apparuit Coram eo ipSum Salutari et presentavit ei litteras dissidencie nomine regis Anglie, dicens quod Edomardus, Francie et Anglie rex, dissidebat eum causa regni Franci quod sine causa Subtraxerat ab eo, qui propinquior corone erat quam ipse et quod prevaleret ei contentari de suo comitatu Valesii et dimittere regnum domino suo Edowardo, quia inconveniencia futura Super populum accidant, qui, nisi hoc faciat, evenient in breVi.

Cui rex benigniter respondit plura verba inter que dixit ei ordinationes antiquitus factas in Francia quod

videlicet mulier non posset Succedere in regnum et quo tempore, quibus personis et qua racione facie fuerunt et quod nisi hec essent, bene sciebat quod rex Anglie, consobrinia SuuS, deberet eSSe rex Francie, eo quod SSet nepos aroli regis Franci ultimate defuncti, et ipse tantum germanu cognatus ejUS ESSEt. Cui episcopus multum Sugaciter respondit, interrogando si huic ordinationi Deus consenserit me Popu-erius, y inquit, e qui tunc erat, hanc falsam ordina tionem instituit et omnes qui ho fecerunt, mortui e Sunt Insuper dominus meus Edonardus in hoc none rebuit assensum nec domina EliZabet, mater ejus. Tunc rex allegavit ei consuetudinem Allemannie, qualiter imperator non habet imperium, niSi pro Vita Sila, et quod, si decem filios haberet, nullus eorum imperio

a solempnite de te Toussatus, an mi CCC XXXVII 3 t. II,

52쪽

gauderet, ni Si armorum potericia et virtute quod quidem antiquitu Statutum est et hucusque observatum videtur perpetuoque tenebitur. Similiter ordinatio regni Franci in delibiliter manebit, nec eam rex Anglie sua potestate annulla re Seu destruere valebat. Deinde post plura verba, rex juSSit quod epiScopus locaretur et quod daretur ei potus, dicens quod nunquam meliorem nuncium viderat. Audiens autem episcopus regem de potu loquentem, alta voce dixit : Absit a me quod fiam traditor et potem vinum ini-e mici mei, quem cordialiter odio et cui nocere ac quem gravare intendo. 3 Quem rex audien S, cum risu intravit cameram Suam Una cum rege Navarre et aliis pluribu S. Porro epiScopus celeriter a Parisius recedens et per Brugias et clugum in Ang iam rediens, enarravit regi Anglie responsum regi Francie, presente Roberto de Arthesio et aliis baronibus necnon hortabatur eos vota armorum explere, quemadmodum ipse fecerat et bene inceperat Dei gracia. Philippus autem rex Franci habuit consilium con- ira regem Anglie, fecitque moneta regni ambiri, ita ut florenus valeret multum, magnumque teSauriam congregavit pro soldariis solvendisi Misit etiam in

53쪽

inare multos Normannos et Baionnenses, quibus tra

didit capitaneos videlicet Nicholaum Bahucet, unum

thesaurariorum ejus, et duo piratas, unum nomine Barbavaria et alterum Marauidum', cum suo admiraldo

p. 38 . in si, o releve dans ' u Ordinarium Thosauriri duriormodo lasou sfaint 888, quo M. Viar publier prochainoment, lepassage vivant relati aiax age de geti de Compte L . . . Pro vadiis suis ad hunc terminum nichil quia dominus Rex prop- ter magna sic UStUS, fractu et e Xpetis a quas oportuit et oportet facere et sustinere pro offensione regni sui ordinavite mons decembris CCC XXX IP quod sui officiales qui cone Sueverunt capere et capiunt Super ipsum vadia vel pensiones, cessabunt dicta vadia et pensione capere ECUDUm aDUUm,

videlicet a prima die Januarii tunc usque ad eamdem diem CCC XXXVIII prout est in Ordinario thesauri ad auctum Johannum CCC XXXVIII'. , Chapitre u Pensiones ad voluna talem, Iaragrapho u Pro Camera compotorum. est lori fe-vrier 888 n. t. que e commonea en a rocevoir imposition deue auioy, nostro ire, poUrda guerrei'Angleterre ... 3 Bibl. Dat. land hane ais 258θ6, iecori 6s. s. O lit dans ' ordinarium Thosauriata terme de a Tous- salutat 338, quo M. Viar joiud raru a publication de Ioui nutis dii resor de Philippe de Volois Nicholaus Pollucheti, cone siliarius Regis, pro medietate Nativitatis Domini, iij I p., Super Se in compoto Uo, non obstante ordinatione , quia sui in guerra. 3 Chapitre u Redditus ad vitam , En 338, Nicolas Lehuchet se qualitie de conseillo du ro et u capitaine de ar- mee v Bibl. nat. land haneat 25ss6 piece 65. 2. II 'agit de Pietro Parbavera et de Charios Grimaldi Cf. FroiSSuri, ed Luce, t. I, p. 58, et Bibl. nat. Titros scelles do Clairambauit, vol. , fol. 56sj d 'ignore Uque de ce deux per-Sonuages 'appliquent ces mois dia continuate ur de Guillaumede angis u . . . Inter quo erat UnUs magnus qui oppreSSioneS

fecerat in regno Franci in partibus Marsilio et Aquarum Mor- tuarum, et admiraldus ipsorum factu est , t. II, p. 56j. Ajouton quo Philippo da alois avait encore a son service Ayton Doria qui command ait les galeros de Genes Bibl. nat. Titres scolles de lairambauit, vol ill fol. 8θ6sj. Tota si 'ailleurs talentssus es ordre deiu Queret.

54쪽

2 cIIRONOGRAPIIIA REGUM FRANCORUM. Os 88

marino, domino Johanneruieret , ad insidiandum qua transirent Anglici. Ex alia parte, rex Anglie habuit consilium quod nisi haberet Flamingos sibi federatos, bono modo non POS-Set nocere eidem regi Francie. Ideo misit ad comitem Flandri quatinus iniret cum eo sedus Comes vero remandavit sibi quod nunquam hoc faceret, ymo potius

Frunci inimicos De quo rex Anglie multum iratus, jussit passagia maris versus Flandriam firmari ac inhibuit ne marchimoni ducerentur in Flandriam' unde Flamingi multum stupefacti sunt multique ex eis pauperes effecti sunt. Eo namque tempore victualia cara fuerunt valde, causa Supradicta . Morabaturque in Gandavo quidam miles Soherus, nomine alias ovi triSiuni Sp. te acusatus S apud comitem crimine proditionis quod Scilicet, pro rege Anglie, privatim locutus fuerat Candavensibus ipsos atrahendo ad conformandum sue voluntati, dicens eis quod villa eorum destrueretur in brevi, nisi alio modo providerent; insuper quod rex Anglie de jure deberet esse rex Francie, quem qui juvaret ad dictum regnum acquirendum, magnam elemoSinam faceret quod quidem dixit ut sciret intentionem eorum erga regem Anglie. Et, ut referebatur, ipse mandaverat regi

Anglie quod si bene vellet, quod Flamingos ibi con-

55쪽

cordaret Comes itaque Flandri qui tunc erat apud Malami, iis informatus et quod rex Anglie miserat in Flandriam ad attrahendas amicicias cum Flamingis, fecit fieri unum partamentum rugiS. Post cujus par- lamenti finem, mandavit dicto militi ut veniret ad eum. Qui cum venisset, Statim OSitu est in carcere, comite sibi dicente hec fieri eo quod Se interposuisset pro rege Anglie contra regem Francie unde miles

valde pavefactu ESt .

Mandaverunt autem Gandaven Se comiti quatinus redderet eis suum comburgensem ad corrigendum si de aliquo ficio esset punienduS, dicentes quod nun

quam irent ad aliquot Sio partamentum, nisi redde

retur eis oui renuens, miSit Oherum, cognomento

de Candavo, militem suum Parisius, ad dicendum regi casum dicti militis Det rex per dictum Solierum mandavit comiti quatinus dictum militem in carcere leneret, quouSque haberet ab eo nova. Ideo comes posuit eum in carcere apud Rehinglie ' PoStea conestabularius Franci venit Ipprum et inde, cum comite landrie, abierunt ad Rehinglie, ubi fecerunt amputari

56쪽

caput dicti militis . Gandavenses vero Scientes quod dictus miles haberet caput abscisum, multum tristati sunt dicentes quod come fregerat legem eorum. Idcirco odio habuerunt eum valde et miserunt ad illos de Brugis, ut juvarent eo contra comitems quod quidem annuerunt quidam, alii vero non . Audiens autem comes quod aliqui de rugis essent consederati Gandaverisibus, abiit Brugis sed Brugenses venerunt contra eum in foro ville Comes autem et dominus opellus de tenes, cognatu ejuS, etiam venerunt contra eos vexillis expansis Pugnaverunt

itaque atrociter ibidem sed in fine, comes et Morellus terga vertentes fugerunt ad hospicia sua et inde ad Malam abierunt'. Eo tempore Flamingi in magnam paupertatem inciderunt, ita ut multi exeuntes mendicarent insimul Tornaco et in aliis multis villis Francie Comes autem

super hiis dolens, posuit soldarios in clupa et in Danto, propter AnglicoS misit etiam Guidonem, fratrem Suum bastardum Flandrie apud Κsjunt villam

Silam, pro cuStodienda insula.

Interim rex Anglie misit stolum in Flandriam, quem conducebant episcopus Lincolniensis, Walteriis de Magni et alii milites et splicuerunt insulam de agant. Flamingi vero qui litus Sie occupaverant, nitentest. I fui executura in lecto quo infirmus decubebat, lo2l mars 338 u. t. fCf. Froissari, ed. ervyn de Letteuhove t. II, p. 52Tj. 2. Ce combat out lieu lo havrit 388 'apres os comptes de Bruges, cites par te baronieruyn de Lettentiove dans son ed de Froissaririt II, p. 28 . 3. Cadgaud ite placeo a embouchur de Escaut, dans os Pays-Bas. Un village dia meme nom est tres volsi de rite.

57쪽

destendere terram Anglicis apropinquantibus et exeuntibus de axillis sagittas et tela tartiter jaciebant et cum gladiis feriebant. Sed Anglici prevalentes intraverunt et occupaverunt terram, Flamingis repulsis in villam Suam eorum pluribus letalite vulneratis et interfectiS.

Porro Guido, astardus Flandrensis et sui qui ibidem advenerunt, scilicet Dostra deis limino J Johannes de Mendekequarum, Ernoldus de Brugdunt', Johannes de Roda , Johannes de Mesopedab et Ilugo de altro- veillet cum suis hominibus et habitatoribus dicte ville

de agant exeunte extra, coram Anglicis unam aciem fecerunt ouod videntes Anglici, confestim cum ingenti impetu eo aggressi sunt resistunt Flamingi mutua vulneribus vulnera reddentes. Cumque diei multum preterisset, cessit victoria Anglicis qui, capto prenominato Guidone, bastardo Flandri cum aliis septem, ceteris omnibus interfectis, villam predantes totaliter

igne combuSSerunt'.

Cujus ignis splendorem Brugenses de Brugis videnteS, multum Stupefacti, mox Se armaverunt cum multis aliis, quia incontinenti vox inde cucurrit per totam Flandriam et iverunt armati versus clugam et Sed

l. Duckere u ire dotalewyn. 2. Siro de Mee kerke. 3. Siro de Brugdam. . dean do Rodo. 5. Merode lyj. 6. O pluto Gillos de matervitet. . 2 novembro 38T. 'episodo de Cadgaud, qui ne figure quod an deux redactions de Inoiennes Aroniques, Floridi Istore et croniques de Flandres t. II, p. 362 et sill e est tout a saltatronque I est plus completemen relate, a contraire, dans e Grandes Chroniques si V p. disj.

58쪽

Anglicis in navibus suis regresSis et versus Angliam maris equora Sulcantibus, ipSi reverSi Sunt ad propria, navigio regis Franci paSSagium marinum obServante,

tunc versus Vasconiam exi Stente.

Rex igitur Franci audiens quod Flamingi se tenerent cum rege Anglie causa supradicta, requisivit eis per epiScopum Morinensem quod sibi alligarentur et quod uitiaret eis omnia vincula quibus ipsi et tota

Flandria legati erant versus eum et SUCCESSOPES SUOS, excepta sentenciam sed nichil profecit.

Porro rex Anglie ex opposito misit eciam ad bonas villas Flandri e Brugias, Gandaviam et Yppram et fecit tractari magistris et gubernatoribus illarum villarum, taliter quod donis et promissionibus concordavit eos sibi; et quoniam hec res deduci non poterat per omneS de parte regis Anglie, fecerunt elevari unum hominem in villa de Gandavo clarum ingenio, nomine Jacobum de Arthevella'. Ili fuerat cum comite Valesii ultra montes et in insulam Rodum, deinde fuit famulus fructuarie domini Ludovici de Francia, comitis Ebroicensis, et post abiit Gandaviam unde erat oriundus, et cepit in uxorem unam mulierem Passatricem cujuS-dam potionis, que vulgarite dicitur ies .

. Notro chronique est a se ut qui parte do interventio de I eveque de Therouanno Pour te reste, to ut se rotroux dans es

Inciennes chroniques de Flundi erit. II, p. 362 et illi et dans los Grandes Chroniques t. X, p. iij. 2. Sur les concession mites par Philippo VI aux Flamaud spour los retent dans la devoir, votru isto ire de Flandrei baronΚervyn de Lettentio verit. III, p. si a s 5 . 3. Le baronieruyn de Lettentio vera consacre lusistur pageS de sontistoire de tundi erit. III, p. lis a 86 a elucido I origine d 'Arto vel le it a re pris labem questio dans son edition deschronique de Froissari t. III, p. 38 a 538 . . Ou hydromel. M.tervyn de et tentio vera a pas troux de

59쪽

33 it 888J IIRONOGRAPIIIA REGUM FRANCORUM. Iste cum elevatus esset, congregavit communitatem

ville et ostendit eis quomodo sine rege Anglie non poterant vivere, eo quod tota Flandria fundata esset in operatione pannorum, a Sine lani non poterant facere pannos. Ideo laudabat eis tenere regem Anglie in sui dilectione et amore omneSque reSPonderunt quod bene placebat eis, sed rex Anglie dessenderat quod lane non asserrentur in Flandriam. Quando ipse Jacobus de Arthevella vidit quod habebat assensum Gandavensium, congregatis suis venit Brugis quos Brugera Se receperunt gaudenter PoS- te iverunt ad Ypprum, Berghes, Cassellum et FurnaS, et omnes obedienciam promiserunt sibi. Nunci vero regis Anglie hoc scientes, fecerunt congregari tres villas in Gundavo et ibi ostenderunt eis qualiter ex Anglie erat potericior omnium Christianorum et quod nisi tres ville Flandri alligarentur simul et caperent regimen Flandri sua fortitudine, comes qui cum rege Francorum erat, non dimitteret eos facere voluntatem suam; et fecerunt ibi pactum simul per fidem et juramentum, reSente comite Ghelete, et taliter confederati sunt quod gentes comitis Flandri nichil poterant

60쪽

Deinde venerunt versus comitem Flandrie et requisierunt quod omnes exulati per conspirationem aut alio modo revocarentum quod comes concessit tribus villis. Postea miserunt ad omnes bona villas et castellanias Flandri capitaneos ex parte ipSorum qui Patriam gubernaverunt cum exulibus qui erant ibi. Qui dubitantes ne nobiles contrairent rebellionibu eorum, ceperunt eos in hostagiis et mandaverunt eos Sie)Per omnes castellanius Flandri quod sub pena mortis venirent et tenerent risionem in Gundavo. Qui ita

fecerunt, non audente contradicere.

Anglici vero videntes se securos de Flamingis, redierunt in Angliam et narraverunt regi quid fererant; statimque rex Anglie misit in Flandriam magnam copiam lanarum . Deinde jussit navigium aptari cum provisionibus pertinentibus : fecit etiam novos flore- nos aureos fieri, nobile vulgariter nuncupatos, in qui-bia posuit scutum armis Franci et Anglie quartillatum. InSuper Se vocari regem Franci et Anglie jussit'.

UNe convention qui devait assure la reconciliation dia roti'Anu gleterre et des commvnos de Flandre i lour ut permisi alter cherche des laines a Dord recht... v Nervyn de Lettentiove,liisloire de Flandre, t. III, p. bd. l. Les Inoierines chronique de Flandre Istore et cronique de Fluridi es t. I, p. 36 Lon mis e te comi de Guelre 3 a cet endroitai lio de te comi de Flandro 3 e Grandes Chroniques t. V, p. 8 2 out erit cle comto Iout couri, evitaui uius Une erreur

Cauteri, ury, charge de conduire exson novi te negociation a ec

la France, de reconnaitro a Philippo VI lectitro de ro de France Bymer edit de l82l et II, 2 partio, p. lobi et lo66j.